Morgunblaðið - 06.07.2002, Page 37

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. JÚLÍ 2002 37
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
  3
  " 
 " 3
" 1   "  !1! 
   
!' 

" 
    %

 
   

&

  ? 4 (((
+,#
B0
&- "  &- "
B0&- " 3&- "
 . &- 
 &-  ' 6 5"
7  72" 7  7  72#
  3


 1  "  
 ! 
     
  &- 
"-&-  
#&' ,#
#./

+  & +"7"
81
 "
 . 
 #
  3


 " 
  !1! 
     !  "-    %
"-  ""

8
>3&C
 5  D#
5

-   
  &&"
 
 
# 6  .%) ! 3- 
7
    
  # 6  7-6%


  3



 &' '
%  ! "
 "%
!  
  

"
  A7.2#3 2  6$1;.5
 /
$1;.5

8
  03 2
1!315.21
' 
 ?$,
.  3 2
, 5

1."
1C
3+A

 3 2 C "#
2
 3
 
  " 1  "  
! 
     


     
 %
3&C&
  5/#
8 &
  +
 !
   8" 147.2 .2 5&- "
  47.2  81 "
3 47.2" 7.2 & 

;47.2" ' 1 1 
& 47.2
+ B0"#
og kallaði Sigurlaug hana alltaf fóstru
sína. Þegar Sigurlaug var þriggja ára
varð fjölskyldan fyrir því mikla áfalli
að missa aleiguna í bruna, en heim-
ilisfólkið slapp naumlega úr eldinum.
Það sama ár flutti fjölskyldan að
Görðum á Álftanesi og tók sr. Árni,
faðir Sigurlaugar, við prestsembætti
þar. Þar ólst síðan Sigurlaug upp og
átti margar og ljúfar minningar af
Álftanesinu. Snemma hafði hún mik-
inn áhuga á að fá að læra og sagði hún
mér að þess vegna hefði hún „fengið“
að fara í barnaskóla aðeins átta ára
gömul og var í barnaskólanum til tólf
ára aldurs. Hún sagði mér að faðir
sinn hefði aldrei gert neinn greinar-
mun á þeim krökkunum og haft jafnt
við þau öll. Þess vegna varð hún mjög
hissa dag einn þegar hún kom heim
með einkunnabókina sína og sýndi
honum. Hann tók bókina, leit í hana,
rétti síðan konu sinni og sagði: „Sjáðu
kona, við gætum verið hreykin ef son-
ur okkar hefði komið heim með svona
einkunnabók“. Sigurlaug hafði gam-
an af þessari bernskuminningu og
síðar varð hún einn af þremur fulltrú-
um Austfirðinga í stjórn Kvenrétt-
indafélags Íslands.
Að barnaskólanámi loknu tóku þær
sig saman, Sigurlaug og systur henn-
ar, héldu fund og í framhaldi af hon-
um „kröfðust“ þær þess að fá að halda
áfram námi. Þetta varð til þess að
þær fengu allar að fara í Gagnfræða-
skólann í Flensborg. Eftir það luku
þær allar framhaldsnámi, sem var
mjög sjaldgæft í þá daga og ekki síst í
svona stórum barnahópi. Frá Görð-
um í Flensborgarskólann var þriggja
kortera gangur og þótti ekkert til-
tökumál þó yfir vetrartímann væri.
Allt var á sig leggjandi til að fá að
læra. Ögmundur Sigurðsson var
skólastjóri í Flensborg og kenndi Sig-
urlaugu m.a. landafræði. Hann sagði
þeim að þau skyldu muna það, að
„þau hefðu ekki séð Ísland fyrr en
þau hefðu séð útsýnið af Almanna-
skarði“. Hún sagðist nú ekkert hafa
vitað hvar þetta Almannaskarð var,
en komst að því síðar. Vegna veikinda
síðasta veturinn í Flensborg gat Sig-
urlaug ekki tekið lokaprófið, en gat
ekki hugsað sér að fara aftur í skól-
ann með „næsta bekk á eftir“. Hún
fékk því leyfi til að taka inntökupróf í
fjórða bekk Kvennaskólans í Reykja-
vík og náði því. Og lauk síðan námi frá
þeim skóla.
Hugur hennar stefndi alltaf til þess
