Morgunblaðið - 18.12.2001, Síða 36

LISTIR
36 ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UNGIR áheyrendur létu fara vel
um sig í Söguherberginu í Nor-
ræna húsinu á sunnudag er Davíð
Oddsson forsætisráðherra las
þeim sögu. Hann var síðastur í
röð ráðherra ríkisstjórnarinnar
til að lesa fyrir krakkana á Sýn-
ingunni Köttur úti í mýri sem
staðið hefur yfir í Norræna hús-
inu.
Að lestri loknum dró Davíð úr
réttum lausnum í Þvottasnúru-
getrauninni, sem var í tengslum
við sýninguna. Á þvottasnúrunni
héngu ýmsir hlutir sem vísuðu til
tiltekinni barnabóka. Alls bárust
609 svör og dregið var úr 10 rétt-
um lausnum. Davíð afhenti vinn-
ingshöfunum bókagjöf frá Máli
og menningu.
Afslappaðir áheyrendur
Morgunblaðið/Ásdís
Davíð Oddsson les fyrir unga hlustendur í Söguherberginu.
TÓNLEIKARNIR hófust á að
nokkrir félagar úr Karlakórnum
sungu, undir stjórn Guðlaugs Vikt-
orssonar, Ave María, eftir Jaakko
Mäntjärvi. Latneski textinn var ým-
ist sunginn eða talaður og „amenið“
hvíslað (mjög gamalt trikk) Annað
sem gerði lagið sérlega kyrrstætt
var liggjandi bassatónn, sem á mið-
öldum var þekkt sem orgelpunktur.
það er í raun merkilegt upp á hverju
menn taka til að skrökva því að þeir
séu að gera eitthvað nýtt. Meginkór-
inn undir stjórn Friðriks S. Krist-
inssonar söng svo Alta trinita beata
og Ave, maris stella, eftir Grieg og
voru bæði þessi fögru lög mjög vel
sungin, eru enda sérlega söngvæn.
Við orgelundirleik Harðar Áskels-
sonar söng kórinn Lascis ch’io pi-
ange úr óperunni Rinaldo eftir
Handel við íslenskan texta, Dagur er
nærri, og síðan kóralforspilið fræga
eftir J.S. Bach, Slá þú hjartans hörp-
ustrengi. Þess gætti nokkuð, sér-
staklega í seinna verkinu, að kór og
oreglleikari voru ekki að öllu leiti
samstiga í hryn. Eftir að hafa sungið
mjög vel ágætt lag við Kyrie eleison
eftir Konstantin Türnpu frumflutti
kórinn tvö af verðlaunaverkunum úr
nýafstaðinni tónsmíðakeppni Karla-
kórsins.
Fyrra lagið var Hodie (Í dag) eftir
John Speight, kraftmikið lag enda er
þarna verið að tilkynna fæðingu
Krists. Leikið er með textann á
marga vegu en í heild voru kaflaskil-
in einum of skýr og var eins og kór
og stjórnandi hefðu ekki form verks-
ins fyllilega á valdi sínu. Þrátt fyrir
þetta var margt vel flutt í þessu
ágæta tónverki. Seinna verðlauna-
verkið var sálmalag eftir Hildigunni
Rúnarsdóttur við ljóðasálm Einars í
Heydölum, Heyr þú Guðs son, ágætt
sálmalag, er var ofið í heildstætt
unna útfærslu við þrjú vers. Bæði
þessi lög eru vel gerð og voru að
mörgu leyti vel flutt og á sannfær-
andi máta og rétt að óska báðum höf-
undum og Karlakórnum til hamingju
með þessi ágætu tónverk, sem trú-
lega eiga eftir að heyrast oftar.
Nokkrir félagar úr Kórnum sungu
undir stjórn Guðlaugs Viktorssonar,
Kom þú, kom þú Immanúel, fransk-
an miðaldasálm, og Sem stormur
hreki skörðótt ský eftir Sibelíus.
Tónstaðan var ekki á þeirri ná-
kvæmu ögurbrún, sem vera ber og
lágu efri raddirnar stundum í tón-
inum, eins og sagt er og jafnvel fóru
yfir brúnina, eins og í niðurlagstón-
inum. Að öðru leyti voru lögin sungin
af þokka. Til að marka smá hlé fyrir
kórinn fluttu Ásgeir H. Steingríms-
son og Eiríkur Örn Pálsson, ásamt
Herði Áskelssyni, Trompet Tune
eftir Purcell og gerðu það með
„bravúr“, enda falla orgel og lúðrar
mjög vel saman í hljóman, svo sem
hér var raunin.
