Morgunblaðið - 16.11.2002, Page 8

FRÉTTIR
8 LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Svona, á magann og upp með bossann, Kínafarinn er mættur.
Málþing Íslenskrar málnefndar
Rætt um
íslenska tungu
DAGUR íslenskrartungu er í dag og ítilefni af honum
stendur Íslensk málnefnd
fyrir málþingi. Er hefð að
upp á slíku sé bryddað.
Þingið verður haldið í Há-
tíðarsal HÍ í aðalbygging-
unni í dag og stendur frá kl.
11 til 13.30. Formaður Ís-
lenskrar málnefndar er
Guðrún Kvaran, forstöðu-
maður Orðabókar Háskól-
ans og prófessor við HÍ, og
svaraði hún nokkrum
spurningum Morgunblaðs-
ins.
– Hvaða hefð er á bak við
þennan málverndardag og
hvenær var hann fyrst
haldinn?
„Íslensk málnefnd hefur
haldið málþing í tengslum
við dag íslenskrar tungu síðustu
sjö árin eða frá því að dagurinn var
haldinn hátíðlegur í fyrsta sinn.
Efni þinganna hefur verið marg-
víslegt en þau eiga það sameigin-
legt að rætt var um íslenska tungu
og varðveislu hennar frá ýmsum
sjónarhornum. Málnefndin vill
gjarnan að misjöfn sjónarmið
heyrist og mönnum gefist kostur á
að ræða málin. Mjólkursamsalan
hefur frá upphafi sýnt málefninu
mikinn áhuga og styrkt öll þingin.“
– Hver er yfirskrift þessa þings,
hvers vegna er hún valin og hver
er merking hennar?
„Yfirskrift þingsins að þessu
sinni er „Hver tekur við keflinu.
Samhengið í íslenskri tungu.“
Hugmyndin að baki er að menn
velti því fyrir sér hvernig tunga
þjóðar lifir og þróast. Ef við viljum
að íslensk tunga lifi áfram sem
þjóðartunga Íslendinga þarf að
hlúa vel að þeim sem taka við
henni, þ.e. börnunum, og kenna
þeim að fara vel með hana. En það
þarf víðar að efla skilning á því að
tungumálið er dýrmætt. Þess
vegna leggjum við að þessu sinni
einnig áherslu á viðskipta- og
verslunarumhverfið þar sem
enska sækir á vegna þess hve er-
lend samvinna hefur aukist og
heimurinn minnkað. Þar þarf einn-
ig að gæta að því að íslensku sé
sýndur sá sómi sem henni ber.“
– Hvernig verða efnistök þings-
ins og hverjar eru helstu áhersl-
urnar?
„Ný málnefnd tók til starfa 1.
janúar á þessu ári. Hún setti sér
stefnuskrá til fjögurra ára. Að
þessu sinni taldi hún brýnast að
beina athygli að þremur sviðum:
Þ.e.a.s. börnum og unglingum,
meðferð tungumálsins í fyrirtækj-
um og þjónustu og fólki sem flyst
til landsins og hyggst setjast hér
að, annaðhvort til frambúðar eða
tímabundið í atvinnuskyni. Rökin
fyrir því að leggja rækt við fyrr-
greinda þrjá hópa eru að mörg
ungmenni eru handgengin net-
væddu umhverfi upplýsingatækni-
nnar. Þau horfa á erlendar sjón-
varpsstöðvar, erlendar kvik-
myndir, leika sér í leikjatölvum,
sækja sér efni á netið
og það tungumál sem
mætir þeim er að miklu
leyti enska. Ekki er
ástæða til að amast við
þessu sem slíku því að
ljóst er að vaxandi kröfur verða
gerðar til vinnandi fólks um færni í
erlendum tungumálum og að það
geti notfært sér upplýsinga-
tæknina. Hins vegar verður að
vekja áhuga barna og unglinga á
eigin tungu og stuðla að færni í
meðferð hennar.
Aukin samvinna við önnur lönd,
vaxandi þörf á erlendu vinnuafli,
alþjóðlegur markaður, alþjóðleg
verkútboð og alþjóðlegur auglýs-
ingavettvangur, allt þetta getur
haft áhrif á það mál sem talað er
innan fyrirtækja og stofnana.
Enskan sækir á ef menn eru ekki á
varðbergi.
Miklir fólksflutningar eru ein
birtingarmynd alþjóðavæðingar-
innar, töluverður innflytjenda-
straumur hefur verið til Íslands
síðasta áratug og eru nú um 3%
íbúanna af erlendum uppruna. Í
auknum mæli er farið að tala um
íslenskt samfélag sem fjölmenn-
ingarsamfélag. Eftir því sem inn-
flytjendum fjölgar aukast líkurnar
á því að enska, eða önnur erlend
mál, verði í vaxandi mæli sam-
skiptamál þeirra innbyrðis og við
Íslendinga, m.a. þar sem stjórn-
völd hafa ekki boðið innflytjendum
öfluga íslenskukennslu þeim að
kostnaðarlausu með sama hætti og
tíðkast að því er varðar þjóðtungur
víðast hvar í nágrannalöndunum.“
– Hverjir taka til máls … og um
hvað?
„Að þessu sinni tekur efni mál-
þingsins til tveggja af þremur
meginverkefnum stefnuskrárinn-
ar. Ég kynni stefnuskrána og
Tómas Ingi Olrich menntamála-
ráðherra flytur að því loknu ávarp.
Fyrri hluti þingsins snýr síðan að
börnum og unglingum og þar feng-
um við til liðs við okkur rithöfund-
ana Guðrúnu Helgadóttur og
Andra Snæ Magnason sem bæði
eru þekkt fyrir áhuga
sinn á börnum og vönd-
uðu máli.
Síðari hluti þingsins
snýr að fyrirtækjum og
þjónustu. Þar munu
þeir Benedikt Jóhannesson fram-
kvæmdastjóri Talnakönnunar og
Þorvaldur Gylfason prófessor
ræða málin hvor frá sínum sjón-
arhóli. Verðlaunahafar úr stóru
upplestrarverkefni lesa ljóð milli
atriða og tónlist verður leikin í
hléi.“
– Hverjum er málþingið ætlað?
„Öllum sem áhuga hafa á ís-
lenskri tungu.“
Guðrún Kvaran
 Guðrún Kvaran fæddist í
Reykjavík 1943. Stúdent frá MR
1963. Cand. mag. í íslensku frá
HÍ 1969. Fluttist þá til Göttingen
í Þýskalandi og stundaði þar
nám í samanburðarmálfræði.
Doktor þar 1980. Unnið við
Orðabók Háskólans frá 1978 og
er nú forstöðumaður hennar og
prófessor við HÍ. Hefur setið í Ís-
lenskri málnefnd í næstum fimm
ár og er formaður hennar. Eig-
inmaður Guðrúnar er dr. Jakob
Yngvason eðlisfræðingur, pró-
fessor við Háskólann í Vín-
arborg. Þau eiga tvö börn við
nám í HÍ, Böðvar Yngva og
Steinunni Helgu.
3% íbúanna
af erlendum
uppruna
C3
Xsara
Picasso
Xsara
Brimborg Reykjavík sími 515 7000 • Brimborg Akureyri sími 462 2700
Bílavík Reykjanesbæ sími 421 7800 • brimborg.is
SÝNING
C5
• Glæsileg gjöf frá Dior ef þú prófar nýjan Citroën
• Sælkeramatur fyrir tvo á Sommelier fyrir þá heppnustu
• Sérstakt afmælistilboð fyrir þig sem kaupir Citroën
Afmælissýning í dag. Allar gerðir á tilboði: