Morgunblaðið - 15.08.2002, Qupperneq 32

LISTIR
32 FIMMTUDAGUR 15. ÁGÚST 2002 MORGUNBLAÐIÐ
FYRIR utan Norræna húsið stend-
ur nú yfir listaverkstæði dansk-
bangladeshka listamannsins Kaj-
ols. Öllum sem pensli geta valdið
er boðið að taka þátt í verkstæð-
inu og lýkur vinnutímabilinu með
setningarathöfn í kjötkveðjuhátíð-
arstíl kl. 16 á menningarnótt.
„Kajol hefur þróað listræna
hugmynd sem hann kallar „um-
ferðarlist“, það eru litskrúðug
málverk á opinberum svæðum,
s.s. götum, vegum eða í húsagörð-
um með risastórum myndum sem
byggjast á heimi þjóðsagna,“ seg-
ir Guðrún Dís Jónatansdóttir upp-
lýsinga- og verkefnafulltrúi Nor-
ræna hússins.
„Hópur ungra Íslendinga af
ólíkum uppruna kemur til með að
vinna að því með Kajol að mála
bílastæðið framan við Norræna
hússins eftir kúnstarinnar
reglum. Ennþá vantar okkur sjálf-
boðaliða og eru börn frá 7 ára
aldri og unglingar velkomin að
taka þátt. Einnig er tilvalið fyrir
þá sem standa fyrir sumarnám-
skeiðum barna að nýta tækifærið
og heimsækja Norræna húsið í
vikunni og leyfa börnunum að
sýna færni með penslana í nokkra
tíma.“
Unnið verður að listaverkinu
alla daga fram á laugardag frá kl.
9-22 og geta áhugasamir hringt í
síma 551 7030 eða haft samband
með tölvupósti á netfangið gud-
run@nordice.is.
Í tengslum við setningarathöfn-
ina verður opnuð sýning í anddyri
Norræna hússins með myndum af
götulistaverkum Kajols víðs vegar
um heiminn og einnig verða sett-
ar upp myndir af íslensku krökk-
unum þar sem þau eru að mála
hið litskrúðuga listaverk fyrir
framan Norræna húsið. Sýningin
verður í anddyrinu frá 17. ágúst
til 22. september.
Norræna húsið stendur að lista-
verkstæði Kajols í samstarfi við
alþjóðlega nýlistagalleríið Shamb-
ala í Danmörku, framkvæmda-
stjórn Menningarnætur í Reykja-
vík og Alþjóðahúsið. Verkefnið er
fjármagnað af Norðurlöndunum í
fókus, þ.e. verkefni á vegum
Norðurlandaráðs sem er starf-
rækt í löndunum fimm.
Verk Kajol í Landskrona
í Svíþjóð.
Börn
vinna að
umferðar-
list með
listamanni
LEIKSÝNINGIN Ragnarök
2002, sem sýnd er þessa dagana í
Smiðjunni, leikhúsi LÍ, er lokapunkt-
ur aftan við margra vikna samstarf
hóps norrænna leikhúslistamanna.
Segja má að sýningin sé afrakstur
rannsóknar- og þróunarverkefnis
sem unnið var innan vébanda til-
raunaleikhússins Lab Loka. Á
heimasíðu Lab Loka (http://www.-
labloki.com) er þetta leikhús skil-
greint sem tilraunastöð, rannsóknar-
stofa, þjálfunarbúðir, höfundasmiðja
og alþjóðlegt samstarf. Verkefnið er
skilgreint sem rannsóknar- og til-
raunaverkefni og þátttakendur eru
úr hópi leikara, leikstjóra, leik-
mynda-, ljósa- og búningahönnuða,
leiklistarfræðinga og tónlistar-
manna. Efniviðurinn: Eddukvæði og
japönsk þjálfunaraðferð fyrir leik-
ara, kennd við Tadashi nokkurn Suz-
uki.
Varla leikur nokkur vafi á því að
samstarf af þessu tagi er mjög gef-
andi og frjótt fyrir þá sem þátt í því
taka. Samvinna af þessu tagi getur
verið uppspretta nýrra hugmynda
sem í besta falli ætti síðan að skila sér
í formi endurnýjaðs sköpunarkrafts
inn í það leikhúsumhverfi sem lista-
mennirnir vinna að öllu jöfnu í. Hitt
er einnig ljóst að svona náið samstarf
nokkurra listamanna getur einnig
orðið mjög sjálfhverft og einkalegt
og þegar verst lætur á það kannski
lítið erindi út fyrir hópinn sjálfan.
