Morgunblaðið - 16.01.2002, Page 20

ERLENT
20 MIÐVIKUDAGUR 16. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÖFLUGUR jarðskjálfti, 5,6
stig á Richter, skók Jakarta,
höfuðborg Indónesíu, í gær.
Flýðu þúsundir manna út á
götur er hann reið yfir en
ekki var vitað til, að hann
hefði valdið tjóni. Voru upp-
tök hans í Sunda-sundi, milli
eyjanna Jövu og Súmötru,
180 km vestur af höfuðborg-
inni. Jarðskjálftar eru tíðir í
Indónesíu og eldvirkni mikil
enda eru eyjarnar á fleka-
skilum. Í Sunda-sundi er eld-
fjallið Anak Krakatau, leifar
þess mikla fjalls Krakatau,
sem sprakk í sundur í miklu
gosi 1883 og varð þúsundum
manna að bana.
Ráðamanni
hótað dauða
KURT Hellström, aðalfram-
kvæmdastjóra Ericssons,
hafa borist tvær dauðahótanir
sl. sex vikur. Með þeirri
seinni, sem send var sænska
síðdegisblaðinu Aftonbladet,
fylgdi byssukúla og yfirlýsing
um, að Hellström ætti 20
daga ólifaða. Sams konar kúla
fylgdi líkri hótun í desember.
Blaðið getur sér til, að Hellst-
röm hafi aflað sér margra
óvina að undanförnu en þús-
undum manna hefur verið
sagt upp vegna erfiðleika í
rekstri fyrirtækisins. Hefur
stjórnendum þess verið uppá-
lagt að skera niður kostnað-
inn og takist þeim það, mega
þeir eiga von á ríkulegum
bónus í árslok.
Í staðfesta
sambúð
PER-Kristian Foss, fjármála-
ráðherra Noregs, og sam-
býlismaður hans, Jan Erik
Knarbakk, yfirmaður Schib
sted-fjölmiðlasamsteypunnar,
hafa verið „gefnir saman“ eða
látið staðfesta sambúð sína.
„Já, við drifum í því hjá
norska sendiráðinu í Stokk-
hólmi 4. janúar,“ sagði Foss í
viðtali við Dagens Næringsliv
en Norðmenn urðu fyrstir
þjóða til að leyfa samkyn-
hneigðu fólki að staðfesta
sambúð sína en þó aðeins fyr-
ir borgaralegum yfirvöldum.
Foss hefur setið lengi á þingi
fyrir Íhaldsflokkinn en hann
starfar nú með Kjell Magne
Bondevik forsætisráðherra og
leiðtoga Kristilega þjóðar-
flokksins, sem er ákaflega
andvígur löglegri sambúð
samkynhneigðra af trúar-
ástæðum.
Vildu krist-
indóminn
feigan
SKJÖL, sem notuð voru gegn
frammámönnum nasista í
Nürnberg-réttarhöldunum
eftir stríð, hafa nú í fyrsta
sinn verið gerð opinber. Birt-
ust þau á vefsíðu Rutgers-
háskólans. Í þeim kemur
meðal annars fram, að nas-
istar höfðu hug á að útrýma
kristinni kenningu og ala fólk
upp í arískri hugmyndafræði.
Verða skjölin birt á misseris-
fresti ásamt athugasemdum
og útskýringum fræðimanna.
STUTT
Jarð-
skjálfti í
Indónesíu VAXANDI áhyggjur eru af með-ferð Bandaríkjamanna á föngunum
sem fluttir hafa verið á síðustu dög-
um frá Afganistan til Guantanamo-
herstöðvarinnar á Kúbu. Fulltrúar
Bandaríkjastjórnar hafa heitið því
að sú meðferð, sem mennirnir fái,
muni verða „tiltölulega“ samrým-
anleg ákvæðum Genfar-sáttmálans
um réttindi stríðsfanga en mann-
réttindasamtök og alþjóðlega stofn-
anir finna hins vegar að aðbúnaði
þeirra og réttarstöðu og lýsa
áhyggjum sínum yfir því hvað „til-
tölulega“ þýði eiginlega í þessu
samhengi.
Sérfræðingar í mannréttindalög-
um segja margar spurningar vakna
um framhaldið og sumir hafa bent
á að með framferði sínu hætti
Bandaríkjamenn á að glata þeim
„móralska“ stuðningi sem þeir hafa
notið í baráttunni við hina „sið-
lausu“ hryðjuverkamenn, sem svo
hafa verið nefndir.
„Eitt af því sem veldur manni
áhyggjum er hversu tregir þeir eru
að veita upplýsingar um meðferð
mannanna,“ segir Adam Roberts,
prófessor í alþjóðasamskiptum við
Oxford-háskóla.
Roberts, sem ritstýrt hefur bók
um þær reglur sem gilda um stríðs-
átök, leggur áherslu á nauðsyn þess
að Bandaríkjamenn virði grundvall-
arreglur Genfar-sáttmálans frá
1949, sem séu þær að koma skuli
