Morgunblaðið - 15.08.2002, Blaðsíða 46

Til hluthafa Delta hf.
Pharmaco hf. hefur tryggt sér yfir 50% hlutafjár í Delta hf. og er því félag-
inu skylt að gera öðrum hluthöfum Delta yfirtökutilboð. Tilboðið er gert með
vísan til V. kafla laga nr. 34/1998 um starfsemi kauphalla og skipulegra til-
boðsmarkaða, sem og reglugerð nr. 432/1999 um yfirtökutilboð.
Allir hluthafar, skv. hlutaskrá Delta í lok mánudagsins 12. ágúst 2002, fá sent
tilboðsyfirlit og eyðublað til samþykkis tilboði. Gögnin liggja einnig frammi
hjá Búnaðarbankanum Verðbréfum, þriðju hæð Hafnarstræti 5, Reykjavík, auk
þess sem nálgast má eyðublöð á vefsíðu Búnaðarbankans, www.bi.is.
Tilboðsverð og greiðsluskilmálar
Verð samkvæmt tilboði þessu miðast við gengið 77 fyrir hverja krónu nafn-
verðs hlutabréfa í Delta. Bréfin verða greidd með afhendingu nýrra hluta í
Pharmaco á genginu 73 að því gefnu að hluthafafundur Pharmaco hf., sem
haldinn verður 22. ágúst veiti heimild fyrir hlutafjáraukningunni. Skiptigengi
bréfa Pharmaco og Delta er því 1,054794521 kr. hlutafjár í Pharmaco á móti
1 kr. hlutafjár í Delta. Tilboðið svarar til hæsta verðs sem Pharmaco hefur
greitt fyrir hlutabréf í Delta síðustu sex mánuði.
Gildistími tilboðsins
Tilboð þetta gildir til kl. 16.00 föstudaginn
18. október 2002. Samþykki tilboðs verður að
hafa borist fyrir þann tíma, á þar til gerðum
eyðublöðum, til Búnaðarbankans Verðbréfa.
Umsjónaraðili
Búnaðarbanki Íslands hf., kt. 490169-1219,
Austurstræti 5, 155 Reykjavík.
O
D
D
I H
F
I6
92
9
Pharmaco
Pharmaco hf.
kt. 500269-7319
Hörgatúni 2
210 Garðabær
DELTA
Delta hf.
kt. 500490-1799
Reykjavíkurvegi 78
220 Hafnarfjörður
UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 15. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HELSTU þorsk-
stofnar í Norður-Atl-
antshafi hafa annað-
hvort hrunið eða beðið
afhroð án þess að við-
hlítandi skýringar hafi
fengist aðrar en of-
veiði. Meðalþungi fiska
hefur sífellt lækkað og
eldri fiski fækkað og
veiði hefur byggst í
vaxandi mæli á ung-
fiski; þungi miðað við
aldur hefur lækkað
smám saman með
sveiflum. Hrunið í
Kanada er mörgum
kunnugt, en þar æxl-
uðust mál þannig að veiðibann hefur
nú verið í áratug og hefur það ekki
náð að rétta við stofnana. Sjávarút-
vegsráðuneytið DFO hefur birt
(2001), að veiði á stærstu svæðunum
(2J3KL) ásamt skráðu brottkasti
nægi ekki til að skýra hrunið. Það
hefur fallist á að þorskstofnar þar
við land geti verið margir en fisk-
urinn ekki einsleitur.
Hliðstætt hefur orðið hér og veiði-
stofn þorsks minnkað um meira en
helming á fjórum áratugum og veið-
ar eftir því. Höfundur þessa pistils
er í hópi þeirra, sem
talið hafa að skýringa
sé að leita í erfðabreyt-
ingum, sem smám sam-
an hafi gerst með
stærðarvali. Banda-
rískir vísindamenn,
D.O. Conover & S.B.
Munch (C & M) við
New York State Uni-
versity, hafa birt niður-
stöður tilrauna
(Science, 5 July 2002,
Vol.297, bls. 94–96) en í
þeim var smáfiskurinn
silfuræringi flokkaður
(10% þeirra stærstu og
10% þeirra minnstu) og
hóparnir látnir hrygna og afkvæmi
valin á sama hátt eftir eldi. Eftir
fjórar kynslóðir var stærðarmunur
kynþroska fisks orðinn 6 á móti 1 en
meðalþungi hópa 2 á móti 1 og upp-
skera eftir því. Það var engin tilvilj-
un að þessi dýra tilraun var gerð því
mörgum hefur orðið starsýnt á
minnkandi botnfiska og uppskeru án
viðhlítandi skýringa, t.d. hrun í æti
eða vistkerfisbreytingar. Ofveiði er
viðkvæðið, en sú skýring nægir ekki
ein sér til að skýra einkenni eins og
sífellt smærri og yngri fiskur og
vaxtarhraði minnkandi og lítið um
stórfisk, lækkandi kynþroskaaldur
og minnkandi afrakstur. Ef allt er
með felldu getur lítill stofn með
ungum og hraðvaxta kynslóðum
beinlínis „sprungið út“ og vaxið
mjög hratt þegar rýmkar um hann.
