Morgunblaðið - 10.11.2002, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2002 29
Fyrsta flokks matur, fallegt útsýni og umhverfi sveipað dulúð gera
jólahlaðborð Bláa lónsins að ógleymanlegum viðburði.
Guðmundur Hermannsson leikur ljúfa tónlist.
22., 23., 29. og 30. nóvember
6., 7., 13. og 14. desember.
Verð 4.150 krónur. Aðgangur í heilsulindina Bláa lónið er innifalinn.
Borðapantanir og nánari upplýsingar í síma 420 8813, www.bluelagoon.is.
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
ARI Svavarsson er fæddur 1964 á
Akureyri. Hann hefur numið list-
hönnun við MHÍ, útskrifaður úr
listhönnunardeild 1985, en að auki
hefur hann verið eitt ár í listmálun
við Myndlistarskólann á Akureyri,
1982–83. Ari hefur lagt stund á list-
málun samhliða hönnuninni en hef-
ur ekki sýnt fyrr en á þessu ári,
fyrsta einkasýning hans var haldin í
Húsi málaranna í júní síðastliðnum.
Það er því skammt högga á milli, en
nú tæpum fimm mánuðum síðar er
Ari aftur með einkasýningu, að
þessu sinni í sýningarsal Sævars
Karls.
Ari segir í fréttatilkynningu að
hann máli í stíl abstrakt/expressjón-
ista, án þess að gera frekari grein
fyrir því hvers vegna hann velur að
sækja í þá liststefnu í dag.
Í sýningarsal Sævars Karls sýnir
Ari átta málverk unnin með akrýl á
striga. Stærð þeirra allra er svipuð,
utan eins sem er tvöfalt stærra.
Verkin eru unnin með breiðum,
kröftugum pensildráttum á strig-
ann, án þess að fylla út í myndflöt-
inn. Þau bera nöfn eins og þú veist
að ég elska þig og þetta var skráð
endur fyrir löngu. Nöfnin tengjast
málverkunum ekki sýnilega og bæta
litlu við þau nema spurningum.
Verkin hafa breyst nokkuð frá fyrri
sýningu Ara þar sem meira flæði
var ríkjandi og óræðari stemning
yfir þeim. Þau verk voru hluti af
stærri heild sem leitast var við að
fanga innan myndrammans en hér
er unnið með kjarna sem ekki nær
út fyrir endamörk strigans. Horfinn
er læsilegi textinn en í staðinn hefur
ólæsileg lína sem minnir á einhvers
konar letur tekið við.
Ari segist sjálfur sækja í frelsi
málaralistarinnar þegar vinnudegi
við hönnun lýkur.
Hér finnst mér einhver grund-
vallarmisskilningur vera á ferð.
Nú til dags ríkir vissulega mikið
frelsi í samtímalistum, frelsi til að
vinna með þann efnivið sem fólk vel-
ur, frelsi til að hafa mismunandi
skoðanir, frelsi til að hneyksla eða
ekki, frelsi til að vera hefðbundinn
eða ekki. En þetta frelsi má aldrei
þýða það að við hættum að gera
kröfur. Og ef við veltum því fyrir
okkur hvaða kröfur við gerum til
samtímalistar þá breytist þetta
frelsi töluvert. Það er skiljanlegt að
Ari tali um að honum finnist ákveðið
frelsi fylgja því að geta dúndrað
pensilförunum á strigann, jafnvel
fengið útrás fyrir tilfinningar sem
hafa hlaðist upp í dagsins önn. En
því frelsi fylgir einnig ábyrgð.
Myndlist er ekki leikur að litum og
formum sagði Sigurður okkar Guð-
mundsson, – og ég bæti því við að
hönnun er oft á tíðum einmitt það.
Myndlist leitast hins vegar við að
vera miklu meira en það, á öllum
tímum hefur samtímalistin leitast
við að vera lifandi afl í samfélaginu.
Það fylgir því ábyrgð að halda
myndlistarsýningu, við krefjumst
þess m.a. að listamenn hafi ígrund-
að verk sín og hver markmiðin eru
með þeim og gildir efniviður þeirra
einu í þeim efnum, hvort sem það er
málning á striga eða myndband.
Hönnunarheimurinn lýtur
ákveðnum reglum, en það gerir
heimur myndlistarinnar auðvitað
líka, – frelsið er ekki allt sem sýnist
heldur fylgja því margar kröfur sem
meira að segja fæstir listamenn í
dag geta uppfyllt, kröfur sem eru
ekki eins borðliggjandi og kröfur
hönnunar en alveg jafn raunveru-
legar. Hönnun gerir ákveðnar fag-
urfræðilegar kröfur, í heimi hönn-
unar ræður efnishyggjan ríkjum.
Hið sama má að vísu segja um
myndlistina, en að auki býður hún
upp á svo margt annað, aðra sýn.
Það er einmitt sú sýn sem ég sakna
hér.
