Morgunblaðið - 13.02.2002, Qupperneq 36

MINNINGAR
36 MIÐVIKUDAGUR 13. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Nú er hann Agnar
afi látinn eftir langa og
viðburðaríka ævi.
Fyrstu þrettán ár ævi
minnar bjó ég í Lond-
on, en afi á Íslandi. Hann kom reglu-
lega til okkar í heimsókn og þá var
eftirvænting okkar systkina jafnan
mikil. Ég man það eins og það hafi
gerst í gær hvernig hann skipaði
okkur í beina röð, grandskoðaði okk-
ur, líkt og liðþjálfi gerir við herflokk
sinn og stakk svo einu ensku pundi í
lófa hvers systkinis. Afi hafði gott
lag á börnum, kannski af því hann
átti auðvelt með að horfa á heiminn
frá sjónarhorni okkar. Hann hafði
oft frumkvæði að því að setjast niður
með okkur og horfa á úrvalsteikni-
myndir í sjónvarpinu. Við vorum
ekki vön því að deila slíkum áhuga-
málum með því fullorðna fólki sem
við umgengumst daglega.
Skilningur Agnars afa á hugar-
heimi barnsins var samofinn frum-
legri kímnigáfu. Eitt sinn þegar
hann heimsótti okkur til London
kom hann heim úr bæjarferð með
þrjá sérkennilega verðlaunapeninga,
sem hann hafði látið búa til og grafa
á. Afi upplýsti okkur um að við ætl-
uðum að stofna mikilvæg ný samtök,
sem hann nefndi „The Association of
United Woodpeckers“ (sem gæti út-
lagst á íslensku: Samtök sameinaðra
spæta). Nafnið tengdist teiknimynd
sem okkur fannst gaman að horfa á.
Við formlega setningu í stofunni
heima tíundaði afi markmið og starf-
semi þessa merka félags og hengdi
verðlaunapeningana um háls minn
(forseti), yngra bróður míns (gjald-
keri) og vinar okkar úr næsta húsi
(varaforseti). Þrátt fyrir mikil heila-
brot get ég engan veginn munað
hver yfirlýst markmið Samtaka
sameinaðra spæta voru, en þau
skipta litlu máli nú. Afi var einfald-
lega að skemmta sjálfum sér, okkur
og öðrum fjölskyldumeðlimum með
þessu uppátæki. Frá sjónarhóli 5 og
8 ára barna var þetta tilstand allt hið
merkilegasta. Ég á ennþá minn
verðlaunapening og hlakka til að
endurreisa félagið við sambærilega
athöfn þegar þar að kemur.
Margir Íslendingar þekktu afa
sem „Agnar hvalur“ og þegar ég
flutti heim til Íslands með foreldrum
mínum árið 1981 heyrði ég oft sögur
af afrekum og uppátækjum hans á
fyrri tímum. Afi gat verið stríðinn og
skemmtilegur hrekkjalómur. Eftir-
farandi saga lýsir vel þessari hlið á
honum. Í stórveislu einni, þar sem
fjölskyldan var öll saman komin,
löngu áður en ég fæddist þegar
mamma mín var lítil, mætti hann
með dökkrauða slaufu sem hann
hafði keypt á ferðalagi erlendis. Hún
var svolítið óvenjuleg að því leyti að í
báðum slaufuvængjum voru geymd-
ar litlar ljósaperur sem voru tengdar
með földum rafmagnsvír við raf-
hlöðu sem hann hafði í buxnavasan-
um. Þegar leið á boðið og sumir
höfðu fengið sér ríflega af veigunum
lét afi perurnar blikka á viðmælend-
ur sína á meðan hann ræddi við þá
svipbrigðalaus um daginn og veginn.
Viðmælendur hans hafa líklega ekki
trúað eigin augum og góð stund leið
þar til þeir þorðu að hafa orð á þess-
