Morgunblaðið - 22.10.2002, Blaðsíða 30

Mótað pólýester, sem í Japan er notað við pökkun ávaxta, var valið byggingarefni sem í senn var
einangrun og gat umlukið húsið á hálfgagnsæjan hátt.
Engin skilrúm
Lausnin fólst í húsi án skilrúma sem túlk-
aði þá japönsku heimspeki sem lýsir
straumi lífsins eins og vatni í á, sem rennur
óstöðvandi áfram og tekur á sig ótal mynd-
ir.
Þessi þriggja kynslóða fjölskylda átti land
í Kawagoe, Saitama, í útjaðri Tókýó-borgar,
þar sem aukinn hraði borgarlífsins vék fyrir
yfirveguðu landslagi hrísgjónaakra og gróð-
urhúsa á bökkum Shingashi-árinnar. Í Jap-
an er það munaður að eiga lóð þar sem
meira en hundrað fermetra hús getur risið.
Með slíkt tækifæri í höndunum, óskaði
húsbyggjandinn helst af öllu eftir því að
gera sameiginlega rými hússins mikilvægast
þar sem ólíkar kynslóðirnar gætu átt sam-
ræður og samskipti og jafnframt, að hafa
rými sérherbergja í lágmarki.
Þar sem það var einnig hluti af menningu
húsbyggjandans, þá er hægt að færa rök
fyrir því að arkitektinn endurtúlkaði hina
hefðbundnu japönsku hugsun um hús.
Ákveðin merking stendur fyrir orðið „bú-
stað“ en hann táknar þak eða gáttina milli
himins og jarðar.
Þakið endurspeglar andrúmsloft staðarins
og við loftið hafa hugsanir fólks nægt svig-
rúm. Auk þessa í hefðbundnum japönskum
húsum, er viðkvæmt gólfið meðhöndlað sem
það væri brú. Það er hluti af húsgögnunum
og hefur sams konar vægi og veggirnir í
evrópskum húsakynnum. Á þennan hátt,
liggur grunnurinn að hýbýlum fólks í því
andlega, í rýminu þar sem sálin nærist án
hindrana. Hugmynd, sem átti rætur að
rekja til Zen Búddismans og birtist í trúnni
á að menn öðlist þekkingu með íhugun og
innsæi.
Hús án herbergja
Eftir að hafa velt hugtakinu fyrir sér um
sameiningu ólíkra kynslóða, kom Shigeru
Ban fram með hugmynd um hálfgagnsætt
skýli sem samanstóð af einu sameiginlegu
rými en fjórir teningslaga klefar á hjólum
gera persónulegt athafnasvæði fyrir hvern
fjölskyldumeðlim.
Þannig deila þrjár kynslóðir með sér hús-
inu, sem tekur sér til viðmiðunar svo ólíkar
fyrirmyndir svo sem einsog, fjórar-og-hálf
tatami motta – sem er grunneining hefð-
bundinnar japanskrar húsagerðar – og loft
– sem sameinar það sem oft kallast drauma-
húsnæði í vestrænni stórborg með því að af-
neita skilrúmum, sem hólfa niður og að-
greina, til þess að ná fram aukinni rým-
isvídd.
Hægt er að skipuleggja hlutlaust rými
hússins og umbreyta því eftir þörfum með
því að hreyfa ferningslaga klefana en þeir
geta jafnvel verið dregnir út í gegnum stóra
gluggann á vesturhliðinni. Á þann hátt, og
með því að leyfa hjólunum að vera sjáan-
legum áhrifavöldum breytinganna, fær gólf-
flöturinn aukið vægi sem brú og tengiliður
tjáskipta.
Í austurenda hússins, næst yfirbyggða
innganginum sem þjónar sem bílastæði, er
komið fyrir baðherbergi, þvottahúsi og fata-
herbergi fyrir allan klæðnað fjölskyldunnar,
þannig er komist hjá því að nota hvers kon-
ar klæðaskápa sem myndu hindra hreyf-
ingar svefnklefanna. Eldhúsinu er einnig
komið fyrir í þessum enda hússins en það
er aðskilið frá sameiginlegum vistarverum
með tjaldi.
Vegna þess hve húsið er líkt ásýndar og
gróðurhúsin í kring var hálfgagnsætt rými
hannað til þess að vernda næði fjölskyld-
unnar frá óæskilegum augnagotum út frá
aðkomuleiðinni. Ytri hlið viðargrindarinnar,
sem myndar burðargrindina, er klædd hálf-
gagnsæju báruplasti styrktu með trefja-
gleri, á meðan hliðin að innan er klædd
bómullarefni sem er fest með frönskum
rennilási til þess að auðvelda hreinsun.
Með það að markmiði að hitaeinangra
húsið samhliða að hleypa birtu inn í það,
var holrýmið milli beggja flata veggjarins
fyllt með mótuðu pólýester, sem í Japan er
notað til þess að pakka ávöxtum. Þetta
gerði arkitektinn eftir að hafa reynt mis-
munandi efni, eins og tréflísar og leifar af
endurunnum pappír.
Þrátt fyrir að hafa nær engar opnanir á
hliðum hússins, nýtur það sömu mjólk-
urhvítu birtunnar að innan eins og í öðrum
japönskum byggingum með skilrúmum úr
hrísgrjónapappír. Í raun eru einu ógagn-
sæju veggirnir þeir sem mynda fernings-
laga svefnrýmin, sem eru klæddir sex-
strengdum pappa.
Á sama hátt og hefðbundin japönsk hús
eru ekki hugsuð sem varanlegur bústaður
heldur frekar að íbúarnir hafi þar aðeins
mislanga viðdvöl þar til aðstæður þeirra
breytast, er Nakta húsið táknrænt skýli,
sem tekur sífelldum breytingum eins og
streymi lífsins sjálfs.
Nakta húsið í Kawagoe í
Japan eftir Shigeru Ban
Nakta húsið er umkringt hrísgrjónaökrum við Shingashi-ána.
Samkvæmt hefðbundinni menningu Japans hafa hugsanir manna mest svigrúm við loftið.
Hægt er að skipuleggja hlutlaust rými hússins
og umbreyta eftir þörfum með því að hreyfa
ferningslaga klefana, sem geta jafnvel verið
dregnir út í garð.
Dr. Halldóra Arnardóttir,
listfræðingur
[sanchezarnardottir@arquired.es]
Dr. Javier Sánchez Merina,
arkitekt
[jsm@coamu.es]
Ljósmyndir/Hiroyuki Hirai
Shigeru Ban (f. 1957) arkitekt.
Shigeru Ban, þekktur á alþjóðlegum
vettvangi sem „pappírs-arkitektinn“
vegna þess að hann notaði papp-
írssívalninga til þess að reisa skýli
fyrir heimilislausa eftir jarðskjálft-
ana í Kobe og Tyrklandi, var beðinn
um að hanna hús fyrir fjölskyldu
sem samanstóð af þremur kyn-
slóðum.
30 C ÞRIÐJUDAGUR 22. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐHeimiliFasteignir