Morgunblaðið - 10.11.2002, Síða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2002 27
UNGUR Íslendingur, Breki Tóm-
asson, vann nýlega til veglegra
verðlauna, „Poet of Merit Award“,
fyrir kvæðið „Darkling“, sem birt-
ist í bókinni Honest Awakened, sem
gefin var út í Bandaríkjunum í
ágúst sl.
Breki er búsettur í Svíþjóð, en
þangað flutti hann með foreldrum
sínum á unga aldri.
Breki skrifar mikið í bundnu máli
og beitir mest fyrir sig enskri
tungu þar sem skólaganga hans í
Svíþjóð var í enskum skólum, bæði
grunnskóla sem og menntaskóla.
Breki stundar nú nám í trúar-
bragðavísindum og dulspeki við há-
skólana í Stokkhólmi og í Umeå.
Nokkur ljóða Breka má finna á
slóðinni www.poetry.com.
Breki Tóm-
asson hreppir
ljóðaverðlaun
Breki Tómasson með verðlauna-
gripinn.
TÓNLEIKARÖÐIN Tónlistar-
dagar Dómkirkjunnar er hálfnuð;
stendur að þessu sinni frá 26. okt. til
17. nóv. Hilmar Örn Agnarsson Skál-
holtsorganisti gladdi eyru velunnara
hátíðarinnar sl. þriðjudagskvöld; því
miður allt of fárra eða um hundraðs-
fjórðungs, dæmigert um undanfarna
slaka aðsókn (a.m.k. utan geira kór-,
einsöngs- og sinfóníutónleika) sem
óneitanlega vekur þá nöpru spurn-
ingu hvort framboð sé komið langt
yfir eftirspurn.
Það virðist nefnilega litlu skipta
hversu forvitnilegt verkefnavalið er.
Dagskrá Hilmars var þannig hin
vandaðasta og hófst með hinni glæs-
legu Prelúdíu Bachs í h-moll frá
Weimar-árunum sem vel getur stað-
ið ein, enda var fúgunni sleppt. Hinn
skemmtilegi sálmforleikur Þorkels
Sigurbjörnssonar, Lofið Guð – skv.
Heildarlista ITM (1996) saminn um
samnefnt sálmalag Péturs Guðjóns-
sen (ár óuppgefið) var í 6/8 „caccia“-
takti, ýmist í keðju ofan á bassaor-
gelpunkti eða með þrástef í pedal og
með cantus firmus í pommer-
kenndri rödd. Eftir Megas var stutt-
ur Forleikur sem minnti sterklega á
orgelspilið við harmsöng hans um
„gamla skrjóðinn“, harðkrómuð hó-
mófóník en vel frambærileg. Þá kom
mildilega registruð Partíta um fornu
hymnuna Veni Creator Spiritus eftir
belgíska organistann Flor Peeters
(1903–86) sem í seinni hluta skipti yf-
ir í tignarlegan tokkötustíl með c.f. í
fótspili, greinilega undir áhrifum frá
tónskáldi allra tónskálda í Leipzig.
Schütz-nemandinn Georg Böhm,
eitt þekktari nafna n-þýzka orgel-
skólans og búsettur í Lüneburg, var
höfundur Sálmforleiksins Vater un-
ser im Himmelreich í tríósónötu-rit-
hætti með „tvístígum“ rölt-bassa í
pedal, fallegt verk og kliðmjúkt
raddvalið, sem kom líkt og hinir
sálmforleikirnir á undan og eftir vel
út í steindauðri akústík Dómkirkj-
unnar og betur en dramatískari
verkin sem þurftu mun meiri eftir-
óm. Það gilti mjög um sálmforleiki
Bachs (úr Schübler-kórölunum)
Wachet auf! ruft uns die Stimme og
Vor deinen Thron tret’ ich hiermit.
Hinn fyrri var glimrandi vel leikinn
(nema hvað c.f.-röddin var óttalega
hráslagalegt verbúðarflautuhljóð og
hefði átt göfugri registrun skilda), en
hinn seinni var svolítið óstöðugur í
tempói, eins og reyndar vildi einnig
brenna við í fyrstu atriðum kvölds-
ins.
