Morgunblaðið - 16.11.2002, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
HALLDÓR Blöndal, forseti Alþingis,
opnaði sýningu á munum og skjölum
úr vörslu Alþingis síðdegis í gær, en
tilefni sýningarinnar er það að
fimmtíu ár eru liðin frá því að Al-
þingi hóf að nota hljóðupptökur til
að skrásetja ræður þingmanna. Sýn-
ingin er haldin í nýja Alþingisskál-
anum og er opin almenningi til 13.
desember nk. „Íslendingar hafa allt-
af verið fljótir að tileinka sér tækni-
nýjungar og 1. október 1952 varð Al-
þingi fyrst þinga í Evrópu til að
treysta eingöngu á hljóðupptökur í
stað þingskrifara við útgáfu ræðu-
hluta Alþingistíðinda þegar tekin
voru í notkun hljóðupptökutæki sem
keypt höfðu verið í Bandaríkjunum
sama ár,“ segir í fréttatilkynningu
frá skrifstofu Alþingis. Ræðurnar
voru með öðrum orðum teknar upp
á segulband og síðan vélritaðar eftir
böndunum fyrir birtar í Alþingistíð-
indum.
Áður en tæknin hóf innreið sína
inn í þingsali Alþingis sáu þingrit-
arar um að skrá niður ræður þing-
manna. „Hraðritun kunni enginn
þingskrifari á 19. öld. Fyrsti hraðrit-
arinn var ráðinn til þingsins 1917.
Eftir það var alltaf reynt að ráða
hraðritara eða aðra þingskrifara til
starfa,“ segir í nýjum upplýs-
ingabæklingi frá skrifstofu Alþingis.
Vigdís Jónsdóttir, forstöðumaður
á skrifstofu Alþingis, segir að um
miðja síðustu öld hafi farið að bera á
óánægju meðal þingmanna vegna
ákveðinna annmarka á ræðuskrift-
um, þ.e. ekki kunnu allir þingskrif-
arar hraðritun og vildi því ýmislegt
skolast til í þingtíðindum. Fór að
lokum svo að ákveðið var að gera til-
raunir með vélræna upptöku á þing-
ræðum.
Nýr ræðustóll
Keypt var sérsmíðað tæki í
Bandaríkjunum sem gat tekið upp
samfellt í þrjár klukkustundir.
Fyrstu upptökuprófanir fóru fram í
efri deild þingsins hinn 25. apríl
1949 og tókust þær vel. Vigdís segir
að á þeim tíma hafi þingmenn talað
úr sætum sínum. Því var í fyrstu
upptökunum notast við hljóðnema
og hann fluttur í snatri á milli þing-
manna, þegar þeir voru að tala. Á
umræddri sýningu í Skálanum er
hægt að hlusta á brot af þessum
fyrstu upptökum á Alþingi.
Sérsmíðaða tækið frá Bandaríkj-
unum var hins vegar ekki notað oft-
ar en í þessum fyrstu upptökum.
Leit hófst að öðru og betra tæki og
fannst það í Kaliforníu um 1950. Það
var síðan tekið í notkun hinn 1. októ-
ber 1952. Frá og með þeim tíma
voru notaðar hljóðupptökur til að
skrásetja ræður þingmanna. Eins og
áður var vikið að töluðu þingmenn
úr sætum sínum fram til ársins 1952,
en þegar hljóðritun hófst var ákveð-
ið að þingmenn skyldu tala úr sér-
stökum ræðustól. Til þess að svo
mætti verða þurfti að setja bráða-
birgðalög haustið 1952, þ.e. til þess
að þingmenn mættu tala úr ræðu-
stól. Þessi fyrsti ræðustóll Alþingis
er einnig til sýnis í Skálanum.
Á sýningunni má m.a. sjá gömul
hljóðupptökutæki og hraðrit-
unargögn. Ennfremur gefst þar
tækifæri til að hlusta á hljóðdæmi af
röddum allra forsætisráðherra fá
1952. Á sýningunni er þess sömuleið-
is getið að Jóhanna Sigurðardóttir,
þingmaður Samfylkingarinnar, sé
eini þingmaðurinn sem hefur verið
ræðuritari, en ræðuritarar eru þeir
sem rita niður ræðurnar af hljóð-
snældunum. Jóhanna var ræðuritari
á þremur löggjafarþingum á ár-
unum 1961 til 1964. „Ég var byrjuð
að hafa áhuga á stjórnmálum á þess-
um tíma og fannst mjög gaman að
vera í þessari ræðuritun,“ segir Jó-
hanna í samtali við Morgunblaðið.
Hún segir að sér finnist sem pólitíkin
hafi verið harðari þá en nú. „Þá var
tekist á af meiri krafti. Það voru
meiri andstæður í pólitíkinni heldur
en núna.“
Jóhanna var ræðuritari í þrjú ár
en hluta af þeim tíma var hún enn-
fremur í öðru starfi. „Ég held að það
hafi ekki hvarflað að mér þá að ég
yrði nokkurn tíma þingmaður. Ég
fékk ekki þingmanninn í magann við
að hlusta á þetta.“ Jóhanna hóf þó
afskipti af stjórnmálum skömmu síð-
ar, en hún fór fyrst í framboð fyrir
Alþýðuflokkinn á þessum árum fyrir
borgarstjórnarkosningar.
