Morgunblaðið - 17.05.2002, Qupperneq 42

UMRÆÐAN
42 FÖSTUDAGUR 17. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
F
orystumenn félaga
aldraðra og öryrkja
hafa á liðnum árum
verið duglegir að
beita sér fyrir bætt-
um kjörum f élagsmanna sinna.
Þessi barátta var ekki síst áber-
andi fyrir síðustu alþingiskosn-
ingar þegar Öryrkjabandalagið
auglýsti gegn stefnu ríkisstjórn-
arflokkanna og fékk ýmsa mæta
menn til að leggjast á árarnar með
sér. Öll var þessi barátta þó sögð
ópólitísk og
snúast aðeins
um hagsmuni
umbjóðend-
anna. Engu
skipti hvaða
flokki eða
flokkum bar-
áttan gagnaðist og ekki heldur
hverjum hún var til ógagns. Bar-
áttan mun því hafa verið fagleg
eins og sagt er nú til dags og rekin
af hlutleysi gagnvart öðru en mál-
efnunum einum. Þannig var það
nú. Gott og vel.
Nú vill þannig til að aftur er
skammt til kosninga. Það vill líka
svo til að í þeim kosningum sem
mest áberandi eru nú, þ.e. í
Reykjavík, eru kostirnir býsna
skýrir fyrir þá hópa sem nefndir
voru hér að framan. Aldraðir hafa
meðal annars iðulega kvartað und-
an því að skattar af húsnæði séu
þeim sérlega þungbærir. Þeir eigi
skuldlausar eignir en hafi litlar
tekjur og skattlagning húsnæð-
isins geti þess vegna orðið til að
skilja þá eftir slyppa og snauða.
Þetta er vitaskuld ranglæti, enda
allur fasteignaskattur ranglátur
hvaða nafni sem hann kann að
nefnast.
Til að koma til móts við þessi
sjónarmið hefur annað stóru
framboðanna í Reykjavík, D-
listinn, heitið því að lækka sér-
staklega fasteignaskatt og hol-
ræsagjald á eldri borgara og ör-
yrkja. Þetta er gert með því að
hækka þær hámarkstekjur sem
menn mega hafa til að fá afslætti
eða niðurfellingu þessara skatta.
Þannig mun aldraður ein-
staklingur eða öryrki í eigin hús-
næði samkvæmt tillögum D-
listans geta verið með 1.735.000
krónur á ári í tekjur og þó fengið
fulla niðurfellingu skattanna, en
nú er miðað við 1.155.000 krónur.
Hjón í eigin húsnæði geta sam-
kvæmt tillögunum verið með
3.200.000 krónur á ári í tekjur og
þó fengið 50% lækkun skattanna,
en nú missa hjónin af þessari
skattalækkun við 2.140.000 króna
árstekjur. Og til að nefna þriðja
dæmið þá getur einstaklingur í
eigin húsnæði verið með 2 millj-
ónir króna í árstekjur en þó fengið
80% niðurfellingu fasteignaskatts
og holræsagjalds, en nú missir
hann þá niðurfellingu við
1.330.000 króna árstekjur. Í öllum
tilvikum er með öðrum orðum ver-
ið að hækka tekjuviðmið afslátt-
arins um 50%.
Ekki ætti að þurfa að deila um
kosti þessara tillagna fyrir aldraða
og öryrkja sem halda eigið heimili
og hafa lent illa í fasteignaskött-
um, bæði hefðbundnu fast-
eignasköttunum og hinu svo kall-
aða holræsagjaldi. Óumdeilt ætti
að vera að tillögur sem þessar eru
nokkuð sem aldraðir og öryrkjar
hafa mikið gagn af og gerir þeim
fært að búa lengur í eigin húsnæði
án þess að komast á vonarvöl.
