Morgunblaðið - 18.12.2001, Síða 45

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2001 45
✝ Anna María Han-sen fæddist í
Götu á Austurey í
Færeyjum 10. sept-
ember 1913. Hún lést
á sjúkrahúsinu Sól-
vangi í Hafnarfirði
hinn 10. desember
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Elías
Hansen sjómaður frá
Götu, f. 9.11. 1885, d.
21.3. 1976, og kona
hans, Anna Sofía
fædd Poulsen frá
Skálafirði, f. 31.7.
1892, d. 1.7. 1940.
Anna María var elst sex barna
þeirra hjóna. Hin voru: Jakob skó-
smiður í Götu, f. 14.9. 1915, Nancy
hjúkrunarkona í Kaupmanna-
höfn, f. 28.7. 1917, d. 30.11. 1999,
Hildugarð húsmóðir í Götu, f.
6.11. 1919, Alma húsmóðir í
Fuglafirði, f. 17.12. 1921, d. 19.12.
1984, og Jóhannus verkamaður í
Götu, f. 26.9. 1925, d. 19.3. 1978.
Anna María eignaðist einn son,
Elías Hansen, eftirlitsmann hjá
Orkuveitu Reykjavíkur, f. 25.7.
1946, maki Ólafía F.M. Ingv-
arsdóttir sjúkraliði. Þau skildu.
Börn þeirra eru Anna María, hús-
móðir, f. 3.11. 1968, maki Snæ-
björn Jörgensen, sölumaður, börn
þeirra Snæbjörg, f. 24.3. 1990,
Harpa María, f. 14.1. 1993, og Kaj
Arnar, f. 7.11. 1999; Elías, starf-
andi húsasmiður, f. 16.6. 1971, fv.
sambýliskona Steinunn Markús-
dóttir markaðsstjóri, dóttir þeirra
Bergljót Sunna, f. 29.12. 1995.
Seinni eiginkona Elíasar Hansen
er Lissý Halldórsdóttir banka-
starfsmaður frá Húsavík, f. 9.10.
1948, börn hennar af
fyrra hjónabandi
Eyrún, verslunar-
maður, f. 1.5. 1973,
og Ólöf Björg, skóla-
liði, f. 1.7. 1978.
Anna María lauk
hjúkrunarnámi frá
sjúkrahúsinu í
Klakksvík 1944.
Réðst sem hjúkrun-
arkona að Vífils-
staðaspítala sama ár
og starfaði þar til
1980, að undanskild-
um tveimur árum
1951-53 sem hún
vann við hjúkrun í Færeyjum.
Hún var yfirhjúkrunarkona, síðar
hjúkrunarforstjóri frá 1959. Áður
en Anna María kom til Íslands sem
hjúkrunarkona hafði hún verið
hér í eitt ár, 1938-39, er hún var
vinnukona hjá Hilmari Stefáns-
syni bankastjóra. Eftir að Anna
María lét af föstu starfi á Vífils-
stöðum var hún þar áfram í hluta-
starfi fram til 1995, en hafði þá
ráðist í hlutastarf að hjúkrunar-
heimilinu Eir og sinnti því allt til
ársins 1999. Önnu Maríu var op-
inberlega sýndur margvíslegur
sómi. Hún var heiðursfélagi í Fær-
eyingafélaginu í Reykjavík og var
sæmd Hinni íslensku fálkaorðu
fyrir líknarstörf árið 1980.
Anna María bjó á Vífilsstöðum
til 1978 er hún flutti í Hæðar-
byggð í Garðabæ í nýbyggt hús
Elíasar sonar síns. Þar bjó hún til
dauðadags. Hún andaðist eftir
fjögurra vikna sjúkrahússvist.
Útför Önnu Maríu verður gerð
frá Vídalínskirkju í Garðabæ í dag
og hefst athöfnin klukkan 13.30.
Mikil kempa er í fallin í valinn.
