Morgunblaðið - 06.07.2002, Page 20

ERLENT
20 LAUGARDAGUR 6. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GREINT var frá því í bandaríska
dagblaðinu The New York Times á
fimmtudag að tvær arfberarann-
sóknir vísindamanna, annars vegar í
Bandaríkjunum og á Írlandi, og hins
vegar á Íslandi, hefðu leitt í ljós vís-
bendingar um tvo arfbera er kynnu
að vera meðal þeirra arfbera sem
stökkbreytingar í leiða til geðklofa.
„Uppgötvanir slíkra arfbera myndu
varpa ljósi á grundvallaratriði
virkni sjúkdómsins og kynnu að
gefa færi á nýrri meðferð,“ segir í
frétt The New York Times.
Bandarísk-írska rannsóknin fór
fram með þeim hætti að greind voru
erfðamengi 270 írskra fjölskyldna,
en í þeim öllum voru nokkrir ein-
staklingar með geðklofa. Þessi
greining leiddi til þess, segir í frétt
blaðsins, að tiltekinn arfberi kunni
að vera orsök geðklofa. Umræddur
arfberi nefnist dysbindin, og er á
sjötta af 23 litningapörum í mönn-
um. Hann hafði nokkru áður fundist
er verið var að gera aðra rannsókn.
Þá segir ennfremur í frétt The
New York Times að vísindamenn Ís-
lenskrar erfðagreiningar hafi í ann-
arri rannsókn uppgötvað arfbera er
nefnist neuregulin-1 á áttunda litn-
ingi. Mikil tengsl séu á milli stökk-
breytinga á þessum arfbera og geð-
klofa hjá um 15% íslenskra
sjúklinga er haldnir séu sjúkdómn-
um. Báðar rannsóknirnar verði birt-
ar í vísindaritinu The American
Journal of Human Genetics.
Þá er haft eftir Kára Stefánssyni,
forstjóra Íslenskrar erfðagrein-
ingar, að tengsl kunni að vera á
milli uppgötvana bandarísku og
írsku vísindamannanna annars veg-
ar, og þeirra íslensku hins vegar.
„Ef maður teygir sig og stendur á
tánum gæti maður séð þessa tvo arf-
bera sem hluta af einni og sömu sög-
unni,“ hefur blaðið eftir Kára.
Hann sagði ennfremur í samtali
við Morgunblaðið í gær, að þetta
væri sú vinna sem Íslensk erfða-
greining væri komin lengst á veg
með „og við erum komin á bólakaf í
lyfjaþróun á grundvelli þessara
rannsókna“, sagði Kári. Væru þess-
ar rannsóknir unnar í samstarfi við
Hannes Pétursson, geðlækni á
Landspítala-Háskólasjúkrahúsi.
The New York Times segir að
erfðafræðingar skilgreini geðklofa
sem flókinn sjúkdóm, það er að
segja þeir telji að ýmsir stökk-
breyttir arfberar eigi þátt í að
mynda sjúkdóminn. Þótt erfðafræð-
ingar séu nú orðnir leiknir í að finna
þá arfbera sem mynda sjúkdóma
einir síns liðs sé mun erfiðara að
greina fjöl-arfberasjúkdóma vegna
þess að þeir erfist ekki eftir aug-
ljósu mynstri. Aðrir slíkir flóknir
sjúkdómar séu m.a. Parkinsons-
veiki, sykursýki og heilaáföll. Mjög
fáir þeirra arfbera er myndi flóknu
sjúkdómana hafi verið greindir, og
þessir tveir, sem nú hefur uppgötv-
ast að kunni að eiga þátt í myndun
geðklofa, séu meðal fyrstu arfber-
anna er uppgötvist sem hugs-
anlegar orsakir flókins sjúkdóms.
The New York Times hefur eftir
dr. Steven Warren, ritstjóra vís-
indaritsins sem birta mun rannsókn-
irnar, að næsta mikilvæga skref sé
að komast að því hvort aðrir vís-
indamenn geti staðfest niðurstöð-
urnar úr bandarísk-írsku og ís-
lensku rannsóknunum. Í ljós séu að
koma arfberar sem virki meira
sannfærandi, og þess vegna telji
hann líklegt að „við séum loksins að
nálgast arfbera sem gera fólk veikt
fyrir þessum sjúkdómi“.
