Morgunblaðið - 23.08.2002, Síða 27

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 23. ÁGÚST 2002 27
rðar.
tur-
í Nesjum
n byggð-
löngu
eð því að
arna
l að fleiri
ert segir
ólinn
a húsnæði
og hann er fullviss
um að aðsókn að
honum muni aukast.
Þá megi ekki van-
meta huglæg áhrif
slíkrar byggingar en
hún efli mönnum
kraft og bjartsýni á
framtíð byggðar-
lagsins.
„Ef sveitarfélagið
sýnir ekki framsýni
og áræði þá gætu
sumir skilið það svo
að íbúarnir hefðu
ekki trú á framtíð og
þróun byggð-
arinnar,“ segir Al-
bert. Sú sé alls ekki
raunin og Hornfirðingar líti björt-
um augum til framtíðarinnar. Auð-
vitað geri menn sér grein fyrir að
nokkur áhætta felist í að ráðast í
svo viðamikla framkvæmd en
menn hafi verið tilbúnir til að taka
þá áhættu. „Ég legg áherslu á að
það er bara hálfur sigur unninn
með þessari byggingu. Það þurfa
allir aðilar í húsinu að nýta þá
möguleika sem Nýheimar gefa
þeim, jafnt framhaldsskólinn,
rannsóknarstofnanir sem frum-
kvöðlar.“
„Tengist allt saman“
Gísli Sverrir Árnason, formaður
bygginganefndar Nýheima, segir
að hugsunin með byggingu Ný-
heima hafi verið að skapa „um-
hverfi sem höfðar til ungs fólk en
einnig að draga atvinnulífið inn,
bæði þá sem eru að byrja sinn at-
vinnurekstur og líka ráðgafafyr-
irtæki og þess háttar. Þetta tengist
allt saman í einu samfélagi og síðan
verður bókasafnið alhliða upplýs-
inga- og þjónustumiðstöð fyrir
þessa aðila,“ segir Gísli. Vígsluat-
höfnin hefst klukkan 15 á morgun,
laugardag. Ólafur Ragnar Gríms-
son, forseti Íslands, og Tómas Ingi
Olrich menntamálaráðherra, Hall-
dór Ásgrímsson utanríkisráðherra
og Páll Skúlason, rektor Háskóla
Íslands, flytja þar ávörp. „Boðs-
gestir eru þó fyrst og fremst Aust-
ur-Skaftfellingar því þetta er húsið
þeirra og byggt til að þjóna þeim.
Öllum íbúum sveitarfélagsins er
boðið til vígluathafnarinnar og það
verður ýmislegt gert til hátíð-
arbrigða. Búið er að setja upp lista-
verkasýningar í húsinu og tekinn
verður í notkun nýr og glæsilegur
flygill sem var keyptur sérstaklega
fyrir húsið og mun Jónas Ingi-
mundarson leika listir sínar,“ segir
Gísli. „Þetta er geysilega mikill
áfangi í sögu þessa byggðarlags að
taka þetta hús í notkun og það er
mikill samhugur í byggðarlaginu
gagnvart þessum framkvæmdum.“
Áætlaður kostnaður við bygg-
inguna nemur 441 milljón króna á
verðlagi í ágúst 2002. Ríkið greiðir
60% af kostnaði við framhaldsskól-
ann, samtals 135 milljónir, sveitar-
félagið Hornafjörður greiðir 205
milljónir. Nýheimabúðir ehf.
greiða 89 milljónir en fyrirtækið er
að mestu í eigu sveitarfélagsins
auk þess sem fyrirtæki eiga þar
nokkurn hlut. Þá greiðir Háskóli
Íslands um 10 milljónir af bygging-
arkostnaði. Gláma-Kím Arkitektar
sáu um hönnun hússins en aðalhöf-
undar eru Árni og Sigbjörn Kjart-
anssynir sem eru báðir fæddir og
uppaldir á Hornafirði. Aðal-
verktaki var G. Þorsteinsson.
framhaldsskóla, rannsóknarstofnanir og frumkvöðlasetur
urður Mar
munds-
Morgunblaðið/Sigurður Mar
Brooks Hood og Magnús Jónasson frá Blómalandi á Höfn vinna í lóðinni framan við Nýheima. Menn hafa
lagt nótt við dag til að ljúka frágangi í og við húsið fyrir athöfnina á laugardag.
Gísli Sverrir
Árnason
guleika Nýheima
NÝ AÐFERÐ við grein-ingu hjartasjúkdóma ertalin geta fækkaðdauðsföllum af þeirra
völdum um 30–40%. Aðferðinni hef-
ur verið beitt í Svíþjóð síðustu 1–2
ár með góðum árangri. Á Íslandi er
einn þátta af þremur þeirra sem
hér verður greint frá greindur og
eru hinir þeirra í rann-
sókn.
Per Venge, prófessor
við Uppsalaháskóla í Sví-
þjóð, fjallaði um þessa
nýju greiningaraðferð á
ráðstefnu í sameinda-
lækningum sem nýlega
lauk í Reykjavík. Venge
segir að aðferðin sé sér-
staklega gagnleg við að
greina hjartasjúkdóma á
byrjunarstigi. „Á milli
heilbrigðra einstaklinga
og sjúklinga sem þjást af
hjartasjúkdómum á borð
við hjartadrep er grátt
svæði. Á því svæði eru
einstaklingar sem eiga á
hættu að fá hjartasjúk-
dóma og hjálpar aðferðin
læknum að greina hjarta-
sjúkdóma á byrjunarstigi.
Við getum fundið hverjir
þurfa á lækningu að halda
og hverjir ekki. Þetta er
stærsta byltingin sem
orðið hefur í hjartalækn-
ingum síðustu 20 ár,“ seg-
ir Venge.
Aðferðin notuð til að greina
hverjir þurfa lækningu
Hann segir að með því að greina
ákveðin prótein í blóði sjúklings sé
hægt að spá fyrir um hverjar horf-
ur sjúklingsins séu. „Ef við erum
með sjúkling á þessu gráa svæði og
hann eða hún hefur ákveðið magn
af þessum próteinum í blóði sínu
getum við t.d. spáð fyrir um að það
séu 20% líkur á að sjúklingurinn
deyi á næstu 12 mánuðum. Það er
mjög mikilvægt að þeir sem eru í
mikilli hættu fari í meðferð og við
getum með þessari aðferð valið
hvaða sjúklingar af „gráa svæðinu“
eiga að ganga fyrir,“ segir Venge.
Hann bætir því við að verkir fyrir
brjósti geti stafað af öðru en hjarta-
sjúkdómum og því sé mikilvægt að
hafa verkfæri til að geta fundið út
hverjir þurfi á lækningu að halda.
„Við getum dregið úr dauðsföllum
af völdum hjartasjúkdóma um 30–
40% ef við erum dugleg við að
greina sjúklinga, finna þá sem
þurfa á meðferð á halda og veita
þeim hana.“
Meðferðin sem þessir sjúklingar
fara í er t.d. hjartaþræðing eða að
þeim eru gefin ákveðin lyf sem
sporna við segamyndun. „Áður en
við höfðum þessa aðferð þurftum
við að veita öllum meðferð og þar
sem meðferðin sjálf hefur ákveðna
hættu í för með sér og lyfin eru dýr
þá er mjög mikilvægt að finna út
hvaða sjúklingar þurfa á meðferð-
inni að halda og hverjir ekki.“
Niðurstaða fæst á klukkutíma
Venge segir að aðferðin hafi ver-
ið uppgötvuð í byrjun tíunda ára-
tugarins en einungis séu um 1–2 ár
síðan byrjað var að nota hana.
