Morgunblaðið - 06.06.2001, Blaðsíða 53

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2001 53
✝ Þorsteina Svan-laug Guðjóns-
dóttir fæddist á
Siglufirði 12. ágúst
1919. Hún lést 21.
maí á Landspítalan-
um í Fossvogi. For-
eldrar hennar voru
hjónin Guðrún Þor-
steinsdóttir, f. 6.
janúar 1883, d. 15.
mars 1962, og Guð-
jón Líndal Jónsson
trésmiður, f. 20.
september 1883, d.
19. desember 1960.
Þau eignuðust sam-
an fjórar dætur og var Þor-
steina yngst þeirra, Margrét, f.
22. nóvember 1914, d. 19. des-
ember 1921, Guðrún Ingibjörg,
f. 6. janúar 1916, d. 11. júlí
1999, og Laufey Sæbjörg, f. 3.
september 1917. Auk þess átti
Þorsteina hálfsystur, sam-
mæðra, Ingibjörgu Símonardótt-
ur, f. 24. nóvember 1906, d. 27.
mars 1975, og Þórlaugu Sím-
onardóttur, f. 6. mars 1909, d. 3.
nóvember 1972.
Þorsteina giftist hinn 30. maí
1962 Jóni Þóri Gunnarssyni, f.
6. okt. 1928, d. 1. ágúst 1981.
Hann var matsveinn að mennt,
sonur Stefaníu Mörtu Bjarna-
dóttur og Gunnars Samúelsson-
ar útvegsbónda. Hann stundaði
sjómennsku en vann lengst af
hjá Skeljungi við
afgreiðslustörf.
Hinn 23. ágúst 1947
eignaðist Þorsteina
einkadóttur sína,
Sigrúnu Laufeyju
Baldvinsdóttur.
Faðir hennar var
Baldvin Þ. Ásgeirs-
son, f. 12. mars
1924, d. 10. apríl
1996. Maki Sigrún-
ar var Adolf Tóm-
asson véltækni-
fræðingur, f. 24.
september 1938, d.
24. mars 1992.
Börn þeirra eru Þorsteina Svan-
laug, f. 24. janúar 1981, verð-
andi nýstúdent, og Tómas Ingi
menntaskólanemi, f. 16. júní
1984.
Þorsteina flutti tveggja ára til
Reykjavíkur. Hún hlaut al-
menna skólagöngu og fór ung
að vinna fyrir sér við ýmis störf.
Hún vann m.a. í þvottahúsinu
Ægi, málningarverksmiðjunni
Hörpu og við verslunar- og
þjónustustörf. Aðalstörf Þor-
steinu voru uppeldis- og heim-
ilisstörf. Þorsteina bjó á Ingj-
aldshóli á Seltjarnarnesi í
rúmlega 20 ár en síðustu fjóra
áratugina á Brekkustíg 6A í
Reykjavík. Útför Þorsteinu fór
fram frá Fossvogskapellu í
kyrrþey föstudaginn 1. júní.
Þegar við vorum lítil héldum við að
amma okkar kynni ekki að vera reið.
Hún passaði okkur systkinin á hverj-
um degi og var alltaf jafn þolinmóð
og róleg. Hún var einstaklega
skemmtileg og uppfinningasöm og
gaf sig alla að okkur svo að fáar
barnapíur komust í hálfkvisti við
hana.
Það var óneitanlega sérkennilegt
að dvelja löngum stundum með konu
á sjötugsaldri í stað þess að vera í
leikskóla. Við gerðum okkur fyrst
grein fyrir þessu á fyrstu dögum
okkar í skóla, en þá komumst við að
því að orðaforði okkar var ekki sá
sami og jafnaldranna. Við uppgötv-
uðum til dæmis að krakkar notuðu
ekki orð eins og „treyja“ og „fortóv“
og stundum skildum við ekki skóla-
félagana.
Amma kenndi okkur einnig margt
sem við munum alltaf búa að, svo
sem nýtni, nægjusemi og að fara vel
með hlutina. Hún hugsaði mikið um
að við borðuðum hollan mat og var
sífellt að spyrja hvort við tækjum
ekki „lýsið okkar“ á hverjum degi og
værum ekki „dugleg við skyrið“.