ari ljósasýningu. Aðalsmerki góðs
prakkara er einmitt að sýna engin
svipbrigði þegar hrekkur er fram-
inn. Færni afa á þessu sviði var al-
ræmd. Með sakleysislegu yfirbragði
og góðum undirbúningi gat hann
leikið á ráðvillt fórnarlömb af mikilli
list. Slík uppátæki voru þeim mun
áhrifaríkari vegna þess að afi var svo
kurteis maður að eðlisfari. Hann til-
heyrði kynslóð sem lagði mikið upp
AGNAR
GUÐMUNDSSON
✝ Agnar Guð-mundsson fædd-
ist í Kaupmannahöfn
6. mars 1914. Hann
lést á heimili dóttur
sinnar í Reykjavík
31. janúar síðastlið-
inn og fór útför hans
fram frá Dómkirkj-
unni 8. febrúar.
úr kurteisisvenjum
sem nú eru sjaldséðar
á Íslandi. Þegar ég
varð eldri kynntist ég
betur lífsferli afa og
komst þá að raun um
hversu lífsreyndur at-
hafnamaður hann hafði
verið. Hann var lítið
gefinn fyrir að tala um
frumkvöðulsstarf sitt í
þágu hvalveiða og
vatnsborana á Íslandi
og ævintýraleg atvik
sem hentu hann í sigl-
ingum á milli Íslands
og Bretlands á tímum
síðari heimsstyrjaldarinnar (sem
voru eins og atburðarrás úr stríðs-
kvikmyndum). Sérstaklega fannst
mér áhugavert að heyra um ferð
hans til Bandaríkjanna 1947, en
þangað fór hann til að fræðast um
bortækni af olíufyrirtækjum þar
vestra. Í nokkra mánuði keyrði hann
einn um þver og endilöng Bandarík-
in á milli stofnana og fyrirtækja í leit
að þekkingu og góðum bor. Ég hef
oft hugsað um hvað það hlýtur að
hafa verið merkileg reynsla fyrir Ís-
lending að keyra „hringinn“ í
Bandaríkjunum á þessum þjóð-
félagslegu umbrotatímum. Ég sé
núna eftir því að hafa ekki verið að-
gangsharðari með spurningar um
þessa lífsreynslu afa.
Á árunum 1994–2000 stunduðum
við hjónin nám í Englandi. Afi kom
oft í heimsókn til Birnu systur minn-
ar í London og til okkar, fyrst í Cam-
bridge og síðar í Oxford. Á áttræð-
isaldri gat Agnar afi ennþá ferðast
til útlanda einn og hann hafði alltaf
einhver áhugaverð áform á prjónun-
um. Þegar veðrið var gott sat hann
úti í garði og sleikti sólina. Hann
þekkti gang himintunglanna og hafði
allar áttir á hreinu og vissi alltaf ná-
kvæmlega hvar hann gat staðsett sig
til að fá bestu sólargeislana og notaði
tímann til að leika við barnabarna-
börn sín. Þegar sólin var í felum fór
hann hins vegar í leiðangra inn í
miðbæ. Sérstaklega munum við eftir
tveimur leiðöngrum þar sem við vor-
um með í för og sem lýsa vel tveimur
ólíkum en mikilvægum þáttum í lífi
hans.
Í einni slíkri ferð fórum við á milli
allra bókabúða í Cambridge í leit að
góðri yfirlitsbók um skýjamyndanir.
Brennandi áhugi afa á veðurfræði
tengdist vafalaust sjómennsku hans
frá fyrri tíð, en á áttræðisaldri
fannst honum nauðsynlegt að rifja
upp það sem hann hafði áður numið
og athuga hvort hann gæti lært eitt-
hvað nýtt. Eftir talsverða leit og
mörg spyrjandi augnaráð frá af-
greiðslufólki fann afi þá bók sem
hann vildi og keypti tvö eintök af
henni. Eitt eintak til að fletta í og
annað til að klippa úr myndir og
hengja á vegg heima hjá sér í Skóla-
