Morgunblaðið - 13.09.2001, Blaðsíða 60

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 FIMMTUDAGUR 13. SEPTEMBER 2001 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
SAMÞYKKT var einróma í gærkveldi á fundi
Norður-Atlantshafsráðsins, sem er æðsta
stofnun Atlantshafsbandalagsins, að litið verði
á hryðjuverkaárásirnar á Bandaríkin á þriðju-
dag sem árás á öll nítján ríki bandalagsins í
samræmi við 5. grein stofnsáttmála þess,
komi í ljós að erlend öfl hafi staðið að baki
árásunum.
Yfirlýsingin byggist á 5. grein stofnsátt-
mála Atlantshafsbandalagsins um að árás á
eitt ríki jafngildi árás á þau öll og er þetta í
fyrsta skipti sem þessu ákvæði er beitt í 52
ára sögu Atlantshafsbandalagsins.
Halldór Ásgrímsson, utanríkisráðherra,
sagði að þessi yfirlýsing þýddi að það væri
álit Atlantshafsbandalagsins að árás á Banda-
ríkin sé árás á Atlantshafsbandalagið enda
verði það staðfest að hér sé um að ræða aðila
utan Bandaríkjanna, eins og allir geri nú ráð
fyrir.
Pólitískur stuðningur
„Þetta er mjög söguleg yfirlýsing vegna
þess að þetta er í fyrsta skipti sem hryðju-
verk eru talin falla undir 5. grein samnings-
ins,“ sagði Halldór.
Hann sagði að þessi yfirlýsing hefði mikið
pólitískt gildi, en nánari útfærslu á henni
þurfi að sjálfsögðu að ræða innan bandalags-
ins með tilliti til þess hvað skuli gert og með
hvaða hætti einstök ríki bandalagsins geti
komið að því.
Atlantshafsráðið hefur fundað ítrekað eftir
hryðjuverkaárásirnar á Bandaríkin á þriðju-
dag. Halldór sagði að þetta hefði verið nið-
urstaðan eftir ítarlega yfirferð Atlantshafs-
ráðsins og væri hún í samræmi við
málflutning okkar í þessum efnum.
Hann sagði aðspurður um það hvaða aðild
Íslendingar gætu átt að aðgerðum hvað þetta
snertir, að hafa yrði í huga að við værum her-
laus þjóð og stuðningur okkar við Bandaríkin
í þessu máli yrði fyrst og fremst pólitískur.
Þá gætum við komið að aðstoð vegna mála í
Bandaríkjunum, t.a.m. hvað varðaði björg-
unaraðgerðir og slíkt, ef óskað yrði eftir því
og við hefðum boðið það fram. Þá gætum við
að sjálfsögðu heimilað notkun á Keflavík-
urflugvelli eins og við hefðum oft áður gert
vegna aðgerða sem tengdust slíkum málum.
„Það er alltof snemmt að segja til um þetta.
Menn geta ekki svarað þessum spurningum
vegna þess að það er alltof lítið vitað um mál-
ið. Hér kann að vera um tiltölulega fámennar
sveitir að ræða, sem við eigum í höggi við.
Að minnsta kosti er þetta mjög fátt fólk sem
hefur verið þarna á vettvangi og gerir alla
þessa skelfilegu hluti,“ sagði Halldór.
Niðurstaða Atlantshafsráðsins, sem er
skipað sendiherrum NATO-ríkjanna, var ein-
róma. „Ráðið samþykkti að ef það er staðfest
að árásinni hafi verið stjórnað utan Banda-
ríkjanna verði litið svo á að um sé að ræða
aðgerðir, sem 5. grein í Washingtonsáttmál-
anum fjallar um, en þar segir að litið sé svo
á að vopnuð árás gegn einu eða fleiri aðild-
arríkjum í Evrópu eða Norður-Ameríku sé
árás á þau öll,“ segir í yfirlýsingu Atlants-
hafsráðsins í gærkveldi.
Washingtonsáttmálinn, sem samþykktur
var í apríl 1949, er stofnsáttmáli Atlantshafs-
bandalagsins.
Utanríkisráðherra segir samþykkt N-Atlantshafsráðsins sögulegan viðburð
Árásin á Bandaríkin
árás á öll ríki NATO
TUTTUGU erlendir flóttamenn hafa
sótt formlega um hæli á Íslandi síð-
ustu tvær vikur og tala starfsmenn
Útlendingaeftirlitsins um að hrina
flóttamanna sé skollin á.
