Morgunblaðið - 01.12.2001, Page 60

UMRÆÐAN
60 LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í VIÐTALI sem birt
var í Morgunblaðinu
25. október síðastliðinn
segir Birgir Ísleifur
Gunnarsson seðla-
bankastjóri að rík
ástæða sé til að halda
vöxtum svo háum sem
raun ber vitni. Eru
helstu rökin fyrir há-
vaxtastefnunni þau að
hinir háu vextir séu
nauðsynlegir til að
halda aftur af verð-
bólgu. Þá hafi sam-
dráttur á fasteigna-
markaði ekki skilað
sér í verðlækkunum.
Stefna Seðlabankans í vaxtamál-
um markast m.ö.o. mjög af því við-
horfi að ennþá ríki almenn eftir-
spurnarþensla í þjóðfélaginu. Til
þess að draga úr þeirri þenslu sé
nauðsynlegt, þrátt fyrir að það bitni
á rekstrarafkomu fyrirtækja, að
halda vöxtum háum, þannig að út-
gjöld minnki. Hér verður þó að
benda á að upplýsingar Þjóðhags-
stofnunar sýna að þenslan sem
ennþá eimir eftir af stafar fyrst og
fremst frá miklum útgjöldum op-
inberra aðila. Hávaxtastefna er ekki
rétta leiðin til þess að bregðast við
þeim vanda. Slík stefna bitnar fyrst
og fremst á útgjöldum einkaaðila til
neyslu og fjárfestingar, en þau eru
þegar farin að dragast verulega
saman og liggja fyrir margvísleg
ummerki um það. Seðlabankar í
Bandaríkjunum og Evrópu hafa fyr-
ir alllöngu tekið að lækka vexti í því
skyni að örva útgjöld einstaklinga
og fyrirtækja. Íslenski seðlabankinn
hefur því miður ákveðið að nota ný-
fengið aukið sjálfstæði til þess að
leika nokkurn einleik. Er undarlegt
að bankinn hafi ekki ennþá komið
auga á að verulegs samdráttar er
farið að gæta á þeim sviðum, þar
sem vaxtastig hefur hvað mest
áhrif.
Jafet Ólafsson, forstjóri Verð-
bréfastofunnar, sagði á sama vett-
vangi að vaxtakjörin sem stórum ís-
lenskum fyrirtækjum stæðu til boða
hér á landi væru í kringum 14%, en
á sama tíma byðist er-
lendum fyrirtækjum
lán með 6–7% vöxtum.
Til þess að líta á
vaxtamálin frá sjónar-
hóli íslensks bygging-
ariðnaðar þarf auk
þess að hafa í huga að
stærsti hluti rekstrar-
lána byggingariðnað-
arins er í formi yfir-
dráttarlána, en þau
bera rúmlega 20%
vexti. Vaxtabyrði ís-
lenskra byggingarfyr-
irtækja er því rúmlega
þrefalt það sem erlend
fyrirtæki greiða.
Byggingariðnaðurinn hefur auk
þess þá sérstöðu að „framleiða“
fjárfestingarvöru, þar sem smíði eða
framleiðslutími er langur. Við þær
samdráttaraðstæður sem nú eru óð-
um að skapast dregur úr sölu á
eignum. Fjárbinding byggingaraðila
verður því enn meiri en áður. Áhrif
hávaxtanna á byggingariðnaðinn
eru því tvíefld.
Lítum nánar á það hvort það sé
raunhæft hjá Seðlabankanum að
bíða með vaxtalækkun uns íbúða-
verð hefur lækkað. Í þessu sam-
bandi er eðlilegt að huga að þróun
byggingarkostnaðar og hvaða áhrif
nýlegar opinberar aðgerðir hafa
haft þar á.
Á síðustu mánuðum hefur verðlag
á ýmsum byggingarvörum hækkað
töluvert, m.a. vegna gengislækkun-
ar krónunnar. Stærstu einstöku
þættirnir sem aukið hafa bygging-
arkostnað eru hins vegar mikil
hækkun á lóðaverði og óhóflegur
vaxtakostnaður.
Segja má að helsta framlag
Reykjavíkurborgar til „lækkunar“ á
íbúðaverði hafi falist í því að minnka
verulega lóðaframboð og láta síðan
bjóða í þær fáu lóðir sem í boði hafa
verið á frjálsum markaði! Lóðaverð
í Reykjavík hefur því að sjálfsögðu
margfaldast frá því sem áður var.
Jafnframt hafa verið settar fram
kröfur um mjög kostnaðarsamt
skipulag. Þegar borgarstjóri var á
sínum tíma spurð hvort allt að þre-
Hávaxtastefn-
an ógnar bygg-
ingariðnaði
Magnús Stefánsson
Bankastræti 3,
551 3635
mat; eau de parfum
japanski dömuilmurinn hannaður af MASAKÏ MATSUSHÏMA
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Brúðhjón
A l l u r b o r ð b ú n a ð u r - G l æ s i l e g g j a f a v a r a - B r ú ð h j ó n a l i s t a r