Morgunblaðið - 18.05.2002, Blaðsíða 35

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. MAÍ 2002 35
ÉG HEF alltaf verið
þeirrar skoðunar að það
væri skylda okkar að
stuðla að verndun gam-
alla og sögufrægra
húsa. Ennfremur, ef
þess væri einhver kost-
ur, að nýta þau í þágu
menningar og þjóð-
kynningar. Stefna nú-
verandi borgarmeiri-
hluta er vægast sagt
undarleg. Hún er sú að
sögufrægustu og elstu
húsin í Reykjavík skuli
helst eingöngu vera
nýtt undir krár og/eða
vínveitingastaði með
matsölu, sem hliðargrein. Við sjáum
þetta greinilega hvert sem litið er,
Vídalín í Aðalstræti, elsta húsi
Reykjavíkur, Victor og Galileó í
Fálkahúsinu, Kaffi Reykjavík í
Bryggjuhúsinu. Vissulega má segja
sem svo að þannig fái eigendur
húsanna sem mestar leigutekjur en
það er ekki alltaf markmiðið hjá þeim.
Þeir hafa reynt að efla til samstarfs
við borgaryfirvöld um annarskonar
rekstur en verið næstum því reknir á
dyr með þeim orðum að það fari af-
skaplega vel saman gömul hús og
krár! Eigandi Fálkahússins reyndi í
lengstu lög að fá borgaryfirvöld til
samstarfs um að Upplýsingamiðstöð
ferðamála flytti starfsemi sína í
Fálkahúsið þegar leigunni lyki í
Bankastræti. Hann bauðst meira að
segja til þess að yfirtaka leiguna þar
svo þetta gæti gengið hraðar yfir. Það
lá við að það væri hlegið að honum.
Þjóðminjasafninu var líka boðið að
nýta sér Fálkahúsið meðan á breyt-
ingunum stæði en það
var allt fundið því til for-
áttu. Þarna var eitt
sögufrægasta hús
Reykjavíkur með gífur-
legt sýningargildi í mið-
borginni, mjög gott að-
gengi en eina nýtingin,
sem borgaryfirvöld
voru algerlega á að
samþykkja, var undir
vínveitingahús.
Stefnuleysi og hringl-
andaháttur borgar-
meirihlutans í öllu er
varðar miðborgina er
einmitt í þessa veru,
frekar fyllirí en ferða-
mál. Ég er þess fullviss
að það hefði dregið fleiri ferðamenn
að Fálkahúsinu ef Upplýsingamið-
stöðin hefði komið þangað, heldur en
vínveitingastaðirnir gera í dag.
Einn af fylgifiskum vínveitinga-
húsa með matsölu sem hliðargrein,
eru sorptunnur og það verður að
koma þeim fyrir á hagkvæman hátt.
Bak við Fálkahúsið var sundið opnað
milli Naustanna og Vesturgötu og
skapaðist þar falleg göngugata og þar
voru einmitt settar allar sorptunn-
urnar. Þar með skapaðist líka þessi
fína aðstaða fyrir gesti vínveitinga-
húsanna í kring að hægja sér til baks
og kviðar, þegar líða tekur á nóttina.
Þessu sögufræga og gamla húsi,
Fálkahúsinu, hefur hnignað mikið við
þessa breytingu á nýtingu þess. Það
hefði verið mun betra að nýta það
undir starfsemi tengda ferða-
mennsku og ef til vill sýningarhaldi á
vegum borgarinnar. Þessi stefna hjá
núverandi borgarmeirihluta er til
skammar og þó að Ingibjörg Sólrún
segi að ekki sé hægt að breyta þessari
þróun, þá vona ég að næsti borgar-
stjóri, sem ég vona að verði Björn
Bjarnason, sýni og sanni að hún hafi
rangt fyrir sér.