Fjögur jólalög, sem sum hafa ver-
ið sungin öll jól, voru að þessu sinni
flutt í syrpu, sem útsett var fyrir sex
lúðra og orgel af Kjartani Óskars-
syni. Lögin voru Með gleðiraust og
helgum hljóm, gamalt íslenskt jóla-
lag, Velkomin vertu vetrarperlan
fríð, íslenskt sálmalag, Nóttin var sú
ágær ein og Aðfangadagskvöld jóla
en tvö síðastnefndu lögin eru eftir
Sigvalda S. Kaldalóns. Það getur
orkað tvímælis að gera breytingar á
hefðbundnum lögum eins og Nóttin
var sú ágæt ein, en hér fann Kjartan
leið og gerði töluvert fyrir lúðrana,
svo að syrpan var töluvert áhrifa-
mikil og endurnýjaði kynni undirrit-
aðs af þessum gömlu vinum. Á eftir
syrpunni góðu söng kórinn Betle-
hemstjörnuna eftir Alice Sandström
Tegnér (1864–1943), sem vann ómet-
anlegt starf í gerð og söfnun barna-
söngva. Þetta fallega og elskulega
lag var mjög vel flutt við undirleik
Harðar Áskelssonar. Hið eiginlega
lokalag tónleikanna var Fögur er
foldin og þar eftir sungu kór og tón-
leikagestir saman, samkvæmt venju,
Heims um ból og Nú gjaldi Guði
þökk.
Þetta voru góðir tónleikar og eins
og endranær náði Friðrik S. Krist-
insson oft að laða fram sterka
stemmningu, sérstaklega í mótun
viðkvæmra tónhendinga og raddlega
er kórinn í mjög góðu formi, hljóm-
urinn þéttur frá tenor niður í bassa,
sem nú var fallega djúpur og dekkri
en oft áður. Það eina sem finna má að
er smátt letrið í efnisskrá, sem var
illlæsilegt í láglýstri kirkjunni.
Þéttur og djúpur hljómur
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Karlakór Reykjavíkur, undir stjórn Frið-
riks S. Kristinssonar og Guðlaugs Vikt-
orssonar, fluttu ásamt Herði Áskelssyni,
Ásgeiri H. Steingrímssyni, Eiríki Erni
Pálssyni, Emil Friðfinnssyni, Þorkeli Jó-
elssyni, Oddi Björnssyni og Sigurði Þor-
bergssyni íslenska og erlenda aðventu-
söngva. Laugardagurinn 15. desember,
2001.
KÓRSÖNGUR
Jón Ásgeirsson
Kristskirkja Sönghópurinn Vox
academica heldur tónleika kl. 20. Á
efnisskránni eru m.a. verk eftir
Arvo Pärt og Henryk Gorecki. Þá
verða sungin verk eftir Randall
Thompson, Morten Lauridsen,
Samuel Barber og Maurice Durufle
og lög eftir Báru Grímsdóttur og
Atla Heimi Sveinsson og jólasálmar
úr íslenskum menningararfi á milli
verka. Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis en tónleikagestum er bent
á frjáls framlög til orgelsjóðs
Kristskirkju.
Vox academica er sönghópur sem
spratt upp úr jarðvegi Há-
skólakórsins fyrir um sex árum.
Meðlimir kórsins eru um 30 talsins
og hafa flestir lokið námi við Há-
skólann. Kórinn hefur fram til
þessa einkum sungið a capella tón-
list. Stjórnandi kórsins er Hákon
Leifsson.
Seltjarnarneskirkja Sönghópurinn
Pallíettur & píanó og Lögreglukór-
inn halda sameiginlega jólatónleika
kl. 20. Sönghópurinn Pallíettur &
píanó er skipaður þeim Önnu Hin-
riksdóttir, Brynhildi Ásgeirsdóttur,
Elfu Margréti Ingvadóttur og
Kirstínu Ernu Blöndal.
Stjórnandi Lögreglukórsins er Guð-
laugur Viktorsson.
Hásalir, Hafnarfirði Kammerkór
Hafnarfjarðar heldur sína árlegu
jólatónleika kl. 20.30. Með kórnum
koma fram Ástríður Alda Sigurð-
ardóttir píanóleikari og Ágúst
Ólafsson barítonsöngvari. Stjórn-
andi Kammerkórsins er Helgi
Bragason.
