Morgunblaðið - 17.05.2002, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. MAÍ 2002 39
Hér voru
urinn frá
m hér er
kyrrðinni.
stemmn-
gna niður-
ldur hafði
Þau voru
tum hóp.
víðinn, en
eika á nið-
Haraldur
kom fyrir klukkustund í Suðurskarð
og lagði sig strax eftir að hafa fengið
sér að drekka og borða. Þegar hóp-
urinn kemur niður í grunnbúðir
verður tekið vel á móti þeim annað
kvöld [föstudagskvöld].“
Haraldur er ótrúlega seigur
Þrír Íslendingar hafa klifið Ever-
est, þeir Björn Ólafsson, Einar Stef-
ánsson og Hallgrímur Magnússon,
sem fóru á tindinn 21. maí 1997. Þeir
sögðust allir ánægðir með áfangann
sem Haraldur náði í gær.
„Ég óska Haraldi til hamingju
með áfangann,“ sagði Björn Ólafs-
son. „Hann hefur sýnt og sannað að
hann er ótrúlega seigur og það var
ekki laust við að það færi fiðringur
um mann þegar maður fylgdist með
honum klífa tindinn,“ sagði Björn við
Morgunblaðið. „Það hefur verið
gaman að fylgjast með uppgöng-
unni, sem var að sumu leyti mjög
sambærileg við Everest-för okkar
Einars og Hallgríms vorið 1997.
Haraldur virðist hafa verið heppnari
með veður en við, þar sem við urðum
að gera tvær tilraunir við tindinn úr
Suðurskarði. Veður hamlaði för í
fyrra skiptið en í það seinna, strax
næstu nótt, lögðum við aftur af stað í
mjög slæmu veðri sem skánaði þeg-
ar leið á daginn. Það sem mætti telj-
ast óvanalegt að þessu sinni er sá
mikli fjöldi fólks sem fór á tindinn á
einum og sama deginum sem vænt-
anlega hefur valdið Haraldi ákveðn-
um vandkvæðum.
Nú verður í framhaldinu spenn-
andi að fylgjast með því hver verður
fyrsta íslenska konan til að klífa
Everest. Þær hafa látið til sín taka á
þessum vettvangi og það er ástæða
til að hvetja þær enn frekar til dáða í
þessum efnum.“
Hallgrímur Magnússon sagði
uppbyggingu Everest-leiðangra
vera orðna mjög formfasta sam-
kvæmt áratuga langri reynslu og því
hefði aðlögunarferli Haralds verið
mjög sambærilegt við það sem þeir
félagar fóru í gegnum á fjallinu 1997.
„Haraldur fékk frábært veður á leið-
inni upp úr Suðurskarði, en lenti í
þungum snjó ofarlega í fjallinu að því
er mér skilst,“ sagði Hallgrímur.
„Við lentum hins vegar í vondu veðri
í byrjun. Hann slapp við það en lenti
kannski í þyngra færi þegar ofar
dró. Ég held að aðstæður hafi vart
getað verið betri á fimmtudaginn,
nema þá að það hefði verið harð-
fenni. Haraldur er rétt þenkjandi í
fjallamennsku og með gríðarlega
reynslu að baki og átti þennan
áfanga fyllilega skilið.“
Einar Stefánsson tók í sama
streng þegar Morgunblaðið innti
hann álits á á Everest-göngu Har-
alds. „Mér finnst þetta alveg frábært
hjá honum og óska honum innilega
til hamingju með árangurinn,“ sagði
Einar. „Þegar uppganga tefst fram í
miðjan maí er oft hætta á því að það