að læra hjúkrun og þegar námi lauk í
Kvennaskólanum var undirbúningur
hafinn að stofnun Hjúkrunarkvenna-
skóla Íslands. Hún tók sér því frí frá
námi í nokkurn tíma og innritaðist í
fyrsta árganginn í Hjúkrunarkvenna-
skólanum árið 1930, þá nýlega orðin
tvítug, en það var aldurstakmarkið í
skólann. Fyrsta árið í námi var hún á
Akureyri og var það strangur vetur.
Unnið var með náminu og var byrjað
klukkan sex á morgnana. Frí var í
eina og hálfa klukkustund á dag og
hálfan dag í viku. Lært var á kvöldin.
Þær fengu frítt fæði og húsnæði og 25
krónur í laun á mánuði. Í febrúar árið
1931 var skólinn síðan fluttur til
Reykjavíkur, á Landspítalann sem
hóf starfsemi um áramótin 1930–1931
og var því í mótun. Þann vetur hækk-
uðu launin í 30 krónur á mánuði og
síðan upp í 50 krónur síðasta vetur-
inn. Sigurlaug útskrifaðist síðan með
fyrsta árganginum úr Hjúkrunar-
kvennaskóla Íslands vorið 1933. Hún
hafði alltaf mikinn áhuga á að læra
tungumál, sérstaklega ensku og
frönsku. Síðasta veturinn í Hjúkrun-
arkvennaskólanum hugsaði hún með
sér að hún hefði getað lifað af 30 krón-
um á mánuði árið áður og ákvað því
að sér væri engin vorkunn þennan
síðasta vetur. Tók hún því tuttugu
krónur á mánuði og fór fyrir þær í
frönskunám.
Í apríl árið 1933 tók hún sér far
ásamt vinkonu sinni með norska skip-
inu Lýru til Bergen í Noregi en þær
stöllur höfðu fengið vinnu á spítala í
Englandi. Fyrst tóku þær sér tíma og
ferðuðust um Norðurlönd og suður til
Þýskalands, en því næst sigldu þær
yfir til Glasgow og fóru þaðan til
Birmingham þar sem þær unnu á
General-sjúkrahúsinu í nokkra mán-
uði, en þar tók Sigurlaug barnahjúkr-
un sem sérnám. Hinn 1. desember
1933 fór Sigurlaug yfir til Belgíu og
vann í nokkra mánuði í Bruggmann-
sjúkrahúsinu í Brüssel og tók spítala-
stjórnun sem sérnám. Þá tók
heimþráin að gera vart við sig, en eins
og Sigurlaug sagði „átti Ísland hana“.
Hún saknaði landsins afskaplega
mikið og tók þá ákvörðun að fara
heim aftur.
Eftir að heim kom vann hún í nokk-
ur ár á Hvítabandinu og einnig á rönt-
gendeild Landspítalans.
Á þessum tíma kynntist hún verð-
andi eiginmanni sínum, Skafta Bene-
diktssyni frá Hlíð í Lóni. Þau keyptu
síðan jörðina Hraunkot í Lóni og hófu
þar búskap árið 1937. Guðlaug, systir
Skafta, var hjá þeim í heimili. Árið
1955 tóku þau að sér Friðrik, syst-
urson Skafta, sem flutti til þeirra
ásamt föður sínum, Friðriki Jónssyni
frá Eskifirði, en Kristín kona Friðriks
lést langt fyrir aldur fram.
Á fyrstu búskaparárunum í Hraun-
koti var unnið hörðum höndum við
uppbyggingu og ræktun. Þá var Lón-
ið nokkuð afskekkt sveit og Almanna-
skarðið oft ófært í langan tíma yfir
veturinn. Það kom sér því vel fyrir
héraðslækninn á Höfn að hafa mann-
eskju eins og Sigurlaugu sem gat að-
stoðað í veikindum í sveitinni og hafði
lyf sem hún gat notað ef nauðsyn bar
til.
Sigurlaug var annáluð fyrir gest-
risni og myndarskap í heimilishaldi.
Mikill gestagangur var alla tíð í
Hraunkoti og til minningar um það
