Morgunblaðið - 30.03.2001, Blaðsíða 52

MINNINGAR
52 FÖSTUDAGUR 30. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Lóa S. Kristjáns-dóttir fæddist í
Dalsmynni í Eyja-
hreppi 29. ágúst
1909 og hún lést á
Landspítalanum á
Landakoti 23. mars
síðastliðinn. Hún var
dóttir hjónanna
Kristjáns Eggerts-
sonar, f. 10. mars
1872, d. 30. október
1953, og Guðnýjar
Guðnadóttur, f. 30.
ágúst 1868, d. 11.
maí 1958. Bræður
hennar voru Eggert
Kristjánsson stórkaupmaður, f. 6.
október 1897, d. 28. september
1966, og Valgeir Kristjánsson
klæðskeri, f. 7. ágúst 1900, d. 10.
september 1961.
Hinn 10. febrúar 1929 giftist Lóa
Friðsteini Jónssyni veitingamanni,
f. 11. september 1903, d. 6. júní
1971. Lóa og Friðsteinn eignuðust
fimm börn; Kristján, f. 12. maí
1929, d. 23. júní 1997, Jón Helga, f.
16. júlí 1936, Guðnýju Sigríði, f. 27.
desember 1940, d. 12. mars 1980,
Ragna Sif, f. 22. apríl 1969, Ragna
er gift Ágústi Björnssyni. 4) Ásgeir
kvæntist Helgu Jónu Ólafsdóttur,
f. 11. nóvember 1947, dóttir þeirra
er Ástríður, f. 29. janúar 1969,
Ástríður er gift Guðmundi Bene-
diktssyni og eiga þau eina dóttur.
5) Kjartan Már kvæntist Jónínu
Ólafsdóttur, f. 15. desember 1955,
þau slitu samvistir, þeirra dóttir er
Guðný, f. 21. nóvember 1983.
Þau Friðsteinn og Lóa stóðu að
rekstri nokkurra veitingahúsa í
Reykjavík en auk þess rak Lóa
sumarhótel á Búðum á Snæfells-
nesi á árunum 1957–1970. Undir
hennar stjórn urðu Búðir að einu
vinsælasta hóteli landsins, þekkt
fyrir góðan mat og aðbúnað, og
hún var oft við það kennd og köll-
uð Lóa á Búðum. Eftir fráfall Frið-
steins tók Lóa við rekstri veitinga-
staðarins á Laugavegi 28 og rak
hann fram til ársins 1977 er hún
hætti störfum. Lóa var mjög virk í
félagsmálum og mörg félög nutu
krafta hennar og ósérhlífni. Hún
var stofnandi og heiðursfélagi
Hvatar, félags sjálfstæðiskvenna,
auk þess sem hún var heiðurs-
félagi í tveimur öðrum félögum,
Kvenréttindafélagi Íslands og
Kvenfélagi Fríkirkjunnar.
Útför Lóu verður gerð frá Frí-
kirkjunni í Reykjavík í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Ásgeir, f. 29. ágúst
1944, og Kjartan Má,
f. 4. mars 1951.
1) Kristján kvæntist
Emelíu Emilsdóttur, f.
11. nóvember 1933,
börn þeirra eru: a)
Emil Örn, f. 18. janúar
1958, Emil er kvæntur
Guðrúnu Erlu Guð-
jónsdóttur og eiga þau
fimm börn og eitt
barnabarn. b) Lóa
Steinunn, f. 26. júlí
1962, Lóa er gift Bald-
vini Einarssyni og
eiga þau þrjú börn. 2)
Jón Helgi kvæntist Rósu Sigur-
steinsdóttur, f. 1. júlí 1939, börn
þeirra eru: a) Steinar, f. 23. mars
1956, Steinar er í sambúð með
Helgu Guðjónsdóttur. b) Rósa
Björk, f. 28. febrúar 1963, Rósa er
gift Ágústi Einarssyni og eiga þau
þrjú börn. 3) Guðný Sigríður giftist
Þór Símoni Ragnarssyni, f. 15.
október 1939, dætur þeirra eru a)
Ásthildur Lóa, f. 20. nóvember
1966, Ásthildur er gift Hafþóri
Ólafssyni og eiga þau tvo syni. b)
Sæll er sá er situr í skjóli hins hæsta, sá er
gistir í skugga Hins almáttka, sá er segir
við Drottin: „Hæli mitt og háborg, Guð
minn, er ég trúi á!“
(Sálmur 91:1–2.)