„Þetta er ónæmisfræðileg aðferð,
við notum mótefni sem finnur
próteinið Troponen. Ef það mælist í
blóðinu gefur það til kynna að
hjartavöðvanum líði ekki vel því þá
lekur próteinið frá hjartafrumun-
um. Því meira Troponen sem finnst
í blóðinu, því meiri skaði hefur orðið
á hjartanu.“
Einnig er leitað eftir próteininu
CRP (c-reactive protein) og
peptíðinu BMP (brain natriouretic
peptide) en þau er einnig að finna í
frumum hjartans og finnist þau í
blóðinu gefur það til kynna hjarta-
sjúkdóma. Troponen gegnir
ákveðnu hlutverki við samdrátt
hjartans, BMP er hormón sem er
framleitt í hjartafrumunum og gef-
ur CRP til kynna bólgur. Segir
Venge aðferðina einfalda, blóð sé
tekið úr sjúklingi og klukkutíma
síðar komi niðurstöðurnar frá rann-
sóknarstofunni. Þetta séu ekki dýr
próf, Troponen-prófið kosti um 600
íslenskar krónur, BMP-prófið um
900 krónur og CRP-prófið um 300
krónur.
Dauðsföllum af völdum
hjartasjúkdóma hefur fækkað
„Við notum þessar aðferðir á öll-
um sjúkrahúsum í Svíþjóð í dag og
hafa þær reynst mjög vel. Það sem
við höfum skýrlega séð er að dauðs-
föllum vegna hjartasjúkdóma hefur
fækkað mjög mikið. Það er að sjálf-
sögðu erfitt að segja til um það
hvort ástæðan sé sú að við greinum
sjúklingana betur í dag eða hvort
það tengist lífsstíl fólks. Ég held að
það sé sambland af hvoru tveggja.
Það hefur mikið dregið úr reyking-
um í Svíþjóð síðustu ár. Fyrir
tveimur áratugum reyktu um 30%
Svía en í dag er hlutfallið um 15–
16%.“
Venge er forstöðumaður klín-
ískrar efnafræðideildar háskóla-
sjúkrahússins í Uppsölum. „Við
höfum unnið að því að þróa þessi
próf, betrumbæta þau og meta, í
samvinnu við ýmis fyrirtæki. Við
höfum aðgang að blóðbanka þar
sem blóð sjúklinga með hjartasjúk-
dóma er geymt. Þannig höfum við
getað mælt hvaða aðferðir reynast
best,“ segir Venge.
Vilmundur Guðnason, yfirlæknir
hjá Hjartavernd, segir að margir
þættir í blóði geti gefið vísbending-
ar um hættu á hjarta- og æðasjúk-
dómum. Nú sé verið að setja upp
mælingu á CRP hér á landi en til
þessa hafi BMP og Troponen ekki
verið mælt sérstaklega þó það sé til
rannsóknar. Það hafi verið rætt að
taka mælingar á þeim upp, eins og
mælingar á mörgum öðrum
áhættuþáttum í blóði.
Getur fækkað
dauðsföllum af
völdum hjarta-
sjúkdóma
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Per Venge segir að með virkri greiningu
og meðferð mætti fækka dauðsföllum af
völdum hjartasjúkdóma um 30–40%.
Ný aðferð við greiningu hjartasjúk-
dóma er sögð ein mesta breyting í 20 ár
niður en
rfi sem er
era mögu-
heimilis-
i á heilsu-
sem það
sem sjálf-
ig skapist
r sem við
með okkar
num, bæði
ör,“ segir
ga
yfirlæknir
gi í Hafn-
í málum
rfirði, sem
m, sé sú að
nna hafi
mánuði og
Engar við-
ráðuneyt-
glýst eftir
og fengið
að skoða.
ð boðað til
Hafnar-
fjarðar, sveitarstjóra Bessastaða-
hrepps og fulltrúa heilbrigðisráðu-
neytisins og formanni stjórnar
stofnunarinnar hér þar sem staðan
verður kynnt. Þar sem það er sýnt
að ekki virðist áhugi á að við verðum
hér áfram, enda hafa engar viðræð-
ur átt sér stað, höfum við sem hópur
sett okkur þau tímamörk að hafi
ekkert gerst fyrir 20. september
göngum við endanlega frá samning-
um um leiguhúsnæði og kaup á
lækningaáhöldum fyrir okkur,“ seg-
ir Emil.
