Morgunblaðið - 15.08.2002, Síða 51

Morgunblaðið - 15.08.2002, Síða 51
MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. ÁGÚST 2002 51 Verzlunarskólann og eftir að hann stofnaði til hjúskapar með Iðunni sinni í Ólafsvík. Einar var einstak- lega barngóður svo eftir var tekið. Við minnumst allra þeirra samveru- og gleðistunda á tæpum mannsaldri, allt frá því leikið var við okkur stelp- urnar í Eskihlíðinni, börnin okkar voru föðmuð og hve krakkarnir í hverfinu voru velkomnir í verslun hans. Það var gaman að koma í búðina hans, Kjöt og fisk, sérstaklega fyrir jólin. Einar gekk sýnilega í öll verk þar á bæ, allt frá því að vera í þrifum og bjóða nærstöddum að kjötborðinu á aðventunni með væna flís af reykt- um magál á flugbeittum hnífnum, þá voru jólin komin. Kímnin og gleðin í andlitsdráttum frænda var einstak- lega eftirminnileg og hann var alla tíð stórhuga hamhleypa til vinnu, hlífði sér aldrei. Þegar faðir okkar lést, langt um aldur fram, reyndist Einar systur sinni einstaklega vel, því munum við aldrei gleyma. Hann var mikill höfð- ingi og gleðigjafi, og fóru menn jafn- an ríkari af hans fundi. Fyrir um 15 árum brast heilsa Einars, þá var hann aðeins 65 ára að aldri. Það var allt of snemmt fyrir svo kraftmikinn og atorkusaman mann og erfitt fyrir hans nánustu. Einar átti yndislega eiginkonu, Ið- unni, sem stóð sem klettur við hlið hans alla tíð. Hún bjó þeim einstak- lega fallegt heimili þar sem gott var að koma. Síðast hittist öll fjölskyldan á heimili þeirra 28. febrúar sl. þegar Einar varð 80 ára, þá farinn að kröft- um og ófær um að tjá sig en samt sáum við glampa í augunum þegar verið var að rifja upp gamla tíma. Við þökkum margar yndislegar samverustundir. Megi guð geyma góðan frænda. Kolbrún og Hrafnhildur. „Þó að mínir fætur kólni,“ var orð- tæki Einars Bergmanns fyrrverandi kaupmanns, þegar hann var að spá í framtíðina og sá þá eitthvað sem honum fannst að ætti eftir að koma fram. Nú hafa fætur þessa merka heiðursmanns kólnað. Hann varð rúmlega áttræður, f. í Ólafsvík 28.2. 1922. Eftir skólagöngu, fyrst við hér- aðsskólann á Núpi og síðan við Verzl- unarskóla Íslands fluttist hann aftur til Ólafsvíkur og gerðist fram- kvæmdastjóri við Hraðfrystihús Hellissands. Síðar tók hann við starfi kaupfélagsstjóra hjá Kaupfélagi Ólafsvíkur og starfi framkvæmda- stjóra hjá Hraðfrystihúsi Ólafsvíkur og gegndi hann þessum störfum þar til hann fluttist til Reykjavíkur árið 1956. Varð hann þá yfirverkstjóri og framleiðslustjóri við Sænsk-íslenska frystihúsið til í júlí 1964. Í júní 1960 keypti Einar verzlunina Kjöt & fisk við Þórsgötu af Hálfdáni Eiríkssyni kaupmanni, gamalgróna verzlun sem Hálfdán stofnaði 1929. Félagi og meðeigandi Einars var skólabróðir han Jón Ásgeirsson, þáverandi sveit- arstjóri í Njarðvík, en þeir höfðu kynnst árið 1937 þegar báðir hófu nám á Núpi. Það kom í hlut undirritaðs að ann- ast daglega framkvæmdastjórn verslunarinnar, síðar reyndar verzl- ananna, en þær urðu þrjár frá 1961. Vegna tengsla Einars við sjávar- útveginn á þessum árum var stofn- sett verzlun úti á Grandagarði þar sem aðallega var seldur kostur til bátanna sem lögðu upp hjá Sænska og Bæjarútgerðinni o.fl. Enn fremur var þarna seldur heitur matur til starfsfólks á svæðinu. Þetta var mjög umfangsmikil verzlun á tímabili. Samhliða þessari verzlun var sett á laggirnar önnur á Laugarásvegi 1, sérverzlun með kjöt og fisk í neyt- endapakkningum ásamt smur- brauðsstofu. Þegar Einar hætti störfum í Sænska tók hann við fram- kvæmdastjórn verzlananna. Þá kom fljótt í ljós að Einar fór