Hún amma mín er dáin og það er
ósköp erfitt að hugsa sér lífið án
hennar. Frá því ég man eftir mér
hefur hún alltaf verið svo stór hluti
af lífi mínu. Heimsóknir til ömmu á
Hjarðarhagann og síðar Reynimel-
inn voru tíðar og ég fékk oft að gista
sem mér fannst alltaf jafn gaman.
Þá fór ég gjarnan inn á Laugaveg 28
með henni og við fórum oftast með
strætisvagni og amma var alltaf til í
að taka smá „salíbunu“ til að lengja
ferðina fyrir stelpu sem vissi ekkert
skemmtilegra en að ferðast í strætó.
Í þessum bæjarferðum hitti hún yf-
irleitt einhverja sem hún þekkti, og
á tímabili hélt ég að hún þekkti alla.
Amma var mikil spilamanneskja og
það var sérstaklega gaman að spila
við hana. Í mörg ár var það mitt
æðsta takmark að vinna hana í
manna, og ég man enn hve glöð ég
var þegar mér tókst það í fyrsta
skipti. Eftir að ég komst á unglings-
ár fór samband okkar að breytast,
við spjölluðum meira saman en áður
og hún var fyrsta manneskjan sem
ég man eftir að hafi tekið mig og
mínar skoðanir alvarlega, hversu
vitlausar sem þær voru. Þótt hún
væri mér ekki sammála hlustaði hún
og sagði mér svo sína skoðun, sem
þá olli því oft að ég breytti minni.
Það var alltaf svo gott að tala við
hana, hún var víðsýn og fordóma-
laus, en hafði þó ákveðnar skoðanir.
Hún talaði vel um fólk og dró ætíð
fram það sem jákvætt var, í versta
falli sagði hún kannski að einhver
væri „svolítið sérstakur“. Stjórn-
málaskoðanir hennar fóru ekki á
milli mála, hún var sjálfstæðismann-
eskja fram í fingurgóma og vildi veg
þeirra sem mestan. Amma var líka
mikil kvenréttindakona og vann
lengst af utan heimilis og sinnti að
auki félagsstörfum í frítíma sínum.
Hún sagði að hún hefði oft verið
gagnrýnd fyrir að vera ekki nógu
mikið heima að sinna börnum og búi,
en hún hélt sínu striki og það voru
konur eins og hún sem ruddu braut-
ina fyrir konur í dag. Amma gafst
aldrei upp fyrir ellinni og þó að lík-
amlegir kraftar minnkuðu var hún
alltaf ákveðin í að njóta lífsins eins
og hægt var. Allt þar til hún veiktist
í desember sl. spilaði hún bridge
nokkrum sinnum í viku í ýmsum
spilaklúbbum því hún var eftirsóttur
spilafélagi. Það besta sem hún vissi
var að vera með fjölskyldunni, helst
allri, þótt hún sættist nú alveg á
smærri hluta hennar, og það var
sjaldan að hún segði nei ef henni var
boðið út. Rétt fyrir níræðisafmælið
hennar fór hún sem oftar með okkur
Haffa og strákunum í bíltúr og við
ákváðum að skoða Gullfoss og Geysi.