safnist fyrir stór hópur fólks sem
freistar uppgöngu á sama tíma og ég
vona að honum hafi tekist að upplifa
það sem við vorum svo heppnir með,
þ.e. að við vorum einir á fjallinu
ásamt tveimur sérpum. Þannig kom-
umst við hjá því að lenda í mann-
þröng og gátum upplifað ákveðna
einveru á efsta hluta fjallsins sem er
ákaflega sjaldgæft. Það virðist hafa
snjóað meira í vor en þegar við vor-
um á fjallinu en Haraldur mun hafa
fengið frábært veður á leiðinni upp.
Það er mjög óæskilegt að fara á fjall-
ið ef spáð er hvassviðri því í þessari
hæð er maður ekki eins vel í stakk
búinn að takast á við slæmt verður
og við venjulegar aðstæður.
Haraldur setti sér skemmtilegt
takmark og það hefði verið mjög
gremjulegt fyrir hann ef uppgangan
hefði ekki tekist nú og hann þurft að
reyna aftur síðar, því svona leiðang-
ur er fyrirhafnarmikill og hefur í för
með sér miklar fjarvistir frá fjöl-
skyldunni. Ef eitthvað hefði eyðilagt
fyrir honum núna, s.s. veikindi, snjó-
flóðahætta eða veður, þá er ég ekki í
nokkrum vafa um að hann hefði
komist upp næsta haust eða vorið
2003, en eins og sagði útheimtir það
mikinn tíma.“
heimsmet á tindi Everest í gærmorgun
AKI HEIMSINS“
laðið/Golli
dinum.
Fyrsti íslenski Everest-leiðangurinn á tindinum hinn 21. maí 1997:
Hallgrímur Magnússon, Björn Ólafsson og Einar Stefánsson.
tind-
r spenn-
dur setti
hæsta
4.897 m.
öngu-
lla kulda
erfitt
nna í lofti
ekki stig-
ns fyrr og
ending-
mber. Vel
tóku við
arald í 18
u.
ríku þar
ll heims-
960 m
af Hátind-
a sjö fékk
s og
lungna-
kn-
inn 2.
ennan
da og
sta tind-
est,
am-
an á suðurpólinn var um margt ólík
Norðurpólsferðinni enda er ferðast
á föstu landi og ísbjarnarhætta er
engin. Þá er undirlendið sléttara og
greiðfærara.
Skömmu eftir heimkomuna frá
Suðurpólnum kviknaði hugmynd
um að ganga á norðurpólinn, um
770 km leið í allt 60 stiga frosti og
erfiðu færi með óteljandi vökum.
Haraldur komst á pólinn 10. maí
2002 eftir 60 daga göngu og nokk-
ur áföll, m.a. þegar Ingþór varð frá
að hverfa vegna kals á fingrum
þegar leiðangurinn var varla hálfn-
aður. Þá hafði gengið á ýmsu, kuld-
inn oft óbærilegur og færið mun
þyngra en þeir höfðu búist við.
kvæmt nýjustu mælingum. Har-
aldur var í feiknaformi og segja má
að allt hafi gengið upp hjá honum á
fjallinu. Með uppgöngunni í gær er
Haraldur kominn í hóp fremstu
leiðangursmanna heims.
Suðurpólsferð Haralds, Ingþórs
Bjarnasonar og Ólafs Arnar Har-
aldssonar vakti talsverða athygli
þótt ekki yrði henni saman jafnað
við norðurpólsleiðangur Haralds
og Ingþórs fyrir tveimur árum. Á
suðurpólinn gengu þremenning-
arnir á 51 degi og lögðu að baki
1.086 km. Þeir komu á suðurpólinn
að kvöldi nýársdags 1998 og voru
tíundi hópurinn sem komst á pólinn
án utanaðkomandi aðstoðar. Gang-
r