eru fjölmargar gestabækur á heim-
ilinu sem ritað hefur verið í á mörgum
tungumálum.
Sigurlaug hafði mikla ánægju af
ræktun og þau hjónin komu sér upp
fallegum garði við bæinn, sem margir
hafa notið að skoða í gegnum árin.
Sigurlaug pantaði líka fræ víða að úr
heiminum og var í mörgum blóma- og
fræklúbbum í gegnum árin.
Sigurlaug var skáldmælt, en fór
dult með það. Þegar hún kom á Skjól-
garð sagði hún mér að hún hefði að-
eins fengist við að „hnoða saman vís-
um“ og í framhaldi af því fór hún með
heilu ljóðabálkana fyrir mig, sem
margur hefði getað verið stoltur af.
Mörg sumardvalarbörn voru árum
saman í Hraunkoti, en Sigurlaug
sagði að þau myndu hafa verið hátt í
þrjátíu talsins. Sum dvöldu þar í
mörg sumur og heilu systkinahóparn-
ir voru búnir að dvelja hjá þeim hjón-
um.
Sigurlaug starfaði mikið að fé-
lagsmálum innan sýslu og utan. Eins
og áður sagði var hún einn af þremur
fulltrúum Austfirðinga í stjórn Kven-
réttindafélags Íslands. Þá var hún
lengi í Kvenfélaginu í Lóni og um
tíma formaður Kvenfélagasambands
Austur-Skaftafellssýslu. Í því félagi
var hún einn aðalhvatamaðurinn að
stofnun fæðingarheimilis fyrir sýsl-
una, sem staðsett var á Höfn. Í fram-
haldi af því var Elli- og hjúkrunar-
heimili Austur-Skaftafellssýslu
stofnað, sem síðar hlaut nafnið Skjól-
garður. Þá var hún lengi í sóknar-
nefnd Stafafellskirkju og um tíma
formaður. Hún var organisti í Stafa-
fellskirkju í 56 ár, með tveggja ára
hléi. Þá var hún formaður sjúkrasam-
lagsins árin 1953 til 1973.
Sigurlaug var mikil hannyrðakona
og eftir hana liggja mikil listaverk á
því sviði. Hún saumaði líka mikið eftir
að hún kom á Skjólgarð og lét sig ekki
muna um að panta sér handavinnu frá
útlöndum ef hún sá eitthvað fallegt í
pöntunarlistunum.
Fyrst og síðast var Sigurlaug
hjúkrunarkona af guðs náð. Hún
fylgdist ótrúlega vel með öllum nýj-
ungum á því sviði og ekki síst með
þeim genarannsóknum sem nú eru
efst á baugi. Hún las mikið af erlend-
um tímaritum um læknavísindi og
hafði mikinn áhuga á öllu í því sam-
bandi.
Sigurlaug var einstaklega ljúf og
jákvæð manneskja sem öllum vildi
gott gera og hjálpa. Hún var langt á
undan sinni samtíð með svo marga
hluti. Það er mikill heiður að hafa
fengið að kynnast henni og umgang-
ast í hátt í fimmtíu ár. Ég mun aldrei
gleyma síðustu sólarhringunum
hennar á Skjólgarði og allri þeirri vin-
semd og hlýju sem starfsfólkið þar
sýndi henni og okkur báðum. Það var
ómetanlegt fyrir hana og talaði hún
oft um það hve mikils virði það væri
fyrir okkur Hornfirðinga að hafa
þessa stofnun í heimabyggð með öllu
þessu yndislega starfsfólki. Í dag
verður útför Sigurlaugar gerð frá
Stafafellskirkju í Lóni, hennar gömlu
heimasveit. Minningin um merka,
greinda og mikilhæfa konu lifir um
ókomna tíma. Hún hélt skýrri hugsun
til hinstu stundar og mundi atburði
langrar og viðburðaríkrar ævi í smá-
atriðum. Ég mun sakna hennar og fæ
aldrei þakkað henni allt sem hún gaf
mér í gegnum tíðina. Guð blessi Sig-
urlaugu Árnadóttur.
Agnes Ingvarsdóttir.