Við Gullfoss barst það í tal að hún
hefði aldrei farið yfir Kjöl og áður en
við vissum af vorum við lögð af stað,
henni til mikillar ánægju því eins og
hún sagði var ekki seinna vænna. Ég
á margar yndislegar minningar um
ömmu mína, hvar sem hún kom
vakti hún athygli fyrir glæsileika,
hún var lítil vexti en hún var alltaf
falleg og vel til höfð og þegar ég sá
hana á mannamótum fann ég oft til
stolts, því hún bar það með sér hvar
sem hún fór hvað hún var einstök og
yndisleg kona. Lengst af hef ég bara
átt þessa einu ömmu, en ég man
aldrei til þess að hafa saknað þess að
eiga ekki fleiri ömmur og afa, því
amma stóð fyllilega undir öllum
væntingum.
Við Haffi, Þór Símon og Bjarki
Páll viljum þakka þér, amma mín,
fyrir allar þær stundir sem við átt-
um með þér, og Bjarki Páll bað mig
að segja það að amma Lóa væri
núna hjá Guði. Ég veit að það er rétt
og ég veit líka að þú varst sátt og
hvíldinni fegin. Ég á samt eftir að
sakna þín mikið vegna þess að það
getur ekkert komið í staðinn fyrir
bestu ömmu í heimi.
Guð blessi minningu ömmu minn-
ar.
Ásthildur Lóa og fjölskylda.
Elsku amma mín, ég er endalaust
þakklát fyrir það hvað við fengum að
hafa þig lengi hjá okkur en það
breytir því ekki að það er erfitt að
kveðja. Þú hefur alltaf verið svo stór
hluti af minni tilveru og sjálfsagt hef
ég oft tekið því sem sjálfsögðu að þú
værir til staðar. Á þessari stundu er
margs að minnast en oft erfitt að
draga eina stund frá sem mikilvæg-
ari en aðra. Þó eru mér minnisstæð-
ar heimsóknir mínar á Laugaveg 28
þar sem við systurnar fengum oft að
eyða morgnunum. Þú virtist taka
okkur systrum, skoppandi um allt,
með miklu jafnaðargeði án þess þó
að láta okkur ganga of langt. Við
fengum að taka þátt í allskyns
bakstri og stússi sem fór fram í eld-
húsinu og fannst það ekki leiðinlegt.
Eftir daginn tókum við strætó heim
og oft var farin svokölluð „salíbuna“
sem fólst í því að fara einn auka
hring um Vesturbæinn því okkur
systrum fannst svo gaman í strætó.
Svona var æskan, það var gott og
gaman að vera með ömmu og þú sást
ekki eftir tímanum sem það tók að
fara smá krókaleiðir til að gleðja lítil
hjörtu og ekki sakaði að oft fengum
við smá nammanamm á leiðinni.
Þó svo að ég hafi ekki búið hér á
landi á síðustu árum höfum við átt
margar góðar stundir saman. Mér
fannst svo gott og gaman að koma til
þín og það var eitt og annað sem
maður gat gengið að sem vísu þegar
komið var til ömmu. Þú stóðst alltaf
brosandi með útbreiddan faðminn á
ganginum þegar ég kom út úr lyft-
unni hjá þér á Skúlagötunni. Þú
byrjaðir á því að gefa manni að
borða og helst vildir þú draga allt
fram, og maður þurfti iðulega að
stoppa þig. Svo settumst við niður
og röbbuðum um fjölskylduna og
það sem væri að gerast hjá okkur.
Þú sagðir mér frá gamla tímanum
og fræddir mig og manninn minn,
Ágúst, um hans tengsl á Snæfells-
nesi, því ekki fannst þér verra að
hann ætti rætur sínar að rekja
þangað. Þegar á þessu rabbi okkar
stóð bauðst þú nærri undantekn-
ingalaust upp á sherry-staup og við
skáluðum fyrir einhverju viðeigandi.
Svo röbbuðum við áfram og oft sagð-
ir þú mér sögur af mömmu sem þú
varst alltaf svo stolt af, en hún
kvaddi okkur í mars 1980.