ekki troðnar slóðir í verzlunarrekstrinum en á ferðum sínum erlendis hafði hann kynnt sér ýmsar nýjungar sem fram voru að koma, t.d. í sölu og framsetn- ingu á fiski og tilbúnum fiskréttum, en sem mikill áhugamaður þar um fór Einar að prófa ýmsar nýjungar í sölu á fiski sem var algerlega óþekkt hérlendis. Hann keypti til landsins sérútbúna pökkunarvél þar sem fiski og fisk- réttum var pakkað í lofttæmdar neytendaumbúðir með uppl. um pökkunardag o.fl. Líka var sett á laggirnar á Laugarásveginum síldar- verkun þar sem framleiddir voru síldarréttir. Ég held að segja megi að það hafi sýnt sig á þessum árum og síðar að Einar hafi verið langt á und- an sinni samtíð í mörgu, áræðið og kjarkurinn var slíkur. Það kom reyndar í ljós síðar þegar Einar réðst í það stórvirki að byggja stórhýsi yfir verzlunina á Seljabraut 54 í Breið- holtinu. Það þótti ekki einleikið þeg- ar byrjað var að grafa fyrir húsinu, langt utan alfaraleiðar, í júní og opn- að var með glæsibrag um mánaða- mótin nóvember og desember sama ár, enda var kaupmaðurinn spurður að því í blaðaviðtali hverjir kæmu til með að verzla við hann þarna langt frá allri byggð og Einar svaraði því til að hann væri vinmargur og væri því óhræddur. Eftir að Einar tók sjálfur við stjórn verzlananna 1964 fór hann flótlega að sinna ýmsum fé- lagsstörfum fyrir kaupmenn, var kosinn í ýmsar nefndir og ráð. Hann var formaður félags matvörukaup- manna í nokkur ár og samhliða því í aðalstjórn Kaupmannasamtaka Ís- lands. Einar var einn af stofnendum og í fyrstu stjórn Stofnlánasjóðs mat- vörukaupmanna, aðalfrumkvöðull að stofnun, og fyrsti formaður Inn- kaupasambands matvörukaup- manna, IMA, og ennfremur fyrsti stjórnarformaður í Kaupgarði hf. verzlun sem nokkrir kaupmenn stofnuðu í Kópavogi og síðar í Garða- bæ. Einar var áhugamaður um fram- haldslíf og trúði því að ekki væri allt búið þegar hérvistardögum væri lok- ið. Hann starfaði og í frímúrararegl- unni. Einar var alla tíð mikil ham- hleypa til vinnu, ósérhlífinn og duglegur í meira lagi, hann var traustur vinur vina sinna, maður sem hægt var að leita til og spyrja ráða. Einar hafði sterkar taugar til Ólafsvíkur og fyrir mörgum árum byggði hann sér bústað í Klettakoti við Ólafsvík, jörð sem hann átti og dvaldi þar við ræktun og veiðar þeg- ar færi gafst og meðan heilsan leyfði. Það var mikið gæfu- og heillaspor þegar hann kvæntist Iðunni Vigfús- dóttur frá Hellissandi. Þau gengu í hjónaband 7. júní 1947. Þau settu upp heimili í Ólafsvík til ársins 1956 að þau fluttu til Reykjavíkur, bjuggu fyrst í Njörvasundi 14 þar til þau fluttu í nýbyggt hús sitt á Lindarflöt 16 í Garðabæ þar sem þau bjuggu lengst af. Iðunn og Einar eignuðust fjögur börn og eru barnabörnin orðin sjö og eitt barnabarnabarn. Eftir að Einar missti heilsuna annaðist Iðunn hann af slíkri natni og umhyggju að aðdá- unarvert var og einnig eftir að hann var kominn á Hrafnistu. Það er margs að minnast við andlát Einars en að leiðarlokum þakkar undirrit- aður fyrir öll gömlu árin um leið og við hjónin vottum Iðunni og fjöl- skyldu samúð okkar. Guð blessi minningu Einars Bergmanns. Ólafur Björnsson. Það kom mér ekki á óvart þegar Iðunn eiginkona Einars vinar míns hringdi til mín og lét mig vita að Ein- ar væri allur. Það kom yfir mig hryggð og tregi, en ég þakkaði Guði fyrir líknina. Við Einar hittumst fyrst á Núps- skóla í Dýrafirði haustið 1938. Einar var þá 16 ára og ég 17 ára. Þetta var seinna ár hans í skólanum en fyrra árið mitt. Ég lenti á herbergi með Einari og félagi okkar var Birgir Guðmundsson frá Vífilsmýri í