Allt árið í fyrra leituðu 24 flótta-
menn formlegrar meðferðar hjá Út-
lendingaeftirlitinu en það sem af er
árinu 2001 er talan komin upp í 48.
Mál þessara tuttugu sem komið hafa
frá 31. ágúst eru að sögn Kristínar
Völundardóttur, lögfræðings Útlend-
ingaeftirlitsins, enn í rannsókn hjá
lögreglu. Þar eru teknar framburð-
arskýrslur af flóttafólkinu, þ.e. fólkið
gerir grein fyrir sjálfu sér, hvaðan
það kemur, hvernig það komst til Ís-
lands og svo framvegis. Rannsókn
lögreglu snýst svo um að staðfesta
þær upplýsingar. Ekki er enn farið að
vinna úr umsóknum flóttamannanna
tuttugu hjá Útlendingaeftirlitinu en
þar er kannað hvort forsendur séu
fyrir hælisleit viðkomandi. „Þegar
allt er fullrannsakað er úrskurðað í
málinu hvort viðkomandi teljist vera
flóttamaður, eigi að fá dvalarleyfi af
mannúðarástæðum eða hvort við telj-
um að eigi að synja umsókn og vísa
einstaklingnum brott,“ segir Kristín
en flestum, sem óskað hafa eftir hæli
hér á landi í ár, hefur verið synjað og
vísað af landi brott á grundvelli milli-
ríkjasamninga. Nokkrir hafa fengið
dvalarleyfi.
Millilending fyrir flóttamenn
Kristín segir flesta flóttamennina
sem komið hafa síðustu vikur vera frá
Austur-Evrópu og Mið-Austurlönd-
um og þeir líti á Ísland sem stökkpall
til Bandaríkjanna.
Á þriðja tug flóttamanna til viðbót-
ar við þá 48 sem þegar hafa leitað
hælis á landinu hefur hætt við um-
sókn síðustu þrjá mánuði þegar þeim
hefur verið gerð grein fyrir hvaða
reglur gilda á Íslandi og hvaða for-
sendum þurfi að fullnægja.
Tuttugu flóttamenn
sækja hér um hæli
Morgunblaðið/Júlíus
FÁNAR blöktu víða í hálfa stöng
í gær vegna árásar hryðjuverka-
manna á Bandaríkin í fyrradag.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
mælti fyrir um að við opinberar
byggingar yrðu fánar dregnir í
hálfa stöng til að minnast þeirra
sem fórust í árásunum. Sjá mátti
fána Norðurlandaþjóðanna við
Norræna húsið í Reykjavík.
Víða flaggað í hálfa stöng
Vitað er um ferðir
flestra Íslendinganna
TEKIST hefur að afla upplýsinga
um 69 Íslendinga af 70 sem óvissa
var um í kjölfar hryðjuverkanna í
Bandaríkjunum í fyrradag. Flestir
úr hópnum eru búsettir í Bandaríkj-
unum og flestir þeirra í New York og
var listinn settur saman eftir að fyr-
irspurnir bárust frá ættingjum sem
ekki höfðu heyrt um afdrif þeirra.
Starfsmenn fastanefndar Íslands
hjá Sameinuðu þjóðunum í New
York og starfsmenn sendiráðs Ís-
lands í Washington hafa í gær og
fyrradag haft uppá fólkinu eða ætt-
ingjar hafa látið vita eftir því sem
samband hefur náðst við Íslend-
ingana.
Pétur Ásgeirsson, rekstrarstjóri
utanríkisráðuneytisins, segir að vel
hafi gengið að afla þessara upplýs-
inga en í fyrradag var ákveðið að
hafa vakt í ráðuneytinu og áður-
nefndum skrifstofum úti. Sagði
hann að samkvæmt upplýsingum
frá ættingjum hefði verið tekinn
saman listi yfir 70 manns og ferðir
þeirra kannaðar. Fljótlega hefði
tekist að afla upplýsinga um lang-
flesta en síðdegis í gær var enn
óvissa um fjóra. Sagði Pétur þó
nokkuð skiljanlegar skýringar á því
og samkvæmt upplýsingum flug-
félaganna sem áttu vélarnar sem
fórust hefðu þeir ekki verið meðal
farþega þeirra. Hann sagði þessa
Íslendinga ekki hafa verið búsetta í
New York heldur hafa verið á ferð-
inni um New York eða Boston eða
nálæg svæði. Eftir kvöldmat hafði
tekist að fá upplýsingar um þrjá til
viðbótar þannig að aðeins var óvissa
um einn. Sagði Pétur að ekki væri
þó talin ástæða til að óttast um
hann.