Sigrar hennar óteljandi mörkuðu
víða spor; ekki að ráði í því sem
mölur og ryð fá grandað, heldur í
hjörtum samferðamanna, ungra
jafnt sem aldinna. Farsæl hjúkrun-
arstörf á erfiðum vettvangi um ára-
tuga skeið vitna um það út af fyrir
sig, en ekki eru síður verð öll þau
blóm sem hún stráði í kringum sig
með natni sinni og elskusemi.
Margir munu því sakna hennar og
minnast með þakklæti.
María Hansen var órjúfanlegur
hluti af fjölskyldu okkar, þótt
hvorki væri um skyldleika né
mægðir að ræða. Fundum hennar
og Júdithar í Vorsabæ, tengdamóð-
ur minnar, bar fyrst saman við störf
á sjúkrahúsinu í Klakksvík í Fær-
eyjum í stríðinu og stofnuðu þær
þar til ævilangrar vináttu. María
hélt að loknu hjúkrunarprófi til Ís-
lands í atvinnuleit. Júdith kom svo
hingað um svipað leyti og lágu leiðir
þá saman að nýju við störf á Vífils-
staðaspítala. María tengdist þeirri
merku stofnun síðan með eftir-
minnilegum hætti, því þar starfaði
hún, lengst af sem yfirhjúkrunar-
kona, þar til er hún hætti fyrir ald-
urs sakir árið 1980. Júdith fluttist
fljótlega austur í Ölfus, þar sem hún
varð húsfreyja í Vorsabæ. Þar var
María jafnan síðan aufúsugestur og
öllum á því heimili tamast að líta á
hana og Elías einkason hennar sem
fjölskyldumeðlimi. Með Maríu og
Sólveigu konu minni þróaðist sér-
stakt vináttusamband eftir að
María lét af föstu starfi. María hafði
þá rýmri tíma en áður og varð þá
tíður gestur á heimili okkar.
Reyndar fór svo að María hætti
ekki að vinna þegar hún náði hinum
opinbera „starfslokaaldri“. Það stóð
þó til, eins og lög gera ráð fyrir. Þá
brá svo við að þessi hamhleypa virt-
ist ætla að týna laufi og lit. Var því
reglum vikið til hliðar og fékk Víf-
ilsstaðaspítali og síðar hjúkrunar-
heimilið Eir að njóta liðsinnis henn-
ar þar til hún var komin hátt á
níræðisaldur. Viðkomandi aðilar
eiga skildar þakkir fyrir þá ráðstöf-
un. María jafnaði sig skjótt að fullu
og endurheimti þrek sitt. Löng
hjúkrunarreynsla og hennar ein-
stæða geðslag og æðruleysi gerðu
hana vel gjaldgenga til umönnunar-
starfa svo lengi sem raun bar vitni,
ekki síst til að annast aldrað fólk.
María var alla tíð ákaflega heilsu-
hraust, nema hvað hin seinni árin
gerðist hún „fótafúin“ og slæm í
hnjám, enda búin að ganga mikið í
starfi sínu gegnum tíðina.
Aldrei féll Maríu verk úr hendi.
