Morgunblaðið - 15.08.2002, Qupperneq 12

FRÉTTIR
12 FIMMTUDAGUR 15. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GUÐNI Ágústsson landbún-
aðarráðherra segir um úrskurð
Skipulagsstofnunar á mati á um-
hverfisáhrifum
Norðlingaöldu-
veitu, að hann
komi sér nokkuð
á óvart. „Ekki
síst sú ákvörðun
að með ýmsum
hliðaraðgerðum
verði hægt að
fara með lónið í
578 metra hæð
yfir sjávarmáli. Ég verð að segja fyr-
ir mig að þegar sá hefur talað sem
hefur það lögum samkvæmt að at-
vinnu sinni að verja bæði umhverfið
og fuglalalífið, þá verð ég að fá tíma
til að fara yfir þennan úrskurð og
skoða hvað hann þýðir fyrir verndun
Þjórsárveranna til framtíðar.“
Aðspurður segir Guðni að hann
hafi sagt það áður að lítið eða ekkert
megi gera sem eyðileggi Þjórs-
árverin. Spurður hvort úrskurðurinn
sé í samræmi við þá afstöðu segist
hann ekkert vilja segja um það. „Ég
verð fyrst og fremst að fá tíma. Ég
trúi því illa að skipulagsstjóri sé að
leggja til einhverja leið sem muni
eyðileggja Þjórsárverin. Ég mun
fara bæði yfir það sem ég hef sagt og
gert í þessu, taka mér tíma til að lesa
úrskurðinn yfir og ræða við hags-
munaaðila, ekki síst heimamenn,
sem hafa eins og ég miklar tilfinn-
ingar til þessarar náttúru sem þarna
er og vilja með engu móti að hún
verði eyðilögð.“
Guðni Ágústsson
Verð að fá
tíma til að
fara yfir
úrskurðinn
MARGRÉT Frímannsdóttir, vara-
formaður Samfylkingarinnar, segir
að úrskurður Skipulagsstofnunar á
mati á umhverfis-
áhrifum Norð-
lingaölduveitu í
Þjórsárverum
komi sér mjög á
óvart. „Ég er bú-
in að lesa í gegn-
um úrskurðinn,“
segir hún, „og ef
ég hefði ekki vit-
að niðurstöðuna
fyrirfram hefði ég reiknað með að í
úrskurðinum væri verið að rökstyðja
aðra niðurstöðu, þ.e. þá niðurstöðu
að það yrði ekki heimilt að skerða
Þjórsárverin.“
Margrét segir að sér finnist sjálfri
ekki koma til greina að skerða
Þjórsárverin. Hún minnir á að
Þjórsárverin séu svokallað Ramsar-
svæði og að þau séu eitt mikilvæg-
asta svæði hálendisins fyrir plöntu-
og dýralíf. „Ég reikna með því að
stóryrtar yfirlýsingar ráðherra
Framsóknarflokksins, þ.e. landbún-
aðarráðherra og umhverfisráðherra,
verði til þess að ríkisstjórnin fari
ekki að þessum úrskurði Skipulags-
stofnunar,“ segir Margrét.
„Guðni Ágústsson landbún-
aðarráðherra hefur lýst því yfir að
ekki verði fermetri skertur í Þjórs-
árverum. Hann hlýtur sem stjórn-
málamaður að vilja láta taka mark á
sér. Ég reikna því fastlega með því
að við verðum samstiga í að vernda
Þjórsárverin og koma í veg fyrir að
þau verði skert,“ segir hún. „Siv
Friðleifsdóttir umhverfisráðherra
hefur talað í svipaða veru í fjöl-
miðlum. Hún hefur tekið Þjórsárver
sem sérstakt dæmi um náttúruperlu
sem beri að vernda. Þetta er því
hennar möguleiki á að verða trú-
verðug sem umhverfisráðherra.“
Margrét
Frímannsdóttir
Kemur ekki
til greina
að skerða
Þjórsárverin
STEINGRÍMUR J. Sigfússon,
formaður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, segir úrskurð
Skipulagsstofn-
unar, á mati á
umhverfisáhrif-
um Norð-
lingaölduveitu í
Þjórsárverum,
vera mikil von-
brigði. „Í fyrsta
lagi hef ég bund-
ið miklar vonir
við að Skipulags-
stofnun teldi 20 ára gamla friðlýs-
ingu Þjórsárvera vera eina og sér
svo sterkt innlegg í málið að það
þyrfti eitthvað mjög mikið að
koma til, til að henni yrði raskað,“
segir hann.
