Morgunblaðið - 06.07.2002, Síða 30

LISTIR
30 LAUGARDAGUR 6. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
U
m miðjan þennan
mánuð ræðst hvort
Alcoa, Fjárfesting-
arstofan – orkusvið
og Landsvirkjun
halda áfram viðræðum um bygg-
ingu álvers og virkjunar á Austur-
landi, en verði niðurstaðan jákvæð
er áformað að undirrita formlega
yfirlýsingu um áframhaldandi
samningaviðræður. Ef þessi yf-
irlýsing verður undirrituð stefnir
Landsvirkjun að því að hefja í
sumar undirbúningsframkvæmdir
á Austurlandi vegna byggingar
Kárahnjúka-
virkjunar. Þó
endanleg
ákvörðun um
framkvæmdir
verði ekki tek-
in í júlí er ljóst
að ef ákveðið verður að halda við-
ræðum áfram er verið að leggja í
aukinn kostnað við verkefnið og
líkur á að af framkvæmdum verði
hafa aukist.
Eftir að Norsk Hydro lýsti því
yfir að fyrirtækið vildi fresta
ákvörðun um byggingu álvers á
Austurlandi töldu ýmsir að þetta
mál væri úr sögunni. Stjórnendur
Alcoa hafa hins vegar sýnt málinu
mikinn áhuga og margt bendir til
þess að þeir vilji halda viðræðum
áfram. Líkur á að álverið verði
reist hafa því aukist.
Harðar deilur hafa verið um
áform um byggingu álvers og
virkjunar á Austurlandi í nokkur
ár. Harðast var deilt um Fljóts-
dalsvirkjun og stíflu við Eyja-
bakka og segja má að stjórnvöld
hafi á endanum hrakist undan
mótmælum stórs hluta þjóð-
arinnar og lagt þessi virkjana-
áform á hilluna. Samhliða þeirri
ákvörðun var hins vegar tekin
ákvörðun um að hefja undirbúning
að framkvæmdum við enn stærri
virkjun, Kárahnjúkavirkjun, sem
hefur ekki síður í för með sér rösk-
un á umhverfi. Búið er að leggja
mat á umhverfisáhrif Kára-
hnjúkavirkjunar og sá ferill, sem
lögin um umhverfisáhrif kveða á
um, hefur verið genginn á enda.
Það hefur því farið fram ítarleg
rannsókn á áhrifum virkjunar-
innar og niðurstaða umhverfis-
ráðherra var að leyfa að hún yrði
reist.
Eftir að niðurstaða ráðherra lá
fyrir hefur umræða um Kára-
hnjúkavirkjun í auknum mæli snú-
ist um fjárhagslegan grunn virkj-
unarinnar, þ.e. hvort hún geti
orðið arðbær. A.m.k. tveir aðilar
hafa reiknað út arðsemi virkjunar-
innar og komist að þeirri nið-
urstöðu að hún sé ekki arðbær.
Landsvirkjun hefur mótmælt
þessum staðhæfingum og bent á
að ýmsar forsendur útreikning-
anna séu ekki réttar sem leiði til
þess að heildarniðurstaðan sé
röng. Landsvirkjun hefur hins
vegar ekki lagt fram opinberlega
alla útreikninga á arðsemi virkj-
unarinnar, m.a. vegna þess að verð
á raforku til álversins er við-
skiptaleyndarmál.
Áætlað er að Kárahnjúkavirkj-
un kosti samtals um 100 milljarða
og að árlegur rekstrarkostnaður
sé um 600 milljónir. Þetta eru ekki
neinar smáupphæðir og kannski
ekki nema von að samningamenn
Landsvirkjunar og fjárfestanna
sitji yfir áætlunum og útreikn-
ingum mánuðum og misserum
saman áður en ákvörðun er tekin
um að hefja framkvæmdir. Tæp-
lega efast nokkur um að í Lands-
virkjun er fyrir hendi þekking til
að reikna út arðsemi virkjana.