 




  

  



 



 





 

 BRUNAMÁLASTOFNUNtelur að helsta orsök þessað stórbruni varð þegarkviknaði í húsum Ís-
félagsins í Vestmannaeyjum í des-
ember 2000 hafi verið sú að bruna-
varnir og brunahólfun o.fl. í bygg-
ingunni voru ófullnægjandi. Segir í
skýrslunni að eigendur fyrirtækis-
ins beri þunga ábyrgð á því hvernig
fór, þeir hafi sparað sér einhverjar
fjárhæðir með því að leggja ekki út í
nauðsynlegustu brunavarnir. Gunn-
laugur Sævar Gunnlaugsson stjórn-
arformaður Ísfélagins segir máls-
meðferðina í skýrslunni með ólík-
indum og í henni sé að finna æru-
meiðandi fullyrðingar.
Bruni Ísfélagsins í Vestmanna-
eyjum er talinn einn mesti bruni síð-
ustu aldar hér á landi. Þar brann eitt
nýtískulegasta frystihús landsins og
var tjón metið á einn milljarð króna.
Slökkvilið Vestmannaeyja fær afar
góða umsögn í skýrslunni. Bruna-
málastofnun telur að ekki sé hægt
að gagnrýna stjórn slökkvistarfsins,
staðsetningu tækja né atlöguna að
eldinum. Slökkvistarfið hafi borið
þann árangur að bjarga tókst um
helmingi húsasamstæðunnar og
þeim miklu verðmætum sem voru
geymd í frystiklefa Ísfélagsins.
Í skýrslu Brunamálastofnunar
segir að eldsupptök séu ókunn en
líklegast sé að eldurinn hafi komið
upp á rafmagnsverkstæði á 1. hæð í
norðvesturhluta húsasamstæðu Ís-
félagsins. Grunur var um íkveikju en
engin staðfesting hefur fengist á
þeirri kenningu.
Í skýrslunni kemur fram að
skömmu fyrir eldsvoðann var ný
tengibygging tekin í notkun án þess
að gengið væri frá brunahólfun milli
hennar og húsasamstæðu Ísfélags-
ins. Við lokun tengibyggingarinnar
varð útveggur húsasamstæðunnar
að innvegg, sem styrkja átti gegn
bruna og gera að eldvarnarvegg skv.
samþykktum teikningum. Ekki hafi
verið gengið frá þessu verki áður en
tengibyggingin var tekin í notkun og
sé það helsta orsök þess að ekkert
varð við ráðið og eldurinn náði að
brjóta sér leið úr tengibyggingunni
og inn í húsasamstæðuna. Í tengi-
byggingunni hafi verið
mikið magn fiskikara og
umbúða sem varð mikill
eldsmatur.
„Þegar tengibygging-
in var hönnuð árið 2000
voru byggingarteikningar sam-
þykktar af hálfu Brunamálastofnun-
ar með ýmsum kröfum og frágangi
sem snerti brunavarnir. Tengibygg-
ingin var tekin í notkun án þess að
að þessar kröfur væru uppfylltar.
Þetta má telja helstu orsök hins
mikla brunatjóns. Telja verður að
ábyrgð á þessu beri byggingaryfir-
völd í Vestmannaeyjum og eigendur
Ísfélagsins,“ segir í skýrslunni.
Þá hafi Brunamálastofnun tekið
út brunavarnir í byggingum Ís-
félagsins 1988 og aftur 1996. Gerðar
hafi verið skýrslur um þessar út-
tektir og settar fram kröfur um end-
urbætur en þeim ekki fylgt eftir af
hálfu eigenda.
Skýrslunni lýkur á kafla sem ber
heitið umhugsunarefni. Þar segir
m.a. að af blaðaskrifum megi ráða að
viðbrögð Vestmannaeyinga hafi
fyrst og fremst beinst að því að finna
þann sem hefði kveikt í húsinu. „Mat
almennings er að ástæður stórbruna
og brunatjóns séu fyrst og fremst
hvernig í hafi kviknað. Þetta er ekki
rétt mat. Grundvöllur þess að koma í
veg fyrir stórbruna er að brunahólf-
un bygginga og aðrar fyrirbyggj-
andi ráðstafanir séu fullnægjandi.
Hvergi í umfjöllun fjölmiðla virðist
það skipta máli. Ljóst má samt vera
að þetta er eina rétta ástæða þess að
eldur á rafmagnsverkstæði eða
íkveikja verður að stórbruna. Ekki
hefði þurft annað en að fylgt hefði
verið nema hluta ábendinga og fyr-
irmæla Brunamálastofnunar svo
eldurinn hefði ekki náð að breiðast
út eins og raunin varð. Hér bera eig-
endur og stjórnendur þunga ábyrgð.
Þeir spöruðu sér einhverjar fjár-
hæðir með því að leggja ekki út í
nauðsynlegustu brunavarnir,“ segir
í skýrslunni.
Eftirlit byggingayfirvalda hafi
einnig verið takmarkað og kröfum
um brunavarnir ekki verið fylgt
nægilega eftir. Þó er tekið fram að
byggingaryfirvöld í Vestmannaeyj-