Samt bakaði hún oft og var ótrúlega
dugleg við það þótt hún væri orðin
máttfarin. Pönnukökurnar og flat-
kökurnar eru ógleymanlegar og
einnig KR-kakan, sem breyttist
skyndilega í Gróttuköku eftir að
annað okkar fór að æfa fótbolta með
Gróttu. Þó að amma reiddist sjaldan
var hún mjög ákveðin og komst eng-
inn upp með neitt múður í kringum
hana. Hún hafði sterkar skoðanir á
sumum málum og um þau var
ómögulegt að rökræða við hana.
Það er skrýtið að hafa ömmu ekki
lengur á Brekkó og verður erfitt að
venjast því að hún komi aldrei aftur í
heimsókn. Guð veri með henni,
Þorsteina og Tómas.
Frá því að ég man eftir mér hefur
móðursystir mín, Þorsteina eða
Steina frænka eins við kölluðum
hana, verið hluti af lífsmyndinni.
Fyrst sem órjúfanlegur hluti af
heimili afa og ömmu á Seltjarnarnesi
og síðar á Brekkustíg í Reykjavík.
Steina frænka hélt heimili með afa
og ömmu alla tíð, stofnaði sína fjöl-
skyldu í skjóli þeirra og hugsaði síð-
an um þau í ellinni þar til þau féllu
frá. Það sækja því á hugann margar
minningar nú á kveðjustund. Flestar
þeirra eru skemmtilegar, alveg ótrú-
lega mörg spaugileg og grátbrosleg
atvik. En allt verður tregablandið
þegar sorgin hefur kvatt sér hljóðs.
Söknuður tekur mikið pláss og inn á
milli kemur tómarúmið, skarðið sem
ekki verður fyllt. Síðustu vikurnar
voru Steinu frænku erfiðar. Frá 1997
hefur alvarlegur sjúkdómur verið
hluti af lífi hennar, eins og hver ann-
ar óboðinn gestur, sem enginn ræður
við. Hún var aldrei orðmörg um
sjúkdóm sinn, en fylgdi öllum leið-
beiningum og lyfjagjöfum eftir af
stakri nákvæmni og fékk mörg góð
ár eftir sjúkdómsgreiningu. Reglu-
legar læknisheimsóknir voru hluti af
hennar eigin heilsugæslu með sjálfa
sig. Þar naut hún dyggrar fylgdar
einkadóttur sinnar Sigrúnar, sem
ætíð gerði góða mæðgnasamveru úr
þessum ferðum, með smá upplyft-
ingu og tilbreytingu á eftir. Steina
frænka var þakklát fyrir alla þá
hjálp sem hún fékk, en lagði jafn-
framt ofuráherslu á að sjá um sig
sjálf og búa á sínu eigin heimili til
hinsta dags. Hún gerði ekki miklar
kröfur til lífsins fyrir sig, en henni
fannst eðlilegt að fullorðin börn önn-
uðust foreldra sína að einhverju leyti
á efri árum. Þetta hafði hún sjálf
gert. Hún bjó í samfélagi við foreldra
sína alla þá tíð sem þau lifðu. Steina
frænka hélt heimili með þeim og
vann í kálgörðum þeirra í Kringlu-
mýri og á Seltjarnarnesi. Kálgarða-
hefðin á djúpar rætur í fjölskyldunni
og hefur haldist fram á þennan dag.
Steina frænka minnti okkur oft á
Þorstein Þorsteinsson langafa sinn
sem var menntaður garðyrkjufröm-
uður og bóndi í Úthlíð í Biskupstung-
um. Kálgarðar þar voru frægir á
sinni tíð. Í gömlum ritum má lesa að
þar hafi ríkt töluverð vinnuharka.
Kapp við vinnu og góð afköst voru
Steinu fræknu í blóð borin. Hún var
sérstaklega viljug, sporlétt og vinnu-
gleðin var ætið í fyrirrúmi hjá henni.