Þótt geðklofi sé augljóslega arf-
gengur sjúkdómur, segir ennfremur
í frétt blaðsins, sé ljóst að erfðir geti
ekki útskýrt hann til fullnustu
vegna þess að ef annar eineggja tví-
bura hafi sjúkdóminn séu aðeins 30
til 50 prósent líkur á að hinn tvíbur-
inn fái sjúkdóminn. Þetta bendi til
þess að eitthvað í umhverfinu virki á
erfðaþætti fólks og komi sjúkdómn-
um af stað.
Vísbendingar um arfgenga
þætti í orsökum geðklofa
The New York Times greinir frá uppgötvunum
bandarískra, írskra og íslenskra erfðavísindamanna
’ Ef maður teygirsig og stendur á tán-
um gæti maður séð
þessa tvo arfbera
sem hluta af einni og
sömu sögunni ‘
RANNSÓKNARMENN Banda-
ríkjahers segja að þeim hafi ekki
verið sýnd nein lík eða grafir tuga
manna, sem sagðir eru hafa látið
lífið í árás bandarískra herflugvéla
á þorp í afganska héraðinu Uruzg-
an á sunnudag, þótt þeir hafi marg-
óskað eftir því þegar þeir skoðuðu
þorpin. Þeir draga því í efa stað-
hæfingar afganskra embættis-
manna um að Bandaríkjaher hafi
orðið 44 Afgönum að bana í Kak-
arak og nálægum þorpum.
Abdul Malik, sem segist hafa
misst foreldra sína og 23 aðra ætt-
ingja í árásinni, hikaði þó ekki þeg-
ar fréttamaður AP-fréttastofunnar
bað um að fá að skoða grafirnar.
Þær voru um 800 m frá húsaþyrp-
ingu þar sem fólkið mun hafa dáið.
Malik segir að fólkið hafi verið þar
í veislu vegna væntanlegs brúð-
kaups hans þegar árásin var gerð.
Sjálfur var Malik ekki í veislunni,
enda er hefð fyrir því í Afganistan
að hjónaefnin sæki ekki trúlofunar-
veislurnar.
„Ég man ekki einu sinni hvar
við grófum pabba“
Malik sýndi fréttamanninum
grafir, sem virtust nýjar, á hrjóstr-
ugum og vindblásnum hóli. Graf-
irnar voru markaðar með 25 grjót-
hrúgum í beinni röð og virtist
grjótinu hafa verið hrúgað upp ný-
lega.
Afganar grafa hina látnu fljót-
lega eftir að þeir deyja. Á gröf-
unum eru engir legsteinar eins og
á Vesturlöndum eða skriflegar
upplýsingar um hina látnu.
„Ég man ekki einu sinni hvar við
grófum pabba,“ sagði Malik og
þerraði tár af hvörmunum með
svörtu túrbanlafi.
Gary Tallman, talsmaður rann-
sóknarhóps Bandaríkjahers, sagði
að Bandaríkjamennirnir hefðu
margbeðið um að fá að skoða graf-
irnar þegar þeir komu til Kakarak
en þorpsbúarnir virtust ekki vera
vissir um hvar fólkið hefði verið
grafið.
Í nálægu þorpi, Syansang, sýndu
þorpsbúarnir rannsóknarhópnum
reit þar sem þeir sögðu að fimm
fórnarlambanna hefðu verið grafin,
en Tallman sagði að erfitt væri að
segja til um hvort grafirnar væru
nýjar. Hópnum var ekki heimilt að
grafa líkin upp.
Að sögn Tallmans sá hópurinn
ellefu særða en engin lík. Utanrík-
isráðherra Afganistans sagði að 44
hefðu beðið bana og 120 særst.
Engin merki um
loftvarnabyssu
Tallman sagði að bandarískir
sérsveitarmenn hefðu séð loft-
varnabyssu í húsaþyrpingunni í
Kakarak, þar sem veislan var hald-
in, og hún hefði oft verið notuð til
að skjóta á bandarískar flugvélar.
