Morgunblaðið - 18.05.2002, Blaðsíða 49

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. MAÍ 2002 49
Á AKUREYRI og í
nærsveitum bíða marg-
ir eftir hjúkrunar-
plássi. Til að meta þörf
fyrir hjúkrunarrými er
gert vistunarmat. Þörf
fólksins er metin í stig-
um eftir ákveðnu kerfi.
Í október síðastliðnum
biðu 97 eftir plássi og
þar af voru 29 í mjög
brýnni þörf. Fjöldinn á
þessum lista hefur
aldrei verið meiri og
fer ört fjölgandi. Á
FSA er rekin hjúkrun-
ardeildin Sel fyrir aldr-
aða með 27 rýmum.
Þar vistast aldraðir til
langframa en jafnframt eru þar tvö
pláss fyrir skammtímavistun, þ.e.
3ja vikna dvöl. Oftar en ekki eru
þeir einstaklingar sem koma til
skammtímavistunar orðnir svo lé-
legir að ekki reynist unnt að koma
þeim heim. Skammtímaplássið
teppist þar til losnar langtímapláss
við andlát einhvers. Það er nauð-
synlegt að hafa skammtímaplássin
tiltæk þeim sem þurfa á að halda,
því ekki fer þeim fram
á meðan þeir bíða.
Svipað er á öldrunar-
lækningadeild Krist-
ness, þar eru rými
teppt vegna hjúkrun-
arsjúklinga.
Á sjúkrahúsum og
þ.m.t. FSA verða inn-
lyksa sjúklingar sem
komast ekki heim.
Heimahjúkrun nægir
ekki né heldur sú
þjónusta sem bæjar-
félagið býður upp á í
formi þrifa, matar-
sendinga og innlits.
Þessir sjúklingar
treysta sér ekki til að
vera heima og dvelja því langdvöl-
um á bráðadeildum. Á lyfjadeild
FSA liggja að jafnaði 4–6 einstak-
lingar, þar sem engin úrræði um
vistun eða umönnun er í sjónmáli
og fólk liggur inni svo vikum og
mánuðum skiptir. Umhverfið er
engan veginn í samræmi við and-
legar og félagslegar þarfir sjúk-
linga til lengri tíma, enda ætlað til
hjúkrunar bráðveikum. Þetta fólk
upplifir sig sem byrði, það getur
ekki farið heim og séð um sig, ætt-
ingjar treysta sér ekki til að annast
viðkomandi og hafa ekki tök á því.
Allt er þó reynt til að koma fólki
heim og byggt upp net í kringum
það en fólk er oft komið aftur innan
1–2ja vikna eða fárra sólahringa af
því að aðstæður verða þeim ofviða.
Eftir nokkrar slíkar hrakfarir gefst
fólk upp og óskar þess eins að deyja
frekar en að vera slík byrði á ætt-
ingjum og þjóðfélagi. Maður spyr
sig, hver eru lífsgæði þessara ein-
staklinga sem hvergi eiga samastað
í kerfinu!
Heimahjúkrun
Það sem er brýnast er að fjölga
stöðum í heimahjúkrun og gera ráð
fyrir lengri viðveru starfsfólks þar
sem þörf krefur. Oft þarf fé-
lagsskap frekar en einhver ákveðin
verk. Það þarf að koma sólarhring-
sþjónustu á strax alla daga vikunn-
ar, það þjónustustig gæti fleytt
mörgum áfram í einhvern tíma. Það
sem flestir vilja er jú að vera sem
lengst heima. Það verður að leysa
mál aldraðra hjúkrunarsjúklinga í
bænum, því stundum hefur fólk
orðið að fara í önnur sveitarfélög til
að fá hjúkrunarpláss.
Hugmyndir
Fjölga þarf hjúkrunarrýmum og
huga jafnframt að málum þeirra
einstaklinga sem taka upp pláss á
sjúkrahúsinu, aldraðir eða yngri
hjúkrunarsjúklingar. Það verður að
tryggja að sjúklingar sem þess
þurfa komist í hjúkrunarpláss og að
sú þjónusta sé sniðin að þeirra þörf-
um. Mikilvægt er að þjónusta
heimahjúkrunar eflist, þá er hægt
að veita fólki þjónustu heim sem
gæti dugað svo ekki þyrfti á innlögn
að halda. Mest er um vert að hafa
samráð við eldra fólkið um hvernig
það vilji sjálft haga þeirri þjónustu
sem það fær. Sjálfstætt starfandi
hjúkrunarfræðingar sem eru jafn-
framt sérfræðingar í hjúkrun aldr-
aðra, barnahjúkrun og heimahlynn-
ingu er sjálfsagður og nauðsynlegur
hluti af þessu ferli. Sjúkraþjálfun
og iðjuþjálfun heima hjálpa fólki til
að sjá um sig sjálft og gerir því lífið
auðveldara á margan hátt.