Breiðholtskirkja Jörg E. Sonder-
mann leikur verk eftir Bach kl.
20.30 og eru
þetta 19. tónleik-
arnir í röðinni. Á
efnisskránni eru:
Fantasía í G-dúr,
Þrír sálmforleikir
úr „Orgelmessu“,
Aria variata í a-
moll, Fúga og
sálmforleikur,
Fúga um Lof-
söng Maríu,
Fúga og sálmforleikur, Pastorale í
F-dúr og Prelúdía og fúga í e-moll.
Kaffitár, Bankastræti 8 „Lífs-
þróttur“ nefnist önnur einkasýning
Sesselju Tómasdóttur myndlist-
arkonu. Á sýningunni eru níu
myndir, sem allar eru unnar á
þessu ári með vaxi og olíu á striga.
Sýningunni lýkur 15. janúar.
Vetrargarðurinn, Smáralind
Skólahljómsveit Kópavogs heldur
jólatónleika kl. 18. Á efnisskránni
eru þekkt lög eftir Bítlana auk laga
eftir Gunnar Þórðarson og Magnús
Kjartansson auk jólalaganna.
Fram koma 120 ungmenni í þremur
hljómsveitum undir handleiðslu
stjórnanda síns Össurar Geirs-
sonar.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Jörg E.
Sondermann
VIÐ upphaf heimildarmyndarinn-
ar Ljós heimsins, sem fjallar um for-
setann okkar fyrrverandi, frú Vig-
dísi Finnbogadóttur, segir hún
eitthvað á þá leið að lífið sé sjón-
leikur; við sjálf aðal-
leikararnir í einkalíf-
inu, aukaleikarar í lífi
okkar nánustu og stat-
istar á stóra sviði
heimsleikhússins. Svo
er farið um flesta. Örfá-
ir þeirrar náttúru að
skara framúr, fyrir-
hafnar- og rembings-
laust, hvað frú Vigdísi
snertir. Þeir skipa sér
gjarnan í stjörnuhlut-
verkin á jarðkringl-
unni, eru fæddir í leið-
togahlutverkin. Þann
sess skipar frú Vigdís í
hugum flestra landa
sinna. Slíkar dyggðir
skapa virðingu, bæði
heima og erlendis, og hafa öðru
fremur gert að verkum að frú Vigdís
hefur haft nóg fyrir stafni eftir að
forsetatíðinni lauk. Um það tímabil
fjallar Ljós heimsins fyrst og fremst.
Í forsetatíðinni vakti ósvikinn
áhugi hennar á íslenskri menningu,
verndun tungunnar og eflingu gróð-
urs fósturjarðarinnar athygli og að-
dáun landsmanna. Hún vann okkur á
sitt band og sat forseta lengst í emb-
ætti, var og er glæsilegur fulltrúi
lands og þjóðar.
Eitt merkilegasta afrek frú Vig-
dísar var að sanna fyrir okkur og
umheiminum að konur eru engir eft-
irbátar karla í æðstu embættum, en
hún er fyrsta konan sem nær lýð-
ræðislegu kjöri sem forseti lands
síns.
Það er ekki í lítið ráðist að draga
upp mynd af slíkri goðsögn og satt
best að segja uggur í brjósti um að
upp yrði dregin e.k. helgimynd af
konunni þar sem menn kynnu sér
ekki hóf í mærðinni. Til að byrja með
benti nafngiftin eindregið til að svo
væri. Ragnari Halldórssyni hefur
tekist nokkuð bærilega að sigla
framhjá slíkum skerjum þótt sumar
fullyrðingar viðmælenda jaðri við lof
í óhófi.
Ljós heimsins hefst kosninganótt-
ina 1980, síðan skiptir myndin, sem
flokkast sem „cinéma verité“, fljót-
lega yfir í tímabilið eftir Bessastaði.
Dregin upp mynd af viðburðaríku
lífi, heima og einkum erlendis, þar
sem frú Vigdís hefur haft ærinn
starfa við ýmis menningarmál, ekki
síst á vegum UNESCO, menntun-
ar-, vísinda- og menningarstofnunar
SÞ. Sem er þess
valdandi að hún er
mikið á ferðalögum frá
„verstöð sinni“, einsog
hún kallar aðsetrið í
Kaupmannahöfn. Seg-
ist kunna því vel að
vera ekki sýknt og heil-
agt undir smásjánni
hér heima og njóta vel
fjarlægðarinnar, þótt
stutt sé á milli á þotu-
öld.