fram við alla þá, sem handteknir
hafa verið í hernaði, af mannúð.
„Það er auðvitað sitthvað sem
réttlætir aðferðir Bandaríkja-
manna,“ segir hann, „en það veldur
samt áhyggjum að þeir virðast ekki
vilja skrifa upp á, svo ekki verður
um villst, að þessir menn njóti
þrátt fyrir allt mannréttinda.“
Bresk stjórnvöld andsnúin
hugsanlegri dauðarefsingu
Búið er að flytja um 50 liðsmenn
al-Qaeda hryðjuverkasamtakanna
og/eða talibana til Guantanamo-
herstöðvarinnar á Kúbu. Mennirnir
máttu sæta því að vera hlekkjaðir
fastir á leiðinni og að á höfuð þeirra
væri sett hetta á meðan á flugferð-
inni til Kúbu stóð. Aðstæður þeirra
á Kúbu eru sagðar vera heldur
frumstæðar og þar sem stöðin í
Guantanamo er tæknilega séð á er-
lendri grundu njóta mennirnir í
raun engra réttinda undir stjórn-
arskrá Bandaríkjanna.
Stjórnvöld í Washington hafa
aukinheldur skilgreint fangana sem
„ólöglega stríðsmenn“ sem þau
segja þýða að þeir njóti ekki þeirra
réttinda sem Genfar-sáttmálinn
tryggir stríðsföngum. Hafa tals-
menn varnarmálaráðuneytisins
bandaríska sagt að mennirnir muni
njóta læknishjálpar, ef nauðsyn
krefji, og að þeim sé heimilt að iðka
trú sína, en þeim verði hins vegar
ekki veittur aðgangur að lögfræði-
legri aðstoð.
Beindi Donald Rumsfeld varnar-
málaráðherra kastljósi fjölmiðla að
þeirri lagaóvissu, sem þessi afstaða
hefur í för með sér, fyrir helgi þeg-
ar hann sagði að Bandaríkjamenn
hefðu „að mestu leyti fullan hug á
að koma fram við þá þannig að það
sé tiltölulega samrýmanlegt ákvæð-
um Genfar-sáttmálans“. Mannrétt-
indasamtökin Amnesty Internatio-
nal hafa hins vegar farið fram á
nánari skýringar á því hvað þetta
þýði. Hafa þau ritað yfirvöldum í
Washington og bent á að það sé
brot á alþjóðalögum að setja hettu
yfir höfuð manna, sem teknir hafi
verið í gæsluvarðhald, og hið sama
megi segja um að mennirnir séu
hafðir hlekkjaðir í búrum (raunar
einnig hlekkjaðir við búrin), sem að
hluta til séu undir beru lofti.
Bresk stjórnvöld hafa síðan hald-
ið á lofti réttindum Bretanna
þriggja sem sagðir eru meðal
mannanna fimmtíu, sem nú eru
komnir til Guantanamo. Sagði tals-
maður breska utanríkisráðuneytis-
ins m.a. að Bretar myndu mótmæla
því af öllum mætti ef mennirnir
yrðu dæmdir til dauða, sem er
hugsanlegt enda dauðarefsing
heimil þar vestra.
„Þessir menn eru sakaðir um að
hafa verið liðsmenn hættulegustu
hryðjuverkasamtaka sem veröldin
hefur nokkurn tíma komist í kynni
við,“ sagði Jack Straw utanríkisráð-
herra í samtali við BBC. „Það þýðir
hins vegar alls ekki að þeir séu
réttlausir, og í þeim tilfellum þar
sem um breska ríkisborgara er að
ræða, þá er það skylda mín að
tryggja að þeir njóti réttinda
sinna.“
Rumsfeld ekki í sjálfsvald sett
að ákveða hver er stríðsfangi
Michael Byers, sem kennir al-
þjóðalög við Duke-háskólann í
Norður-Karólínu í Bandaríkjunum,
lagði áherslu á að það Rumsfeld
væri ekki í sjálfsvald sett að ákveða
hver sé glæpamaður og hver stríðs-
fangi. „Jafnvel þó að þessir menn
væru ekki stríðsfangar,“ sagði
Byers í grein í breska dagblaðinu
The Guardian á mánudag, „þá eru
þeir eftir sem áður mannverur er
njóta mannréttinda.“
Tók hann undir að Bandaríkja-
menn væru að leggja að veði þá
mórölsku réttlætingu sem þeir
hefðu notað fyrir baráttunni gegn
hryðjuverkum, og sem umheimur-
inn hefði fallist á, fyrir eitthvað
sem í besta falli gæti talist stund-
argleði skjótunninnar hefndar.
Byers lýsti jafnframt áhyggjum
sínum vegna þess að bandaríska
varnarmálaráðuneytið virtist ætla
að hafa sína hentisemi í framhald-
inu, leika allt í senn, hlutverk dóm-
ara, kviðdóms, og böðuls.
Framferði Bandaríkja-
manna gagnrýnt