Sjálfsagt út af því að við misstum
mömmu og þú hafðir frá svo mörgu
að segja úr hennar lífi fannst manni
enn mikilvægara að eyða góðum
tíma með þér, þú varst þessi tenging
sem maður var að leita að. Þetta
fannst þú, amma mín, og varst alltaf
fús til að rabba við mig og veita
hlýju og kærleika. Ég á eftir að
sakna þín sárt og þessara stunda
okkar saman. En ég veit að þér líður
vel og þú ert í góðum hópi ástvina
sem þú hefur séð á eftir.
Amma, þú varst stórkostleg kona,
þú hafðir frá svo mörgu að segja eft-
ir að hafa gengið í gegnum svo
margt. Þú hafðir ákveðnar skoðanir
og varst ekkert hrædd við að láta
þær í ljós. Stundum fannst mér erf-
itt að kyngja því þegar þú settir eitt-
hvað ofan í við mig en það var sjálf-
sagt vegna þess að þú hafðir oft rétt
fyrir þér og það er ekki alltaf gott að
heyra sannleikann, en þú vissir ein-
faldlega betur, enda hafðirðu upp-
lifað margt. Sjálfsagt hefur þú séð
ástæðu til að ala mann aðeins upp og
gefa holl og góð ráð. Aðallega vildir
þú vísa veginn, þú hafðir sjálfsagt
móðurlegar og/eða ömmulegar
áhyggjur af okkur systrum og um
leið barstu mikla umhyggju fyrir
okkur.
Undanfarna mánuði hefur þú,
amma mín, verið mjög veik og oft
höfðum við áhyggjur af því að við
værum að missa þig. En eins og oft
áður komstu okkur öllum á óvart
með ótrúlegum krafti þínum. Þótt
það hafi verið sárt að sjá þig svona
rúmfasta, og að ég viti að það var
ekki það sem þú vildir, hefur þetta
verið ómetanlegur tími með þér. Það
var gott að fá að sitja hjá þér og
veita þér umhyggju þegar þú hafðir
þörf á, þú gafst mér tíma til að venj-
ast þeirri tilhugsun að þú yrðir ekki
alltaf hér. Þessa síðustu viku sást að
þú varst tilbúin að fara, það var svo
mikill friður yfir þér, elsku amma
mín. Svo nú kveð ég þig sátt því ég
veit að þér líður vel og ég er þakklát
fyrir allt sem þú hefur gefið mér og
okkur öllum. Nú geymi ég minn-
inguna um yndislega ömmu í huga
mínum og hjarta.
Góða ferð, amma mín.
Nú ertu leidd, mín ljúfa,
lystigarð Drottins í,
þar áttu hvíld að hafa
hörmunga’ og rauna frí,
við Guð þú mátt nú mæla,
miklu fegri en sól
unan og eilíf sæla
er þín hjá lambsins stól.
Dóttir, í dýrðar hendi
Drottins, mín, sofðu vært,
hann, sem þér huggun sendi,
hann elskar þig svo kært.
Þú lifðir góðum Guði,
í Guði sofnaðir þú,
í eilífum andarfriði
ætíð sæl lifðu nú.
(Hallgrímur Pétursson.)
Ragna Sif.
Elsku amma Lóa.
Núna ertu búin að kveðja eftir
mjög langa og hamingjuríka ævi. Ég
er Guði þakklát fyrir að hafa fengið
að vera hluti af henni, þó ekki sé
nema í þessi fáu ár sem ég hef lifað.
Ég er stolt af því að vera komin af
eins mikilli kjarnakonu og þú ert.
Mér þótti alltaf jafngaman að koma í
heimsókn til þín, þú varst alltaf svo
tilbúin að gera allt fyrir mig, ekkert
í heiminum vafðist fyrir þér. Þú
tókst alltaf á móti mér með ein-
skærri hlýju og væntumþykju, og
ekki má gleyma veitingunum sem
þér fannst ekki vera nein fyrirhöfn.