Menn geta þó hugsanlega sett
einn fyrirvara, sem út af fyrir sig
er skiljanlegur, en hann er hvort
nokkuð verði af þessu eftir kosn-
ingar þó því sé lofað fyrir kosn-
ingar. Í því sambandi minnast
menn ef til vill loforðs R-listans
fyrir síðustu kosningar um „lækk-
un gjalda á Reykvíkinga“ og svo
þess hvernig það var efnt – það er
að segja með ítrekuðum gjalda- og
skattahækkunum. Við slíka með-
ferð verða kjósendur því miður
vantrúaðir á alla frambjóðendur
og fara varlega í að trúa loforðum
sem þeim eru gefin. Það er þó svo
að líti kjósendur lengra aftur í
tímann geta þeir rifjað upp þau
loforð sem þeim voru gefin 1982,
1986 og 1990. Eftir að D-listinn fór
með sigur af hólmi í kosningum
þessi ár voru þau loforð sem gefin
höfðu verið efnd og er engin
ástæða til að vantreysta því sem
nú hefur verið lofað í samningi
frambjóðenda listans við Reykvík-
inga.
Þar sem um svo ríkt hagsmuna-
mál er að ræða kemur þögn
margra forystumanna aldraðra og
öryrkja á óvart. Menn skyldu ætla
að nú kæmi hver forystumaður
aldraðra á fætur öðrum fram á
sjónarsviðið og lýsti yfir stuðningi
við þessa stefnu og hvetti til að
hún næði fram að ganga. En eitt-
hvað er það sem fær þessa menn
til að hika og halda sig til hlés.
Ekki geta það verið flokksleg
sjónarmið, því félög aldraðra eru
ekki háð flokkslínum og standa
ekki gegn einstökum flokkum. Og
ekki er það vegna þess að for-
ystumennirnir hafi fyrirfram
gefnar pólitískar skoðanir sem
komi í veg fyrir að þeir styðji
stefnu sem er umbjóðendum
þeirra jafn hagfelld og raun ber
vitni. Nei, það er útilokað enda
baráttan í dag væntanlega jafn
fagleg og hlutlaus og fyrir þremur
árum.
Það er þess vegna ráðgáta
hvers vegna forystumenn þessara
félaga hafa ekki látið taka til sín
nú. Og líklega verður það ráðgáta
áfram, nema þeir hafi aðeins verið
seinir í gang og spretti brátt fram
á sjónarsviðið.
Hvað um það, út af fyrir sig
breytir engu hvaða málstað ein-
stakir menn lýsa stuðningi við,
hvort sem þeir gera það veifandi
titli tiltekinna hagsmunasamtaka
eða ekki. Kjósendur og skatt-
greiðendur geta auðveldlega
reiknað dæmið sjálfir og komist að
niðurstöðu hjálparlaust. Vilji eldri
borgarar og öryrkjar greiða lægri
skatta er ein örugg leið til þess.
Lækkun
skatta á
aldraða
Ekki ætti að þurfa að deila um kosti
þessara tillagna fyrir aldraða og
öryrkja sem halda eigið heimili og hafa
lent illa í fasteignasköttum, bæði
hefðbundnu fasteignasköttunum og
hinu svo kallaða holræsagjaldi.
VIÐHORF
Eftir Harald
Johannessen
haraldurj@-
mbl.is
Í MOSFELLSBÆ
er mikið er rætt og rit-
að um íþróttaaðstöðu
Mosfellinga á Varmá og
núverandi meirihluti
stærir sig af því að hafa
lyft ákveðnu grettistaki
í íþróttauppbyggingu
UMFA og komið félag-
inu á þann stall sem það
er á í dag. Ég tel að þeir
eigi lítinn sem engan
þátt í þeirri uppbygg-
ingu sem hófst um 1990
í kringum fámennan
hóp manna sem vildi
veg handboltans sem
mestan. Jafnt og þétt
og í samvinnu margra
styrktaraðila náðist árangur og fólk-
ið í landinu þekkti Mosfellsbæ undir
því skemmtilega gælunafni „kjúk-
lingabærinn“.
Þessi árangur kveikti neistann í
öðrum deildum UMFA og nú er svo
komið að fótboltinn er kominn í 1
deild, í frjálsum íþróttum, sundi, bad-
minton og fleiri greinum er unnið öt-
ult starf þar sem góðan efnivið er að
finna.
