Morgunblaðið - 27.07.2001, Blaðsíða 29

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 27. JÚLÍ 2001 29
verslunarmiðst. Eiðstorgi,
sími 552 3970.
Stretchbuxur
St. 38–50 - Frábært úrval
Veistu að þ
að er
útsala í Kr
ílinu?
Já það
er
30-70
%
afslátt
ur af ö
llu
Stórfurðulegt finnst
mér að sjá evrókrata
og aftaníossa þeirra
halda því fram aftur og
aftur í ræðu og riti að
bæta megi úr áhrifa-
leysi okkar á laga- og
reglugerðaflæði ESB
til lögtöku á EES-
svæðinu með því að við
gerðumst aðilar að
ESB.
Það er engu líkara
en að þeir viti ekki
hvað þeir eru að segja
með þessu „áhrifa“
hjali sínu, enda ræða
þeir yfirleitt ekki
grundvallaratriði málsins heldur
ýmis hliðar- og aukaatriði, sem litlu
máli skipta. Grundvallaratriði máls-
ins liggja þó ljós fyrir.
Eftir langar og strangar samn-
ingaviðræður leiðtoga
Evrópusambandsins í
Nice í Frakklandi um
breytingar á innra
skipulagi þess og fyr-
irkomulagi ákvarðana-
töku eftir stækkun úr
15 í 27 aðildarríki náðu
þeir samkomulagi 11.
desember árið 2000.
Meginatriðin í
breyttu valdakerfi við
ákvarðanatöku í æðstu
valdastofnuninni, ráð-
herraráðinu, sem taka
á gildi árið 2005, eru
þau, að í ráðinu verða
26 ráðherrar (Malta og
Kýpur deila sæti hálft ár í senn)
með misþung atkvæði (fullveldis-
jafnrétti ríkja af þjóðarétti ekki við-
urkennt). Atkvæðin í ráðinu verða
samtals 342. Hafa 4 stærstu ríkin 29
atkvæði hvert, 2 hafa 27 atkvæði, 2
hafa 13, 5 hafa 12 atkvæði, 3 hafa
10, 5 hafa 7 atkvæði, 5 eru með 4 at-
kvæði og eitt með 3 atkvæði. Smá-
ríkið, sem er utan ráðsins í skiptum
við hitt, greiðir þá ekki atkvæði.
(Sjá myndrit II).
Ef Ísland væri í hópnum hefði
það væntanlega sama vægi og
Malta, 3 atkvæði af samtals 342, og
ætti fulltrúa í ráðherraráðinu hálft
ár á móti öðru smáríki.
Í ráðherraráðinu þarf 258 at-
kvæði til þess að ná „vegnum“
meirihluta, en 89 atkvæði nægja til
þess að hindra ákvörðun. Þrjú
stærri ríki og eitt smærra gætu því
hindrað ákvörðun. Neitunarvald
einstakra ríkja verður afnumið.
Breytingar verða einnig gerðar á
framkvæmdastjórninni. Er tillagna
um það að vænta á ráðstefnu árið
2004.
Í breytingunum felst, að áhrif
smærri ríkja minnka, en stærri
ríkja vaxa.
Það á líka að fjölga þingmönnum
á Evrópuþinginu úr 626 upp í 738.
Þýskaland fær 99 þingmenn, önnur
ríki mismunandi mikið minna. Við
mundum væntanlega fá 3 af 738
þingmönnum, ef við yrðum svo
ólánssöm að álpast inn í þessa klíku-
ræðisstofnun.
Davíð Oddsson, forsætisráðherra,
hitti á kjarna málsins, þegar hann
fyrr á árinu sagði við breska tíma-
ritið Economist: „Innganga í ESB
mundi þýða, að Íslendingar væru að
gefa sjálfstæði sitt eftir og fá í besta
falli lágværa rödd í staðinn í Bruss-
el.“
Hitt er líka umhugsunarvert, að
gerðum við þau mistök að gerast að-
ilar fengjum við það ekki ókeypis.
Samkvæmt gildandi aðildargjalda-
formúlu gætu árleg aðildargjöld
okkar orðið á bilinu 8-13 milljarðar
króna!
Hvar á að taka þá peninga? Og
fengjum við nokkuð í staðinn?
Tæplega frekari niðurfellingu
tolla af sjávarafurðum, nema teknir
yrðu upp sérsamningar um það, af
því að viðskipti með sjávarafurðir
eru utan við fríverslun fjórfrelsisins,
samanber sjávarafurðaannexíu
EES-samningsins. Um frekari tolla-
lækkanir, ef til aðildar kæmi, er því
allt í óvissu.
Hitt er þó víst, að með aðild yrð-
um við að undirgangast sjávarút-
vegsstefnu ESB, veita þeim yfir-
stjórn kvótaákvarðana og
úthlutunar úr íslenskum fiskimið-
um. Einnig afsala til þeirra sjálf-
stæði og fullveldi okkar til þess að
gera sjálfstæða sjávarútvegs-, tolla-
og viðskiptasamninga við önnur ríki.
Er nokkur hugsandi Íslendingur
svo aum undirlægja að vilja þessa
framtíð fyrir Ísland?
Ég vona ekki. En verum á varð-
bergi. Látum kratana og aftaníossa
þeirra ekki með lubbahætti sínum
kollvarpa okkar sjálfstæðu tilveru í
ríkjasamfélagi heimsins.
Áhrifavald 3 at-
kvæði á móti 342
í ráðherraráði
Hannes Jónsson
Evrópumarkaður
Er nokkur hugsandi Ís-
lendingur svo aum und-
irlægja, spyr Hannes
Jónsson, að vilja þessa
framtíð fyrir Ísland?
Höfundur er félagsfræðingur og fv.
sendiherra.
Stjórnskipun ESB er smáklíkuræði (oligarchy) líkt og smáklíkuræði
Kremlverja á kommúnistatímabilinu. Æðsta valdastofnunin er ráðherra-
ráðið. Í því situr einn ráðherra frá hverju aðildarríki, tilnefndur af rík-
isstjórn sinni, ekki kosinn lýðræðislegri kosningu. Það fer með löggjaf-
arvald ESB, gefur út reglugerðir og tilskipanir og er æðsti ákvörðunaraðili
í öllum málum. Það kýs framkvæmdastjórnina, dómara Evrópuréttarins og
gerir milliríkjasamninga fyrir öll aðildarríkin. Myndritið sýnir hið mis-
þunga atkvæðavægi í ráðinu, frá 2 og upp í 29, fyrir og eftir fjölgun. Eftir
fjölgun gæti Ísland haft 3 atkvæði af 342, ef við álpuðumst þarna inn.
5#"3(,4# ,/#"4,++6#
. ! A  BB
 >  C3.+,4# ,/#"4,++6#
F
  