Spilamennskan var líf þitt og yndi,
þú notaðir hvert tækifæri til þess að
grípa í spil og hafði ég alltaf mjög
gaman af að spila við þig. Eitt skipti
tókst mér að vinna þig í spilunum og
sú lukka entist mér út mánuðinn. Þú
varst líka alltaf svo umhyggjusöm,
sérstaklega minnist ég þess að alltaf
þegar mér var kalt á fingrunum
tókstu litlu hendurnar mínar í þínar,
hlýjaðir mér og fórst með þessa
vísu: „Komdu hér, með kalda fingur
þína, ég skal bráðum bjóða þér báða
lófa mína.“ Þó að þú hafir nú ekki
verið há í loftinu fannst mér þú alltaf
vera svo stór, mér fannst svo rosa-
lega mikið til þín koma. Amma mín,
mér þykir svo óskaplega vænt um
þig, þú munt alltaf eiga vissan stað í
hjarta mínu. Ég sakna þín óendan-
lega mikið, en ég veit að þú munt
hafa það gott þarna uppi og ég veit
að Guð mun taka vel á móti þér.
Þegar maður hefir tæmt sig af öllu mun
friðurinn mikli koma yfir mann. Allir
hlutir koma fram í tilvistina, og menn sjá
þá hverfa aftur. Eftir blóma ævinnar fer
hvaðeina aftur til upphafsins.
Að hverfa aftur til upphafsins er friðurinn;
það er að hafa náð takmarki tilvistar
sinnar.
(Lao-Tse.)
Kær kveðja frá litlu ömmustelpunni
þinni!
Guðný Kjartansdóttir.
Þá er blessunin hún amma Lóa
dáin og ekki laust við að mér þyki
sem það hafi orðið kaflaskipti í Ís-
landssögunni. Að öllum öðrum ólöst-
uðum er ekki ofmælt að með henni
sé gengin ein merkasta kona sinnar
kynslóðar, brautryðjandi og bar-
áttukona. Ein þeirra kvenna sem
rutt hafa brautina fyrir kynsystur
sínar til jafnréttis og virkrar þátt-
töku í atvinnulífinu.
Hún fæddist og ólst upp að Dals-
mynni í Eyjahreppi á Snæfellsnesi
og þótt hún hafi ung flust með for-
eldrum sínum til Reykjavíkur var
hún alltaf Snæfellingur í hjarta sínu
og átti eftir að eyða verulegum hluta
starfsævi sinnar þar á nesinu sem
hótelstjóri á Hótel Búðum, enda af
mörgum þekkt sem Lóa á Búðum.
Þar vann hún mikið og merkilegt
brautryðjandastarf, ekki aðeins við
uppbyggingu þar á staðnum heldur
einnig sem frumherji nýrrar at-
vinnugreinar, ferðaþjónustunnar,
sem þá þótti kannske ekki stór
sproti en hefur í dag vaxið til þess að
verða sá atvinnuvegur sem skapar
okkur næstmestar gjaldeyristekjur.
Ekki var það bara hótelið að Búð-
um sem naut starfskrafta hennar,
hún tók einnig virkan þátt í veitinga-
rekstri eiginmanns síns, Friðsteins
Jónssonar, afa Steina, og að honum
látnum rak hún ein veitingahúsið
Laugaveg 28, enda hafði hún þá látið
af störfum á Hótel Búðum. Einnig
var hún mjög virkur félagsmaður í
ýmsum félögum, ekki síst Kvenrétt-
indafélagi Íslands þar sem hún var
heiðursfélagi, en einnig Kvenfélagi
Fríkirkjunnar í Reykjavík og Hvöt,
félagi sjálfstæðiskvenna.