Steingrímur segir í öðru lagi að
hann hefði talið að andstaða aðila,
sem málinu tengjast, s.s. Þjórs-
árveranefndar, Náttúruverndar
ríkisins og sveitarstjórnar Skeiða-
og Gnúpverjahrepps, hvetti Skipu-
lagsstofnun til að hafna öllum
framkvæmdum á umræddu svæði.
Að auki hefði Skipulagsstofnun
borist fjöldi athugasemda frá að-
ilum sem hefðu lagst eindregið
gegn framkvæmdunum.
„Ég verð líka að segja að ég
batt vonir við að staða umhverf-
ismála á Íslandi í dag væri önnur
en þessi úrskurður gefur til
kynna, því ef svo heldur fram sem
horfir missum við með þessu ann-
að friðlýsta svæðið í röð undir
virkjanir. Það var að vísu ekki við
Skipulagsstofnun að sakast í fyrra
tilvikinu, en það á þó við hér.“
Steingrímur segir að í ljósi þess
að svæðið hefði verið friðlýst fyrir
u.þ.b. 20 árum velti hann því fyrir
sér hvort Íslendingum væri með
úrskurði Skipulagsstofnunar að
miða aftur á bak í umhverf-
ismálum. Hann segir að í þeim
efnum sé fyrst og fremst við rík-
isstjórn Íslands að sakast, því hún
hafi gefið út veiðileyfi á náttúru
landsins, með því að hafa hér opið
hús fyrir erlenda aðila sem vildu
byggja og stækka stóriðjuver. „En
ég trúi því og vona að þetta mál
sé ekki búið,“ segir hann. Bar-
áttan gegn Norðlingaölduveitu,
sem Steingrímur telur þó réttara
að kalla Þjórsárveravirkjun, haldi
áfram. „Við [hjá Vinstrihreyfing-
unni-grænu framboði] munum að
minnsta kosti ekki draga af okkur
í því að berjast gegn eyðileggingu
Þjórsárvera til hinstu stundar.“
Hann segir að það sé algjörlega út
í hött að halda öðru fram en að
Norðlingaölduveita muni setja
svæðið í stórfellda hættu.
Heimatilbúin tímanauð
Steingrímur vekur athygli á því
að álvers- og virkjanafram-
kvæmdir fyrir austan eigi að fara
fram á svipuðum tíma og stækkun
álversins á Grundartanga og
stækkun álversins í Straumsvík.
„Þessi ósköp öll eiga að gerast á
nokkurra ára tímabili,“ segir
hann. „Mér finnst merkilega lítil
umræða hafa farið fram um það.“
Steingrímur gagnrýnir það
einnig að málum sé gjarnan stillt
upp á þann veg að Norðlingaöldu-
veita sé forsenda stækkunar
Norðuráls. „Það er ekki annað
hægt en að gagnrýna hlut fjöl-
miðla í því,“ segir hann. „Þessi
ótrúlega uppstilling mála sást t.d.
síðast í Fréttablaðinu í morgun
[gærmorgun] en þar er sagt að
Norðlingaölduveita sé forsenda
stækkunar Norðuráls.“ Stein-
grímur segir ekki rétt að halda
því fram að ekki sé hægt að
bræða álið á Grundartanga nema
rafmagnið komi nákvæmlega úr
Norðlingaölduveitu. „Þetta er
heimatilbúin tímanauð Landsvirkj-
unar og stjórnvalda til að réttlæta
það að fara í þessa virkjun. Stað-
reyndin er auðvitað sú að það á
bara að segja við Norðurál: „Þið
fáið rafmagn þegar það er tilbúið.“
Hvort það verði hálfu eða einu ári
fyrr eða síðar eða svo á auðvitað
ekki að ráða neinu. Ef menn vilja
ekki ráðast í Norðlingaölduveitu,
sem menn að sjálfsögðu eiga ekki
að gera, á að skoða aðra virkj-
unarkosti, sem eru nógir fyrir og
miklu fýsilegri.“
Steingrímur segir, að hegðun ís-
lenskra stjórnvalda og Landsvirkj-
unar gagnvart erlendum viðsemj-
endum sínum sýni fullkomna
auðmýkt þeirra. Stjórnvöld og
Landsvirkjun láti viðsemjendur
sína gjörsamlega ráða ferðinni í
einu og öllu. Biðji viðsemjendurnir
um rafmagn á tilteknum tíma sé
rokið til og ráðist í að virkja það
sem hendi er næst. „Flatar geta
menn nú ekki lagst með því að
segja við þjóðina: Við verðum að
fórna Þjórsárverum af því að
Norðurál þarf að fá rafmagn á til-
teknum tíma.“
Úrskurður-
inn mikil
vonbrigði
Steingrímur
J. Sigfússon
SVERRIR Hermannsson, formaður
Frjálslynda flokksins, segist undr-
andi á úrskurði Skipulagsstofnunar á
mati á umhverfis-
áhrifum Norð-
lingaölduveitu,
sem birtur var í
fyrradag. „Ég
varð nú líka undr-
andi á úrskurð-
inum á sínum
tíma í Kára-
hnjúkum,“ segir
Sverrir og vísar
til þess þegar Skipulagsstofnun hafn-
aði Kárahnjúkavirkjun sl. sumar.
