Morgunblaðið - 18.12.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
HELGA Leifsdóttir héraðsdóms-
lögmaður krefst tafarlausrar end-
urskoðunar kynferðisbrotakafla
hegningarlaga og telur dóma í
kynferðisbrotamálum, sem fallið
hafa hver á fætur öðrum að und-
anförnu, of væga miðað við aðra
brotaflokka.
Þorgerður K. Gunnarsdóttir for-
maður allsherjarnefndar Alþingis
telur eðlilegt að áleitnar spurn-
ingar vakni hjá almenningi þegar
kveðnir eru upp dómar í kynferð-
isafbrotamálum, þar sem einungis
hluti refsirammans, hámark 16 ára
fangelsi, er nýttur.
„Þetta eru allt eðlilegar spurn-
ingar sem dómstólar verða að
íhuga,“ segir Þorgerður. „Þegar
við blasir að refsiramminn í kyn-
ferðisbrotamálum er ekki fullnýtt-
ur á sambærilegan hátt og t.d. í
fíkniefnamálum, spyr maður sig
hverju það sæti. Ég er þeirrar
skoðunar að löggjafinn eigi ekki
með beinum hætti að gefa dóm-
stólum vísbendingar um hvað sé
rétt í þessum efnum, a.m.k. ekki
fyrst um sinn. Við verðum að sýna
dómstólum ákveðna virðingu og
þolinmæði og treysta þeim til að
meta það sem fyrir þá er lagt.“
Ekki taka á síbrotamönnum
með silkihönskum
„Á hinn bóginn er ég persónu-
lega þeirrar skoðunar að það gangi
ekki að dómstólar taki á síbrota-
mönnum, sem gerast sekir um al-
varleg kynferðisbrot, með silki-
hönskum. Það er hinsvegar
álitamál hversu langt löggjafinn
eigi að ganga inn á svið dómstóla.
Löggjafinn kveður ekki upp dóma
frekar en dómstólar eiga ekki að
setja lög.
Það kann að vera að löggjafinn
geti sent skilaboð um að herða
beri
refsingar eins og með því að
kveða á um lágmarksrefsingu í
lögum. Það er þó ekki endilega
heppilegasta leiðin og ætti að
heyra til undantekninga. Áhrifa-
máttur almennings og ábyrgðar-
manna á þessu sviði s.s. lögmanna
er ekki síður mikilvægur fyrir um-
ræðuna. En það er jafnframt mik-
ilvægt að fólk hugsi sig vel um áð-
ur en dómstólar eru krafnir um að
endurskoða störf sín.“
Aðspurð segir Þorgerður að ný-
legur fjögurra og hálfs árs dómur
Hæstaréttar yfir sakborningi í
grófu nauðgunarmáli á Snæfells-
nesi bendi til þess að dómstólar
séu að herða refsingar í kynferð-
isafbrotamálum þótt ávallt sé erf-
itt að meta slíkt, þar sem eðli brot-
anna er mismunandi.
„Það er hinsvegar álitamál hvort
þessi tiltekni dómur fullnægi rétt-
lætiskennd almennings og þá má
spyrja hversu þungan dóm hefði
þurft til. En þegar fólki misbýður
er ekkert sjálfsagðra en að það láti
skoðun sína í ljós.“
Þrýsta þarf á löggjafann
Helga Leifsdóttir héraðsdóms-
lögmaður telur að þrýsta þurfi á
löggjafann um að vinna með hraði
og öryggi að endurskoðun hegn-
ingarlaganna og endurskoðun kyn-
ferðisbrotaákvæða laganna þoli
ekki bið. „Það þarf að endurskoða
kynferðisbrotakafla hegningarlag-
anna strax,“ segir Helga. „Við get-
umt.d. tekið Norðmenn okkur til
fyrirmyndar hvað þetta snertir, en
þeir hafa nýverið endurskoðað
kynferðisbrotakafla sinna hegning-
arlaga. Norðmenn hafa þyngt
verulega refsiviðurlög kynferðis-
brota. Einnig er virt til refsiþyng-
ingar ef það eru t.d. fleiri en einn
gerandi, gerandi hefur verið
dæmdur áður fyrir kynferðisbrot
eða brotið haft alvarlegar afleið-
ingar fyrir brotaþola. Þá er m.a.
lögð refsing við kynferðislegri mis-
neytingu, sem eru mjög algeng
brot hérlendis. Þau lýsa sér í því
að menn misnota sér ölvunarsvefn
kvenna til að nauðga þeim. Reynd-
ar tekur 196. gr. almennra hegn-
ingarlaga á brotum af þessu tagi
en í Noregi er gengið enn lengra
með því að gerandinn þarf að sýna
fram á að hann hafi haft samþykki
fórnarlambsins fyrir samræðinu.
Þetta er umdeilt í ljósi þess að
meginreglan í refsirétti fjallar um
að ákæruvaldið beri sönnunarbyrði
fyrir sekt sakbornings og að allan
vafa beri að skýra sakborningi í
vil. Kynferðisbrot eru hins vegar
það sérstakur flokkur brota og það
er erfitt að sanna slík brot þegar
orð er gegn orði. Í norsku lög-
unum er því gengið lengra en áður
í að sakborningur beri ábyrgð á
gjörðum sínum, t.d. getur hann
verið sakfelldur fyrir kynferðis-
brot með því að sýna stórfellt gá-
leysi, t.d. að ganga ekki úr skugga
um að samþykki brotaþola liggi
fyrir til samfara, eins útilokar villa
sakbornings um aldur barns undir
14 ára ekki sakfellingu.
Ég hef haldið því fram að reglan
um sönnunarbyrði í íslenskum
kynferðisbrotamálum fyrir dómi
eigi illa við. Við höfum hins vegar
engar aðrar leiðir eins og staðan
er núna og refsivörslukerfið er illa
undir þennan málaflokk búið, eink-
um vegna þess að í fæstum til-
vikum er við vitni að styðjast.
Dómar í kynferðisbrotamálum
eru allt of vægir miðað við aðra
brotaflokka, t.d. fíkniefna- og
auðgunarbrot. Hvað refsiviðurlög
snertir er ekkert samræmi milli
þessara brotaflokka, og því þarf að
breyta. Ef dómstólar treysta sér
ekki til þess, verður löggjafinn að
gera það, það er löngu tímabært.“
Refsirammi í kynferðisbrotamálum nýttur að hluta til
Áhrifamáttur almenn-
ings er mikilvægur
TOLLGÆSLAN á Keflavíkurflug-
velli stöðvaði á föstudag tæplega þrí-
tugan íslenskan karlmann sem var
með um eitt þúsund skammta af
sterum í farangri sínum.
Að sögn Kára Gunnlaugssonar,
deildarstjóra fíkniefnadeildar toll-
gæslunnar á Keflavíkurflugvelli,
hafði sterunum verið komið fyrir í
sjampóbrúsum en við gegnumlýs-
ingu á farangri mannsins sáu toll-
verðir að eitthvað fleira var í brús-
unum en hárþvottalögur. Þegar
brúsarnir voru opnaðir kom í ljós að í
þeim voru rúmlega 400 ampúlur og
annarsstaðar í farangri hans fundust
ríflega 500 töflur. Innihaldið hefur
ekki verið efnagreint en maðurinn
játaði aðspurður að um stera væri að
ræða. Honum var sleppt en verður
væntanlega boðaður í yfirheyrslu
hjá lögreglunni á Keflavíkurflugvelli
innan tíðar.
Brot mannsins varða við tolla- og
lyfjalög en nokkuð er síðan síðast
varð uppvíst um ólöglegan innflutn-
ing á sterum.
Vafið inn
í jólapappír
Á sunnudag fann tollgæslan eitt
og hálft kíló af hassi inn í skurðar-
bretti í farangri Íslendings sem var
að koma til landsins frá Kaupmanna-
höfn. Líkt og fyrr var það gegnum-
lýsing sem varð manninnum að falli
því tollverðir sáu að skurðarbrettið
var ekki úr gegnheilum viði. Brettið,
sem pakkað var í jólapappír, var rifið
í sundur og kom þá hassið í ljós.
Maðurinn var fluttur til yfirheyrslu
hjá fíkniefnalögreglunni í Reykjavík
en var sleppt í gær. Málið telst upp-
lýst. Hann hefur ekki komið við sögu
fíkniefnamála um alllangt skeið.
Það sem af er þessu ári hefur
fíkniefnadeild tollgæslunnar á Kefla-
víkurflugvelli lagt hald á um 24,5 kíló
af hassi, um 75.000 e-töflur auk of-
annefndra steraskammta auk lítil-
ræðis af amfetamíni og kókaíni.
Tveir smyglarar handteknir á Keflavíkurflugvelli
Einn með stera og
annar með hass
Ampúlur með sterum fundust í sjampóbrúsum. Hassið fannst þegar skurðarbrettið var rifið í sundur.
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
dæmdi í gær hálfþrítuga konu til að
greiða 90.000 króna sekt til ríkissjóðs
og svipti hana ökurétti í tvö ár fyrir
ölvunarakstur og fyrir að aka á aðra
bifreið og stöðumæli.