Í minningunni var hún léttleikinn á
heimili afa og ömmu, sem voru nokk-
uð forn í háttum. „Gefið hljóð“ sagði
afi oft, þegar við stelpurnar skríkt-
um í kringum Steinu frænku, sem þá
var ef til vill að sýna okkur nýjasta
danssporið. Síðustu vikurnar á spít-
alanum var margt rifjað upp frá fyrri
tíð um fjölskyldu og samferðafólk
lífs og liðið. Steina frænka sagði
skemmtilega frá og kryddaði oft
samræðurnar með orðatiltækjum,
kviðlingum og vísum eftir sjálfa sig
og aðra. Kveðskapur hennar var yf-
irleitt tækifærisvísur, á jákvæðum
nótum um móður náttúru, árstíðirn-
ar og fjölskylduna.
Ég held að það orð sem oftast kom
upp í samræðum okkar hafi verið
tryggð. Tryggðin var eitt af þeim
lífsgildum sem hún lagði mikla
áherslu á. Hún hélt sambandi við
fólk sem tengst hafði bernskuheimili
hennar, gamla leigjendur og ná-
granna. Þetta gilti líka um gamla
vinnufélaga, en einni af sínum bestu
vinkonum kynntist hún við störf í
þvottahúsinu Ægi í kringum 1950.
Það var mikil sorg hjá Steinu þegar
sú góða kona féll frá fyrir u.þ.b. ári.
Steina hélt ýmsu gömlu til haga sem
voru ekki alltaf einhverjir merkis-
gripir, en oft hlutir sem höfðu verið
lengi í eigu fjölskyldunnar og reynst
vel á sínum tíma. Einn frægasti hlut-
urinn innan fjölskyldunnar er al-
þingishátíðartjaldið frá afa og
ömmu. Tjaldsúlurnar minntu á fána-
stangir að hæð og sverleika. Inni í
því þurfti ekki að skríða á fjórum fót-
um og það gustaði vel um fætlurnar
undan skörinni. Þetta tjald bauð hún
oft fram þegar yngri kynslóðin fór að
fara á útihátíðir. Steina frænka var
nýtin og nægjusöm. Hún eyddi engu
í óþarfa en gat verið mjög skapandi
og fundvís á ýmsa möguleika til end-
urnýtingar. Hún var söngelsk og
spilaði á orgel sér til ánægju fram til
síðasta dags.
Hugljúf framkoma hennar náði
sérstaklega til barna. Þau löðuðust
mjög að henni og þær eru margar
litlu hendurnar innan fjölskyldunnar
sem hún hefur leitt á lífsleiðinni. Við
þau hugrenningatengsl er þakklæti
efst í huga okkar sem þess nutum. Á
mínum uppvaxtarárum var mikill
samgangur milli þeirra systra móður
minnar og hennar. Við Sigrún einka-
dóttir hennar og undirrituð erum
fæddar á sama ári, leikfélagar og
nánar frænkur. Það á einnig við um
systur mínar Siggu og Erlu sem
voru í miklu uppáhaldi hjá Steinu
frænku. Oft skiptust þær systur
Imba og Steina á í móðurhlutverkinu
með okkur frænkurnar. Þegar fjöl-
skylda mín fór á „landshornaflakk“
eins og það var kallað í fjölskyldunni,
er flutt var frá Reykjavík til nokk-
urra staða úti á landi, var koma
Steinu frænku og Sigrúnar til okkar
boðberi sumars og sólar. Stundum
kom Sigrún ein og var hjá okkur. Í
annan tíma vorum við systur hjá
Steinu frænku og alltaf var gist hjá
henni í bæjarferðum. Þessi náni
samgangur hélst alla tíð þótt stund-
um þyrfti löng ferðalög til heim-
sókna og alltaf var þess vel gætt að
fjölskylduböndin rofnuðu ekki.
Stærsta gleðin í lífi Steinu frænku
var einkadóttirin Sigrún, handa-
vinnukennari í Mýrarhúsaskóla.