Einhvern veginn hefur mér alltaf
þótt ótrúlegt að stjórnendur
Landsvirkjunar leggi til að byggð
verði virkjun fyrir 100 milljarða
vitandi vits um að virkjunin sé
ekki arðbær. Einhver kynni að
segja að stjórnvöld og þeir sem
stýra Landsvirkjun hafi lagt svo
mikið undir í sambandi við Kára-
hnjúkavirkjun að þeir hiki ekki við
að hagræða tölum til að fá út já-
kvæða niðurstöðu. En dugar það
til þess að þessi virkjun verði
reist? Landsvirkjun þarf að leggja
allar áætlanir um arðsemi virkj-
unarinnar undir erlenda banka
sem taka ákvörðun um hvort veitt
verða lán til að fjármagna bygg-
ingarkostnaðinn. Bankarnir koma
til með að yfirfara alla útreikninga
og áætlanir, væntanlega með
gagnrýnum augum. Ef dæma má
af reynslunni munu bankarnir
taka nokkra mánuði í að skoða
málið áður en þeir taka ákvörðun
um að lána peninga í verkefnið.
Þeir munu örugglega átta sig á því
ef Landsvirkjun reynir að beita
einhverjum kúnstum við að reikna
út arðsemi Kárahnjúkavirkjunar.
Þá stendur eftir ein stór spurning.
Telja menn líklegt að erlendir
bankar láni 100 milljarða króna í
fyrirtæki ef vitað er það skilar
tapi?
Niðurstaða mín er því sú að í
fyrsta lagi muni þeir sérfræðingar
sem fjalla um Kárahnjúkavirkjun
komast að niðurstöðu um arðsemi
virkjunarinnar og að sú niðurstaða
verði það nákvæm að hægt verði
að byggja á henni ákvörðun um
hvort ráðist verði í framkvæmdir.
Í öðru lagi tel ég að virkjunin verði
ekki reist nema hún sé arðbær og
útilokað sé að Landsvirkjun eða
þeir bankar sem koma til með að
lána til framkvæmdanna taki
ákvörðun um að reisa virkjunina
vitandi vits um að þeir séu að hefja
rekstur á fyrirtæki sem aldrei
muni skila hagnaði.
Þó einhverjir hafi efasemdir um
að hagkvæmt sé að reka raf-
orkuver á Íslandi sem framleiðir
orku fyrir álver þarf enginn að
efast um að það er hagkvæmt að
reka álver á Íslandi. Á síðustu
fimm árum hefur álverið í
Straumsvík skilað samtals 11,3
milljörðum í hagnað. Álver Norð-
uráls á Grundartanga, sem er mun
minna en álverið í Straumsvík,
skilaði rúmum milljarði í hagnað í
fyrra. Miðað við þessa góðu af-
komu af rekstri álveranna er ótrú-
legt annað en að hægt sé að finna
raforkuverð sem dugar Lands-
virkjun til að reisa virkjun á Aust-
urlandi og reka hana með hagnaði.
Arðsemi
Kára-
hnjúka-
virkjunar
Telja menn líklegt að erlendir bankar
láni 100 milljarða króna í fyrirtæki ef
vitað er það skilar tapi?
VIÐHORF
Eftir Egil
Ólafsson
egol@mbl.is
TRYGGVI Árnason listmálari
gerir Þingholtin og Skólavörðuholtið
í Reykjavík að umfjöllunarefni á
einkasýningu sinni í Ráðhúsinu, sem
ber heitið Kæra Reykjavík. Í flestum
myndanna er sjónum beint að hús-
um, trjám og umhverfi en í einstaka
mynd koma mannverur fyrir og ein-
staka dýr. Þeir sem vel þekkja til í
Þingholtunum ættu að kannast við
margt af því sem Tryggvi málar,
hann hefur greinilega verið þarna á
ferð nýlega til að sækja sér efnivið í
verk sín.
Myndirnar hafa yfir sér hvers-
dagslegan og látlausan blæ og sú
ákvörðun Tryggva að mála umhverfi
sem er honum kært og stendur hon-
um nærri gefur sýningunni aukið
gildi.
