Morgunblaðið - 10.04.2001, Blaðsíða 30

LISTIR
30 ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÓNEITANLEGA er það dálítið
skondið að fylgjast með öllu kreppu-
talinu um blessað málverkið eins og
það hljómar í eyrum okkar árið út og
árið inn, en verða svo vitni að opnun
Carnegie-sýningarinnar – Carnegie
Art Arward 2000 – í Listasafni Kópa-
vogs. Ekkert var til sparað, hvorki í
ræðuhöldum, ambrósíu eða nektar,
og hvarvetna mátti sjá fyrirmenni og
frægt fólk fylla sali safnsins. Af því
einu mátti draga þá ályktun að mál-
verkið væri við hestaheilsu.
Að vísu eru málverkasýningar þess
eðlis að þær hafa alltaf gert sig illa
sem samsýningar ef rýmið eitt er haft
í huga. En reyndar á það ekki bara
við um málverk því önnur hver sýn-
ing á þrívíðri list og ljósmyndum
gengur erfiðlega upp í heild ef blákalt
mat er lagt á virkni verkanna í hús-
næðinu. Hin fullkomna samsýning er
vandfundin og þó eru fáir sem mundu
vilja fórna þeim fyrir einbert heildar-
útlitið. Þegar öllu er á botninn hvolft
eru snotrar sýningar þreytandi og
eiga það oft á hættu að verða tilgerð-
inni að bráð. Meðalvegurinn er jafn
vandrataður og verkin eru marg-
breytileg. Það er list í sjálfu sér að
hengja list.
Sænska sýningarstjóranum Ulriku
Levén tekst með ágætum að raða
margbreytilegri sýningunni inn í sali
Listasafns Kópavogs svo að hver
listamaður skaði nágranna sína sem
minnst og skaðist sem minnst af þeim
sem kringum hann veljast. Verkin
eru eins mismunandi og sýnendur
eru margir og óneitanlega er eðlis- og
gæðamunur á framlagi tuttugumenn-
inganna.
Eins og við var að búast eru Ís-
lendingarnir tveir sem að þessu sinni
taka þátt í sýningunni – Hreinn Frið-
finnsson og Tumi Magnússon – í
hæsta gæðaflokki. Hreinn hreppti
meira að segja önnur verðlaun fyrir
þrenningu sína – Staðsetning, frá
1999, On a rainy day, frá því í fyrra,
og Nafnlaust, frá árinu 1999 – af af-
burðasnjöllum tilvísunum til uppruna
litarins, eins og það er orðað í upp-
gjöri dómnefndarinnar. Glerstrend-
ingur fangar ljósið og endurkastar
því; frumlitirnir skera sig frá gagn-
sæjum grunnfletinum; og málningar-
hrærispýtum er raðað eins og marg-
litum, löngum regndropum á
vegginn.
Verk Tuma er heldur ekki af verri
endanum, þar sem hann fangar liti
brunaboðans og útgönguskiltisins í
Listasafni Kópavogs í stóru vegg-
verki – Fireexit, frá árinu 2000 – með
fyrirmyndirnar á hægri hönd í for-
stofu listasafnsins. Á neðri hæðinni
blasir við stafrænt prent hans – Sími
– á sjálflímandi pappír, sem festur er
á klefalaga smíðisverk. Í tilvikum
beggja íslensku fulltrúanna er mál-
verkið frelsað úr hefðbundnum
ramma sínum og gert að litrænni
upplifun tengdri umhverfi og nátt-
úrulegum kringumstæðum.
Segja má að verðlaunaverk norsku
listakonunnar Mari Slaattelid – Prot-
ective og Reading Woman, bæði frá
síðasta ári – sé einnig af þeim toga
sem teygir á merkingu málverksins.
Eins og Hreinn notar hún ljósmyndir
– fjórar af dóttur sinni hálfmaskaðri
sólarvörn – en málar svo fjórar sam-
stæður af andlitsfarða á svart plexi
og lætur líta út sem risaútgáfu af
kinnalitaöskjum. Þetta er snjöll og
fáguð ádeila á fegrunarhelsi konunn-
ar, enda virka samstæðurnar ágæt-
lega saman sem skyldar andstæður
sakleysis og sakleysissviptingar.
Svíinn Mats Leiderstam er einnig í
sama sal með tvær myndir af port-
retti af Ungum manni, frá 1525, eftir
ítalska endurreisnarmálarann Porde-
none. Önnur myndin er af portrettinu
óhreinsuðu, en hin af verkinu eftir
hreinsun. Þá koma í ljós gjörólík svip-
brigði svo að spurningunni er varpað:
Hver er sannleikurinn þegar öllu er á
botninn hvolft?
Enn annar Svíi, Jan Svenungsson,
hefur endaskipti á hugmyndum okk-
ar um hið skyndilega með fjórum
málverkum úr syrpunni Test, frá
2000, þar sem tilbúnar blóðslettur er
nákvæmlega útfærðar og málaðar
svo ómögulegt er að sjá að verkin séu
unnin með yfirveguðum hætti. Þann-
ig afhjúpar Svenungsson, líkt og
Johns forðum, hugmyndina um hið
spontanta í myndlistinni.