Margir eldri Seltirningar muna eftir
Steinu frænku með litla rauðhærða
stúlku sér við hönd. Barnabörnin
tvö, Steina og Tommi, urðu síðan
uppspretta ómældrar gleði. Þau
komu inn í líf hennar eins og sól-
argeislar eftir að Jón eiginmaður
hennar lést. Hún gætti þeirra fyrstu
árin og var eins og besta fóstra og
kennari. Þau munu ætíð búa að þeim
fróðleik og hlýju sem hún miðlaði
þeim. Eftir andlát Adolfs eigin-
manns Sigrúnar tengdist hún heim-
ilinu ennþá sterkari böndum. Hún
var einstök mamma og amma. Enga
ósk hefði hún átt heitari en að geta
séð nöfnu sína setja upp hvíta koll-
inn, en Steina yngri útskrifast sem
stúdent núna 7. júní. Steina frænka
var fyrir löngu búin að leggja drög
að því í hverju hún ætlaði að vera
þann dag. Á sama tíma bera vísur
hennar frá því í haust vott um að hún
vissi innst inni að tími hennar var
takmarkaður. Hún þakkaði Guði fyr-
ir hvern þann dag sem hún vaknaði
heilbrigð og frísk. Steina frænka var
mjög trúuð kona og sótti hugarró og
styrk í bænina. Að leiðarlokum er
numið staðar í hljóðri þökk. Minnst
er mætrar konu af traustum ættum
sem gædd var hæfileikum og mann-
kostum góðum. Með henni er horfin
sérstök persóna úr okkar fjölskyldu
og hennar nærveru mun verða sárt
saknað á góðum stundum. Megi Sig-
rúnu, Steinu og Tomma veitast
styrkur á skilnaðarstundu. Blessuð
sé minning um kæra frænku og móð-
ursystur.
Nanna K. Sigurðardóttir.
ÞORSTEINA
SVANLAUG
GUÐJÓNSDÓTTIR
Handrit afmælis- og minningargreina skulu
vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett.
Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disk-
lingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er
móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru
nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin
Word og Wordperfect eru einnig auðveld í
úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í
bréfasíma 569 1115, eða á netfang þess
(minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið
greinina inni í bréfinu, ekki sem viðhengi.
Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina
fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við með-
allínubil og hæfilega línulengd – eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnar-
nöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
S. Ingibjörg Guðna-
dóttir var ömmusystir
mín. Hún var jörðuð í
gær, 5.
júní á afmælisdegi
afa míns, Óla S. Barð-
dal, en hann hefði orðið 84 ára hefði
hann verið á lífi. Það var því tvöfald-
ur sorgardagur í fjölskyldunni í
gær.
Frá því að ég man eftir Imbu
frænku bjó hún á Grandavegi 4, í
íbúð sem hún og Ingvar, maður
hennar, keyptu í lok 6. áratugarins.
Ég man alltaf eftir pönnukökunum
á Grandaveginum, en það virtist
einhvern veginn vera þannig á þess-
um tíma að Imba frænka átti alltaf
nýbakaðar pönnukökur þegar við afi
og amma komum í heimsókn. Ein af
mínum sterkustu minningum þaðan
er þó frá því að ég var um það bil 11
ára. Ég kom eitt sinn sem oftar í
heimsókn með afa og ömmu og fann
þá bók í hillunni sem hét „Salka
Valka“. Mér þótti þetta forvitnilegt
nafn á persónu og ég fékk bókina
auk þess lánaða því ég hafði nýverið
lesið aðra bók, „Barn náttúrunnar“,
eftir þennan sama höfund en þá bók
hafði ég fundið í hillunum hjá afa og
ömmu og þótt hún mjög skemmti-
leg. Ég skilaði svo Imbu frænku
bókinni þegar ég hafði lesið hana, og
ég man að ég leitaði lengi í hillunum
eftir Sölku Völku II því ég var alveg
viss um að Imba frænki hlyti að eiga
II. bindi. Ég sannfærðist hins veg-
ar, eftir mikla leit í hillunum og
samræður við Imbu frænku, um að
Salka Valka hefði virkilega endað á
þennan sorglega hátt, sem mér þótti
á þeim tíma bera vott um frámuna-
legan skort á rómantík og bók-
menntalegri byggingu sögunnar.