(
 
(
4 
(
? '


)$ 
(
> 
(
 '
,$"
'D !
' 
E
/
4


(
? 
(
&" $
,! 
(
" 
'
0 
(
C
  " '
 ! '
&5

& 
(
 !
'
* 
(
+
 # 
 ...  .. ?"G'  !
 H

" ..  .. ?"G'  !
 H
?:
?:
?:
?:
8
8
8
8
9
;
;
2
2
2
>
9
8
8
2
2
2
2
2
>
>
3
;
>=
>=
>=
>=
>@
?>
?>
?>
?2
?:
?:
;
@
@
@
>@
?>
?>
?2
?:
@
@
;
;
;
;
2

  









  




 
I
Evrópuþingið er að mestu valdalaus ráðgjafar- og umsagnarmálstofa,
ekki löggjafarþing, og því hálfgert „plat“ að kalla það þing. Eftir breyt-
ingu eiga þingmenn að vera 738, mismargir frá hverju aðildarríki.
Álpaðist Ísland inn í smáklíkuræði ESB mundi það hugsanlega eiga 3
fulltrúa þar. Síðan 1979 hafa fulltrúar verið kosnir beinni kosningu í að-
ildarríkjunum, yfirleitt með 30–40% kosningaþátttöku vegna almenns
áhugaleysis á þessu valdalausa platþingi. Myndin sýnir þinghúsið í
Strassburg og til vinstri skrifstofubyggingar þingmanna.
 -+C
@29
I Hefur þú vakað um
vortíma að sjá
veröld í fallegri sveit,
blunda um miðnótt en
bylta sér þá
er blævindar strjúka
hvern reit.
UM lágnættið leggj-
ast fjórfætlingarnir
flestir í haganum og yf-
ir þá færist ró nætur-
innar. Lömbin kúra sig
upp að mæðrum sínum
til að finna ylinn frá
þeim, oft klifrar þá
annað þeirra upp á bak
hennar og móðirin virð-
ist kunna því vel, hún notar fyrstu
stundirnar til að jórtra, en smám
saman verða hreifingar hennar hæg-
ari uns höfuðið sígur niður að jörð.
Aftur á móti henda folöldin sér flöt
og virðast sofnuð á augabragði þegar
þau hafa lokið við kvöldsopann sinn.
Móðir þeirra stendur yfir þeim,
hengir niður höfuðið eða leggst í ná-
munda við þau. Margraddaður söng-
ur fuglanna er líka þagnaður, aðeins
heyrist hjáróma kvak einhvers sem
ekki getur sofið, roði kvöldsólarinna
á Suðurlandi er um líkt leyti horfinn.
Svo roðar aftur fyrir nýjum degi
yfir fjöllunum í norðri. Skömmu eftir
að sólin kemur upp á himinhvolfið
hættir að vera logn og kyrrð yfir öllu
því mjúkur vindur berst einhvers-
staðar frá. Um leið byltist allt lífríkið
og loftið ómar af fuglasöng. Lömbin
hrökkva af baki mæðra sinna þegar
þær standa á fætur og meta það eitt
að komast á haga til að bíta hratt
grasið í kringum sig. Eins er með hin
dýrin á Íslandi, kýrnar
vefja tungunni um
grasið og klippa það í
sundur svolítið frá
jörðinni, takturinn er
jafn og ákveðinn, ekki
snöggur eins og hjá
hrossunum.
Kannski hefur les-
andi séð og heyrt þetta
allt. Bara ef svo er ekki
vildi sögumaður minna
á þessa dásemd vorsins
og benda á að þetta er
eitt af því sem njóta má
ef áhugi er fyrir hendi.
Glaðastur er söngur
fuglanna meðan enn
stendur yfir hreiðurgerð, biðtími út-
ungunar og fyrstu dagar nýútskrið-
inna lítilla hnoðra sem líkjast gras-
inu sem þeir trítla um. Tilgangurinn
er augljós, þeir þurfa ekki annað en
stinga sér í grasið og tínast, við
fyrstu sporin verða á vegi þeirra svo
margar hættur. Þeim sem áhuga
hefur verður samspil náttúrunnar
oft í huga og vortíminn dýrmætur.
Hvert einasta líf er skoðara mikils
virði, því hefur ritara lengi þótt ein-
sýnt að vera málsvari að friður ríki.
Því miður er ekki svo, stundum í
miðri kyrrð næturinnar. „Læðist yf-
