Morgunblaðið - 27.07.2001, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Ráðstefna í ónæmisfræði
Helstu nýjungar
kynntar
Á MORGUN hefst áHótel Loftleiðumráðstefna í ónæm-
isfræði sem haldin er á
vegum Ónæmisfræði-
félags Íslands. Ráðstefnan
er haldin í tengslum við
heimsþing ónæmisfræð-
inga sem nú stendur yfir í
Stokkhólmi og lýkur í
kvöld. Björn Rúnar Lúð-
víksson er formaður
skipulagsnefndar ráð-
stefnunnar hér á landi,
hann var spurður hvert
væri meginviðfangsefni
hennar.
„Umfjöllun
ráðstefnunnar, sem fram
fer á ensku, er helguð
helstu nýjungum og fram-
förum sem orðið hafa á
sviði bólusetninga og sjúk-
dóma sem eiga rætur að rekja til
röskunar slímhúða. Margir al-
gengir sjúkdómar eins og astmi,
ofnæmi og slímhúðarsýkingar eru
dæmi um sjúkdóma sem verða til
umfjöllunar á þinginu.“
– Hvaða nýjungar er efstar á
blaði hjá ykkur?
„Meðal gestafyrirlesara eru dr.
Per Brandtzaeg sem mun fjalla
um nýjustu vitneskju um marg-
breytileika ónæmissvara slím-
húða, dr. Jiri Mestecky hefur ver-
ið í forystu í rannsóknum á
notkun nýrra tegunda bóluefna til
þess að auka virkni þeirra á yf-
irborði slímhúða og mun segja frá
þessum rannsóknum, en hann
hefur einnig verið að þróa bólu-
efni gegn HIV-veirunni. Dr.
Warren Strober ræðir um hvern-
ig stjórna megi bólgubreytingum
sem verða í slímhúðum. Rann-
sóknir dr. Strober hafa m.a. leitt
til þess að nú eru hafnar í til-
raunaskyni nýjar meðferðir gegn
slíkum sjúkdómum með gjöf ein-
stofna mótefna.“
– Hvað með nýjungar úr ís-
lenskum rannsóknum?
„Dr. Kári Stefánsson mun fjalla
um nýjustu uppgötvanir er varða
erfðafræðilegan þátt ónæmis-
sjúkdóma. Auk þess munu fleiri
athyglisverð erindi verða flutt á
ráðstefnunni af íslenskum og er-
lendum vísindamönnum.“
– Hver er mesta nýjungin að
þínu mati í ónæmisfræðum nú-
tímans?
„Það sem er mest spennandi
eru beinskeyttari og sértækari
meðferðarmöguleikar sem hafa
komið upp með aukinni vitneskju.
Má þar helst nefna nýjungar í
bólusetningarleiðum, t.d. bólu-
setningar í nös, notkun erfða-
breyttra matvæla við bólusetn-
ingar auk notkunar mótefna gegn
bólgusjúkdómum í slímhúð.“
– Er að vænta nýjunga í með-
ferð t.d. liðagigtar og ofnæmis?
„Innan fárra ára munu nokkrir
nýir meðferðarmöguleikar koma
á almennan markað en mörg slík
lyf eru nú á lokastigum læknis-
fræðilegra prófana. Má þar nefna
lyf sem ræðst gegn einum af
grunnþáttum ofnæmis auk bólu-
efna sem hægt verður
að gefa í nös.“
– Er ofnæmi enn
vaxandi vandamál í
vestrænum samfélög-
um?
„Allar rannsóknir
sem gerðar hafa verið
síðustu ár sýna fram á
vaxandi tíðni ofnæmis og ofnæm-
istengdra sjúkdóma í hinum vest-
ræna heimi.“
– Er það rétt að við búum í of
„hreinu“ umhverfi?
„Margar rannsóknir og rann-
sóknaraðilar hafa leitt líkum að
því að ef ónæmiskerfið og sér-
staklega ónæmiskerfi slímhúða
fái ekki nægilega ertingu á upp-
vaxtarárum okkar geti það leitt til
ofnæmis af ýmsu tagi og þá sér-
staklega hjá þeim sem eru frekar
erfðafræðilega útsettir fyrir slík-
um sjúkdómum. Ljóst er að hætt-
an á að börn fái ofnæmi er umtals-
vert meiri ef annað foreldri er
með ofnæmi eða um 35% og eykst
sú áhætta í 50% ef báðir foreldrar
eru með ofnæmi.“
– Gefa erfðarannsóknir vonir
um að hægt sé að bregðast við
þessu t.d. á fósturstigi?
„Þegar og ef slík gen finnast þá
væri fræðilega mögulegt að gera
slíkar athuganir en ljóst er að stór
hluti vísindasamfélagsins yrði
mótfallinn slíkum aðgerðum
vegna siðfræðilegra álitamála.“
– Hvað með mengun?
„Mikil og stöðug erting í efri og
neðri loftvegi er augljóslega ekki
til þess fallin að viðhalda heil-
brigði slímhúðanna en faralds-
fræðilegar rannsóknir benda til
þess að tíðni astma og ofnæmis sé
hærri í stórborgum heldur en í
sveitum.“
– Er að vænta nýrra meðferð-
armöguleika við astma?
„Nokkur ný lyf gegn slíkum
sjúkdómum hafa nýlega komið á
markað og beinast þau gegn
ákveðnum bólgumiðlum sjúk-
dómsins. Auk þess er
innan skamms væntan-
legt á markað einstofna
mótefni er mun beinast
gegn virkjun ofnæmis-
ferlisins. Slík meðferð
mun gagnast þeim
hluta fólks er hefur
astma vegna þekkts of-
næmis.“
– Sækja margir þessa ráð-
stefnu?
„Um 80 manns úr ýmsum heil-
brigðisstéttum hafa þegar skráð
sig og koma gestir víða að, t.d. frá
Suður- og Norður-Ameríku, Asíu
og frá mörgum löndum í Evrópu.“
Björn Rúnar Lúðvíksson

Björn Rúnar Lúðvíksson fædd-
ist 1964 í Keflavík. Hann tók
stúdentspróf 1983 frá
Fjölbrautaskólanum í Garðabæ
og lauk prófi frá læknadeild Há-
skóla Íslands 1989. Að því loknu
fór Björn Rúnar í framhaldsnám
í lyflæknisfræði við University of
Wiconsin og útskrifaðist þaðan
1994. Hann fór þá í framhalds-
nám í klíniskri ónæmisfræði í
NIH í Bandaríkjunum og lauk
því árið 1997. Eftir það starfaði
hann sem sérfræðingur við sömu
stofnun þar til árið 1999 að hann
hóf störf sem dósent við lækna-
deild HÍ og sérfræðingur við
Landspítala – háskólasjúkrahús.
Hann er kvæntur Rósu Karls-
dóttur hjúkrunarfræðingi og
eiga þau fjóra syni.
Beinskeyttari
og sértækari
meðferðar-
möguleikar
með aukinni
vitneskju
Skepnurnar, þeir nota alveg sömu aðferð og við notum til að verja kvótakerfið okkar, þá
skiptir rétt eða rangt heldur engu máli, Dóri minn.