Ef hægt er að setja skilyrði fyrir
starfsemi við höfnina að hún sé hafn-
sækin, þá er alveg eins hægt að setja
þau skilyrði fyrir atvinnustarfsemi í
miðborginni, að hún sé með svipuðum
skilmálum, þ. e. ferðamennska frekar
en fyllirí.
Ferðamennska
eða fyllirí
Ægir
Geirdal
Reykjavík
Stefna núverandi borg-
armeirihluta er sú, segir
Ægir Geirdal, að sögu-
frægustu og elstu húsin
í Reykjavík skuli helst
nýtt undir krár.
Höfundur er listamaður.
LAUNAMISRÉTTI
kynja er eitt lífseigasta
vandamálið sem við er
að etja á íslenskum
vinnumarkaði. Í könnun
eftir könnun hefur verið
sýnt fram á kynbundinn
launamun sem nemur
allt að 20%, jafnvel
meira. Þessi launamun-
ur er ekki einkamál
kvenna sem hann bitnar
á. Hann skerðir ráðstöf-
unartekjur heimilanna,
hann eykur á annað fé-
lagslegt misrétti, hann
ýtir undir ójafna skipt-
ingu verka og ábyrgðar
innan fjölskyldna, hann
rænir konur eðlilegri sjálfsvirðingu á
vinnumarkaði. Launamisrétti kynja
skerðir einfaldlega lífsgæði fólks.
Kannanirnar hafa sýnt litla breytingu
frá einum tíma til annars, svo litla að
Jafnréttisráð hefur ályktað að það taki
114 ár að leiðrétta launamuninn með
sama áframhaldi. Og þegar spurt er
um hvaða aðferðir eru vænlegastar til
að draga úr honum eru þeir fáir sem
hafa skýra sýn um hvernig það skuli
gert.
Eitt fyrsta verk mitt í embætti
borgarstjóra var að fela Félagsvís-
indastofnun Háskóla Íslands að rann-
saka kynbundinn launamun meðal
starfsmanna borgarinnar. Reykjavík-
urborg er gífurlega stór atvinnurek-
andi á íslenskan mælikvarða, aðeins
ríkið í heild er stærra. Launastefna
Reykjavíkurborgar og stefna hennar
í jafnréttis- og starfsmannamálum
hefur því mikla þýðingu fyrir íslensk-
an vinnumarkað í heild. Könnunin
sýndi að í mars 1995 var launamunur
kynja sem ekki var hægt að skýra
með eðlilegum hætti 15,5%.
Láglaunastefna til vandræða
Það er varla hægt að segja að
Reykjavíkurborg hafi fyrir 1994 haft
neina launastefnu eða starfsmanna-
stefnu. Hvað þá jafnréttisstefnu.
Launastefnunni má helst lýsa með því
að Reykjavíkurborg hafi skilgreint sig
sem nokkurs konar attaníoss ríkisins,
hún tók ekkert sjálfstætt frumkvæði
og íhaldssemin og tregðulögmálið var
hennar eina leiðarljós. Afleiðingar
þessa voru m.a. að Reykjavíkurborg
var lýst sem láglaunabæli, konur sáust
varla meðal embættismanna borgar-
innar og stjórnenda og starfsmanna-
fræðslu, stjórnenda-
fræðslu og símenntun-
armálum var lítið sinnt.
Að mínu mati var grett-
istak í þessum málum
forsenda þess að hægt
yrði að efla skilvirkni og
þjónustu borgarinnar,
laða hæfasta fólkið til
starfa og gera Reykja-
víkurborg að fjölskyldu-
vænum og eftirsóknar-
verðum vinnustað.
Þegar haft er í huga að
starfsmannafjöldi borg-
arinnar samsvarar því
að 15% Reykvíkinga á
vinnumarkaði starfi hjá
borginni, er einsýnt að
sú forysta sem Reykjavíkurborg hefur
tekið á þessu sviði hefur mikil áhrif á
lífsgæði allra íbúa hennar.