Sverrir segist ekki vita hvaða mark
hann eigi að taka á Skipulagsstofnun
þegar hún dæmir Kárahnjúkavirkj-
un ótæka en Norðlingaölduveitu, eitt
frægasta fuglaland veraldar, færa,
þótt það sé með skilyrðum. „Það er
mín trú að þeim sé jafngott í Lands-
virkjun að hætta við þessar hug-
myndir, því þetta verður aldrei
leyft.“ Aðspurður segir Sverrir að
landsmenn muni rísa upp og mót-
mæla virkjuninni. Síðan segir hann:
„Það verður ekki allt metið til fjár.
Og ekki þetta.“
Sverrir segir að hann ali þó þá
hugmynd með sér að Landsvirkjun
muni halda Norðlingaölduveitu
frammi og nota hana síðan í skipti-
mynt fyrir Kárahnjúkavirkjun. „Ég
hef ekki sleppt þeirri hugmynd að
Landsvirkjun muni gefa eftir í þessu
máli og ná þá frekari sátt við um-
hverfisverndarsinna um Kára-
hnjúka,“ segir hann. „Það er ótækt
að sökkva Þjórsárverum,“ bætir
hann við.
Sverrir Hermannsson
Undrandi á
úrskurðinum
GRUNUR leikur á að selskópnum
Núlla litla labbakúti hafi verið rænt
úr dýragarðinum Slakka í Laug-
arási í Biskupstungum. Eigandi
dýragarðsins tilkynnti lögreglu á
þriðjudag að Núlli litli, sem er
nokkurra mánaða gamall, væri
horfinn, en hans var leitað í ná-
grenni dýragarðsins á mánudag. Að
sögn lögreglu er óvíst hvað gerst
hefur, en grunur leikur á að ein-
hver hafi brotist inn í dýragarðinn í
fyrrgreindum tilgangi.
Helgi Sveinbjörnsson, einn eig-
enda dýragarðsins, segir að búið sé
að leita alls staðar að Núlla litla en
engin för séu sjáanleg eftir hann.
Þá séu afar litlir möguleikar á að
hann hafi komist út úr garðinum af
sjálfsdáðum. Leitarhundur var not-
aður og rakti hann slóð niður að
hliði við girðingu sem rifin hafði
verið niður að hluta. Þar við bætist
að nálæg vörubretti höfðu verið
færð til.
Núlli litli labbakútur er landsels-
kópur sem fannst einn og yfirgefinn
í Vík í Mýrdal í vor. Hann var sár-
svangur og máttfarinn þegar hjón
þar á ferð fundu hann en hresstist
fljótt þegar þau tóku hann í fóstur.
Síðar fékk hann heimili í dýragarð-
inum Slakka og lærði fljótt að synda
í félagsskap fimm bleikja í tjörn í
garðinum. Kom þeim vel saman og
ekki síður var samkomulagið gott í
svefnskálanum þar sem hann dvaldi
með nokkrum fuglum þegar hann
var ekki að leika sér í tjörninni við
bleikjurnar. Núlla litla er sárt sakn-
að og segir Helgi að kópurinn hafi
aldrei reynt að strjúka og að honum
hafi liðið vel og étið 20 kg af síld
vikulega. Segist hann ekki átta sig á
ástæðum þess að einhver hafi viljað
ræna honum.
