Morgunblaðið - 18.12.2001, Síða 72

FÓLK Í FRÉTTUM
ÁRÆÐI og þor að
taka áhættu, fara
eigin leiðir, velja
verkefni frekar
gæðanna vegna en
vonar um að komast
ofarlega á aðsóknar-
listann, einkennir feril
gæðaleikarans Johns
Cusacks. Frá byrjun
hafa óvenjuleg hlut-
verk í myndum víðs-
fjarri meðalmennsk-
unni verið hans eftirlæti. Hann hefur
látið metnað og hólmgöngur við öðru-
vísi og krefjandi hlutverk stjórna vali
sínu frekar en von um auðtekinn
gróða og frægð í dægurmyndum. Cus-
ack-mynd er oftar en ekki metnaðar-
full og sérstök skemmtun, líkt og High
Fidelity (’00) færði okkur síðast sönn-
ur á og Serpendipity, ármótamynd
Skífunnar, hefur fengið rífandi góða
dóma.
Ormagengið
Cusack er borinn og barnfæddur
Chicagobúi, fæddur 1966, yngri bróðir
Joan, gamanleikkonunnar góð-
kunnu. Hann er fæddur inn í
leikarafjölskyldu. Bræður hans
þrír eru einnig í leiklistinni, líkt
og faðirinn Richard. Eina und-
antekningin er stærðfræðikenn-
arinn Mary, móðir þeirra. Hinn
dökkhærði og aðlaðandi John fór
ungur að vinna fyrir sér í leiklist
í heimaborginni. Var kominn á
sviðið 13 ára, nam við Pivan-leik-
smiðjuna í Evanston og var
kunnur raddsetjari í auglýsing-
um o.fl. áður en hann fékk fyrsta
kvikmyndahlutverkið í gaman-
myndinni Class (’83). Síðan lá
leiðin á Hughes-unglingamynda-
færibandið í myndinni 16 Cand-
les (’84). Þar réð ríkjum hið svo-
kallaða „Brat Pack“ (útúr-
snúningur úr hinu mun frægara
„Rat Pack“-gengi „stóru strák-
anna“, Sinatra, Martin, Law-
ford, Davis & Co.), miklum mun
mélkisulegra þó það nyti vin-
sælda á tímabili. Fáir muna í dag
Emilio Estevez, Rob Lowe,
Judd Nelson, Molly Ringwald,
Anthony Michael Hall og það
ótæti allt.
Cusack tók þegar í upphafi
metnaðarfyllri og erfiðari
stefnu, lék í þrem ágætum
myndum árið 1985; Better Off
Dead, The Sure Thing og The
Journey of Natty Gann, perlunni
fáséðu. Það segir margt um getu
og úthald Cusacks, að flestir eru
mótleikarar hans í þrennunni
nöfn einsog Curtis Armstrong,
Diane Franklin, Daphne Zuniga
(þrátt fyrir gott útlit og hæfi-
leika) og Merdith Salinger, nán-
ast gleymdir og grafnir, líkt og
„Brattpakkið“.
Fullorðinn fagmaður
Það sem eftir lifði níunda ára-
tugarins hélt Cusack ótrauður
áfram á sömu, óhefðbundnu
brautinni. Oftar en ekki í tvísýn-
um hlutverkum aðlaðandi undir-
málsmanna og öðrum slíkum,
sem framapotararnir á leiklist-
arsviðinu óttuðust jafnmikið og
að vera vísað frá í Club 54.
Myndin hans Johns Sayles,
Eight Men Out (’88), um niður-
lægingu White Sox-hafnabolta-
liðsins, markaði tímamót á ferli
Cusacks hins unga. Það gerði
einnig kvikmyndagerð bókar
Jims Thompson, The Grifters
(’90), eftirminnilega vel gerð og
leikin „film noir“, með Cusack í
öndvegisfélagsskap skapgerðar-
leikkvennanna Anjelicu Huston og
Annette Bening, að ógleymdum öð-
lingnum J.T. Walsh. Báðar myndirnar
settu Cusack á stall með alvarlega
sinnuðum fagmönnum á sínu sviði.
Cusack hafði ærið fyrir stafni. Í hjá-
verkum sem sviðsleikari og leikstjóri
sviðsleikhópsins The Young Crim-
inals, sem hann stofnsetti í Chicago
1988. Viðfangsefnin voru mestmegnis
„avant-garde“ og stjórnmálalegs eðl-
is, enda fyrirmyndin The Actor’s
Gang, leiksmiðja Tims Robbins í Los
Angeles. Jafnframt hélt hann áfram
að koma við sögu í litríku samsafni
kvikmynda. Hvað eftirminnilegastur
sem leikritaskáld í
kreppu í Bullets Over
Broadway (94), einni
jafnbestu og fyndn-