strætinu. Annar leiðangur snerist
um „Sweetbread“, þ.e.a.s. létt-steikt
bris úr lömbum eða kálfum. Afi hafði
ekki borðað þennan rétt í mörg ár og
hafði mikla löngun til að leyfa okkur
að smakka á þessari sælkerafæðu.
Nú fórum við á milli allra stórmark-
aða og kjötkaupmanna í Cambridge
til að komast að því hvort hægt væri
að kaupa hjá þeim bris. Allir kjöt-
kaupmennirnir voru uppveðraðir af
því að einhver skyldi enn kunna að
meta slíkan innmat, en voru jafnleið-
ir yfir því að geta ekki selt okkur
bris. Á þessum tíma var kúariðan í
deiglunni í Englandi og bannað var
að selja flestan innmat úr þessum
dýrum. Við fórum í marga aðra leið-
angra eftir mat af ýmsu tagi og oft-
ast báru þeir meiri árangur. Þegar
við settumst við matarborðið fór
ekkert á milli mála að hann naut
þess að borða það sem haft var fyrir
að útvega. Fyrir utan að vera með
stórfjölskyldu sinni og ferðast var
það matur og fróðleikur sem veittu
Agnari afa mesta lífsfyllingu – og
hann nærðist af mikilli nautn. Á ár-
unum 1989–1993, þegar afi var orð-
inn 75 ára, dvaldi hann um tíma í
Límasól á Kýpur. Þar var tekið eftir
þessum stóra manni sem gekk undir
nafninu „Captain Guðmundsson“.
Hann lagaði sig að venjum Kýpverja
og lét meðal annars vaxa á sér glæsi-
legt geitarskegg, eins og talið var
hæfa eldri manni frá þessari eyju.
Til að kynnast betur staðháttum á
Kýpur útvegaði afi sér mörg kort af
eyjunni. Hann lét sér hins vegar
ekki nægja að rýna í kortin á skrif-
borði sínu, heldur keypti sér lítið
mótorhjól og setti sér það markmið
að keyra sjálfur eftir öllum vegum
utan borga á gríska hluta eyjunnar.
Því miður lánaðist mér aldrei að sjá
afa þeytast um á vespunni sinni, en
hann var víst nokkuð fljótur að ná
þessu takmarki. Þess á milli fór
hann á markaðinn til að kaupa sér
kjúkling eða fisk, rabbaði við ná-
granna sína eða kom sér fyrir á eft-
irlætisströndinni „Lady’s Mile“ og
sleikti sólina. Á Kýpur leið afa vel og
honum fannst margt þar minna á Ís-
land – nema hvað veðrið var töluvert
ákjósanlegra.
Nú mætti segja að Agnar afi sé að
ferðast á öðrum og meira framandi
slóðum, en þar hittir hann fyrir
ömmu Birnu og það verður fagnað-
arfundur. Á komandi árum eigum
við eftir að nærast á fjölbreytilegu
safni minninga um þennan merki-
lega mann og þess vegna kveð ég
hann nú bæði með trega og þakk-
læti.
Agnar Helgason og
Anna Rún Atladóttir.
Elskulegur afi minn er dáinn.
Hann hefur kvatt þennan heim og
lagt af stað í sína hinstu för. Síðustu
vikur hafa verið honum erfiðar, en
eins og svo oft áður sýndi hann okk-
ur í veikindum sínum hve miklum
styrk og hugrekki hann bjó yfir. Í
sjúkdómslegunni dvaldi hann á
heimili móðursystur minnar og naut
þar ástar og umhyggju fjölskyldunn-
ar og aðstoðar starfsfólks frá heilsu-
gæslunni og félagsþjónustu aldraðra
í Árbæ og Heimahlynningu Krabba-
meinsfélagsins. Það var erfitt að
vera búsett í öðru landi, föst í námi
og vinnu, og hafa ekki getað verið
nálægt afa og stutt hann í veikindum