Það var svo ríkur þáttur í eðli henn-
ar að reyna að verða öðrum að liði,
sem sést vel á því að eftir að hún
hætti endanlega að vinna á sjúkra-
stofnunum sleppti hún varla prjón-
unum. Hún var vart komin inn úr
dyrunum hjá okkur þegar hún bað
Sólveigu um einhver verkefni af því
tagi. Hún naut þess að leggja hönd
á plóg, t.d. með því að prjóna peysu-
bol eða -ermi fyrir aðra. Myndin af
Maríu og prjónunum er svo
samgróin í vitund sona okkar að
lengi vel staðhæfðu þeir að hún
gæti prjónað sofandi. Á fleiri máta
létti hún undir heimilislífið hjá okk-
ur hjónum. Hún var ávallt boðin og
búin að gæta sona okkar, hvort
heldur var á degi eða nóttu. Þótt
hún ætti orðið erfitt með gang og
væri þar af leiðandi ekki fær um að
elta þá uppi hafði hún einstakt lag á
þeim. Hún beitti þá skynsamlegum
fortölum og talaði ávallt til þeirra
sem jafningja, enda hlýddu þeir
henni í einu og öllu. Okkur er minn-
isstæð sú aðferð er hún greip til við
að skipta um bleiu á þeim, er hún lét
þá færa sér allt sem til þurfti og
skríða síðan upp á borðið fyrir
framan sig þannig að hún gat ann-
ast hina tæknilegu hlið málsins án
þess að rísa úr sæti sínu. Síðan
gengu þeir frá hverjum hlut á sinn
stað að verkefninu loknu. Svona var
María. Hún dó aldrei ráðalaus. Hún
miklaði ekkert fyrir sér og aldrei
kvartaði hún, jafnvel þótt hún væri
sárkvalin í hnjánum síðustu árin.
Kjarkur hennar átti sér engin
takmörk. Hún hafði alla tíð gaman
af að ferðast og gerði mikið af því.
Oftast fór hún til Færeyja, því þar
stóðu alla tíð rætur hennar og þar
búa tvö systkini hennar og fjöl-
skyldur þeirra. Ein systir hennar
bjó lengst af í Danmörku og fór
María oft að finna hana og son
hennar. Frændfólk og vini átti hún
einnig vestan hafs og sótti hún þá
heim nokkrum sinnum. Hún fór iðu-
lega ein í þessi ferðalög, jafnvel eft-
ir að hún átti erfitt með gang. Hún
hafði þá lag á að verða sér úti um
nauðsynlega aðstoð, því það var
ekki einasta að María væri alltaf að
hjálpa öðrum, heldur hafði hún
jafnframt þau áhrif á annað fólk að
það vildi allt fyrir hana gera.
María var sérdeilis jafnlynd
manneskja. Hún var ævinlega glöð í
bragði og með henni var jafnan gott
að hlæja. Glöðust var hún þó þegar
hún var að gleðja aðra. Hún sýndi
oft mikla útsjónarsemi við slíkt.
Gjafirnar frá Maríu hittu ævinlega
beint í mark, hvort sem þær voru
handa ungum eða öldnum. Hún
lagði alla sína alúð í að velja þær.
Hæfileiki hennar að skynja hvernig
öðrum leið virtist ekki þekkja nein
mörk.
Nú er þessi kæra vinkona okkar
öll. Hennar verður sárt saknað í
Frostaskjóli. Lágvært glamrið í
prjónunum hennar mun ekki fram-
ar heyrast í „lystihúsinu“. Við Sól-
veig og drengirnir okkar vottum
Elíasi og fjölskyldu hans dýpstu
samúð. Vissulega verður skarð fyrir
skildi í Hæðarbyggð þar sem Elías
hafði búið móður sinni svo notalegt
skjól á jarðhæðinni hjá þeim.
Vertu kærust kvödd, góða vin-
kona. Blessuð sé minning þín.
Bjarni Frímann Karlsson.
María Hansen var um margt ein-
stök kona. Ekki í þeim skilningi, að
hver manneskja er einstök og engri
annarri lík, heldur fyrir sakir þeirra
mannkosta sem hana prýddu svo
ríkulega, að ótvírætt skildu hana
frá okkur samferðamönnum henn-
ar. María var nefnilega það sem
kalla mætti gegnumgóð manneskja.
Allt fas hennar og framkoma stafaði
þeirri velvild og einlæga áhuga á
viðmælandanum, sem eru aðal hins
sanna mannvinar. Það að gleðja
aðra var henni hjartans mál. Til
þess beitti hún öllum ráðum, sem
voru henni tiltæk, og sparaði þá
hvorki til efnisleg gæði né eigin sál-
argæði. Ósérplægnari og umburð-
arlyndari sál en María mun næsta
vandfundin. Þannig skartaði hún,
enda þótt öðrum hafi e.t.v. af for-
sjóninni verið léður tilhafnarmeiri
ytri búningur, svo ríkulegri sálar-
fegurð, að birtu varp á allt yfir-
bragð hennar. Ávallt lék bros um
varir henni og ósjaldan leið henni
hlátur af vör. Geðprýði hennar var
svo einstök, að öllum hlaut að líða
vel í návist hennar.