Það var því með hálfum huga sem ég
fór á leiksýninguna Ragnarök 2002,
sérstaklega eftir að hafa lesið „dag-
bók“ hópsins á heimasíðunni sem ein-
kennist af slíkri sjálfhverfu að ég get
ekki séð að hún eigi erindi utan hóps-
ins. Sú hugsun læddist því óneitan-
lega að mér hvort hér væri um að
ræða sýningu þar sem leikararnir
væru á „egóflippi“, þyljandi forn
textabrot úr eddukvæðum um leið og
þeir gerðu japanskar líkamsæfingar.
Það er skemmst frá því að segja að
sýningin kom mér skemmtilega á
óvart. Vissulega bregður fyrir egó-
flippi leikaranna, þeir þylja forn
textabrot úr eddukvæðum og gera
japanskar líkamsæfingar. En hér er
þó fyrst og fremst um bráðskemmti-
lega og afar áhugaverða sýningu að
ræða. Og þótt sýningin sé byggð upp
af mörgum og ólíkum brotum, þá er
engu að síður sterkur heildarsvipur
yfir henni þar sem efniviður og að-
ferð mynda hinn nauðsynlega
ramma. Þá gefur sýningin einnig
góða og óvenjulega innsýn í þjálfun
og starf leikarans, en sá þáttur er of-
inn inn í heildina, eins og raunar allir
hinir fjölbreytilegu þættir sýningar-
innar.
Hér verður ekki rakið hvernig sýn-
ingin er byggð upp því það myndi
óneitanlega draga úr upplifun vænta-
legra áhorfenda. Óhætt er þó að upp-
lýsa að leikhópurinn reynir að draga
skýr skil á milli aðferðar sinnar
(hinnar leikrænu túlkunar) og að-
ferða fræðimanna (fyrirlestrahald)
til að koma efni eddukvæðanna (sem
nú eru bókmenntir en voru áður
munnmenntir – og jafnvel liður í leik-
rænni upplifun, að því að sumir
„fræðimenn“ telja) til skila. „Fræði-
mennirnir“ fá á baukinn fyrir leiðindi
sín, en þó ekki einhliða því hópurinn
beinir íroníu að sjálfum sér ekki síður
en öðrum. Þá er íroníunni einnig
beint gegn hinum „fordómafulla
áhorfanda“ sem nálgast tilraunaleik-
húsið fullur efasemda (eins og und-
irrituð og svo fjölmargir aðrir). En
aftur, þá virkar íronían í báðar áttir,
sem er ótvíræður kostur, því gert er
grín að áhorfandanum og leikhópn-
um í kostulegu samspili.
Hvað efniviðinn varðar, þá vinnur
hópurinn mest með þau erindi eddu-
kvæða sem tengjast heimsendasýn
og voðaverkum (t.d. Völuspá og er-
indi þar sem fjallað er um dauða
Baldurs) og reynir á markvissan hátt
að tengja þau samtímaatburðum (vís-
að er beint til ellefta september). En
þótt grunnurinn sé þannig þungur og
alvaran búi undir þá er síður en svo
að hér sé um „þunga og alvarlega“
sýningu að ræða. Inn á milli koma
stutt atriði sem sótt eru héðan og
þaðan úr kvæðunum, t.d. atriði úr
Þrymskviðu þar sem Þór klæðist
gervi Freyju í þeim tilgangi að end-
urheimta hamar sinn úr höndum
þursa, svo eitthvað sé nefnt. Víða er
brugðið á sprell eða þá brostið í söng
og dans. Í heild má því segja að sýn-
ingin sé framar öllu rík af blæbrigð-
um og mikill kraftur, gleði og ein-
beitni einkennir alla sem taka þátt í
henni.
Ekki veit ég neitt um hinn jap-
anska Tadashi Suzuki sem þróað hef-
ur þá þjálfunaraðferð fyrir leikara
sem notuð er í Ragnarökum 2002. En
af sýningunni að dæma virðist aðferð
hans nátengd öðrum austurlenskum
líkamsæfingakerfum sem við á Vest-
urlöndum höfum verið að kynnast
smám saman á undanförnum áratug-
um í gegnum kvikmyndir, leikhús og
líkamsræktarfrömuði af öllu tagi. Í
fávisku minni get ég bara sagt að
þetta eru fallegar æfingar á að horfa
og efast ég ekki um að sú samhæfing
anda og efnis (eða sálar og líkama)
sem þar er þjálfuð kemur öllum til
góða og kannski ekki síst leikaranum
í sínu krefjandi starfi.