hans.
Þó að afi hafi kvatt eigum við rík-
ar minningar um hann. Minningar
um sterkan og mikinn mann, gjaf-
mildan og hjartahlýjan. Afi fylgdist
stoltur með okkur, barnabörnum
sínum, í námi og starfi og var alltaf
tilbúinn að rétta hjálparhönd ef með
þurfti. Eftir að við fórum að eiga
börn færðist umhyggja hans og
áhugi einnig yfir á barnabarnabörn
hans.
Lífshlaup afa var um margt
óvenjulegt. Hann hafði reynt margt
og ferðast víða. Þær voru margar
sögurnar sem hann sagði okkur af
störfum sínum og ferðum. Það var
eiginlega alveg sama til hvaða staða í
heiminum við barnabörnin ferðuð-
umst alltaf hafði afi komið þar við
eða á nálægar slóðir. Hann var mjög
fjölfróður og svo vel lesinn að oftast
nægði bara að spyrja afa um hlutina.
Afi varð ekkjumaður á besta aldri;
að missa ömmu Birnu varð honum
mikið áfall, sem hann í raun jafnaði
sig aldrei á. Þrátt fyrir erfiðleika og
eigin veikindi lét hann þó aldrei hug-
fallast. Í mínum huga lék afi bæði
hlutverk afa og ömmu. Afans sem
var sterkur eins og klettur og ömm-
unnar sem í minningu minni var svo
mild og blíð. Þannig gat hann sýnt
umhyggju, fætt, klætt og passað
börn af mikilli natni jafn auðveldlega
og hann gat verið stór, hávær og af-
skaplega stríðinn.
Eftir að starfsævi afa lauk ferðað-
ist hann vítt og breitt um heiminn og
naut þess að dveljast í hlýju loftslagi
suðrænna landa. Af miklum rausn-
arskap gerði hann allri stórfjölskyld-
unni kleift að ferðast saman í nokkur
skipti til framandi slóða. Það voru
ógleymanleg ferðalög sem leiddu til
þess að fjölskylduböndin styrktust
og til varð sameiginlegur sjóður
minninga. Með þessum fátæklegu
orðum vil ég kveðja elskulegan afa
minn og þakka honum fyrir allt sem
hann hefur gert til að auðga líf mitt.
Birna Guðrún Þórðardóttir.
Þegar ég var lítill strákur að alast
upp í útlöndum var mér einhvern
✝ Erna FuchsSveinsson fædd-
ist í Lübeck í Þýska-
landi 8. september
1928. Hún lést á dval-
arheimilinu Dalbæ á
Dalvík 2. febrúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Auguste
Anne Marie Albrecht
og Rudolf Fuchs. Eft-
irlifandi systir Ernu
er Heidwig f. 19. nóv.
1925. Hún býr í
Þýskalandi.
Fyrri maður Ernu
var Jón Magnússon,
f. 13. júní 1919, d. 14.12. 1998. Þau
slitu samvistir. Börn þeirra eru
fjögur: 1) Kristín, f. 30.8. 1950, gift
Lárusi Sverrissyni. 2) Rudolf
Ágúst, f. 24.4. 1953, maki Lára
Ólafsdóttir. 3) Hermann Jón, f.
12.9. 1954, kvæntur Agnesi Al-
freðsdóttur. 4) Karl Friðrik, f. 8.6.
1956, kvæntur Kristínu Sigtryggs-
dóttur. 8 ágúst 1970
giftist Erna eftirlif-
andi eiginmanni sín-
um Ármanni Sveins-
syni, f. 17.8. 1935.
Hún á þrettán barna-
börn og átta barna-
barnabörn.
Erna bjó í Þýska-
landi til ársins 1949
og hafði þá lifað af
hörmungar stríðsár-
anna. Þá tók hún sig
upp og flutti til Ís-
lands. Hún bjó með
fyrri manni sínum á
Þrastarhóli í Arnar-
neshreppi og síðar á Akranesi.
Þaðan flutti hún til Akureyrar og
gerðist síðar bóndi á Steindyrum í
Svarfaðardal ásamt eftirlifandi
manni sínum árið 1977. Þau fluttu
svo til Dalvíkur árið 1994 og hafa
búið þar síðan.
Útför Ernu fór fram frá Dalvík-
urkirkju 10. febrúar.
Nú er hún Erna amma okkar dá-
in. Elsku amma takk fyrir okkur.
Við eigum þér svo margt að þakka.
Þú verður ætíð í hjörtum okkar og
barnabörnin eiga eftir að heyra
margar sögur um þig.
Takk fyrir að hafa verið félagi
okkar ekki síður en amma. Senni-
lega er hægt að segja að þú hafir
gert allt fyrir okkur sem við báðum
þig um því þú áttir erfitt með að
segja nei. Þú leyfðir okkur að keyra
bílinn þinn á fáförnum sveitavegum
löngu áður en að við fengum bílpróf
og tókst okkur með á sveitaböllin,
keyptir það sem okkur langaði í í
matinn, leyfðir okkur að elda og
búa til frumlegar rjómatertur. Í
minningunni er líka svolítið ein-
kennilegt hversu auðveldlega við
gátum smyglað upp á loft hvolpum
og kettlingum og leikið okkur með
þá hálfan daginn. Þú hafðir alltaf
pláss, tíma og þolinmæði fyrir okk-
ur og ekkert fannst þér meira gam-
an en þegar öll fjölskyldan kom og
gisti á Steindyrum og sofið var í öll-
um herbergjum. Ætli við höfum
ekki oft verið á milli 10 og 15 sem
gistum. Svínakjöt og súrar gúrkur,
hlátur og ýmiskonar sprell voru
órjúfanlegir þættir á þessum sam-
komum.
Og oft varst þú búin að taka okk-
ur krakkana með í sveitina ef þú
varst í bænum eða jafnvel gera þér
ferð eftir okkur. Þú varst ákaflega
snyrtileg kona og hafðir yndi af fal-
legum fötum. Í ófá skiptin skoð-
uðum við stelpurnar í fataskápinn
þinn og fengum jafnvel lánuð föt og
skartgripi. Margsinnis vorum við
búin að skoða saman myndir og
dansa við þig á ganginum við þýska
slagara og við vitum að þú ert ákaf-
lega glöð með að 3 okkar eru á
dansnámskeiði núna. Þú hafðir allt-
af áhuga á skemtanalífi okkar,
klæðaburði og kynnum af hinu kyn-
inu. Voru iðulega fjörugar umræður
um þessi mál.
Og hvílík gleði þegar langömmu-
börnin fóru að koma. Þú dvaldir
ófáar stundirnar við að passa og
fékkst óskipta ást barnanna til
baka. Þú söngst fyrir þau, fórst í
bíló og dúkkó og gerðir hvað sem
þeim datt í hug. Eftir að þú fluttir
niður á Dalvík varstu hjálparhellan
á Steindyrum. Þú passaðir, eldaðir
og lagaðir til og bjargaðir algjör-
lega heimilishaldinu um slátt og á
öðrum álagstímum.
Elsku amma, við söknum þín en
við vitum að þér líður vel á nýjum
stað. Takk fyrir allt.
Gunnhildur, Magnús Már,
Ágúst og Guðrún Erna.
ERNA FUCHS
SVEINSSON
ÆSKILEGT er að minningar-
greinum fylgi á sérblaði upp-
lýsingar um hvar og hvenær sá,
sem fjallað er um, er fæddur,
hvar og hvenær dáinn, um for-
eldra hans, systkini, maka og
börn, skólagöngu og störf og
loks hvaðan útför hans fer
fram. Ætlast er til að þessar
upplýsingar komi aðeins fram í
formálanum, sem er feitletrað-
ur, en ekki í greinunum sjálf-
um.
Formáli
minning-
argreinaSérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
8

 (

 ;
 
  "9"

 &
  



"#   #
;;
7 3
!EF
(+$ "$4
5.

 (

  3
 

/
 &
%$

/


;
 #


;
 "# #; 
.  "+(  2
4