Ön- undarfirði, báðir voru þetta fyrir- myndardrengir. Fljótt tókst mikil vinátta með mér og Einari og ákváðum við að gerast ævifélagar. Segja má að við höfum gerst fóst- bræður en að mati Einars dugði ekk- ert minna en að rispa sig til blóðs og núa sárum saman. Ef einhver varð vinur Einars var ekkert sem gat rofið þau vináttubönd. Einar naut virðing- ar allra skólasystkina sinna fyrir háttvísi og lipurð í framkomu og ekki síst stúlknanna, því hann var fallegur og snyrtimenni mikið. Einar var líka tveggja manna maki og það kom fyr- ir að strákar voru að stympast á göngunum, þá bar Einar að og tók þá í fangið, kreisti þá saman og sagði þeim að kyssast og þá var allt búið. Einar var ákveðinn í framkomu og mjög mikil félagsvera, en hann var líka rómantískur; hann nefndi her- bergið okkar Sólargeislann. Trúmál voru ekki mikið rædd en þau báru á góma og fannst mér Einar dálítið sérstakur, því mér virtist hann trúa á Snæfellsjökul. Þetta skírðist allt síð- ar þegar ég heimsótti hann á Ólafs- vík og sá sjálfan Jökulinn í allri sinni dýrð. Leiðir okkar skildu um vorið í bili og við höfðum lítið sem ekkert samband. Haustið 1941 fór ég til Reykjavík- ur til þess að taka próf inní 2. bekk Verslunarskóla Íslands, og hitti ég þá Einar sem var sömu erinda og ég. Það varð mikill fagnaðarfundur og við sátum saman og lásum saman næstu þrjá vetur og oft var glatt á hjalla í frístundum. Við útskrifuð- umst úr Verzló vorið 1944 og aftur skildu leiðir. Einar gerðist verslunar- stjóri í Skóbúð Reykjavíkur en ég fór til Akureyrar. Ég kom nokkrum sinnum í búðina til Einars og sýndist mér dömurnar frekar skoða Einar en skóna. Einar fór seint á árinu 1944 til heimahaganna, Ólafsvíkur og gerðist frammámaður í fyrirtækjum þar. Á þeim árum sóttum ég og fleiri félagar Einar heim, þá vorum við kvæntir og ráðsettir. Þau hjónin Einar og Iðunn áttu þar fallegt heimili og tóku á móti okkur með miklum höfðingsskap og er gaman að minnast þeirra daga. Einar flutti til Reykjavíkur árið 1956 og gerðist verkstjóri og síðar framleiðslustjóri hjá Sænsk-íslenska frystihúsinu, þar starfaði hann til 1964. Þá keypti hann verslunina Kjöt og fisk á Þórsgötu 17 og bauð mér að gerast meðeigandi sem ég varð. Ein- ar rak verslunina af dugnaði, en ég sá um bókhaldið. Samvinna okkar var mjög góð. Einar var mikill mannvin- ur og ósjaldan kom það fyrir að eldra fólk eða aðrir í erfiðleikum áttu ekki alveg eða alls ekkert fyrir því sem það hafði sett í körfuna, að Einar brosti blíðlega og sagði þeim að fara, þau gætu greitt þetta seinna. Börn Einars og eiginkona unnu mikið í versluninni og studdu hann vel, því oft var langur vinnudagur. Á þessum árum fórum við í veiðiferðir og helg- arferðir með fjölskyldur okkar um landið og minnist ég þeirra ferða, hversu skemmtilegar þær voru. Ein- ar byggði sér fallegt hús með falleg- um garði í Garðabæ og bjó þar lengst af. Oft buðu Einar og frú til fagnaðar og þá var reisn yfir öllu því þau kunnu vel að taka á móti gestum. Einar seldi verslunarhúsnæðið á Þórsgötunni og byggði nýja verslun, Kjöt og fisk í Breiðholtinu, sem var á þeim tíma stórmarkaður og rak hana ásamt fjölskyldu í nokkur ár af mikl- um dugnaði. Einar veiktist fyrir um það bil 10 árum og það var erfitt að sætta sig við að þessi hressi og sterki maður sætti þessum örlögum, en við ráðum ekki ferðinni. Einar hélt sinni reisn til hins síðasta og ekkert gat bitið á höfðingjann. Það var ekki laust við að mér fyndist Einar sjá Snæfellsjökul í allri sinni dýrð því hann var hnarr- reistur og karlmannlegur í hjóla- stólnum, og