! "#

 $%
&'(# 
)
 # '*

*

+&),-#
-##! 
 
 .!#
' ,
 # !*
#
/'
#
)& "#$%&'$()*"$+"
+0


! 



  

 

1%% 
$ 


 

 


  

   

   


      
!
   "  
## 
$  #



 % 
&
'( 

 * 
2 /
345
2 /
3456475589
2 :
7;/3:
 !"#"$! !

!! %&   
! $'

$!!
 "! ((!
#$! #$)*!"
) $$!(!!$!&$!!) $!$!) 
+,! "!$! "!%%! "'
- !!)#
!,"!(!-'
 !" ! " "
)$!-'!
!$
! #
!
,! !  %'
<5/
+$, - .$/$ 0$  1

  2&
% 4

 " 
  

5  #
&
9=5/+: </
 .!/0
London. AFP.
’ Sumir hafa bent áað með framferði
sínu hætti Banda-
ríkjamenn á að glata
þeim „móralska“
stuðningi sem þeir
hafa notið í barátt-
unni við hina „sið-
lausu“ hryðjuverka-
menn, sem svo hafa
verið nefndir. ‘
FLUGELDAR og sinueldar lýsa
upp næturhimininn yfir Yakushiji-
hofinu í Nara, hinni fornu höf-
uðborg Japans. Eldarnir brenna á
Wakakusayama-fjalli en það er
gamall siður að brenna sinuna á
þessum árstíma og búa þannig í
haginn fyrir vorkomuna.
Reuters
Eldarnir
boða vorið
JEAN Chretien, forsætisráð-
herra Kanada, tilkynnti í gær
um breytingar á stjórn sinni, en
í fyrradag sagði Brian Tobin
iðnaðarráðherra og fyrrverandi
fylkisstjóri á Nýfundnalandi af
sér ráðherraembætti. Kvaðst
hann þurfa meiri tíma til að
sinna fjölskyldu sinni. Chretien
gerði John Manley, sem verið
hefur utanríkisráðherra, að að-
stoðarforsætisráðherra, og
William Graham tekur við af
Manley.
Tobin hættir
Ottawa. AFP.