Upplýsingar frá njósnahnöttum
hefðu staðfest þetta. „Við höfum
fylgst grannt með þessu svæði frá
því í október og í hvert sinn sem
vélar okkar flugu yfir það var skot-
ið á þær,“ sagði Tallman.
Rannsóknarmennirnir fundu þó
engin merki um loftvarnabyssu
þegar þeir skoðuðu húsaþyrp-
inguna, sem var í eigu föður Abd-
uls Maliks. Föðurbróðir Maliks,
múlla Anwar, sem mun hafa beðið
bana í árásinni, var á meðal helstu
bandamanna Hamids Karzais for-
seta í átökunum við talibana í
fyrra.
„Við vorum vinir þeirra“
Malik kvað það „helbera lygi“ að
loftvarnabyssa hefði verið í húsa-
þyrpingunni og sagði að fjölskylda
hans hefði stutt stjórn Karzais og
Bandaríkjamenn í baráttunni við
talibana. „Við vorum vinir þeirra.
Við börðumst við talibana. Nú hafa
þeir drepið alla sem mér var annt
um. Ég myndi berjast við Banda-
ríkjamenn hefði ég bolmagn til
þess.“
Tallman sagði að bandarískar
vélar hefðu margsinnis flogið yfir
svæðið síðustu tvo dagana fyrir
árásina og í hvert sinn hefði verið
skotið á þær frá húsum fjölskyldu
Maliks. Afganskir hermenn og
bandarískir sérsveitarmenn hefðu
farið á svæðið tveimur dögum fyrir
árásina og staðfest að loftvarna-
byssa væri í húsaþyrpingunni.
Malik sýndi fréttamanni AP
húsaþyrpinguna og kvaðst hvergi
geta falið loftvarnabyssu. „Banda-
ríkjamennirnir komu hingað
klukkustund eftir árásina,“ sagði
hann. „Hvernig gæti ég hafa haft
tíma til að taka byssuna út og fela
hana einhvers staðar? Bandaríkja-
mennirnir höfðu þegar umkringt
okkur.“
Bandarískir rannsóknarmenn draga staðhæfingar Afgana í efa
Segjast ekki hafa séð
nein lík í þorpunum
AP
Afganinn Abdul Malik sýnir grafir 25 ættingja sinna sem hann segir hafa fallið í árás bandarískra flugvéla.
Afgani sýnir
grafir 25 ættingja
sinna sem hann
segir hafa fallið í
árásinni
Kakarak, Kabúl. AP, AFP.
LÖGREGLA í Pakistan hand-
tók í gær einn af fjórum mönn-
um sem grunaðir eru um að
hafa allir nauðgað tánings-
stúlku samkvæmt úrskurði
ættbálkaráðs í afskekktu þorpi
í landinu. Hinir þrír hafa enn
komist undan lögreglu, sagði
Farman Ali, háttsettur lög-
reglumaður. Talið væri að þre-
menningarnir séu flúnir úr
þorpinu þar sem atburðurinn
átti sér stað.
Lögregla gagnrýnd
Mennirnir fjórir eru taldir
hafa nauðgað stúlkunni 22. júní
eftir að ættbálkaráð úrskurð-
aði að stúlkan skyldi sæta hóp-
nauðgun vegna þess að ellefu
ára gamall bróðir hennar hafði
sést í fylgd konu sem ekki var
skyld honum. Þeir sem fremja
slíkan glæp eiga dauðadóm yfir
höfði sér í sumum afskekktum,
pakistönskum héruðum, þar
sem ströng íhaldssemi ríkir.
Hæstiréttur í Pakistan
gagnrýndi í gær lögregluna
fyrir að hafa ekki handtekið
mennina umsvifalaust eftir að
hópnauðgunin var framin.
Fjölskylda fórnarlambsins
sagði það hafa verið á allra vit-
orði hverjir nauðguðu stúlk-
unni.
Pakistan
Handtekinn
fyrir aðild
að hóp-
nauðgun
Islamabad. AP.