Þeirrar góðu návistar nutum við
bræðurnir í Frostaskjólinu – sumir
lengur en aðrir skemur, allt eftir
aldri okkar – í röskan aldarfjórð-
ung. Ávallt var María aufúsugestur
á heimili okkar, og varð þar raunar
naumast talin til gesta, svo nákomin
var hún fjölskyldunni. Aldrei var
fagnað þeim stórviðburði með okk-
ur að María væri ekki til kölluð, og
kæmu frændur vorir Færeyingar í
heimsókn þótti María sjálfsögð
boðsprýði. Umfram allt var þó nær-
vera hennar dagsdaglega notaleg. Í
augum okkar bræðra fór hún þar
með hlutverk eins konar auka-
ömmu. Engan áhugasamari eða þol-
inmóðari áheyranda að húslegum
hljómlistartilburðum eða öðrum
uppákomum áttum við en Maríu.
Var hún líka ólöt við að líta til með
okkur, þá foreldrar okkar máttu
bregða sér af bæ, og fáum lét enda
betur að fást við okkur, jafnvel nú
hin síðustu ár, eftir að fótafeyskjan
sótti á. Fengum við þá að kynnast
sálfræðingnum Maríu, sem einatt
hafði öll ráð okkar í hendi sér, þótt
léttari værum við henni á fæti.
María var nefnilega engu minni
mannþekkjari en hún var mannvin-
ur. Átti sá hæfileiki hennar ugg-
laust stóran þátt í hennar langa og
farsæla starfi sem hjúkrunarkona,
og hafði jafnframt öðrum þræði að
líkindum þroskast við og gegnum
það starf. Máttum við óvitarnir
þannig sæta sömu ástúðlegu með-
ferðinni og þeir örvita öldungar og
heilsuleysingjar, sem María, þegar
hún hafði látið af yfirhjúkrunar-
konustarfi á Vífilsstöðum, annaðist
enn langa hríð, eða svo lengi sem
fætur hennar leyfðu – og jafnvel
lengur.
Það duldist engum sem Maríu
þekkti að henni veittist ekki létt að
fella niður hjúkrunarstörf; svo
rammlega voru þau henni í blóð
runnin. Minntist hún gjarna Víf-
ilsstaðaára sinna með söknuði og
jafnvel örlitlu stolti. Ekki var það
að ófyrirsynju, enda þurfti ekki
vitnanna við til þess að sjá það, hver
afbragðs hjúkrunarkona María
hafði verið.
Já, mikil afbragðs manneskja var
hún María okkar. Og miklu erum
við ríkari, sem fengum að kynnast
henni. Ég minnist síðustu funda
okkar á liðnu hausti, þegar ég kom
við í Hæðarbyggðinni til þess að
kveðja þig áður en ég hélt aftur ut-
an til náms. Að vanda gekk ég óboð-
inn inn í bæ og rakleiðis til eldhúss,
rennandi á dýrindis ilminn af ný-
bökuðum pönnukökum. Þar sat
hún, skælbrosandi og ljómaði eins
og sólin sjálf, fagnandi mér svo
innilega, að mér virtist sem aldrei
hefði betri gest borið að garði en
einmitt mig. Þannig tók hún á móti
öllum sem sóttu hana heim. Og
þannig mun ég geyma mynd hennar
í hjarta mér og daga mína á enda
mun fylgja mér minningin um ein-
staka konu.
Ertu nú fallin að foldu,
þú falslausa, líknsama hjarta,
ausin þín kærleika ker,
kulnuð þín ástúðar glóð? – –
Breiðstofna eikartréð blómgast
og breiðir út laufgaðan faðminn,
vorgróðri býr það svo virkt,
veitir það kalkvistum skjól.