ustu mynd Woodys
Allens á tíunda ára-
tugnum. Eins kom
hann við sögu Sha-
dows and Fog (’91),
sem var með slakari
myndum leikstjórans
frá þessum tíma, og
The Road to Wellville,
mistökum Alans Par-
kers um kornflögu-
kónginn Kellogg. Cu-
sack var óaðfinn-
anlegur í báðum
myndunum. Þá fór
leikarinn með lítið
hlutverk en bitastætt í
The Player (’91), upp-
risumynd Roberts
Altmans eftir mörg
mögur ár. Gamlir
skólabræður Cusacks
stofnuðu með honum
framleiðslufyrirtækið
New Crime, sem stóð
m.a. að gerð Grosse
Pointe Blank (’97),
einnar af eftirtektar-
verðari myndum þess
tíunda.
Bruckheimer-fram-
leiðslan Con Air og
Eastwood-myndin
Midnight in the Gard-
en of Good and Evil
(báðar ’97) voru ekk-
ert óvenjulegar en
framkölluðu góðan
leik hjá Cusack. Þá
var röðin komin að
Being John Malko-
vich, sem bætti hinar
upp og gott betur.
New Crime var aftur
komið á kreik árið
2000, með gæðamynd-
ina High Fidelity, þar
sem handritshöfund-
urinn, framleiðandinn
og aðalleikarinn Cus-
ack flytur söguþráð
bókar Nicks Hornbys
án minnstu erfiðleika
frá London til Chic-
ago. Afraksturinn
varð ein besta mynd
ársins og færði Cus-
ack fjölda verðlauna
og tilnefninga.
Nú síðast sáum við
til leikarans í Amer-
ica’s Sweethearts (’01), og von er á
Serpendity, sem fyrr segir. Cusack er
þessa dagana að leika í Adaptation
(’02), nýjustu mynd Jonze (Being
J.M.), milli þess sem hann tjúttar við
vinkonur sínar einsog Neve Camp-
bell, Lili Taylor, Alison Eastwood,
Claire Forlani, Minnie Driver …
JOHN CUSACK
Stjörnurkvikmyndanna
eftir Sæbjörn Valdimarsson
Cusack leikur blúsaðan brúðu-
stjórnanda í Being John Malkovich.
Samleikur þeirra Cusacks og
Dieane Wiest gerði mikið fyrir Bull-
ets Over Broadway og átti stóran
þátt í að hún fékk Óskarinn.
Tilgangur
lífsins býr í
plötusafnin
u – Cus-
ack í High F
idelity.
Cusack sýndi í The
Sure Thing að það
væri hugsanlega
meira í hann spunnið
en hina ormana.
Best að hafa augun hjá sér
þegar maður er leigumorð-
ingi – Cusack í ofbeldisfarsan-
um Grosse Pointe Blank.
EIGHT MEN OUT (1988)
½ Fjallar um mesta reiðarslag sem dunið hefur
á bandarískum íþróttum og almenningi, hneyksl-
ismálið mikla er hið bráðefnilega hafnaboltalið White
Sox frá Chicago féll fyrir mútum veðmangara árið
1919. Enginn leikmannanna fékk uppreisn æru í lif-
anda lífi. Sú dapurlega ákvörðun að selja sjálfan sig,
metnað og hetjudáðir, og átökin meðal leikmannanna,
aðdragandi harmleiksins, kemst vel til skila. Hópur
kunnra leikara fer vel með erfið hlutverk, þar sem
John Cusack fer langfremstur og myndin er merkur
áfangi á ferli hans. Leiktjöld, búningar og tónlist fanga
tíðarandann óaðfinnanlega. Framvindan er hæg en
John Sayles leikstýrir af natni, dregur upp dapra
mynd af mannlegri niðurlægingu.
GROSSE POINTE BLANK (1997)
½ Kolbikasvört, vel skrifuð og leikin gam-
anmynd um leigumorðingja (John Cusack), sem
hyggst slá nokkrar flugur í einu höggi er hann heldur á
æskuslóðirnar í tilefni 10 ára útskriftarafmælis. Slaka
aðeins á, endurnýja kynnin við gömlu kærustuna
(Minnie Driver) og ekki sakar að hann fær að auki
drápsverkefni í gamla heimabænum.
Gert púragrín að galopnu markaðssamfélaginu og
litið á leigudráp einsog hvern annan „bísness“, að vísu
vandmeðfarnari en flestan annan. Í bland við heldur
ógöfuga atvinnumennsku morðingja fléttast indæl og
trúverðug ástarsaga um strákinn sem hljóp frá æsku-
unnustunni sem hann hefur syrgt æ síðan og reynir að
endurheimta.
Cusack gerir ódæðismanninn að merkilega trúverð-
ugum gæðadreng í gruggugum viðskiptum. Það má
segja að hlutverkið sé klæðskerasniðið fyrir þennan
vandaða leikara, sem sjálfur á í því fjórðunginn, auk
þess sem hann er einn af fjármagnendum mynd-
arinnar og meginbakhjarl. Hann sigrar á öllum víg-
stöðvum og er fremstur meðal þeirra jafningja sem
lyfta Grosse Pointe Blanke langt yfir meðalmennskuna
og gera hana að frumlegri, meinfyndinni skemmtun.
BEING JOHN MALKOVICH (1999)
½ Gamanmynd, drama, vísindaskáldskapur?
A.m.k. ein frumlegasta skemmtun á tjaldinu um árabil.
Skopskyn handritshöfundarins, sem hefur sjálfsagt
séð myndirnar Groundhog Day og Time Bandits, fer
inná lítt troðnar slóðir. Höfundar satírunnar eru nýlið-
ar. Leikstjórinn, Spike Jonze, hefur hingað til haldið
sig framan við tökuvélarnar, Kaufman er hins vegar al-
gjör nýgræðingur. Saman gera þeir skemmtilega og
óvenjulega mynd þar sem hver hugmyndin er annarri
betri. Það má ekki segja of mikið af þeirri undarlegu
heilastarfsemi sem fram fer í og í kringum toppstykkið
á Malkovich. Við erum leidd inní snarruglaða veröld
þar sem ekkert er eins og það á að vera, en myndin ná-
kvæmlega eins og hún á að vera. Atburðirnir í undra-
heiminum ganga oftast upp – á sínum forsendum og fá
til þess góðan styrk frá leikurunum. John Cusack fær
gullið tækifæri til að sýna hvers hann er megnugur og
er óborganlegur sem strengjabrúðustjórinn, síðar
skrifstofublók sem fer í ferðabransann.
Miðasölusími: 551 1200. Miðasalan er opin kl. 13-18 mánudaga og þriðjudaga.
Aðra daga kl. 13-20. Símapantanir frá kl. 10 virka daga.
Netfang: midasala@leikhusid.is Veffang: www.leikhusid.is
lau. 22/12 kl. 14:00 og 15:00, lau.29/12 kl.14:00 örfá sæti laus og kl.15:00 örfá
sæti laus, sun. 30/12 kl. 14:00 örfá sæti laus og kl.15:00 nokkur sæti laus.
KARÍUS OG BAKTUS - Thorbjörn Egner
HVER ER HRÆDDUR VIÐ VIRGINÍU WOOLF? - Edward Albee
Ekki er hægt að hleypa inn í salinn eftir að sýning er hafin!
mið. 2/1, sun. 6/1.
Litla sviðið kl 20.00
VILJI EMMU - David Hare
Aukasýningar fös. 28/12 örfá sæti laus, 29/12 síðasta sýning.
Smíðaverkstæðið kl 20.00
MEÐ FULLA VASA AF GRJÓTI - Marie Jones
Sun. 6/1, fim. 10/1.
SYNGJANDI Í RIGNINGUNNI - Comden/Green/Brown og Freed
Fös. 28/12 örfá sæti laus, lau. 29/12 örfá sæti laus, lau. 5/1.
CYRANO - SKOPLEGUR HETJULEIKUR - Edmond Rostand
Stóra sviðið kl 20.00
Frumsýning annan í jólum-uppselt, 2. sýn. fim. 27/12 örfá sæti laus, 3. sýn. sun.
30/12 örfá sæti laus, 4. sýn. fim. 3/12 örfá sæti laus, 5. sýn. fös. 4/1 örfá sæti laus.
GJAFAKORT Í ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
SPENNANDI GJÖF!
FJANDMAÐUR FÓLKSINS e. Henrik Ibsen
Fi 27. des kl. 20 - LAUS SÆTI
BLÍÐFINNUR e. Þorvald Þorsteinsson
Su 30. des. kl. 14 - ÖRFÁ SÆTI
KRISTNIHALD UNDIR JÖKLI
e. Halldór Laxness
Fö 28. des kl. 20 - LAUS SÆTI
MEÐ VÍFIÐ Í LÚKUNUM e. Ray Cooney
Lau 29. des kl 20 - ÖRFÁ SÆTI
Lau 19. jan kl. 20 - LAUS SÆTI
BEÐIÐ EFTIR GODOT e. Samuel Beckett
Fö 28. des. kl. 20 - LAUS SÆTI
PÍKUSÖGUR e. Eve Ensler
Lau 29. des kl. 20 - LAUS SÆTI
Stóra svið
Nýja sviðið
Miðasala: 568 8000
Miðasalan er opin kl. 13-18 og fram að sýningu
sýningardaga. Sími miðasölu opnar kl. 10 virka daga.
Fax 5680383 midasala@borgarleikhus.is
GJAFAKORT Í LEIKHÚSIÐ
HEILL HEIMUR Í EINU UMSLAGI
- FRÁBÆR JÓLAGJÖF -