Með vaxandi fjölda hjúkrunar-
sjúklinga hlýtur að styttast í að
líknardeild verði komið upp við
FSA, einnig þarf að fjölga öldrunar-
lækningaplássum. Vert væri að at-
huga þörf fyrir næturdeild, þar sem
fólk fær hjúkrun og eftirlit yfir
nóttina svo ættingjar geti hvílst.
Einnig væri sjúkrahótel sem væri
rekið innan FSA góð viðbót. Öm-
urlegt er að verða allt í senn fórn-
arlamb erfiðra sjúkdóma, einsemd-
ar og jafnvel fátæktar og geta
hvorki staðið undir heimilisrekstri
né lyfjakaupum þegar sjúkdómur
herðir að og endalok nálgast.
Um hjúkrun aldraðra á Akureyri
Margrét
Þorsteinsdóttir
Höfundur er hjúkrunarfræðingur og
skipar 17. sæti Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs á Ak-
ureyri fyrir sveitarstjórnar-
kosningarnar.
Akureyri
Á sjúkrahúsum og
þ.m.t. FSA, segir
Margrét Þorsteins-
dóttir, verða innlyksa
sjúklingar sem komast
ekki heim.
Fræðsluyfirvöld í
Reykjavík ákváðu fyrir
fjórum árum að veita
verðlaun fyrir bætta
umgengni í grunnskól-
um borgarinnar. Það
eru nemendaráðin sem
fá ákveðna peninga-
upphæð til ráðstöfunar
í samráði við skóla-
stjórnendur.
Það hefur verið ein-
staklega ánægjulegt að
mæta í skólana til að
afhenda þessar viður-
kenningar en miklu
fremur að sjá þá gríð-
arlegu breytingu sem
orðið hefur á allri um-
gengni í skólunum.
Það eru heiðursmennirnir Þráinn
Guðmundsson, Stefán Bjarnason og
Halldór Gíslason á Fræðslumiðstöð
sem eru stöðugt á flakki úti í skól-
unum sem meta hvaða skólar hljóta
viðurkenningar í ár.
Þeir þættir sem vega þyngst í
mati þeirra eru: Verulegar framfar-
ir í almennri umgengni innandyra.
Góð umhirða umhverfis skólann.
Krot utan sem innandyra. Frágang-
ur á fatnaði og skótaui. Umgengni í
skólastofum og skemmdir á búnaði
og húsnæði.
Fræðsluráð ákvað við gerð fjár-
hagsáætlunar að setja 1,5 mkr. til
verðlauna fyrir bætta umgengni og
hljóta 8 skólar viðurkenningar í ár.
Hagaskóli og Selásskóli skora
hæst og fá 250 þús. Fossvogsskóli og
Húsaskóli fá 200 þús.. Rimaskóli og
Fellaskóli fá 150 þús. Hvassaleitis-
skóli og Öskjuhlíðarskóli fá 100 þús.
hvor.
Það er mjög fjölbreytt í hvað
nemendurnir hafa ákveðið að ráð-
stafa verðlaunafénu. Þau lyfta sér
upp og fara í ferðalög, þau kaupa
hljómflutningsgræjur fyrir skólann
og einhverjir vildu fá sófa inn í nem-
endaaðstöðuna.
Agi og umgengni
Það er oft talað um
agaleysi íslenskra
barna og verri um-
gengni þeirra með
verðmæti en jafnaldra
þeirra erlendis. Ég
ætla mér ekki að draga
dul á að stundum
mættu nemendur okk-
ar koma betur upplýst-
ir að heiman um góðar
umgengnisreglur og
t.d. virðingu fyrir sér
eldra fólki og hlýðni.
En reynsla okkar í
Reykjavík sýnir að um-
gengnin í grunnskólum
hefur gjörbreyst á síðustu árum.