Hinn sjónræni þáttur sýningarinn-
ar var afar vel unninn og oft tókst
ljósa- og leikmyndahönnuðum að
skapa afar sterka, en þó einfalda,
umgjörð um hópinn. Kannski voru
fallegustu augnablikin einmitt þau
þar sem dulúðug ljós sveipuðu hóp-
inn í atriðum þar sem hin líkamlega
tjáning var látin nægja. Þá er
ónefndur þáttur tónlistar Jóns Halls
Stefánssonar sem var ómissandi í
áhrifaríkri heild. Þetta er sýning sem
leikhúsáhugafólk ætti ekki að missa
af og er öllum aðstandendum sínum
til sóma.
Árangursríkt samstarfLEIKLISTLab Loki
Listrænir stjórnendur: Rúnar Guðbrands-
son og Steinunn Knútsdóttir. Suzuki
þjálfun: Anne Lise Gabold og Hedda Sjö-
gren. Leikarar: Annika Britt Lewis, Árni
Pétur Guðjónsson, Harpa Arnardóttir,
Hedda Sjögren, Ingvar E. Sigurðsson,
Magnús Þór Þorbergsson, Margrét Vil-
hjálmsdóttir, Morten Traavik, Rúnar Guð-
brandsson, Ragnheiður Skúladóttir og
Steinunn Knútsdóttir. Búningar, leik-
mynd og ljós: Egill Ingibergsson, Kristína
R. Berman og Móeiður Helgadóttir. Tón-
list: Jón Hallur Stefánsson. Dramatúrg:
Magnús Þór Þorbergsson.
Smiðjan – leikhús Listaháskóla Íslands,
14. ágúst.
RAGNARÖK 2002
Soffía Auður Birgisdóttir
GUNNAR Þórðarson, gítarleikari
og lagahöfundur, heldur tvenna
tónleika í samkomuhúsinu Bragg-
anum á Hólmavík á föstudags- og
laugardagskvöld. Um er að ræða
svokallaða „unplugged“ eða óraf-
magnaða tónleika þar sem flutt
verða mörg af helstu dægurlögum
Gunnars í nýrri útsetningu. Með
Gunnari á tónleikunum verða Sigfús
Óttarson trommuleikari, Jón Rafns-
son bassaleikari og Þórir Úlfarsson
píanóleikari, auk þriggja söngvara.
„Þetta verður um tveggja tíma
konsert og þar ætlum við að taka
það sem mér þykja mín bestu lög og
flytja þau á dálítið annan hátt en
vanalega. Ég hef valið melódískustu
lögin, og sleppi mikið „bítinu“ úr.
Þetta eru lög eins og Himinn og
jörð, Þú og ég, Bláu augun þín, Lítil
börn að leika sér og Harpa þín fang-
ar. Þó tek ég lög eins og Gaggó Vest
en í öðrum búningi,“ segir Gunnar
um dagskrá tónleikanna. „Við verð-
um fjórir í hljómsveitinni en með
okkur koma fram þrír söngvarar
sem allir eru ættaðir frá Hólmavík,
þ.e. Heiða Ólafsdóttir, Tinna Marína
Jónsdóttir og Gunnlaugur Bjarna-
son. Sjálfur mun ég syngja þrjú
lög,“ bætir hann við.
Gunnar er fæddur og uppalinn á
Hólmavík og segir það ástæðuna
fyrir að efnt er til tónleikanna þar í
bæ. „Ég er búinn að vera að gera
upp gamla húsið okkar á Hólmavík
og mér þótti tilhlýðlegt að halda
tónleika í tilefni af því að það er bú-
ið. Ég verð því og hef verið með
annan fótinn hérna. Það er líka
nýbúið að gera upp gamla sam-
komuhúsið hér, sem kallað er
Bragginn, og tilvalið að halda tón-
leikana þar.“
Tónleikarnir hefjast bæði kvöldin
kl. 21.