/ B1*%
@    


  
  


!  "

 !  &   :3

#
C
?=' D

% ? - 9
(%

1E? 

6 
 $%% &'

(
6%) $

F
9 )  .:   &) 

#

    )*  ++
$, , 
-  *+
"

  &'
)
%'
 
 .F . )   3(

#
 . . )   3(

#
9
$ '

)  
   .  )  . 3
  ,  . 3

#
 &  . 3

#

    )*  ++
$, , 
-  *+
Hljómsveitarstjóri: Peter Guth
Einsöngvari: Gabriele Fontana
Sinfónían
Háskólabíó við Hagatorg
Sími 545 2500
sinfonia@sinfonia.is
www.sinfonia.is
föstudaginn 4. janúar
kl. 19:30 í Laugardalshöll
AÐALSTYRKTARAÐILI SINFÓNÍUNNAR
M
Á
T
T
U
R
IN
N
&
D
Ý
R
Ð
IN
Í þau þrjátíu ár sem Sinfónían hefur við-
haldið glæsilegri tónlistarhefð Vínarborgar
hefur oftar en ekki verið uppselt á þessa
vinsælu tónleika. Tryggðu þér miða í tíma!
Ósóttar pantanir skulu sóttar
fyrir laugardaginn 22. desember.
laugardaginn 5. janúar
kl. 17:00 í Laugardalshöll
Vox Academica
Jóla- og helgitónleikar í Kristskirkju í kvöld kl. 20.00.
Verk m.a. eftir Gorecki, Parts, Durefle, Lauridsen,
Barber, Atla Heimi og Báru Gríms.
Aðgangur ókeypis.
Frjáls framlög renna í Orgelsjóð Kristskirkju.
72 ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