lét aldrei æðruorð frá sér fara. Ég kveð nú Einar og þakka honum samfylgdina og ég veit að skóla- systkini frá Núpi og úr Verslunar- skólanum kveðja hann með þakklæti fyrir góð kynni. Börn mín og tengda- börn minnast Einars með miklum hlýhug enda varð hver maður ríkari við að kynnast þessum öðlingi. En margar góðar minningar hrannast upp í huga mínum um vin minn Einar Bergmann, minningar sem munu fylgja mér þar til við hittumst á nýj- an leik. Ég og fjölskylda mín sendum Ið- unni og dætrum þeirra og sonum og öðrum ættingjum innilegar samúðar- kveðjur. Jón Ásgeirsson. Mig langar í fáum orðum að minn- ast frænda míns Einars Bergmann Arasonar. Ég var svo lánsamur að vera sam- ferðamaður Einars bæði í leik og starfi. Það var ákveðin lífsreynsla að vinna við hliðina á Einari, hann var svo atorkusamur og duglegur að ég, ungur maðurinn, mátti hafa mig all- an við til að fylgja honum eftir, slík var orkan. Sem kaupmaður var hann hugmyndaríkur og framsýnn og hugsaði alltaf um hag sinna við- skiptavina. Hann var frumkvöðull nýrra viðskiptahátta og á árunum upp úr 1970 var hann búinn að til- einka sér marga þá hætti í viðskipt- um sem teljast nýir nú á seinni árum. Einar hafði gaman af því að hafa ungt fólk í kringum sig og var vinsæll og virtur af sínu starfsfólki. Hann gekk heill og heiðarlegur til allra sinna verka og krafðist þess sama af öðrum. Ég minnist Einars sem frænda og vinar. Alveg frá því ég var lítill drengur heima í Ólafsvík myndaðist á milli okkar ákveðin vinátta sem hélst alla tíð og ég man þá stund enn þegar hann tók mig á hné sitt og sagði mér frá því að hann ætlaði að flytja suður til Reykjavíkur, það virt- ist skipta hann máli að segja mér það sjálfur, þannig var Einar. Hann gat átt það til að vera hrjúf- ur í viðmóti en það risti aldrei djúpt því hann var einstakt ljúfmenni sem gott var að leita til ef eitthvað á bját- aði. Einar var mjög tilfinninganæm- ur og hugur hans leitaði oft á æsku- slóðirnar og ég gleymi aldrei ánægjusvipnum á honum þegar við horfðum yfir Breiðafjörðinn efst af Heiðinni þegar við fórum ríðandi vestur í Fróðárhrepp. Og seinna lét hann drauminn rætast að byggja sér lítinn bústað í Klettakoti í Fróðár- hreppi og naut þess að dvelja þar á meðan heilsan leyfði. Ég kveð Einar og minnist hans með virðingu og af stolti að hafa átt hann að sem frænda og vin. Iðunn mín, Ari, Helga Stína, Dóra og Baldvin, megi hinn hæsti höfuð- smiður himins og jarðar veita ykkur styrk í sorginni og minningunni um góðan dreng. Sigurður Skúli. Mig langar að senda Einari Berg- mann kveðju skriflega og þakka hon- um fyrir samvinnu og samveru í leik og starfi. Ég trúi að hann sé nú kominn í þá aðstöðu að sjá og meta mjög skýrt öll þau vandamál sem við glímdum við í félagi kjötverslana og félagi mat- vörukaupmanna. Höft og meiri höft í öllu, alls staðar höft, innflutnings- höft, verðlagshöft. Að hlusta í dag og sjá að dreifing- araðilar á niðurgreiddu grænmeti eigi rétt á álagningu miðað við raun- verð hljómar eins og latína. Skrif- ræðið og haftakerfið yfirbugaði stétt okkar eða var það kannski samstöðu- leysi okkar sjálfra sem réð úrslitum? Endalausar deilur um afgreiðslu- tíma og hvað mætti selja í söluturn- um. Já, söluturnar fæddust þegar vísi- talan varð til og tóku að sér að selja þær vörur sem við áttum að lifa á, þær sem ekki reiknuðust inn í vísitöl- una, höfðu frjálsa álagningu og seld- ust umfram allt um helgar og á kvöldin. Þær vörur sem við seldum voru flestar með álagningu langt undir verslunarkostnaði, auk þess sem bú- ið var að greiða þær mjög