Atvikið átti sér stað í janúar í fyrra,
en konunni var gefið að sök að hafa
ekið undir áhrifum áfengis frá Kópa-
vogi til Reykjavíkur, þar sem akstri
lauk á mótum Skólavörðustígs og
Týsgötu. Konan hélt því fram að öku-
maður annarrar bifreiðar hefði ekið í
veg fyrir sig. Hún hafi hemlað og
beygt til vinstri til að koma í veg fyrir
árekstur. Við þetta hafi bifreið henn-
ar lent á annarri bifreið sem var kyrr-
stæð og síðan á stöðumæli.
Öndunarpróf hjá lögreglu gaf
áfengisakstur til kynna og konan því
færð til blóðsýnistöku. Kvaðst hún
hafa drukkið einn bjór um klukkan
átta þetta kvöld, en óhappið átti sér
stað um miðnættið. Hún kvaðst sjálf
hafa kallað til lögreglu enda hafi
henni ekki dottið í hug að hún væri
undir áhrifum áfengis. Blóðsýni úr
konunni var mælt í tvígang á Rann-
sóknastofu í lyfja- og eiturefnafræði.
Niðurstöður mælinganna voru
1,19‰ og 1,29‰, sem að meðaltali
og með reiknuðu fráviki gefur niður-
stöðuna 1,12‰. Dró konan niðurstöð-
una í efa og var því óskað endurtekn-
ingar sem staðfesti fyrri niðurstöðu.
Konan var auk refsingar dæmd til
að borga allan sakarkostnað, þ.m.t.
70.000 króna málsvarnarlaun.
Taldi sig
ekki undir
áhrifum
áfengis
BÆJARRÁÐ Stykkishólms
hefur samþykkt að heimila að
háhyrningurinn Keikó verði
fluttur í nágrenni Stykkishólms
eftir að þess var óskað í bréfi
frá framkvæmdastjóra Ocean
Futures og framkvæmdastjóra
Frelsum Willy Keikó-samtak-
anna á Íslandi. Óli Jón Gunn-
arsson, bæjarstjóri Stykkis-
hólms, segir að bæjaryfirvöld
hafi samþykkt fyrir sitt leyti að
Keikó verður fluttur á stað í ná-
grenni Stykkishólms, en að
öðru leyti kemur bærinn ekki
að flutningi háhyrningsins frá
Vestmannaeyjum eða fram-
kvæmdum við þá aðstöðu sem
byggja þarf upp. Fyrirhugað
heimili Keikó er við svokallaðan
Baulutanga skammt frá Stykk-
ishólmi og er stefnt að því að
Keikó verði komin í ný heim-
kynni næsta sumar.
Keikó flytur
til Stykkis-
hólms
♦ ♦ ♦
SKÁKSAMBAND Íslands hyggst
minnast þess á ýmsan hátt allt
næsta ár að liðin verða 30 ár í sept-
ember næstkomandi frá því að hér
var haldið heimsmeistaraeinvígið í
skák, einvígi aldarinnar. Verður
m.a. reynt að leiða saman að skák-
borði með einhverjum hætti þá
Fischer og Spasskí sem kepptu um
titilinn.
Hrannar Björn Arnarsson, forseti
Skáksambandsins, segir að fyrsti
atburðurinn til að minnast einvíg-
isins verði einvígi milli stórmeist-
aranna Hannesar Hlífars Stef-
ánssonar og Nigels Shorts frá
Bretlandi. Verður það dagana 8. til
13. janúar í Ráðhúsinu í Reykjavík
og teflt á borðinu sem Fischer og
Spasskí notuðu á sínum tíma. Jafn-
framt verður sett upp sýning á
skákstaðnum.
Næsti atburður verður Reykja-
víkurskákmótið í mars og segir
Hrannar Björn ætlunina að minna á
einvígið með því að fá einhverja til-
tekna skákmenn til þátttöku. Þá
verður opnuð heimasíða til að minn-
ast viðburðarins.
„Mest spennandi og kannski um
leið þokukenndast er sú tilraun okk-
ar að fá Fischer og Spasskí til þátt-
töku í þessum hátíðahöldum með
einhverjum hætti,“ segir Hrannar
Björn, „helst með því að fá þá til að
setjast að tafli.“ Hrannar telur það
ekki útilokað þótt hann telji ýmsar
hindranir í veginum. Fáist þeir ekki
til landsins er uppi sú hugmynd að
þeir tefli saman gegnum Netið en
hann segir menn fullyrða að Fisch-
er hafi stundað slíka taflmennsku.
Að lokum nefndi forseti Skák-
sambandsins að stefnt væri að því
að safna margs konar gögnum og
minjum sem tengjast einvíginu til
að sýna. Hvetur hann þá sem kunna
að luma á slíkum munum að setja
sig í samband við Skáksambandið.
Skáksambandið minnist 30 ára af-
mælis einvígis aldarinnar á næsta ári
Reynt að fá Fisch-
er og Spasskí að
taflborðinu á ný