Þannig var ævi þín öll,
við umhyggju smájurta bundin:
örvasa efldirðu þrek,
ungviði komst þú á legg.
Fellur hinn sterkbyggði stofn,
sem strokinn af fallveltis saxi,
sígur og svefn þér á brár,
svæfir þig almættis-hönd. – –
Fallin þótt sértu að foldu,
faðmandi allt sem þér mætti,
líkn þín og ástríka lund,
lifa mun áfram í oss.
Einkasyni Maríu, Elíasi, konu
hans og börnum votta ég mína inni-
legustu samúð.
Ögmundur Bjarnason.
Góð kona er gengin. Fregnin um
að amma Mía hefði látist aðfaranótt
10. desember síðastliðinn kom okk-
ur öllum á óvart. Hún sem ætlaði
aðeins að láta lagfæra fótinn til þess
að geta átt mörg ár áfram með okk-
ur, ferðast og flakkað um heiminn.
Við sitjum eftir hnípin og við okk-
ur blasir að nú verða ekki bakaðir
góarar eða löguð síld hjá ömmu Míu
lengur. Það verður undarlegur að-
fangadagur þegar ekki verða þegn-
ar veitingar á heimili hennar.
Allt frá þeim tíma að við hófum
búskap saman í Hæðarbyggðinni
hefur það verið siður að þiggja á
heimili þessarar einstöku konu
rjúkandi heitt súkkulaði með
pönnukökum á aðfangadag.
Strax í upphafi kölluðu börnin
mín hana ömmu Míu. Hún var horn-
steinn í lífi þeirra. Það skipti ekki
öllu máli þó að við mömmurnar í
götunni værum ekki heima, amma
Mía var á staðnum til að taka við
litlum snáðum og litlum stúlkum
sem þurftu smástroku frá ljúfri
ömmu hendi eða bita til þess að
seðja svangan maga.
María Hansen var mikilfengleg-
ur persónuleiki. Af trúmennsku,
festu og dugnaði vann hún störf sín
við að líkna og hjúkra við aðstæður
sem eru ólíkar því sem við þekkjum
í dag. Hún var heilsteypt kona og
lítt gefin fyrir hégóma eða orða-
gjálfur. Hún var kona sem allir
báru traust til og virðingu fyrir.
Hún hefur án efa mótast af harðri
lífsbaráttu í bernsku og stríðsárin
settu líka mark sitt á líf hennar eins
og allra sem farið hafa í gegnum
þann tíma. Við sem höfum orðið
þeirrar gæfu aðnjótandi að kynnast
henni teljum það hafa verið gæfu-
spor að leið hennar lá til starfa á Ís-
landi.
Þrátt fyrir að stöku sinnum hafi
yfirborðið verið hrjúft voru hjarta-
hlýja og umburðarlyndi hennar
bestu lyndiseinkunnir. Hún var
sterkur persónuleiki sem með mildi
og næmleika miðlaði okkur hinum
sem með henni gengum lífsins leið.
Ömmu Míu eru þökkuð einstök
kynni. Fjölskyldunni allri sendum
við okkar innilegustu samúðar-
kveðjur og minningin um góða konu
lifir að eilífu.
Góður Guð varðveiti ömmu Míu.
Laufey, Skúli og fjölskyldan
öll úr Hæðarbyggð 19.
Látinn er vinur og samstarfs-
félagi minn til margra ára, Anna
María Hansen hjúkrunarfræðingur
og hjúkrunarforstjóri.
Við fráfall Maríu finn ég betur en
áður hvað ég á henni mikið að
þakka og sit nú eftir með söknuð í
brjósti eins og margir aðrir.
Ég sá Maríu Hansen fyrst 1977
þegar ég kom eftir dvöl í Danmörku
í starfsviðtal til hennar á Vífils-
staðaspítala en þar var hún hjúkr-
unarforstjóri.