C & M sögðu beinlínis, að viðvarandi
fiskveiðilíkön og framkvæmd fisk-
veiðistjórnunar hefði – „virt að vett-
ugi (ignore) þróunarkenningu Darw-
ins“ –.
Skiptir stærð máli?
Svo spyr Kristján Þórarinsson
(KÞ) í Mbl. 19.7. sl. og segir sumt í
skrifum höfundar um stærðarval
veiðarfæra hæpið. Opinber nýting-
arstefna hér byggist á stærðarvali
fiska í afla, tilteknum möskvum í
botnvörpum og dragnót svo og lág-
markslengdum á veiddum þorski (55
cm) og flóknum hlutfallsreglum um
undirmál; aflamarkskerfi er síðan
notað til að stjórna útdeilingu og
heildarmagni afla. Einmitt svona
reglur eru viðfangsefni C & M. KÞ
segir að stór fiskur geti verið gamall
og að hraðvaxta fiskur sé sá sem er
stór miðað við aldur. Rétt er það og
sé rýnt í vaxtareinkenni þorsks við
Ísland og tekin dæmi, sem byggjast
annars vegar á hraðvaxta þorski a,
sem nær 3 kílóum á 5 árum og hins
vegar hægvaxta b, sem nær sama
þunga á 7 árum, fæst eftirfarandi:
1: Lagnet í sjó eru með möskvum,
sem veiða fisk sem er 3 kg og stærri
og taka 25% af öllum veiðistofni á
hverju ári (sbr. 25% aflareglan). Ef
gengið er út frá því að jafnmargir
nýliðar (3 ára) af a og b hafi orðið til
(0,4–0,6 kg) og byrjað að veiðast sem
3 kg fiskar, hafa veiðst þrefalt fleiri
a-fiskar en b-fiskar 4 árum seinna,
en í sjó verða næstum tvöfalt fleiri b-
fiskar eftir. Hraðvaxta a-fiskur hef-
ur þá verið veiddur í 3 ár en b-fiskur
í eitt. Gert er ráð fyrir að náttúru-
legur dauði N sé 20% á ári fyrir fisk
0,4–3,0 kg, en heildardauði (N+F)
40% á ári eftir það. Ef gert er ráð
fyrir að næsta kynslóð afkomenda a
og b komi inn sem 3-ára nýliðar í
sömu hlutföllum og foreldrar eru í
sjó (ca. 1 á móti 2) heldur erfðarek, –
“genetic drift“ – eins og C & M kalla
það, áfram og hlutfall a-fiska af heild
lækkar sífellt og um helming með
hverri nýrri kynslóð.
2: Ef gert er ráð fyrir sömu for-
sendum og 8 kg fiskur veiddur sér-
staklega, má sjá að ca 3 faldar líkur
eru á því að hann sé a-fiskur í fyrstu
kynslóð og 7 faldar sem 10 kg. Eftir
því sem kynslóðum fjölgar, aukast
líkur á því að 8–10 kg fiskur verði b-
fiskur.
Erfðarek og hrygning
Á meðan ástand er ekki orðið
slæmt eru meiri líkur á því að stór
fiskur sé hraðvaxta og þess vegna
er, í samræmi við almannaróm,
meiri vonarpeningur í stórum fiski
en litlum til að gefa af sér hraðvaxta
afkomendur, en ekkert er svart-
hvítt í þessum efnum. Auk þess eru
stór hrogn talin lífvænlegri en lítil. Í
ljósi þessa er áhyggjuefni hversu lít-
ið er nú um fisk sem er 7 ára og eldri,
en sá sem er það er grunsamlega lít-
ill. Áreiðanlegustu einkenni erfða-
reks er að finna í stöðugt hækkandi
kynþroskahlutfalli smáfisks, en nú
er svo komið að 4 sinnum fleiri fiskar
hafa hrygnt þegar hann er orðinn 3
kg miðað við ástand fyrir aldarfjórð-
ungi; þannig til komin hrogn ung-
fisks hljóta að geta brugðið til
beggja vona.
Botnvarpa og dragnót stærðar-
velja á sama hátt en á stærðarbilinu
á milli 0,5 og 1 kg í stað 3 kg og geta
afleiðingar orðið svipaðar, en mörg
torskilin einkenni eins og lotugangur
í vexti og stærðum stofns geta átt
uppruna á smáfiskastiginu. Varla er
nokkur vafi á því að þorskur nærist
að nokkru leyti á þorskseiðum, en á
smáfiskastigi getur skipt sköpum
hvort hraðvaxta fiskur nái yfirhönd-
inni yfir lélegri meðbræðum; nú má
sjá dæmi þessa við Vestfirði að
þorskseiði frá í vor finnast í mögum
auk botndýra, en ekki trönusíli eða
loðna í sama mæli og áður.