mikið nið- ur áður en að okkar álagningu kom. Þú tókst þátt í mörgum tilraunum til að sameina og bjarga þessari stétt, en alltof oft í minnihluta. Menn sáu hvorki veginn né daginn. VR átti að ákveða afgreiðslutímannn, það átti að skella í lás fyrirtæki með lager og ljósum og öllum tækjum, opna svo í bílskúr með takmarkaðan vörulista. Enginn samgangur kom til greina milli matvöruverslunar og kvöld- og helgarsölu og því fór sem fór. Ég gæti talið upp mörg fyrirtæki sem við reyndum. Það er til eitt fyrirtæki á lífi, en engan veginn starfandi í þeim anda er til var stofnað. Einar minn, í raun og veru vona ég að þú sért ekkert að hugsa um þessa hluti, heldur njótir þess að vera kom- inn til þess hæsta höfuðsmiðs. Kannski er einhver staður ekki ólíkur Klettakoti, hafið fullt af fiski og smáskel svo vinda megi upp segl, kasta línu, dorga eða leggja net- stubb. Ég endurtek þakklæti fyrir marg- ar gleðistundir, þú varst gleðigjafi á góðri stundu með þína fögru Ídu þér við hlið. Við Kollý og fjölskyldan sendum Iðunni og öllum aðstandendum inni- legar samúðarkveðjur. Viggó M. Sigurðsson. Elsku afi minn, nú ertu horfinn frá mér. Ég trúi því ekki en ég veit þú verður alltaf hjá mér í hjarta mínu. Svo man ég alltaf að þú varst svo montinn með mig þegar ég var svo dugleg í keilunni. Ég man svo vel að þú varst alltaf að hæla mér fyrir allt sem ég gerði. Svo varstu alltaf í glugganum að vinka mér þeg- ar ég var að koma til þín og þegar ég var að fara frá þér. Þú bauðst mér alla fimmtudaga í grjónagraut sem enginn gerði eins góðan og þú. Allar stundirnar sem ég átti með þér voru HALLGRÍMUR MATTHÍASSON ✝ HallgrímurMatthíasson fæddist á Siglufirði 20. mars 1926. Hann lést á Sjúkrahúsi Akraness 2. ágúst síðastliðinn og var útför hans gerð frá Akraneskirkju 9. ágúst. einstakar og sérstakar. Svo man ég eftir því þegar þú varst að reyna að gera kjöt í karrí en gast það aldr- ei. Svo varstu búinn að kenna mér að sauma tölur á buxur og allt mögulegt. Svo gerðir þú svo margt sem gladdi mig. Eins og þú veist, þótt þú sért uppi á himnum, ert þúog verður alltaf langbesti afi minn. Þú gafst mér svo oft pening og alltaf eitthvað flott og snið- ugt. Svo áður en þú fórst á spítalann var ég ekki búin að koma til þín í viku. Það kvöld sem ég ætlaði að koma til þín í mat varstu kominn á spítalann. Ég heimsótti þig á hverj- um einasta degi. Svo þegar þú varst orðinn svona veikur þá var ég hjá þér alveg fram á hánótt. En þrátt fyrir miklu veikindin sem þú varst með þekktir þú mig alltaf. Svo tveim vik- um seinna varstu dáinn. Þegar mér var sagt það fékk ég hrikalegan sting í hjartað. Ég grét svo mikið að það er bara ekki hægt að segja frá því. En ég get bara engan veginn trúað að þú sért farinn frá mér, búinn að yfirgefa mig, elsku afi minn. Samt þrátt fyrir að þú sért farinn vinka ég þér alltaf í glugganum, ímynda mér bara að þú sért að horfa á mig, brosa til mín og veifa mér í glugganum. Hrinsta kveðja til þín, elsku afi minn. Sjáumst í næsta lífi. Ég elska þig alltaf út af lífinu. Þitt uppáhaldsbarnabarn. Birgitta Þura. Elsku afi minn. Hrikalega er lífið óréttlátt. Bara fyrir einum og hálfum mánuði vorum við að ræða heims- málin uppi í eldhúsi og nú ert þú horfinn. Ég kominn í heimsókn frá Danmörku. Örlögin vildu að ég kæmi til þín en ekki í brúðkaupið hennar Örnu frænku í Las Vegas. Aldrei kom ég eins oft í heimsókn til þín. Hugsunin yljar hjarta mínu. Takk fyrir allt. Ég elska þig. Þú munt alltaf vera í hjarta mínu. Þinn nafni. Hallgrímur Benedikt.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.