Sé hinsvegar rýnt í einstaka
myndir kemur í ljós að betur má ef
duga skal. Tryggvi virðist ekki hafa
tæknina fullkomlega á valdi sínu auk
þess sem tilfinningu fyrir samspili
lita og framköllun birtu er ábóta-
vant. Þetta birtist í því að of margar
myndir eru dempaðar í birtu, flatar
og líflausar. Því hefði jafnvel mátt
bjarga með því að leggja meiri vinnu
í þær. Myndirnar á sýningunni eru
þannig á mörkum þess að teljast
„næfar“.
Í einstaka mynd fær maður á til-
finninguna að Tryggvi sé undir
áhrifum frá poppurum eins og David
Hockney eða súrrealistunum Magr-
itte eða Dali eins og t.d. í myndinni
Óp trésins.
Á sýningunni er áhugi Tryggva á
því að horfa á milli húsa, inn eftir
húsasundum og eftir göngustígum
áberandi. Til þess að takast á við
slíkt myndefni eru góð tök á fjarvídd
afskaplega mikilvæg en því miður á
Tryggvi nokkuð í land í fjarvíddar-
teikningu og þarf þar að taka sig á
eða velja sér einfaldara myndefni
fyrir næstu sýningu.
Tryggva tekst best upp í mynd
númer 9, Á milli húsa, í túlkun á birtu
og í mynd númer 18, Í undirgangi,
þar sem litanotkun gengur vel upp.
Þingholtsmyndir
MYNDLIST
Ráðhús Reykjavíkur
Opið alla virka daga frá kl. 10–19 og um
helgar frá kl. 12–18. Til 7. júlí.
TRYGGVI ÁRNASON
Morgunblaðið/Golli
Tryggvi Árnason: Á milli húsa.
Þóroddur Bjarnason
FERROTINTA er heiti sýningar
sex nýútskrifaðra myndlistarmanna
frá Listaháskóla Íslands sem þessa
dagana stendur yfir í sal Íslenskrar
grafíkur. Heiti sýningarinnar vísar
jafnframt til tækninnar sem verk
listamannanna byggjast á og hafa
hinir nýútskrifuðu nemar allir valið
sér eitt verk til sýningar, en auk
þeirra sýnir lærimeistari þeirra Rík-
harður Valtingojer nokkur verk og
Sírnir H. Einarsson sem á þar tvö
verk.
Verk listamannanna átta eru öll
fígúratíf og sums staðar er það mann-
fólkið og umhverfi þess sem verður
fyrir valinu, á meðan annars staðar
takast listamennirnir á við náttúruna.
Lærimeistarinn, Ríkharður Valting-
ojer, sýnir til að mynda gott vald á
miðli sínum í verkunum Ósnortin og
Einskis manns land þar sem landið
nær að njóta sín vel í meðförum lista-
mannsins. Öllu meiri stirðleiki ein-
kennir hins vegar verk hans Út! þar
sem augað stöðvast við óeðlilega línu
mannslíkamans.
Verk Valdimars Harðarsonar Stef-
fensen, Hleðslan, sýnir einnig
skemmtileg tök á miðlinum. Kolsvart-
an himin ber þar við grjótgarð og er
myrkvun himinsins svo algjör að
myrkrið fær á sig allt að því flauels-
kennda áferð er því er stillt upp á
móti ljósleitum grjótgarðinum. Mar-
tröð Sævars Jóhannessonar er einnig
skemmtileg á að líta og nýtur frjáls-
leg, skissuleg teikningin sín vel á
svörtum grunninum. Sú hugmynd
Margrétar R. Ómarsdóttur að vinna
með spegil í verki sínu Fullkomin ver-
öld er þá einnig áhugaverð, en nær
ekki að njóta sín til fullnustu í hráu
rýminu og væri gaman að sjá lista-
konuna útfæra hugmyndina nánar.
Það er þó óneitanlega verk Sírnis,
Afneitun, sem er hvað áhrifaríkast af
verkunum 13 sem Ferrotinta geymir.