Forystan tekin
Í kjölfarið á launakönnuninni 1995
hófst breytingaferli sem ekki sér fyrir
endann á. Ráðist var í mótun jafnrétt-
isstefnu og margvíslegar aðgerðir til
að ná markmiðum hennar. Í fyrsta
skipti skilgreindi Reykjavíkurborg
sjálf launastefnu sína og starfs-
mannastefnu. Í öllum kjarasamning-
um sem gerðir hafa verið síðan hefur
sérstaklega verið hugað að kvenna-
stéttum og láglaunahópum. Markmið
okkar hefur verið að auka hlut dag-
vinnulauna og draga úr yfirvinnu,
ekki síst til að auðvelda starfsmönn-
um okkar að byggja upp fjölskyldulíf
á jafnréttisgrunni. Stórátak hefur
verið gert varðandi ýmsa fjölmennar
starfsstéttir kvenna, svo sem grunn-
skólakennara og leikskólakennara.
Frá nóvember 2000 til nóvember 2001
hækkuðu til dæmis meðalmánaðar-
laun kvenna meðal grunnskólakenn-
ara um 58,3%. Segja má að láglauna-
stefna ríkisins gagnvart kennara-
stéttinni hafi verið búin að skemma
gríðarlega út frá sér innan skólanna
áður en menntamálaráðherra Björn
Bjarnason sleppti hendinni af þeim
og grunnskólinn var færður til sveit-
arfélaganna. Reykjavíkurborg taldi
það ráða úrslitum um að hægt yrði að
efla skólastarf að snúa þeirri
óheillaþróun við. Það hefur tekist.
Kjósendur þekkja þann árangur
sem náðst hefur. Meðal æðstu emb-
ættismanna og stjórnenda er hlutur
kynja nú jafn. Aukinn hlutur kvenna
hefur tvímælalaust haft áhrif á þjón-
ustustig, stjórnunarhætti og starfs-
anda á vinnustað. Og nú hefur Fé-
lagsvísindastofnun Háskólans lagt
mat á hverju áherslur borgaryfir-
valda á að draga úr launamun kynja
hafa skilað á síðustu 7 árum.
Það er hægt að ná árangri
Niðurstaðan er að kynbundinn
launamunur hjá Reykjavíkurborg
mælist nú 7%. Hann er nú innan við
helmingur af því sem hann var 1995.
Við höfum sannað að það er hægt að
ná árangri varðandi launamuninn.
Reykjavíkurborg er í þeirri einstöku
aðstöðu að vera fyrsti atvinnurekand-
inn í íslensku samfélagi sem getur
teflt fram mati á árangri margvís-
legra aðgerða til að draga úr launa-
mun kynja.
Við ætlum ekki að sætta okkur við
7% kynbundinn launamun. Niður-
stöður rannsóknarinnar verða okkur
leiðarljós um áframhaldandi aðgerðir
til að draga úr honum. Ber þar hæst
kynhlutlaust starfsmat sem við höf-
um þegar samið um við helstu við-
semjendur okkar. Með sama hætti og
við höfum þegar gert munum við
fylgjast grannt með áhrifum starfs-
matsins.
Reykjavíkurborg hefur náð sögu-
legum árangri á sviði jafnréttismála,
meiri árangri en nokkur annar at-
vinnurekandi hér á landi getur státað
af. Þar hafa fjöldamargir stjórnendur
og starfsmenn borgarinnar sem og
viðsemjendur okkar lagt hönd á plóg
og við erum eðlilega stolt af árangri
okkar fólks. Við viljum áfram fá tæki-
færi til að skrifa fleiri kafla í sögu
jafnréttisbaráttunnar á Íslandi.
Launajafnrétti og lífsgæði
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
Reykjavík
Reykjavíkurborg hefur
náð sögulegum árangri
á sviði jafnréttismála,
segir Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, meiri ár-
angri en nokkur annar
atvinnurekandi hér á
landi getur státað af.
Höfundur er borgarstjóri.