Af öðrum sænskum listamönnum
sem koma til skila sterku framlagi
má nefna Ceciliu Edefalk og þrjú of-
urnæm kvikmyndamálverk hennar af
grínmyndakóngunum Laurel og
Hardy, og Karin Wikström, en mál-
verk hennar af nafnlausum furðu-
skepnum eru með því besta sem finna
má á sýningunni.
Verðlaunahafinn Petri Hytönen,
sem hreppti þriðju verðlaun, ber að
þessu sinni höfuð og herðar yfir sam-
landa sína með bernskum málverk-
um sínum sem nokkurn tíma þurfa til
að opna sig gagnvart áhorfandanum.
Segja má að oft hafi Finnar skartað
sterkara heildarframlagi en á þessari
þriðju Carnegie-sýningu. Hins vegar
mæta Danir býsna sterkir til leiks
með þekktar kempur á borð við Me-
rete Barker – málverk hennar,
Skjulte byer I og V, eru meðal þeirra
bestu á sýningunni – Erik A. Frand-
sen – sem alltaf sýnir ljósmynd og
málverk saman með skínandi árangri
– og Kehnet Nielsen en málverk hans
Apollon, er einstaklega fallega málað.
Þá má ekki gleyma John Kørner,
sem fékk verðlaun sem skærasta
vonin. Málverk hans er einföld, hisp-
urslaust máluð og djörf í lit. Einnig
má segja að Nina Sten-Knudsen eigi
ágætt framlag að þessu sinni. En sem
dæmi um hve sýningin í Listasafni
Kópavogs er skemmtileg og marg-
slungin tjáði kunnur íslenskur list-
málari mér að aldrei hefði hann séð
freklegri lélegheit en risastórt mál-
verk eftir hinn þekkta, norska lista-
mann, Bjarne Melgaard. Nokkrum
tímum síðar prísaði ágætur kollega
hans íslenskur, þetta sama málverk í
hástert. Þá kváðu nokkrir valinkunn-
ir listfrömuðir upp úr um það að þeim
fyndist Carnegie-sýningin að þessu
sinni frábær. Skömmu síðar tjáði
þekktur listunnandi mér undir rós að
sýningin væri hreinn óskapnaður.
Þetta er til marks um það hve ómiss-
andi þessi árlegi viðburður er í lista-
lífi okkar.
Málverk við
hestaheilsu
MYNDLIST
L i s t a s a f n K ó p a v o g s
21 norrænn listamaður.
Til 6. maí. Opið þriðjudaga til
sunnudaga frá kl. 11-17.
Aðgangur ókeypis.
MÁLVERK & BLÖNDUÐ
TÆKNI
Halldór Björn Runólfsson
Nafnlaust verk eftir Karin Wikström, 2000.
On a rainy day eftir Hrein Friðfinnsson, 1999.
Shadow eftir Erik A. Frandsen, 2000.
Test eftir Jan Svenungsson,
2000.
LEIKFÉLAG Hólmavíkur frum-
sýnir gamanleikinn Karlinn í kass-
anum eftir Arnold og Bach í félags-
heimilinu Sævangi, Kirkjubóls-
hreppi, annað kvöld, miðvikudags-
kvöld, kl. 20.30. Leikstjóri er Arnlín
Óladóttir frá Bakka í Bjarnarfirði
og er þetta fjórða uppsetning henn-
ar með leikfélaginu. Tíu leikarar
taka þátt í sýningunni, sá yngsti er
14 ára og sá elsti er 69 ára.
Ætlunin er að sýna 3-4 sýningar
á Sævangi og fara síðan í leikferð til
Drangsness, Króksfjarðarness og
lokasýning verður í Árneshreppi.
Það er fastur liður hjá leikfélaginu
að lokasýningin sé í Árneshreppi,
enda oftast ekki hægt að sýna þar
fyrr en í júní vegna ófærðar og
anna sauðfjárbænda, segir í frétta-
tilkynningu.
Leikfélag Hólmavíkur hefur í
gegnum árin verið ötult til ferða-
laga og hefur farið hringferð um
landið með leiksýningu, og tvisvar
sýnt um allt Norðurland og Vest-
firði.
Önnur sýning á Karlinum í kass-
anum verður í Sævangi nk. laug-
ardagskvöld kl. 20.30. Þriðja sýning
verður í lok apríl.
Karlinn í
kassanum í
Sævangi
HARRY Kerr og Eleni Mavr-
omoustaki halda tónleika í Nor-
ræna húsinu annað kvöld, mið-
vikudagskvöld, kl. 20. Þau leika
sígilda tónlist á fiðlu og píanó
eftir Beethoven, Ravel og
Prokofiev. Harry og Eleni eru
bresk, bæði menntuð í Royal
College of Music í Lundúnum.
„Þau eru kunn innan tónlistar-
heimsins þar og hafa ferðast
um heiminn og haldið tónleika
víða. Þau hafa bæði unnið til
margra verðlauna á virtum tón-
listarkeppnum í Bretlandi og á
Kýpur,“ segir í kynningu.