Gunnar Þórðarson
Órafmagn-
aður Gunn-
ar Þórðar
LYNNEL Joy-Jenk-
ins, einn af stjórnend-
um American Boy
Choir í Princeton í
Bandaríkjunum, held-
ur um þessar mundir
námskeið fyrir kór-
stjórnendur í Skál-
holti. Námskeiðið
sækja um 40 stjórn-
endur barnakóra,
jafnt skólakóra sem
kirkjukóra, og bygg-
ist námið á því að
veita leiðsögn í kór-
vinnu og þjálfun
barnakóra. Joy-Jenk-
ins segist hafa ómælda ánægju af
því að koma til þessa fallega lands
og kynnast íslenskum kórstjórn-
endum og ekki síst íslenskri þjóð-
lagatónlist. „Sjálf hef ég kynnt
heimstónlist og afrísk-ameríska
kórtónlist fyrir nemendum mínum,
til að gefa kennslunni aukna vídd. Á
kvöldvökum og í hléum hafa nem-
endurnir flutt fyrir mig íslenska
þjóðlega tónlist og finnst mér hún
einkar áhugaverð. Nemendurnir
eru einstaklega námfúsir og söng-
glaðir, við skemmtum okkur mjög
vel,“ segir Joy-Jenkins.
Lynnel Joy-Jenkins er einn af
þremur stjórnendum American Boy
Choir sem er nokkurs konar Vín-
ardrengjakór Bandaríkjamanna og
hefur aðsetur í Princeton. Hún er
jafnframt fyrsta konan og fyrst
Bandaríkjamanna af afrískum upp-
runa sem ráðin er til kórsins. Joy-
Jenkins er með meistarapróf í kór-
stjórn frá Westminister Choir Coll-
ege í Princeton, og hlaut námsstyrk
til ársdvalar í Jóhann-
esarborg, þar sem hún
kenndi og kynnti sér
sérstaklega afríska
tónlist. Auk þess að
stjórna American Boy
Choir kennir hún við
tónlistarháskólann
Westminister Choir
College.
Megináhersla nám-
skeiðsins í Skálholti í ár
er þó að sögn Joy-Jenk-
ins þjálfun barnakóra,
og hefur hún fjallað þar
sérstaklega um þjálfun
barnsraddarinnar. „Við
höfum farið í gegnum tæknileg at-
riði sem gagnleg eru til að byggja
upp hina ungu barnsrödd og ná
fram góðum söng hjá börnum. Þá
höfum við litið á listræna þætti og
leiðir til að laða fram tónræna hæfi-
leika í börnum. Börn hafa mikla
hæfileika til að læra og eru ákaflega
opin fyrir tónlist. Því yngri sem þau
byrja, þeim mun sterkari tónlistar-
legan grunn hafa þau til að byggja
á. Þess vegna er þjálfun stjórnenda
barnakóra ákaflega mikilvægt starf
sem mun geta af sér marga góða
söngvara,“ segir Joy-Jenkins.
Námskeið fyrir kórstjórnendur
hefur verið haldið í Skálholti á veg-
um Söngmálastjóra Þjóðkirkjunnar
undanfarin níu ár og er tilgangur
þeirra að efla barnakóra við kirkjur.
Til kennslu námskeiðanna hafa iðu-
lega verið fengnir erlendir gesta-
kennarar, einkum frá Bandaríkjun-
um. Námskeiðið með Lynnel
Joy-Jenkins hófst á mánudag og
lýkur í dag, fimmtudag.
Að byggja upp
barnsröddina
Lynnel Joy-Jenkins
FÆREYSKA ljóðskáldið Jóanes
Nielsen hlaut Leikskáldaverðlaun
Norðurlanda 2002 fyrir fyrsta sviðs-
verk sitt, verðlaunaleikritið „Eitur
nakað land Week-end?“ (Heitir
nokkurt land Week-end?), sem leik-
félagið Gríma frumflutti í fyrra.
Nielsen voru afhent verðlaunin við
setningu Norrænna leiklistardaga
en tilkynnt hafði verið um niðurstöðu
dómnefndarinnar í vor.
Færeyingar fengu aðild að Nor-
ræna leiklistarsambandinu árið 1996
og voru í ár í fyrsta sinn gestgjafar
Norrænna leiklistardaga í samvinnu
við Leiklistarsamband Íslands. Há-
tíðin var haldin í Þórshöfn og víðar á
eyjunum dagana 7.–12. ágúst sl. og
var hluti af listahátíð í Færeyjum,
Listastevnu Føroya 2002.
Norrænu leik-
skáldaverðlaunin
afhent í Þórshöfn
Ljósmynd/ Finnur Justinussen
Guðjón Pedersen, leikhússtjóri og formaður Norræna leiklistarsam-
bandsins, afhendir Jóanesi Nielsen verðlaunaskjalið.