Hilmar réðst ekki á garðinn þar
sem hann var lægstur í lokaverkinu,
hinni stórglæsilegu Fantasíu og fúgu
Bachs í g-moll, sem er meðal mest
krefjandi orgelverka fimmta guð-
spjallamannsins. Hinn ýmist inn-
hverft þenkjandi eða úthverft stór-
brotna Fantasía skilaði sér furðuvel
af ekki stöðugt konserterandi org-
anista af vera (burtséð frá andsvars-
leysi kirkjunnar). Fúgan er ein hinna
frægustu eftir Bach, rismikil „Spiel-
fuge“ eins og Þjóðverjar flokka
hana, um gamalt hollenzkt þjóðlaga-
stef (meðal þýzkra orgelnema uppá-
nefnt „Das Kaffeewasser kocht“(!))
sem mikið var notað í orgelspuna af
n-þýzkum barokkorganistum og
gerir m.a. töluverðar kröfur til fóta-
fimi. Tempóið var enda valið af for-
sjálu hyggjuviti og tókst fyrir vikið
að komast nokkuð sannfærandi í
gegnum þennan útlimabrjót án allt
of vandræðalegra hraðaskipta. Þótt
ekki væri spilið örðulaust var hin við-
eigandi músíkalska sveifla samt oft-
ast á sínum stað og lofaði góðu um
framhaldsferilinn ef meiningin er að
taka til við harðar æfingar á kom-
andi mánuðum og misserum.
Tónleikaskráin gat ekki verið
styttri í spuna og vantaði m.a.s.
BVW-númer við þrjú Bachverk,
hvað þá ártöl sem einatt segja allra
upplýsinga mest miðað við pláss-
frekju. Þar hefðu Tónlistardagarnir
mátt vanda aðeins betur til verka.
Kaffivatnskontrapunktur
TÓNLIST
Dómkirkjan
J.S. Bach: Prelúdía í h BWV 544; Meine
Seele erhebet den Herrn BWV, Wachet
auf & Vor deinen Thron; Fantasía & fúga í
g BWV [542]. Þorkell Sigurbjörnsson:
Lofið Guð. Megas: Forleikur. Peeters:
Partita um „Veni Creator Spiritus“. G.
Böhm: Vater unser. Hilmar Örn Agn-
arsson orgel. Þriðjudaginn 5. nóvember
kl. 20:30.
TÓNLISTARDAGAR
Ríkarður Ö. Pálsson
Í TILEFNI af áttræðisafmæli
Björns Th. Björnssonar hefur ver-
ið gefin út bókin Hundrað nætur í
Höfn í þýðingu hans
og með skýringum
eftir hann.
Þetta eru þættir úr
Kaupmannahafnar-
dagbók byltingarfor-
ingjans Francisco de
Miranda 1787–1788.
Miranda var fædd-
ur í Venesúela 1750
og ásamt Símoni Bo-
lívar, vini sínum,
ákafur baráttumaður
gegn yfirráðum Spán-
verja.
Í menntunarför um
Evrópu kynnist hann
Katrínu miklu í Rúss-
landi og kemst undir
verndarvæng hennar. Hann heldur
fyrrnefnda dagbók í Kaupmanna-
höfn eins og fyrr er getið.
Miranda leggur meira upp úr því
að segja frá persónulegum högum
sínum og kynnum af fólki en hug-
sjón sinni um byltingu gegn Spán-
verjum. Með þeim hætti verður
bókin skemmtilestur því að Mir-
anda er litríkur maður, einkum í
kvennamálum og veisluhöldum.
Honum verður vel ágengt í þeirri
iðju sinni að draga konur á tálar, í
senn göfugar konur og venjulegar.
Katrín mikla, sem safnaði elsk-
hugum, gefur honum þau meðmæli
sem duga á æðri stöðum. Þegar
hann er að fleka frú Hall, konu
auðugs stórkaupmanns, duga sög-
ur af Katrínu honum til brautar-
gengis: „Hann skemmti henni
meðal annars með sögum um ást-
arlíf Katrínar keisaradrottningar,
sem varð óefað til þess að auka á
ástleitnisspennuna milli þeirra,“
stendur í inngangi.
Byltingarforinginn Miranda var
ekki ósnortinn af þjóðfélagsað-
stæðum í Danmörku. Hann beitti
sér m.a. fyrir umbótum í fangels-
um því að honum blöskraði hvernig
farið var með kvenfanga.
Honum er þó meir í mun að
kvennamálin gangi vel, samanber
eftirfarandi úr dag-
bókinni:
„Stofustúlkan mín
litla kom klukkan átta
um morguninn og
skreið upp í rúmið til
mín, og þar undum við
til klukkan hálf ellefu.
Eftir það fékk hún te-
sopann sinn og þrjá
ríkisdali, svo að hún
kvaddi mig vel
ánægð.“
Meðal þess sem
vekur óhug Miranda
eru örlög Struensee
sem eru rakin, en
hann er nú söguefni
margra, meðal ann-
arra Svíans Per Olov Enquists í
nýlegri skáldsögu. Miranda var þó
ekki refsað fyrir kvensemina held-
ur sleppur hann sæll frá Dan-
mörku þótt erfiðir tímar biðu hans
eins og Eftirmál greina frá. En
alla tíð sýndi hann klókindi þótt
viðureignin við Spánverja rynni út
í sandinn.