Þannig hafa árin lið-
ið, eril- og annasöm.
Frú Vigdís er svo lán-
söm að fá tækifæri til
að sýna að hægt er að
vera fullgildur í starfi
þótt árunum fjölgi. Því
miður fá fæstir þann möguleika upp
í hendurnar.
Sem fyrr segir er yfirborð Ljóss
heimsins ekkert fínslípað heldur vilj-
andi dálítið grófkornað. Í anda „cin-
éma vérite“ er gengið hreint til
verks, tökuvélarnar segja sína sögu
umbúðalaust. Höfundarnir notfæra
sér aðferðir dogmamynda; engin lýs-
ing, hráar tökur, klipping og hljóð-
vinnsla. Þótt sterkari fókus skorti
hvað efnistök og úrvinnslu snertir er
forvitnilegt að komast í örlitla per-
sónulega nálægð við manneskju sem
hefur svo mjög verið í sviðsljósinu og
umræðunni síðustu áratugina. Frú
Vigdís jafnt í vetrarslabbi og sum-
arsól á Íslandi, sem á menningar-
þingum og meðal þjóðhöfðingja ver-
aldar. Frá Þingvöllum til Palestínu.
Fléttað er saman nýju efni og eldri
fréttamyndum á oft smekklegan og
stundum áhrifaríkan hátt.
Stjarna skiptir
um hlutverk
KVIKMYNDIR
Smárabíó
Höfundur: Ragnar Halldórsson. Tónskáld:
Hilmar Örn Hilmarsson. Hljóðvinnsla:
Pétur Einarsson. Kvikmyndataka: Ragn-
ar Halldórsson. Klipping: Sigvaldi J. Kára-
son. Íslensk heimildarmynd. Íslenska
kvikmyndastofan í samstarfi við Norður-
ljós. 2001.
LJÓS HEIMSINS 1/2
Sæbjörn Valdimarsson
Vigdís
Finnbogadóttir
ASTRUP Fearnley-safnið í Osló
sem Gunnar Kvaran, fyrrverandi
forstöðumaður Listasafns Reykja-
víkur, fer nú fyrir fékk töluverða
umfjöllun í norska blaðinu Dag-
bladet nú á dögunum. Segir blaðið
Gunnar hafa aukið áherslur safns-
ins á bandaríska list og beini hann
nú sjónum sínum að ekki ómerkari
listamanni en Jeff Koons.
Í undirbúningi hjá safninu er nú
yfirlitssýning á verkum Koons,
sem aftur hefur skotist fram í
sviðsljósið – að þessu sinni með ab-
strakt verkum sem byggjast á nú-
tímalegri tækni – eftir stormasamt
tímabil á tíunda áratugnum.
Á safnið að sögn blaðsins þegar
fjögur verk eftir listamanninn.
„Þetta sýnir að Gunnar er á sömu
línu og Hans Rasmus Astrup,
stjórnarformaður safnsins, sem
einnig hefur róið gegn fyrri stefnu
safnsins sem var andsnúin banda-
ríska listmarkaðnum. Að nú skuli
standa fyrir dyrum samstarf
Astrup Fearnley-safnsins við
Guggenheim-safnið, m.a. um sýn-
ingu á verkum Matthews Barneys,
ber enn á ný vitni um að safnið
telst virkur þátttakandi á alþjóð-
legan mælikvarða,“ segir í skrifum
greinarhöfundar.
Dagbladet minnir þá á að Astrup
Fearnley-safnið hafi, fyrir nokkr-
um árum, verið talið í hópi 100
mikilvægustu safnanna af banda-
ríska listtímaritinu Art News. Auk
þess veiti núverandi stefna safns-
ins, að beina sjónum sínum að ein-
ungis 30 ára tímabili, Gunnari auk-
ið listrænt frelsi. „Það mikil-
vægasta við þessa yfirlýstu stefnu-
breytingu Gunnars er að hún
veldur engum árekstrum, heldur
styrkir hag annarra safna,“ er mat
blaðsins, sem segir norska listunn-
endur hagnast á þessu fyrirkomu-
lagi. Ríkisstyrktu listasöfnin séu
fyrir vikið í betri aðstöðu til að
beina sjónum sínum annað.
Bandarísk-
ar áherslur
hjá Gunn-
ari Kvaran