Eftirtektarvert er víða hvað skóm
er vel uppraðað og snyrtilega gengið
frá yfirhöfnum. Bréfadrasl á göng-
um og krot á skólaborð heyra nánast
sögunni til.
Ef þessar viðurkenningar okkar
eiga einhvern þátt í þessari breyt-
ingu hefur jafn litlu fé sjaldan verið
betur varið.
Átak til bættrar
umgengni
Sigrún
Magnúsdóttir
Reykjavík
Reynsla okkar í Reykja-
vík sýnir, segir Sigrún
Magnúsdóttir, að um-
gengnin í grunnskólum
hefur gjörbreyst á
síðustu árum.
Höfundur er borgarfulltrúi
Reykjavíkurlistans og formaður
fræðsluráðs.
UMRÆÐA um
skuldir er út úr öllu
korti,“ sagði borgar-
stjóri í viðtali í DV 6.
maí sl. Ekki lýsa þessi
orð mikilli virðingu fyr-
ir kjósendum. Þó eru
það þeir sem verða að
borga skuldasúpuna
fyrr eða síðar. Skuldir
Reykjavíkurborgar
voru við síðustu áramót
34 milljarðar króna. Af
slíkri upphæð má
reikna með að vextir og
verðbætur séu a.m.k.
3–4 milljarðar á ári.
Hér er illa farið með fé
skattborgaranna að
3–4 milljarðar fari aðeins í fjár-
magnskostnað af skuldum borgar-
innar á ársgrundvelli. Áætlanir
standast ekki milli ára og svo langt
er gengið að 9,5 milljarðar var um-
frameyðslan sl. ár eða 40%. Þessu
eigum við skattgreiðendur að
kyngja. Ef eitthvað er sagt er það
rekið ofan í kokið á viðkomandi og
upphefst mikil lofrolla um allt sem
hefur verið gert, en auðvitað sleppt
því sem var búið að lofa og ekki gert,
t.d.
– Setja á stofn heilsugæslustöð
fyrir Voga-, Heima- og Sundahverfi.
– Tryggja öllum börnum aðgang að
leikskóla.
– Bygging tveggja nýrra hjúkr-
unarheimila.
– Bygging 50 m yfirbyggðrar
sundlaugar í Laugardal o.s.frv.
Þegar þessi loforð voru gefin hlýt-
ur að hafa verið gert ráð fyrir fram-
kvæmd þeirra af skattpeningum
borgarbúa, en hvert fóru þeir pen-
ingar?
Holræsakerfið
R-listinn hrósar sér mikið af upp-
byggingu holræsakerfisins, sem við
greiddum reyndar fyrir aukalega
með aukinni skattlagningu, en hún
nam um 600–1.000 milljónum króna
á ári árin 1996–2001 og er enn í fullu
gildi.
Undirbúningi að endurbótum hol-
ræsakerfisins var lokið, fram-
kvæmdir hafnar og gert ráð fyrir að
halda þeim áfram án aukinnar skatt-
heimtu af borgarbúum, þegar R-list-
inn tók við. Hins vegar tók R-listinn
upp nýja skattheimtu á húseignir, en
hún miðaðist ekki við áætlaða notk-
un af kerfinu heldur við stærð hús-
eigna hvort sem þar búa einn eða tíu.
Til þess að bjarga
andliti R-listans svo að
útkoman liti betur út á
kjörtímabilum þeirra
hefur verið seilst í sjóð
Orkuveitu Reykjavíkur
og hafa þangað verið
sóttir um 17 milljarðar
króna og þeir milli-
færðir í kassa borgar-
innar. Uppgjöri árs-
reikninga var breytt og
rekstur Reykjavíkur-
borgar gerður upp sér,
en eðlilegt er að gerður
sé samstæðureikning-
ur borgarsjóðs og allra
fyrirtækja í eigu og á
ábyrgð borgarinnar og
hann skoðaður sem ein heild því það
þannig sést raunveruleg eign Reyk-
víkinga. Þessar uppgjörsæfingar
voru gerðar eingöngu til að reyna að
blekkja kjósendur með því að láta
reikningana líta betur út. Þegar
fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í borg-
arstjórn mótmæla þessum skollaleik
stynja R-listamenn og segja að allir
séu orðnir þreyttir á umræðum um
fjármál!