Oft er erfitt fyrir almenning að
átta sig á samtímalistum. Fæstir
gera upp á milli sýningarsala og
átta sig kannski ekki á því til dæmis
að sýning á safni felur í sér ákveðna
viðurkenningu á meðan salir eins og
sýningarsalur Sævars Karls sem
taka háa leigu fyrir aðstöðu sína
hafa síður mótaða stefnu. Eins er
verðlagning verka oft undrunarefni
og svo er líka hér, jafnvel listamenn
sem helgað hafa sig list sinni ára-
tugum saman og velt gaumgæfilega
fyrir sér hvað þeir eru að fara með
verkum sínum myndu hika við að
verðleggja þau á sama hátt og hér
er gert.
Er frelsið að finna
í myndlistinni?
MYNDLIST
Gallerí Sævars Karls
Til 14. nóvember. Sýningin er opin á
verslunartíma.
MÁLVERK, ARI SVAVARSSON
Ragna Sigurðardóttir
Málverk eftir Ara Svavarsson í sýningarsal Sævars Karls.
Í LISTSÝNINGARSALNUM
Man eru til sýnis og sölu 105 past-
elmyndir sem listamaðurinn Jó-
hannes Geir Jónsson skapaði á
sjöunda áratugnum og hafa ekki
verið sýndar opinberlega áður.
Myndirnar eru í eigu Ólafs Mar-
íussonar, sem er Ó-ið í herrafata-
verslun P&Ó, en hann heillaðist á
sínum tíma af myndum Jóhann-
esar og áttu þeir vöruskipti sín á
milli. Jóhannes keypti föt á sig og
sína og Ólafur fékk myndir í stað-
inn. Slík vöruskipti eru auðvitað
ekki einsdæmi í íslenskri lista-
sögu. Þekkt er sagan af Jóhannesi
Kjarval, þegar hann tók leigubíl
til Þingvalla, málaði mynd á með-
an leigubílstjórinn beið og greiddi
svo bílinn með myndinni. Vöru-
skipti eru enn tíður viðskiptamáti
þegar kemur að listaverkakaup-
um og hefur það haft sín áhrif á að
engin skýr verðmyndun hefur
orðið á íslenskri myndlist, þótt
vissulega liggi fleiri ástæður þar
líka að baki. Gerir það t.d. faglegri
starfsemi á galleríum erfitt um
vik, þar sem erfitt er að taka pró-
sentur af listaverkum sem kaup-
endur vilja greiða með vetrar-
dekkjum eða flugmiða. Þannig er
markaðurinn í dag, eins og áður.
Jóhannes Geir fæddist á Sauð-
árkróki árið 1927. Hann nam listir
við Myndlista- og handíðaskólann
árin 1945–47 og var síðan einn
vetur í akademíunni í Kaup-
mannahöfn. Jóhannes sótti í fí-
gúratíft málverk þrátt fyrir að
ráðandi straumar væru abstrakt-
málverkið. Virðist hann því hafa
átt erfitt með að finna sig í listinni
fyrstu árin og er það ekki fyrr en
á sjöunda áratugnum að hann
skapar málverk sem í dag halda
nafni hans hvað hæst á lofti sem
listmálara. Eru það svokallaðar
endurminningamyndir og eru
einskonar uppgjör listamannsins
við æsku sína. Þær eru dökkar og
þrúgandi á skandinavíska vísu, en
einnig má sjá skyldleika við Hol-
lendinginn Vincent van Gogh, sem
leitaðist við að tjá innvið sinn og
þrár.
Eins og segir í upphafi þessarar
umfjöllunar, þá eru einungis
sýndar pastelmyndir í sýningar-
sal Man, en þær hafa gjarnan létt-
ara yfirbragð en olíumálverk end-
urminningatímabilsins. Þó bera
nokkrar myndanna, eins og
„Laugarnes“ (nr.20), „Krossfest-
ing “ (nr. 25) og „Vatnagarður“
(nr. 34), álíka mikinn tilfinninga-
þunga og olíumálverkin og aðrar
myndir, eins og „Gert að neti“ (nr.
10), „Skáldið Jónas Svafár“ (nr14)
og „Kona með kjötlæri“ (nr. 69),
hafa hið sterka expressjóníska
handverk sem einkennir endur-
minningamyndirnar.
Þótt ég hafi haft ánægju af því
að skoða myndirnar á sýningunni,
þá mundi ég ekki kalla hana stór-
viðburð, þar sem einungis er um
smáar pastelmyndir að ræða úr
einkaeign en ekki úttekt á helstu
myndum endurminningatímabils-
ins. Tvímælalaust vekur sýningin
þó löngun mína til þess að sjá slík-
an stórviðburð eiga sér stað, þar
sem þessu mikilvæga og magnaða
tímabili í listsköpun Jóhannesar
Geirs yrðu gerð sanngjörn skil.
Þrúgandi í
minningunni
MYNDLIST
Listsýningarsalurinn Man
Opin 10-18 virka daga og 11-18 um
helgar. Sýningu lýkur 13. nóvember.
PASTELMYNDIR
JÓHANNES GEIR
Jón B. K. Ransu