En hvernig stendur meirihlutinn
sig í stykkinu? Hvernig er aðstaðan
sem þeir státa sig af? Hún er því mið-
ur ekki í lagi í dag en eitt af kosninga-
loforðum meirihlutans fyrir líðandi
kjörtímabil var að byggja fjölnota
íþróttahús. Mörg tilboð bárust og
húsið var reist en furðu þykir sæta að
öll áhöld og áhorfendabekkir eru enn
ekki komin í húsið. Það
er hverjum ljóst sem
vill skoða þessi mál
opnum huga að eitt-
hvað annað en hags-
munir bæjarbúa réðu
ferðinni hjá núverandi
meirihluta þegar tilboði
byggingarhafa var tek-
ið því annað tilboð var í
hendi, eitt hús með öllu,
og hefði því verið tekið
þá væri húsið í dag full-
klárað með öllum þeim
búnaði sem nauðsyn-
legur er í slík fjölnota
hús.
Viðhald á frjáls-
íþróttavellinum er lítið
sem ekkert og ljóst að þar þarf að
bæta úr, tartan hlaupabrautar liggur
undir skemmdum og stúka við knatt-
spyrnuvöll bæjarbúa ókláruð. Nú
lofa flokkarnir sundlaug þar sem
gamla laugin er barn síns tíma og
stenst ekki þær kröfur sem gerðar
eru í dag. Barnalaug, rennibrautir og
ýmis önnur aðstaða er eitthvað sem
fólk vill og til að njóta þess fara Mos-
fellingar frekar inn til Reykjavíkur
heldur en að fara í laugina í heimabæ
sínum.
Meirihlutinn fékk aðila til að koma
með hugmyndir að nýrri sundlaug á
þeim stað sem sú gamla er. Fallegar
teikningar en hvað svo? Verður
sundlaugin byggð í líkingu við
íþróttahúsið, allt hálfklárað?
Tungubakkar, aðstaða knatt-
spyrnumanna hefur einnig átt undir
högg að sækja. Lélegt vallarhús þar
sem salernis- og sturtuaðstaða er
engin og eina aðkomuleiðin akandi er
frá Vesturlandsvegi. Ljóst er að
þarna vantar tengingu við gatnakerfi
bæjarins og lagfæra þarf þetta að-
stöðuleysi.
Mér sýnist því það grettistak sem
meirihlutinn segist hafa lyft vera
eitthvað sem ekki stenst og einungis
til þess fallið að upphefja þá í kom-
andi kosningum.
Við sjálfstæðismenn ætlum að að
ljúka við byggingu og frágang
íþróttamannvirkja og gera íþrótta-
starf í Mosfellsbæ leiðandi á sínu
sviði. X-D fyrir fólk, fyrst og fremst.
Uppbygging íþrótta-
mannvirkja í Mosfellsbæ
Bjarki
Sigurðsson
Mosfellsbær
Við sjálfstæðismenn
ætlum að ljúka
við byggingu og frágang
íþróttamannvirkja,
segir Bjarki Sigurðs-
son, og gera íþrótta-
starf í Mosfellsbæ
leiðandi á sínu sviði.
Höfundur skipar 7. sæti á lista
sjálfstæðismanna í Mosfellsbæ.
MARGT hefur
áunnist á undanförn-
um árum í nýsköpun í
atvinnulífi á lands-
byggðinni. Þrátt fyrir
það höfum við orðið
vitni að mestu fólks-
flutningum Íslandssög-
unnar síðan að vestur-
ferðunum lauk.
Samkeppnisstaða fyr-
irtækja á landsbyggð-
inni hefur versnað
gagnvart höfuðborgar-
svæðinu. Þá þróun má
að miklu leyti rekja til
veikburða stoðum-
hverfis heima fyrir og
ómarkvissra aðgerða
stjórnvalda sem einblínt hafa um of
á einstök staðbundin stórverkefni í
stað þess að skapa umhverfi sem
örvar fjölbreytni og nýsköpun.
Þær áætlanir sem gerðar hafa
verið af stjórnvöldum um nýsköpun
hafa ekki verið nægjanlega næmar
fyrir einkennum og möguleikum
hinna ýmsu byggðarlaga. Á því er
einföld skýring: Heimafólk hefur
ekki nema að litlu leyti verið þátt-
takendur í stefnumótun og nýsköp-
unaráætlunum fyrir sín eigin
byggðarlög. Við höfum búið við for-
ræðishyggju aðila sem oft á tíðum
þekkja lítið eða ekkert til í viðkom-
andi byggðarlögum.