ir urðir útibarinn refur.“ (D. S.) Þá
breytist hljóð fuglanna, þeir hópast
saman yfir honum þar sem hann fer,
vita að hann er þeirra mesta vá. Vor-
ið er líka hans tími. Þá þarf hann
mest með til að halda lífi í afkvæm-
um sínum, á sinn hátt fallegu hvolp-
unum sem kúra einhvers staðar í
dimmu greni. Um aldir var hann
réttdræpur hvar sem til hans náðist.
Sá sem komið hefur að ánni sinni
lamblausri steinþegjandi veit hvað
hefur skeð. Hann veit af biturri
reynslu að hún horfði eftir lömbun-
um hverfa veinandi í kjafti refsins
langt í burt, en hún veit að henni
þýðir ekkert að kalla og steinþegir.
Fuglinn nær í besta falli að forða sér
vitstola af hræðslu, kannski sjaldn-
ast rjúpan, hún er honum auðveld
bráð á hreiðri sínu. Stór svæði í æð-
arbyggð verða auð nema þar sem
kollurnar liggja hauslausar við
hreiðrin og æðarbóndinn fær í sum-
um tilfellum svo hundruðum skiptir
færri hreiður með dún. Enginn hefur
reynt að reikna út hvað mörg líf
gamall refur hefur tekið áður líf hans
endar, en þetta villta dýr á líka land-
ið okkar um aldir. Bóndinn íslenski
sem ávallt hefur mesta skyn á öllu
þessu samspili telur að til sé ein leið
svo jafnvægi verði, ref verður að
fækka frá því sem nú er.
Stjórnvöld hafa hvatt til atvinnu-
hátta, refa- og minkahús hafa verið
byggð víða um land en ekki gætt ör-
yggis svo að dýrin sleppi ekki. Marg-
oft hafa veiðst dýr sem hafa önnur
einkenni en villt dýr. Minkurinn kom
til landsins vegna misráða manna,
allir vita að hann er mikill skaðvald-
ur, sem hefur verið unnið gegn með
að hafa hemil á fjölgun hans. En rit-
ara finnst að lítið eftirlit hafi verið
með búum og á dögum aukinnar um-
ræðu um náttúruvernd hafa fáir
gerst málsvarar þess. Með tali um að
klæða landið er amast við sauðkind-
inni og henni kennt um hvernig kom-
ið er, þar gætir oft misskilnings, hún
á annað skilið fyrir að halda lífi í van-
sælli þjóð í köldu landi. Það voru og
eru stóru stormarnir sem geisuðu
dögum saman sem eyddu þúsund
sinnum þúsundfalt á við sauð-
kindina. Nú er orðinn flótti frá mörg-
um jörðum, verða það seinna talin
rétt ráð? Mosaþembur ógengins
lands eru hættulegar gróðrinum og
ekki hollar lífríkinu. Fuglalíf er mest
þar sem landið er í jafnvægi hvað all-
an ágang varðar, grasið hefur bestan
lit þar sem slíkt jafnvægi er, ekkert
þarfnast dauðrar sinu ár eftir ár, hún
á það til að kæfa gróðurinn.
Gætum að öllu þessu og höfum
jafnvægi hvað varðar hin villtu rán-
dýr landsins, látum þau ekki fækka í
lífríki fugla. Þar sem ritari fer um
sveitir og talar við þá sem eru í
mestu og bestu sambandi við þetta
allt er minnst á fjölgun tófunnar.
Heilir landshlutar eru friðland henn-
ar og þaðan dreifir hún sér, ásamt
því að sleppa úr búrum.
Að síðustu vil ég beina orðum mín-
um til landbúnaðar- og umhverfis-
ráðherra. Hver eða hverjir hafa eft-
irlit með loðdýrabúum? Gætið að
verkum þeirra! Minnkum hvergi dá-
semd íslenska vorsins!
Jafnvægi í lífríki Íslands
Grétar Haraldsson
Lágfóta
Ref verður að fækka,
segir Grétar Haralds-
son, frá því sem nú er.
Höfundur er fv. bóndi í Miðey
í Austur-Landeyjum.