En þrátt fyrir að svo margir og
svo mörg málefni hafi fengið að
njóta krafta hennar var hún amma
mín fyrst og síðast fjölskyldukona
og helst vildi ég skrifa það með stóru
F-i. Aldrei kom fjölskyldan svo sam-
an að ekki væri amma Lóa mætt og
aldrei man ég til þess að hún afþakk-
aði boð. Hún naut þess að sjá fjöl-
skylduna og afkomendahópinn sinn
stækka og bauð hvern nýjan meðlim
velkominn. Alltaf fylgdist hún vel
með því hvar hver og einn var stadd-
ur á lífsleiðinni. Það brást til að
mynda ekki að ætti einhver afmæli
eða jafnvel brúðkaupsafmæli
hringdi amma Lóa til að færa fram
hamingjuóskir. Ég minnist þess að
er hún, eitt sinn sem oftar, fór til
Spánar til nokkurra vikna dvalar
var von á barni í fjölskyldunni með-
an á fjarveru hennar stóð og lét hún
mig þá lofa sér því að samdægurs og
nýja barnið væri komið í heiminn
yrði ég að hringja til hennar út og
láta hana vita. Amma var alla tíð vel
hraust og ern nema allra síðustu
mánuðina að hún var á sjúkrahúsi,
fyrst á Landspítalanum og síðar á
Landakoti. Fram á 92. aldursár bjó
hún á sínu eigin heimili fullkomlega
sjálfbjarga um alla hluti.
Nú þegar skilnaðarstundin er
komin hrannast minningabrotin
upp; jóladagsboðin með tilheyrandi
spilamennsku og skemmtunum,
heimsóknir að Búðum að sumri til,
síðar þegar maður hafði sjálfur
komið sér upp fjölskyldu ræktar-
semi hennar og umhyggja fyrir öll-
um sínum afkomendum. Ég gæti
haldið áfram og bætt í upptaln-
inguna en ég veit að ömmu hefði
ekki líkað nein mærð eða væmni svo
ég læt vera að festa fleira á blað.
Með þessum fáu og fátæklegu
orðum kveð ég ömmu mína og þakka
Guði fyrir að hafa fengið að njóta
samvista við hana.
Emil Örn Kristjánsson.
Í dag verður lögð til hinstu hvílu
afasystir mín, Lóa S. Kristjánsdótt-
ir.
Lóa var yngst sinna systkina,
dóttir hjónanna Kristjáns Eggerts-
sonar og Guðnýjar Guðnadóttur í
Dalsmynni, Eyjahreppi. Bræður
hennar, Eggert Árni og Valgeir,
voru svo miklu eldri en hún að hún
var lengi eina barn þeirra heima.
Hún ólst upp á kærleiksríku heimili
sem einkenndist af vinnusemi, heið-
arleika og trúrækni. Milli hjónanna
Guðnýjar og Kristjáns var mikið
ástríki sem allir tóku eftir er kynnt-
ust þeim. Í tilefni af 100 ára brúð-
kaupsafmæli þeirra þann 15. sept-
ember 1996 var haldið mót
afkomenda þeirra vestur á Snæfells-
nesi. Í tengslum við það áttum við
Lóa ánægjulegt samstarf um að
taka saman minningar um foreldra
hennar og heimilislíf þeirra. Þessi
minningabrot Lóu hefjast á þessa
leið: „Allir afkomendur foreldra
minna minnast þeirra sem einstakra
á svo margan hátt og eitt er það þó
sem ég veit að allir voru sammála
um: Það var ást þeirra sem aldrei
brást.“
Lóa fæddist 29. ágúst árið 1909
sem þá bar upp á sunnudag í 19. viku
sumars. Móðir hennar hafði fæðst
þann sama sunnudag árið 1868 er þá
bar upp á 30. ágúst. Það er kær
minning að Lóa rifjaði oft upp við
mig að mörgum árum síðar fæddist
einnig ég á sunnudegi í 19. viku sum-
ars og lagði hún áherslu á að það
tengdi okkur þrjár sérstökum bönd-
um. „Sæl, frænka!“ var alltaf ávarp
hennar við mig. Alla tíð naut ég sér-
stakrar frændrækni Lóu þar sem
samskipti hennar og fjölskyldu
hennar við föðurfólk mitt voru æv-
inlega náin og byggðust á gagn-
kvæmri vináttu og umhyggju.
Lóa var einstök kona, fríð sýnum
LÓA S.
KRISTJÁNSDÓTTIR