Heilu landshlutarnir
eru slegnir af eða
hampað í byggðaáætl-
unum alþingis. Áætl-
anir auðugar af mark-
miðum en fátækar af
leiðum og efndum.
Stefnumótun og stuðn-
ingur við nýsköpun á
það til að taka á sig
svipmót nokkurskonar
þróunaraðstoðar við
fólk sem ekki getur
hjálpað sér sjálft. Sú
byggðastefna sem
stjórnvöld hafa rekið
hefur stuðlað að því að
drepa niður frumkvæði
fólks.
Þáttur rannsókna-
og menntastofnana
Rannsókna- og menntastofnanir á
landsbyggðinni hafa ekki nema að
litlu leyti verið efldar til eða fengið
tækifæri til að vera fullgildir þátt-
takendur þegar kemur að uppbygg-
ingu á hverskyns þjónustu við at-
vinnuvegi og þróunarstarf á
landsbyggðinni, jafnvel þó að þær
séu staðsettar innan viðkomandi
byggðarlaga. Oftar en ekki er um að
ræða máttlitlar og fjárvana útstöðv-
ar stofnana og fyrirtækja á Reykja-
víkursvæðinu.
Það skortir einnig á að nægjan-
legt samstarf sé á milli ýmissa aðila
heima í héraði sem ekki mega sín
mikils einir og sér en gætu gert
margt með meiri samvinnu og betra
skipulagi. Hér er átt við rannsókna-
og menntastofnanir, ýmiskonar ráð-
gjafarþjónustu, sveitarfélög og fyr-
irtæki. Stundum virðast þessir að-
ilar jafnvel ekki vita af því hvað
hinn er að gera. Oft er leitað langt
yfir skammt eftir ráðgjöf eða ann-
arri þjónustu sem tengist nýsköpun.
Mörg dæmi eru um að hægt sé að fá
jafngóða eða betri þjónustu heima
fyrir en þó sé leitað annað. Á þetta
ekki síst við um sveitarfélög. Það er
eins og menn haldi að það sé trú-
verðugra að sækja ráðgjöf og þjón-
ustu sem lengst í burtu. Ekki skað-
ar að fyrirtækin beri erlend nöfn.
Það sem þarf að gera
Sveitarfélög, fyrirtæki og íbúarn-
ir sjálfir eiga að gegna lykilhlut-
verki þegar kemur að stefnumótun
og framkvæmd nýsköpunar í at-
vinnulífi í þeirra eigin byggðarlög-
um. Mikilvægur þáttur í því er að
nýta sér innsæi og þekkingu heima-
manna sjálfra, hlúa að og nýta þann
innri sköpunarkraft sem hvert hér-
að býr yfir. Við þurfum öflugar
mennta- og rannsóknastofnanir sem
eru staðsettar á því svæði sem þær
eiga að þjóna. Við þurfum öfluga
ráðgjafarþjónustu með skýrum boð-
leiðum. Við þurfum samstarf á milli
þeirra aðila sem í sameiningu geta
myndað stoðnet nýsköpunar og
framfara. Þannig er hægt að skapa
jákvætt umhverfi fyrir frumkvæði
og fyrirtæki. Það þarf að færa
heimamönnum meira vald og fjár-
muni til að vinna að eigin hags-
munamálum.
Með samstarfi heimaaðila er
hægt að skapa nauðsynlegt stoð-
umhverfi fyrir eflingu atvinnulífs.
Forsenda þess er að efla þekking-
ariðnað, þar með talið rannsóknir
og ráðgjöf heima fyrir. Það þarf
stuttar skýrar boðleiðir á milli aðila
þar sem menn vita vel hver af öðr-
um og hvernig þeir geta komið að
liði. Það þarf að koma auga á styrk-
leikana og nýta þá. Náttúra, mannlíf
og mannauður er auðlegð hverrar
byggðar og uppspretta nýrra tæki-
færa.
Forsendur og fyrir-
staða nýsköpunar á
landsbyggðinni
Bjarni
Jónsson
Skagafjörður
Sú byggðastefna
sem stjórnvöld hafa rek-
ið, segir Bjarni Jónsson,
hefur stuðlað að því
að drepa niður frum-
kvæði fólks.
Höfundur er fiskifræðingur og
skipar 2. sætið á lista VG í
sveitarfélaginu Skagafirði.