Kaupmannahafnardagbók Mir-
anda er æði smásmuguleg á köfl-
um en gefur góða hugmynd um
andrúmsloftið í Danmörku og víðar
og er alltaf forvitnileg. Miranda er
vel ritfær og Björn Th. Björnsson
gerir honum góð skil með þýðingu
sinni og skýringum. Björn er eins
og kunnugt er sérfræðingur í öllu
því sem varðar Kaupmannahöfn og
nýtur bókin þess.
Kvennafar í Höfn
Björn Th. Björnsson
BÆKUR
Dagbók
eftir Francisco de Miranda. Þýðing og
skýringar: Björn Th. Björnsson. Myndir:
Anna Cynthia Leplar. Prentun Oddi. Mál
og menning 2002 – 109 síður.
HUNDRAÐ NÆTUR Í HÖFN
Jóhann Hjálmarsson
Barnakór Biskupstungna og
barnakór Dómkirkjunnar syngja í
Dómkirkjunni kl. 17. Stjórnendur
kóranna eru Hilmar Örn Agnarsson
og Kristín Valsdóttir. Barnakór
Dómkirkjunnar er að hefja sitt ann-
að starfsár.
Tónleikarnir eru hluti af Tónlist-
ardögum Dómkirkjunnar sem nú
standa yfir.
Bíósalur MÍR, Vatnsstíg 10 Rúss-
neska kvikmyndin „Einn möguleiki
af þúsund“ verður sýnd kl. 15.
Myndin var gerð á sjöunda áratugn-
um og lýsir átökum á hernámssvæði
Þjóðverja á Krímskaga í síðari
heimsstyrjöldinni.
Leikstjóri er Leon Kotsarjan, And-
rei Tarkovskíj vann að handritinu og
meðal leikenda er Anatolíj Sol-
onitsyn. Myndin er talsett á ensku.
Hamrar, Ísafirði Tríóið Guitar Isl-
ancio heldur tónleika kl. 20.30 á veg-
um Tónlistarfélags Ísafjarðar.
Guitar Islancio skipa Gunnar Þórð-
arson gítarleikari, Björn Thorodd-
sen gítarleikari og Jón Rafnsson
bassaleikari. Þeir hafa gefið út þrjá
geisladiska.
Á efnisskrá þeirra eru einkum ís-
lensk þjóðlög í léttdjössuðum út-
setningum.
Málfundur um leikhúsmál verður í
Borgarleikhúsinu kl. 20. Frummæl-
endur segja frá áhrifavöldum sínum,
svara spurningum og taka þátt í um-
ræðum. Þetta er fyrsta leikhúsmál
vetrarins og er þráðurinn tekinn upp
frá sl. vetri.
Meðal annars verður fengist við
spurningar eins og hverjir eru
áhrifavaldar leikhúsfólks? Hver hef-
ur áhrif á listamenn og hvernig?
Frummælendur eru Egill Heiðar
Anton Pálsson, leikstjóri, Halldóra
Geirharðsdóttir, leikari og leikstjóri,
Stefán Baldursson, leikhússtjóri og
leikstjóri og Þórhildur Þorleifs-
dóttir, leikstjóri.
Listaháskóli Íslands, Laugarnesi
Leifur Þorsteinsson ljósmyndari og
kennari við LHÍ kynnir eigin verk
og sýnir ljósmyndir kl. 12.30. Leifur
rak eigin ljósmyndastofu um árabil,
þar sem hann fékkst aðallega við
auglýsinga- og iðnaðarljósmyndun.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Í fararbroddi í
umhverfisvænni ferðaþjónustu-
Ráðstefna á vegum Ferðaþjónustu bænda
á Grand Hóteli Reykjavík
þriðjudaginn 12. nóv. frá kl. 14-16.
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra flytur ávarp.
Fyrirlesarar:
• Stefán Gíslason, verkefnisstjóri Staðardagskrár 21 á Íslandi.
• Einar Bollason, framkvæmdastjóri Íshesta.
• Elín Berglind Viktorsdóttir, umhverfisfulltrúi Hólaskóla.
• Marteinn Njálsson, formaður Ferðaþjónustu bænda.
• Sævar Skaptason, framkvæmdastjóri Ferðaþjónustu bænda.
Allt áhugafólk um umhverfisvæna ferðaþjónustu
velkomið meðan húsrúm leyfir.
Konungar há-
loftanna er
sönn saga sem
Guðbergur Auð-
unsson hefur
skráð. Brian
Pilkington
myndskreytti.
Í kynningu
segir að agnarlítill fjaðralaus dúfuungi
laumi sér inn í líf fjörugrar fjölskyldu
og komi þeim oft á óvart þau ár sem
hann búi hjá þeim.
Útgefandi er Mál og menning. Bók-
in er 26 bls., prentuð í Danmörku.
Verð: 1.990 kr.
Börn
♦ ♦ ♦