Aðgangseyrir er kr. 1000.
Breskur dúett
í Norræna
húsinu
ÍTALSKT barokk mun hljóma um
Salinn í Kópavogi í kvöld eins og síð-
ustu ár um sama leyti. Á þessum sjö-
undu páskabarokktónleikum í Kópa-
vogi kemur Margrét Bóasdóttir
sópransöngkona til liðs við flautuleik-
arana Guðrúnu Birgisdóttur og
Martial Nardeau, semballeikarann
Önnu Magnúsdóttur og Ólöfu Sess-
elju Ólafsdóttur sem leikur á selló.
Tónleikarnir hefjast klukkan 20.
Tónskáld kvöldsins eru Arcangelo
Corelli (1653–1713), Antonio Vivaldi
(1678–1741), Antonio Caldara (1670–
1736), Alessandro Scarlatti (1660–
1725), Pietro Antonio Locatelli
(1695–1764) og Leonardo Vinci
(1690–1730). Allt mæt nöfn í ítölsku
tónlistarlífi barokktímans, þótt orð-
stír þeirra hafi borist mislangt síðan.
Leikin verður tríósónata eftir Cor-
elli, sem kalla mætti dæmigerðan
barokkhöfund. Hann fann ekki upp
sónötuna, en kom henni á flug og var
miskunnarlaust stældur. Áhrifa hans
gætir oft hjá Bach og Vivaldi. Þá
koma kantötur eftir þann fræga Vi-
valdi og Caldara, sem var meðal allra
afkastamestu tónskálda barokktím-
ans. Einnig verður flutt sellósónata
eftir Vivaldi. Sembaltónlist verður
svo leikin eftir Napólíbúann Scar-
latti, eitt mesta óperuskáld þessa
tíma á Ítalíu. Flautudúó Locatellis er
líka á efnisskránni, en hann var
þekktastur fyrir erfið fiðluverk og
kallaður Paganini átjándu aldar.
Loks verður flautusónata eftir Vinci
flutt. Þessi nafni listmálarans fræga
þótti hið ágætasta óperutónskáld.
Kópavogsbær hefur um sex ára
skeið, eða síðan reglulegt tónleika-
hald hófst í bænum, stuðlað að kynn-
ingu barokksins yfir vetrartímann. Á
sumrin hafa síðan barokktónleikar
verið í Skálholti. En í Kópavoginum
voru þessir páskatónleikar, sem Guð-
rún og Martial gangast fyrir, í Gerð-
arsafni til að byrja með og svo í Saln-
um frá opnun hans í hittiðfyrra.
Guðrún segir fólk sýna þessari tón-
list einvalda og ofhlaðinna halla og
guðshúsa talsverðan áhuga. Enda
hafi 17. og 18. öldin verið blómlegur
tími í tónsmíðum, bæði á Ítalíu og
norðar í álfunni. Flestir hugsi líklega
til Þýskalands þar sem Bach bar höf-
uð og herðar yfir starfsfélaga. En
þýskir tónsmiðir hafi margir leitað
sér menntunar og reynslu á Ítalíu,
sem þá þegar hafi verið tónlistar-
mekka vegna óperunnar. Ítölsk bar-
okktónlist einkennist af sérlega
miklu flúri, söngröddin sé mikið not-
uð í henni og strengjahljóðfæri og
kompósísjón sé einfaldari en tíðkast
hafi á norðlægari slóðum.
Hljóðfærin á tónleikunum í kvöld
eru „upprunaleg“ að sögn Guðrúnar,
selló Ólafar mun vera frá 18. öldinni
en önnur eru nákvæmar eftirmyndir
hljóðfæra sem notuð voru á þessu
tímabili. Guðrún Birgisdóttir segir
tréblásturshljóðfæri frá barokktím-
anum aðeins safngripi nú, þau eyði-
leggist með tímanum. En öðru geti
gegnt um strengjahljóðfærin.
„Barokkið er heilmikil stúdía,“
bætir Guðrún við, „bæði eru hljóð-
færin sérstök, tréflauturnar til dæm-
is allt aðrir gripir en gullflauturnar
okkar, og svo er gaman að sökkva sér
í heimildir um þennan tíma í evr-
ópskri menningarsögu.
Við sem stöndum að þessu tón-
leikahaldi og höfum gengið með bar-
okkbakteríu, vonum auðvitað að veg-
ur þessarar tónlistar aukist hér á
Íslandi. Það er nú ekki nema svona á
annan tug hljóðfæraleikara sem
leggja sig eftir barokki og ekki víst
að það dugi til. En fólk vill heyra
þessa tónlist. Það er þó kannski svo-
lítil sérviska að vasast í þessu.“
Ítölsk tónlist einvalda í Salnum
Morgunblaðið/Ásdís
Þau sjá um Páskabarokk í Salnum: Ólöf S. Óskarsdóttir, Guðrún Birg-
isdóttir, Martial Nardeau, Anna Magnúsdóttir og Margrét Bóasdóttir.