Hann segir læknana ekki hafa
áhuga á einkarekstri, heldur hafi
þeir áhuga á að stunda sjálfstæðan
rekstur þar sem samið verði við hið
opinbera að greiða þjónustuna niður
með gjaldskrársamningi. „Við rituð-
um bréf 6. júní til samninganefndar
ríkisins og höfum ekkert svar fengið
þaðan.“
Gunnlaugur Sigurjónsson, heilsu-
gæslulæknir hjá Heilbrigðisstofnun
Suðurnesja, segir að ekkert hafi
gerst í málum heilsugæslulækna
stofnunarinnar sem allir sögðu upp
störfum í vor. Hann segir að lækn-
arnir hafi verið boðaðir á fund í heil-
brigðisráðuneytinu sem verði fljót-
lega og vonandi komi uppsagnir
þeirra og samningsstaða við Félag
íslenskra heimilislækna þar upp á
borðið.
Ákvörðun um afnám greiðslu
vegna vottorða fyllti mælinn
Hallgrímur Magnússon, heilsu-
gæslulæknir í Grundarfirði, hefur
sagt starfi sínu lausu og hyggst
halda til Noregs þar sem hann tekur
við starfi forstöðumanns yfir öldrun-
argeðþjónustu við Ullevål-sjúkra-
húsið í Ósló. Hallgrímur segir að það
hafi fyllt mælinn hjá sér þegar heil-
brigðisráðuneytið ákvað í desember
í fyrra að gjald fyrir tiltekin vottorð
skyldi renna til heilsugæslustöðva,
en ekki til lækna.
„Með þessu var kaup heilsugæslu-
lækna lækkað um 10 til 20% frá því
sem áður var án þess að ræða við
okkur. Þetta fannst mér sýna að
staða heilsugæslulækna er þannig
að ráðuneytið telur sig geta lækkað
laun þeirra um 10–20% án þess að
svo mikið sem ræða við þá. Eftir að
þetta gerðist fóru stefnur og kærur
af stað og þessu lauk með því að
ráðuneytið lagfærði þetta að ein-
hverju leyti. En skaðinn er í raun
skeður, því þetta er enn ein árásin á
sjálfsmynd heimilislækna,“ segir
Hallgrímur.
Hann segist hafa starfað sem
heilsugæslulæknir í 13 ár og hafa
haft mikla ánægju af starfi sínu.
Hann hverfi frá því með töluverðum
söknuði, en nú sé svo komið að hann
geti ekki starfað lengur við þessar
aðstæður.
Gísli Auðunsson, heilsugæslu-
læknir á Húsavík, sagði starfi sínu
lausu í vetur þegar ákveðið var að
gjald vegna vottorða skyldi renna til
heilsugæslustöðva. Hann segist hafa
orðið fyrir miklum vonbrigðum með
framgang heimilislækninga hér á
landi. Heimilislæknar á Íslandi séu
komnir niður fyrir fimmtung lækna-
stéttarinnar, en svo dæmi sé nefnt
séu þeir um helmingur menntaðra
lækna í Kanada þar sem hann var í
sérnámi. Einhverra hluta vegna hafi
heilsugæslulæknar ekki notið sömu
kjara og aðrir læknar. Þeir hafi farið
í erfiða kjarabaráttu fyrir nokkrum
árum, sem lyktaði með því að þeir
voru settir undir kjaradóm. Hann
hafi reynst þeim afar erfiður og
heilsugæslulæknar skilji ekki hvers
vegna hann dæmi þeim mun rýrari
kjör en öðrum læknum.
Gísli segist vera að nálgast eftir-
launaaldur en að uppsögn sín í vetur
tengist því ekki heldur hafi þær
ásakanir sem fram komu í garð
heilsugæslulækna vegna umræðu
um vottorð verið kornið sem fyllti
mælinn.
rigðisráðuneytis fara væntanlega af stað fljótlega
r vart við skort
æslulæknum