Í verkinu ber búttað barnsandlit við
dökkan bakgrunn. Augu barnsins eru
þvinguð opin með töngum og fingur
toga augnlokin upp á við og neyða
barnið til að horfa út fyrir myndsvið
sýningargestsins á hrylling sem hann
ekki sér. Afneitun er bæði sterkt verk
og kraftmikið og hreyfingin, jafnt
sem skelfing barnsins, er áhorfand-
anum augljós og skilur eftir sig þögult
óp og óljósan óhug eftir að út er kom-
ið.
Anna Sigríður Einarsdóttir
Þögult
óp
Morgunblaðið/Arnaldur
Afneitun eftir Sírni H. Einarsson.
MYNDLIST
Íslensk grafík
Á sýningunni eiga verk listamennirnir
Davíð Örn Halldórsson, Elísabet Stef-
ánsdótttir, Margrét R. Ómarsdóttir, Ólaf-
ur Ingibergsson, Sævar Jóhannesson,
Valdimar Harðarson Steffensen, Sírnir H.
Einarsson og Ríkharður Valtingojer. Sýn-
ingin er opin daglega frá kl. 14–18 og
lýkur 7. júlí.
FERROTINTA
SÉRSTÖK aukasýning á söngleikn-
um Gunnar á Hlíðarenda fyrir þýsku-
mælandi gesti verður í Sögusetrinu á
Hvolsvelli í kvöld kl. 20.30.
Njálusönghópur Sögusetursins var
á ferð um norðurhéruð Þýskalands
fyrir skömmu og flutti söngleikinn,
sem á þýsku nefnist Gunnar der
Held, á nokkrum stöðum, þ.á m. í
Hamborg, við mjög góðar undirtekt-
ir. Húsfyllir var á sýningum Njálu-
sönghópsins ytra og fjallað var um
heimsókn hinna „syngjandi víkinga“
úr Rangárþingi í sjónvarpi, útvarpi og
blöðum.
Í söngleiknum koma fram níu
rangæskir söngvarar, auk undirleik-
ara og sögumanns. Í sýningunni nk.
laugardag mun sögumaður flytja mál
sitt á þýsku, auk þess sem gestum
stendur til boða sérstök leikskrá, sem
hefur að geyma þýskar þýðingar á öll-
um söngtextum, að viðbættum grein-
um um Njálu og Íslendingasögur.
Frá og með föstudeginum 19. júlí
verður söngleikurinn Gunnar á Hlíð-
arenda sýndur með ensku tali (Gunn-
ar the hero) öll föstudagskvöld í mið-
aldaskála Sögusetursins frá 19. júlí,
en föstudaginn 2. ágúst fellur sýning-
in niður því það kvöld mun Njáluhóp-
urinn flytja söngleikinn um Gunnar í
Ottawa, höfuðborg Kanada. Þaðan
heldur hópurinn síðan til Gimli þar
sem hann skemmtir afkomendum
vesturfara á Íslendingadaginn.
Gunnar á
Hlíðarenda
fluttur á
þýsku
TÓNLISTARSKÓLINN í Vesturbyggð stendur fyrir
sýningu á nokkrum verka Guðmundar Thorsteins-
sonar, Muggs, í gamla Barnaskólanum á Bíldudal og
verður hún opnuð í dag.
Verkin sem eru 28 að tölu eru öll í einkaeign og lánuð
sérstaklega á sýninguna: olíumálverk, vatnslitamyndir
og teikningar en mörg verkanna hafa ekki komið fyrir
almenningssjónir í um 90 ár. Einnig verða á sýningunni
ljósmyndir, bækur, spil, veggspjöld og veggdiskar. Sýn-
ingin stendur til 21. júlí og er opin daglega frá 13–18.
Leikfélagið Baldur á Bíldudal verður með sýningar á
leikþætti um Pétur J. Thorsteinsson og Mugg á meðan á
sýningu verkanna stendur.Eitt af verkum Muggs: Hjásetan (1918).
Sýning á verkum
Muggs á Bíldudal