Í útvarpsþætti í RÚV nýlega sagði
Ragnar Arnalds að fólk væri leitt á
þrasi um fjármál. Telur hann að hinn
almenni kjósandi hafi ekkert vit á
fjármálum? Hér er talað niður til
kjósenda, sem eru langþreyttir á að
greiða fyrir óráðsíu núverandi vald-
hafa.
Skuldasúpan
Þegar R-listinn tók við fyrir átta
árum lýsti Ingibjörg Sólrún yfir hve
hneyksluð hún væri á skuldasukkinu
en þá voru heildarskuldir borgar-
sjóðs tæpir 4 milljarðar króna. Utan
um þann pakka ætlaði hún að binda
rauða slaufu og ekki greiða af hon-
um. Boðskapurinn hljóðaði einnig
upp á lækkaða skatta. Við þekkjum
öll hvernig það gekk eftir. Nú eru
skuldirnar 34 milljarðar, og skulda-
klukkan sýnir að þær aukast um 26
milljónir á dag.
Okkur kjósendum er sagt að þetta
sé allt eðlilegt, þessu hafi verið eytt í
okkar þágu. Í hvað fóru allir þessir
peningar? Við skulum muna að þetta
er hrein viðbót við allt það sem við
höfum einnig greitt í skatta og aukn-
ar skatttekjur borgarinnar í góðær-
inu. Skatttekjur borgarsjóðs voru
árið 1993 15–16 milljarðar á ári, en
hafa aukist í góðæri sl. 8 ára í 25
milljarða árið 2001 og eru áætlaðar
27 milljarðar árið 2002. Fasteigna-
skattar voru árið 1994 2,8 milljarðar
króna en eru árið 2001 5,5 milljarðar
með holræsagjaldi. Hækkunin frá
1997–2001 er 45%. Skuldastaða
borgarinnar breyttist úr tæpum 4
milljörðum króna (39 þúsund á
hvern íbúa)1993 í 34 milljarða ( 286
þúsund á íbúa) árið 2001.
Lína.Net ævintýrið
og Orkuveitan
Hvað um 1,7 milljarða króna sem
hurfu í Línu.Net ævintýrið og þar að
auki í Tetralínu, Þórsbrunn og
klúðrið með gagnaflutninginn um
rafmagnslínurnar? Þetta eru hátt í 3
milljarðar sem eru tapað fé. Hér er
verið að leika sér með fé okkar
Reykvíkinga í Orkuveitu Reykjavík-
ur í stað þess að láta kjósendur njóta
þess í lægra orkuverði sem væri góð
búbót fyrir heimilin.
Halda mætti að Alfreð væri eig-
andi Orkuveitunnar. Þar var nýlega
haldin 500 manna veisla sem var
ekki í boði Orkuveitunnar sam-
kvæmt boðskortum, heldur í nafni
Alfreðs.
Endurskoðun á öllum
rekstri brýn
Nauðsynlegt er að endurskoða all-
an rekstur á vegum Reykjavíkur-
borgar.
Skattar hafa hækkað ásamt ýms-
um gjöldum og skuldir áttfaldast.
Samt tala R-listamenn um að þeir
hafi dúxað í rekstri borgarinnar og
gert þar margfalt betur en þeir sem
áður voru við stjórn. Ekki er hald-
gott að vera dúx á röngum forsend-
um og enn verra að hreykja sér af.
Það er með rekstur borgarinnar
eins og annar rekstur. Hann verður
að bera sig. Borgarbúar greiða fyrir
reksturinn og þeir eiga heimtingu á
að þeir sem hafa tekið að sér að
stjórna viti hvað þeir eru að gera, og
ekki fari fram sóun á almanna fé.
Það er kominn meira en tími til þess
að traustir aðilar taki við stjórninni.
Við látum ekki draga okkur á asna-
eyrunum lengur. Kjósum því Sjálf-
stæðisflokkinn, þar er ábyrgur mað-
ur í brúnni.
Skuldir, hverj-
um koma
þær við?
Margrét Kr.
Sigurðardóttir
Reykjavík
Þessar uppgjörsæfingar
voru gerðar eingöngu til
að reyna að blekkja
kjósendur, segir Mar-
grét K. Sigurðardóttir,
með því að láta reikn-
ingana líta betur út.
Höfundur er viðskiptafræðingur
og 20. maður á lista Sjálfstæð-
isflokksins.
Begga fína