um hafi látið sig byggingar Ísfélags-
ins miklu varða og sendu eigendum
ítrekað tilmæli um heildarlausn
brunavarna. Því miður hafi ekki ver-
ið gerð lokaúttekt ein og hafi tíðkast
alltof víða. Í skýrslunni segir að af
blaðaskrifum megi sjá að margir
hafa orðið fyrir skaða vegna brun-
ans í Eyjum og hefðu starfsmenn og
bæjaryfirvöld hagsmuna sinna
vegna gert betur að fylgjast með
stöðu brunavarna í Ísfélaginu. Þeg-
ar um stór atvinnufyrirtæki er að
ræða í litlu samfélagi eru bruna-
varnir ekki einkamál eigenda heldur
snerta þau hvern og einn á staðnum,
segir þar orðrétt. Þá sé engin trygg-
ing fyrir því að slíkt fyrirtæki verði
byggt upp aftur á sama stað. Erfitt
geti reynst að byggja upp dýrt fyr-
irtæki sem kannski hafi átt í rekstr-
arerfiðleikum og freistandi að nota
trygginarbæturinar í eitthvað ann-
að, þrátt fyrir stuðning bæjarstjórn-
ar og hins opinbera við endurupp-
byggingu. Skýrsluna má lesa í heild
á vefsíðunni www.brunamal.is.
Ærumeiðandi ásakanir
Gunnlaugur Sævar Gunnlaugs-
son, stjórnarformaður Ísfélags
Vestmannaeyja, hafði aðeins náð að
renna yfir skýrsluna þegar Morgun-
blaðið hafði tal af honum í gær.
Hann vildi því ekki tjá sig mikið um
efnisatriði skýrslunnar en sagði
málsmeðferðina með ólíkindum.
Hann hefði t.a.m. fyrst heyrt af
skýrslunni í hádegis-
fréttum Útvarpsins í
gær en eðlilegt hefði ver-
ið að stjórnendur fyrir-
tækisins hefðu fengið að
sjá hana fyrr. Hann hef-
ur óskað eftir fundi með brunamála-
stjóra í dag.
„Við skjótan yfirlestur sýnist okk-
ur skýrslan vera með miklum ólík-
indum. Skýrsluhöfundur er með
margvíslegar vangaveltur um hin og
þessi huglægu atriði í kjölfar slíkra
bruna, um ráðstöfun tryggingarbóta
og fleira sem á ekkert erindi inn í
slíka skýrslu og snertir efni málsins
ekki neitt og fellur alls ekki undir
verksvið Brunamálastofnunar,“ seg-
ir hann. Þarna séu ýmsar aðdrótt-
anir um að allt hafi verið ólestri hjá
Ísfélaginu en við vísum því á bug.
Hann segir með ólíkindum að sökin
sé sett frekar hjá stjórnendum en
þeim sem kveikti í. Spurður um at-
hugasemdir við brunavarnir hjá Ís-
félaginu segir hann að eflaust hefðu
þær mátt vera betri en þetta sé til
skoðunar hjá félaginu. „Það eru
ýmsar aðdróttanir þarna um að
menn hafi sparað sér einhverjar
smáfjárhæðir vísvitandi og tekið
með því áhættu eru með ólíkindum.
Þetta eru ærumeiðandi ásakanir
sem beinast aðallega að æru og
heiðri látins manns, Sigurðar Ein-
arssonar, forstjóra og aðaleiganda
Íshúsfélagsins,“ sagði Gunnlaugur
en Sigurður lést í október 2000.
Brunavarnir og
brunahólfun
ófullnægjandi
Hafa óskað
eftir fundi
í dag
Málsmeðferðin með ólíkindum að
mati stjórnarformanns Ísfélagsins
Skýrsla Brunamálastofnunar
uld sé hún
sjálfsögðu
kki þenn-
m standa
. „En fólk
afi meiri
afna líður
að var ég
klega þeg-
undir lok-
þetta að
num Har-
ald um hvað leiðangrar sem þessi
snúast. „Mér finnst skipta mjög
miklu máli að vita hvernig ferðir
hans fara fram og þekkja þær var-
úðarráðstafanir sem eru gerðar, og
eins hvernig Haraldur tekst á við
sín verkefni. Hann lætur mig fylgj-
ast mjög vel með og ég veit að hann
er öruggur og varkár. Þá er hann
alltaf í góðu sambandi við mig þrátt
fyrir miklar fjarverur og við töl-
umst við í síma daglega.“
Una Björk og Sigrún áttu eftir-
minnilega vökunótt í Útilífi þegar
þær fylgdust með Haraldi síðasta
kaflann upp á tindinn. „Við komum
þangað um klukkan 3.30 og fljót-
lega myndaðist talsverð spenna
þegar beðið var eftir símtölum frá
grunnbúðum,“ segir Sigrún.
„Spennan magnaðist síðan mjög
hratt, sérstaklega í lokin þegar við
biðum eftir símtalinu frá Haraldi.“
ta Haralds, og móðir hans, Sigrún Richter
m
lt
Morgunblaðið/Golli
„Mikill léttir,“ sagði Sigrún Richter, móðir Haralds, sem er í síman-
um að fagna afreki sonar síns með tengdadóttur sinni, Unu Björk.