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðarsson
Núlli litli labbakútur ásamt Heiðdísi Hafþórsdóttur í Slakka í sumar.
Núlla litla
sárt saknað
Grunur um selsrán
í dýragarði
KATRÍN Fjeldsted, þingmaður
Sjálfstæðisflokksins, segir að úr-
skurður Skipulagsstofnunar á mati
á umhverfis-
áhrifum Norð-
lingaölduveitu
komi sér á
óvart. „Ég varð
fyrir von-
brigðum með úr-
skurðinn. Mér
finnst eðlilegt að
hann verði
kærður, hvað
sem það hefur síðan í för með sér.“
Katrín minnir á að það rafmagn
sem ætlunin sé að sækja með
Norðlingaölduveitu sé fyrst og
fremst ætlað til stækkunar Norð-
uráls á Grundartanga. „Samkvæmt
upplýsingum sem umhverfisnefnd
Alþingis fékk sl. sumar um Urr-
iðafossvirkjun og Núpsvirkjun, þá
liggur fyrir að hvor virkjun um sig
er um 150 MW,“ segir Katrín.
„Eftir þeim upplýsingum sem við
höfðum í umhverfisnefndinni þarf
stækkun Norðuráls úr 90 þúsund
tonnum í 180 þúsund tonn um 150
MW, sem er eins og önnur þessara
virkjana, og stækkun um 60 þús-
und tonn í viðbót, þarf 100 MW,
þannig að með virkjunum við Urr-
iðafoss og Stóranúp, má fá þessa
orku, sem þarf til að stækka Norð-
Katrín Fjeldsted
Litið verði
til annarra
virkjana-
kosta
urál,“ segir Katrín. „Ég skil ekki
afhverju menn beina sjónum ekki
frekar að þessum virkjanakostum.
Um þá mun líkast til nást mun
meiri samstaða og friður heldur en
um það að skerða Þjórsárver.“
Katrín segir að hugsanlega sé ekki
litið til þessara tveggja virkjana
vegna þess að það gæti tekið
lengri tíma að byggja þær; þ.e.
vinna við þær sé ekki komin eins
langt og vinna við Norðlingaöldu-
veitu. „Mér finnst þetta, þ.e. Urr-
iðafossvirkjun og Núpsvirkjun,
hins vegar miklu æskilegri leið,
vegna þess hve mikilvæg Þjórs-
árver eru.“
Friðlandið verði stækkað
Katrín minnir á að heimamenn í
Skeiða- og Gnúpverjahreppi, hafi
lengi lýst andstöðu sinni við að
hróflað verði við Þjórsárverum.
„Og margir telja eðlilegra að frið-
landið þar verði stækkað verulega,
fremur en skert. Þjórsárver eru
dásamlegt náttúrufyrirbæri og eru
vernduð skv. alþjóðasáttmálanum
kenndum við Ramsar. Og það er
ekki að ófyrirsynju. Umhverf-
isnefnd þingsins fór þarna fyrir ári
og þarna laukst upp fyrir manni
veröld; frjósöm þykk gróðurþekja í
eyðimörk. Það var ógleymanleg
sjón.“
Katrín segir að á móti komi að
það sé mikilvægt að nýta auðlindir
þjóðarinnar. „Og auðvitað eru
menn að setja þetta allt á vog-
arskálarnar. En gallinn er sá að
það þarf alltaf að hraða fram-
kvæmdum. Og þeim er hraðað á
kostnað vandvirkni og á kostnað
þess að huga að framtíðinni; að
óbornum kynslóðum.“ Katrín segir
að stjórnvöld hugsi í kjörtímabilum
en ekki í áratugum. Það sé miður.
„Hálendið þarf á því að halda að
menn hugsi lengra fram í tímann
en að næstu kosningum.“ Katrín
segir ennfremur að stjórnvöld sitji
beggja vegna borðsins; stjórnvöld
stuðli að lagasetningum á Alþingi
um að heimila virkjanir og sömu
stjórnvöld séu líka áhrifavaldar um
það hvað Landsvirkjun hafist að.
„Og á móti þessum sterku öflum
koma umhverfissamtök. Þau mega
sín lítils gagnvart slíku valdi. Þau
hafa ekki fjármagn til að kynna
málstað sinn á sama hátt og
stjórnvöld geta,“ segir Katrín.