KÞ telur að hófleg sókn sé líkleg
til að viðhalda fjölbreytni og stuðli
að góðri nýliðun í fjölda og gæðum.
Það má hafa verið rétt fyrir kannski
2–3 áratugum, en C & M telja alls
óvíst, með hliðsjón af vondri reynslu
í Kanada, hvernig gangi að snúa við
uppsöfnun á hægvaxta fiski, en ljóst
er að vaxtarhraði fiska samsvarar
ekki bara b-fiski heldur einnig verri
án þess að endir sé í sjónmáli.
Höfundur er ósammála KÞ hvað
varðar möguleika krókaveiða og tel-
ur að með vali á krókum (reglur) og
beitu megi stuðla að því að mest sé
veitt af miðlungsfiski og líkur þannig
auknar á því að erfðaefni hraðvaxta
fiska „reki“ til nýliða og að sam-
keppnisstaða þeirra sé betur tryggð
með þannig veiðum en með sókn-
arminnkun einni og óbreyttri notkun
á netveiðarfærum; þannig eru höfð
áhrif á samkeppnisstöðu hraðvaxta
fisks.
Afneitun þróunar-
kenningar Darwins
Jónas Bjarnason
Fiskistofnar
Þorskur, segir
Jónas Bjarnason,
nærist að nokkru leyti
á þorskseiðum.
Höfundur er efnaverkfræðingur.
UNDANFARIÐ
hefur æ oftar komið í
huga mér hugmynd,
sem Albert Guð-
mundsson, fv. ráð-
herra Sjálfstæðis-
flokksins, ræddi við
mig, þegar umræður
um umboðsmann Al-
þingis stóðu yfir. Al-
bert vildi, að komið
yrði á fót embætti um-
boðsmanns fólksins,
sem gæti tekið upp
mál er vörðuðu hag
fólksins í landinu.
Í umræðum um
SPRON-málið hefur
ljóslega komið fram,
að „nomenklatúran“ í Reykjavík tel-
ur sig eiga SPRON. Hinir nýju
kvótaeigendur hafa nú samþykkt,
að sameinast um að þeir eigi
SPRON. Í máli sparisjóðsstjóra
SPRON hefur komið fram, að við
breytingu á lögum um sparisjóði
lögðu stofnfjárfestar inn í SPRON
sem svarar til 15% af eignum sjóðs-
ins. Hinn 85% hlutinn, sem orðið
hefur til á sjötíu árum, á nú að verða
eign þessa hóps. Þá er væntanlega
þar á meðal talinn 2,8 milljarða
króna menningar- og líknarsjóður
SPRON. Raunin er hins vegar sú,
að fólkið í Reykjavík á 85% hluta
SPRON, sem kosnir fulltrúar okkar
Reykvíkinga á Alþingi og í borgar-
stjórn eiga að standa vörð um. Nú
er spurningin, hvaða valdamaður er
tilbúinn að verja rétt fólksins?
Stofnfjárfestir, sem lánað hefur
eina milljón til SPRON og fengið
betri ávöxtun en nokkur venjulegur
sparisjóðseigandi, á nú
að fá 5,5 milljónir í sinn
vasa. Hagnaður hans
væri 4,5 milljónir,
,,nomenklatúran“ sér
um sína. Tilboð starfs-
mannafélags SPRON
er brjálæðislega fynd-
ið, þeir ætla að kaupa
SPRON með fjármun-
um SPRON, því félag-
ið á ekkert. Fjármála-
eftirlitið hlýtur að
ganga eftir því hvaða
fjármunir það eru, sem
félagið ætlar að nota til
greiðslu. Munu borg-
arstjórinn í Reykjavík,
oddviti stjórnarand-
stöðunnar í Reykjavík, borgarlög-
maður eða einn af borgarfulltrúum
okkar eða alþingismönnum Reyk-
víkinga standa á rétti fólksins í
Reykjavík? Er græðgin e.t.v. búin
að éta allan heiðarleika upp meðal
valdamanna? Þetta mál er nú á
borði Alþingis, borgarstjórnar og
hjá Fjármálaeftirlitinu. Mun ein-
hver í þessum röðum taka upp mál-
stað fólksins eða hefur ,,nomenklat-
úran“ þegar alla enda í sínum
höndum. Eitt er ljóst, embætti um-
boðsmanns fólksins er nauðsynlegt
að stofna. Enginn þekkti betur en
Albert Guðmundsson þörf þess, að
óháður aðili tæki upp mál að eigin
frumkvæði til varnar litla mannin-
um, fólkinu í landinu.
Hreggviður
Jónsson
Höfundur er fv. alþingismaður
Sjálfstæðisflokksins.
SPRON
Fólkið í Reykjavík, seg-
ir Hreggviður Jónsson,
á 85% hluta í SPRON.
Umboðsmaður
fólksins