Lengst af vann Imba frænka í Út-
varpinu, í mötuneytinu þar, og
þekkti hún þess vegna mikið af
frægu fólki. Mér þótti alltaf afar
merkilegt að hún Imba frænka ynni
í Útvarpinu og bar mikla virðingu
fyrir henni þess vegna. Auk þess
kunni hún ógrynni vísna og fer-
skeytla og var alltaf boðin og búin
að fara með góða stöku eða rímaða
gátu.
Þetta þótti mér ómetanlegt. Því-
líkur fjársjóður sem fólst í Imbu
frænku! Ég hugsaði oft um það
hversu mikill menningarlegur miss-
ir yrði að henni og allri hennar
þekkingu á bundu máli, hversu rýrri
yrði veröldin ekki þegar hennar nyti
ekki lengur við! Nú er sá dagur
runninn upp! Amma mín og Imba
frænka voru systur. Þær ólust upp
saman, voru ungar konur saman,
giftust um svipað leyti sínum mönn-
um, og keyptu sína fyrstu íbúð sam-
an. Sú íbúð var á Hringbrautinni en
SIGFRÍÐUR
INGIBJÖRG
GUÐNADÓTTIR
✝ Sigfríður Ingi-björg Guðnadótt-
ir fæddist í Enni á
Höfðaströnd 22. júní
1912. Hún lést á
Droplaugarstöðum
24. maí síðastliðinn.
Útför hennar fór
fram frá Bústaða-
kirkju 5. júní.
seinna var hún seld og
íbúð keypt á Framnes-
veginum í staðinn. Á
þessum stöðum bjuggu
þær systur með mönn-
um sínum og áttu sitt
barnið hvor: Imba
frænka var með sínum
manni og Hafdísi dótt-
ur þeirra í öðru her-
berginu og amma var
með sínum manni og
Adda elsta syni þeirra í
hinu herberginu. Þeg-
ar börnunum fjölgaði
var íbúðin seld og pen-
ingarnir notaðir til að
kaupa íbúð fyrir hvora fjölskyldu.
Seinna byggðu þessar tvær systur
og þeirra menn hús á Rauðalæk 56.
Amma bjó á efri hæðinni með afa og
Imba frænka bjó á hæðinni fyrir
neðan með Ingvari, sínum manni.
Imba frænka og Ingvar fluttu
seinna meir á Grandaveginn. Afi og
amma seldu sína hæð í húsinu á
Rauðalæknum og fluttu í Breiðholt-
ið, eða nánar tiltekið í Depluhólana.
Imba frænka var tíður gestur í
Depluhólunum, og eftir að þær urðu
báðar ekkjur, amma og hún, voru
það ófá skiptin sem ég keyrði Imbu
heim eftir að hún var búin að vera í
heimsókn hjá ömmu. Það var alltaf
jafnánægjulegt að spjalla við Imbu
frænku í þessum reglulegu bílferð-
um okkar. Imba frænka var einstak-
lega víðsýn og opin manneskja og
hún hafði óþrjótandi áhuga á því
sem var á döfinn hjá ungu kynslóð-
inni.
Síðustu árin var Imba á Drop-
laugarstöðum en sjálf hef ég verið
búsett erlendis síðan ’93 og þar af
leiðandi ekki hitt hana mikið. Við
amma heimsóttum hana hins vegar
alltaf þegar ég var á landinu. Síð-
asta skiptið sem ég sá hana var sl.
sumar. Þá var hún rúmliggjandi en
varð ákaflega glöð að fá okkur í
heimsókn, bauð uppá súkkulaði með
mikilli reisn.
Fráfall Imbu frænku var vissu-
lega ekki óvænt þar sem hún var
orðin gömul og lúin. Það er hins veg-
ar sorgarviðburður þrátt fyrir það.
Hennar nánustu aðstendendur eru
Sesselja G. Barðdal, amma mín,
Hafdís Ingvarsdóttir og S. Ingi-
björg Karlsdóttir, dætur hennar.
Það er með sorg í hjarta sem ég
votta þeim mína dýpstu samúð, og
ég segi eins og 11 ára sonur minn:
„We’re sorry we couldn’t come to
the funeral.“
Jóhanna Barðdal.