Hún tók á móti mér áhugasöm og
með þessa hlýju sem einkenndi
hana alla tíð. Viðtalinu lauk þannig
að ég hóf störf hjá henni næsta dag.
Samstarf Maríu við alla starfs-
menn og sjúklinga gekk einstaklega
vel því hjálpsamari hjúkrunarfræð-
ingur var vandfundinn og gekk
María oft langt út fyrir sinn starfs-
ramma með að aðstoða og hjálpa
starfsfólki og sjúklingum með ótrú-
legustu hluti. Vinnudagurinn hjá
Maríu var því oft langur og strang-
ur.
Árin liðu og höfðu í för með sér
margvíslegar breytingar hjá okkur
báðum. María lét af farsælu starfi
sem hjúkrunarforstjóri en starfaði
áfram á Vífilsstöðum sem hjúkrun-
arfræðingur með mér á deild.
Síðan árið 1993, þegar ég hóf
störf á hjúkrunarheimilinu Eiri,
fannst okkur báðum eðlilegt að hún
hæfi störf þar en þá var hún orðin
80 ára og eldri en margur heim-
ilismaðurinn á Eiri.
Þannig æxlaðist það að fyrstu
nóttina sem íbúar dvöldu á Eiri,
hinn 1. mars 1993, stóð María vakt-
ina ábyrg, hlý og samviskusöm að
vanda.
Starfaði María á Eiri allt til árs-
ins 1998 að hún lét af störfum vegna
veikinda. Það var mikið sem vant-
aði, fannst bæði heimilisfólki og
starfsfólki, þegar María hætti að
mæta til starfa og nú verður allt
daufara um sinn þegar hún er horf-
in úr þessu lífi. Ég þakka henni að
leiðarlokum fyrir samfylgdina,
margvíslega örvun og hvatningu í
starfi, vináttu og ræktarsemi.
Innilegar samúðarkveðjur sendi
ég fjölskyldu hennar. Guð blessi
minningu Önnu Maríu Hansen.
Birna Kr. Svavarsdóttir,
hjúkrunarforstjóri á Eiri,
hjúkrunarheimili.
Nú mun liðið nokkuð á fjórða ára-
tug síðan ég sá Maríu Hansen í
fyrsta sinn. Satt best að segja leist
mér miðlungi vel á að eiga fyrir
höndum samstarf við þessa konu.
Ég taldi að þarna væri á ferðinni
nokkuð gömul og afdönkuð
„hjúkka“, alin upp á berklahælum,
íhaldssöm og vildi engu breyta. Oft
hef ég verið hvatvís í dómum mín-
um um menn eftir fyrstu kynni. En
aldrei held ég að mér hafi skjátlast
jafn hrapallega. Ég átti fyrir hönd-
um margra ára farsælt samstarf við
Maríu yfirhjúkrunarkonu á Vífils-
stöðum. Aldrei minnist ég þess að
hún hafi verið dragbítur er ræddar
voru ýmsar breytingar, sumar jafn-
vel byltingarkenndar. Hún studdi
þær heilshugar og hratt þeim í
framkvæmd, átti oft hugmyndir að
nýjum siðum. Fyrir farsæl störf
sem yfirhjúkrunarkona á Vífilsstöð-
um var hún sæmd hinni íslensku
Fálkaorðu, og það að verðleikum.
Hitt var þó ekki síður mikils virði,
hversu elskuleg og ljúf kona María
var. Öllum sem henni kynntust
þótti vænt um hana og vildu allt fyr-
ir fyrir hana gera. Enda átti María
auðvelt með að stjórna liði sínu þótt
enginn væri hún harðstjóri, stjórn-
semi hennar bar keim af menntuðu
einveldi.
Að leiðarlokum flyt ég henni hug-
heilar þakkir samstarfsmanna á
Vífilsstöðum.
Hrafnkell Helgason.
ANNA MARÍA
HANSEN