Nú er langt um liðið síðan ung og
glæsileg kona fluttist hingað í sýsluna
og gerðist bóndakona í Hraunkoti í
Lóni. Þótt glæsileikinn og heimsborg-
arabragurinn yrði það sem sveitung-
arnir veittu líklega fyrst athygli í fari
hennar, kom fljótt í ljós að þessi
„gestur“ var mjög hæfileikaríkur á
margan máta.
Sigurlaugu kynntist ég ekki fyrr en
ég fluttist hingað í sýsluna eftir 1970.
Frændsemi konu minnar við
Skafta í Hraunkoti varð líklega til
þess að við hjónin áttum fleiri ferðir
en ella heim að Hraunkoti næstu árin.
Einnig komum við oft til kirkjulegra
athafna í litlu sóknarkirkjunni að
Stafafelli, en þar var Sigurlaug jafnan
organisti.
Þegar ég hugsa til heiðurskonunn-
ar Sigurlaugar í Hraunkoti frá liðnum
árum, held ég að mér verði minnis-
stæðast haustkvöld þar í stofunni er
hún spilaði fallegt sálmalag á orgelið,
en fyrir og eftir var grafarþögn að
öðru leyti en því að slagklukkan á
veggnum minnti á að tíminn stendur
ekki kyrr.
Eftir að heilsu Sigurlaugar fór að
hraka svo, að hún varð að dveljast hér
á hjúkrunarheimilinu, gerðum við
hjónin henni heimsókn við og við. Á
milli þess sem konurnar ræddu um
hannyrðir og nýjasta verkefnið á því
sviði í höndum Sigurlaugar, var rætt
um flest milli himins og jarðar. Fyrst
þá gerði ég mér fyllilega grein fyrir
hve þekking hennar á málefnum fjær
og nær, bæði í tíma og rúmi, var yf-
irgripsmikil. Ef menn halda að svona
heimsóknir séu einkum til dægra-
styttingar fyrir vistmanninn, þá átti
það ekki við í þessu tilfelli. Það var
Sigurlaug sem oft á tíðum jós af
nægtabrunni þekkingar og reynslu
svo unun var á að hlýða.
Nú á kveðjustund veit ég með vissu
að sá hópur er stór, sem hugsar með
hlýju og þakklæti til alls þess, sem
Sigurlaug áorkaði til góðs á farsælli
ævi. Hvað t.d. um þann stóra hóp
„sumarbarna“, sem dvalist höfðu í
Hraunkoti á liðnum áratugum, sum
ár eftir ár? Og hvað um heimilisfólkið
á Skjólgarði frá liðnum árum? Hver
var í broddi fylkingar þegar barist
var fyrir stofnun dvalar- og hjúkrun-
arheimilis hér á sínum tíma? En stór
er sá hópur samferðafólks hennar,
sem farinn er á undan yfir Móðuna
miklu. Og ef ég má leyfa mér að
bregða ævintýrablæ á háalvarlegan
hlut, þá sé ég fyrir mér, að hennar
bíða mörg hlý handtök og blessunar-
orð handan grafar.
En það mega ekki allir hlutir mæla.
Blómskrúðið í lystigarðinum í Hraun-
koti lætur sem ekkert sé, en ber
áfram vitni um eigandann. Og hvað
t.d. um litlu sóknarkirkjuna á Stafa-
felli, þar sem Sigurlaug var organisti í
áratugi? Hver var það sem kom í veg
fyrir, á sínum tíma, að hún yrði aflögð
og rifin til grunna? Svona mætti
áfram telja.
Þegar svo kistan er borin þar fram
og út, fer vel á því að menn og mál-
leysingjar sameinist í þögn. Það var
einkenni á gifturíku ævistarfi hús-
freyjunnar í Hraunkoti, að berja ekki
bumbur.
Ég votta öllum ættingjum hennar
og vinum samúð mína.
Heimir Þór Gíslason.
 Fleiri minningargreinar um Sig-
urlaugu Árnadóttur bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.