Þegar Jóhanna er spurð að því
hvort hún hafi haft skoðanir á öllu
því sem sagt var á þingi þegar hún
var ræðuritari segir hún: „Ég skal
ekkert segja um það. Ég held ekki.“
Síðan bætir hún við: „En á mörgu
hafði ég skoðun.“
Minnir á gamla daga
Halldór Blöndal segir að sér finn-
ist skemmtilegt að starfsfólk Alþing-
is skuli hafa sett upp umrædda sýn-
ingu í Skálanum. Halldór segir
ýmislegt á sýningunni minna á
gamla daga, t.d. þegar hann var
þingblaðamaður á Morgunblaðinu í
kringum 1961. Vísar Halldór þar
m.a. til ljósmyndar af Ólafi Siggeirs-
syni, sem þá var yfir þingskrift-
unum. „Hann var mér oft hjálpleg-
ur,“ segir Halldór. Einnig er mynd
af Magnúsi Jóhannssyni á sýning-
unni, „en hann hafði umsjón með
upptökunum svo áratugum skiptir.“
Halldór segir fleira skemmtilegt á
sýningunni og tekur fram að lokum
að það sé alltaf gott þegar menn hafi
söguna í heiðri.
Fimmtíu ár frá því að Alþingi hóf að nota hljóðupptökur til að skrásetja ræður þingmanna
Gott að hafa söguna í heiðri
„ÞINGMENN eru langflestir
nýir, annaðhvort frá því í vor
eða fjögurra ára.“ Þetta er
meðal þeirra gullkorna sem
alþingismenn hafa látið frá
sér í þingsölum, og getið er
um á sögusýningu Alþingis,
sem nú er haldin í Skálanum í
tilefni þess að fimmtíu ár eru
liðin frá því Alþingi hóf að
nota hljóðupptökur til að
skrásetja ræður þingmanna.
Hér á eftir fara önnur gull-
korn.
 „Við getum ekki leyst land-
búnaðarvandann með því að
bíða eftir að fullorðnir bænd-
ur deyi.“
 „Herra forseti. Ég er kom-
inn hér upp til þess að ræða
vitlaust mál og biðst afsök-
unar á því.“
 „Þar verða sauðfjárbændur
í samkeppni við aðrar kjötteg-
undir.“
 „...að menn eigi að velta því
upp að lambakjötið sé dýr í
útrýmingarhættu.“
 „Ég hygg að þetta sé í
fyrsta skipti sem hæstvirtur
menntamálaráðherra tekur til
máls sem Tómas Ingi Olrich.“
 „Og ég skal þá hundur
heita, með leyfi forseta...“
 „Og það hafa allar þjóðir
heims séð nema vinstrigrænir
og Samfylkingin.“
 „Ungir menn sem eru að
stíga sín frumspor á sjó.“
„Og skal ég
þá hundur
heita, með
leyfi forseta“
Ljósmynd/Eddi
Halldór Blöndal, forseti Alþingis, ræðir við forvera sinn í starfi, Þorvald
Garðar Kristjánsson, við opnun á sýningu á munum og skjölum úr vörslum
Alþingis.
Morgunblaðið/Ómar
Vigdís Jónsdóttir, forstöðumaður á skrifstofu Alþingis, segir að þingmenn
hafi kvartað yfir því að ýmislegt skolaðist til í Alþingistíðindum þegar
þingskrifarar sáu um að skrá niður ræðurnar. Til að ráða bót á þessu var
keypt vélrænt upptökutæki.
„ÞEGAR Elsa B. Friðfinnsdóttir, að-
stoðarmaður heilbrigðisráðherra,
segir viðræður við heilsugæslulækna í
Hafnarfirði og á Suðurnesjum engan
árangur hafa borið fer hún nokkuð
frjálslega með staðreyndir því í reynd
hafa engar raunverulegar viðræður
farið fram við heilsugæslulækna í
Hafnarfirði.“
Þetta segir Gunnsteinn Stefánsson,
heilsugæslulæknir í Hafnarfirði. „Við
áttum einn fund með ráðuneytinu síð-
sumars en síðan var einn fulltrúi frá
ráðuneytinu sendur á síðustu stundu
nú í haust með mjög óljóst tilboð um
einhvers konar þjónustusamning og
viðræður um hann. Engin skrifleg
gögn voru lögð fram og alls ekki ljóst
hvað verið var að bjóða okkur og við
urðum því að vísa þessu frá okkur.
Kjarni málsins er því sá, að það hefur
ekkert gerst sem máli skiptir í deil-
unni og engar raunverulegar viðræð-
ur farið fram við heimilislækna í
Hafnarfirði svo mörgum mánuðum
skiptir.“
Þarf framtíðarlausn
Gunnsteinn segir að heilsugæslu-
læknar í Hafnarfirði hafi í vor óskað
skriflega eftir því að gerður yrði
gjaldskrársamningur til þess að
heimilislæknar gætu unnið sem verk-
takar á eigin stofu. Þessu hafi verið
hafnað með bréfi í haust, bæði vegna
þess að ráðuneytið vildi ekki gera
slíkan samning og svo eins vegna laga
um tvískiptingu heilbrigðiskerfisins,
þ.e. í grunnþjónustu og sérfræðiþjón-
ustu, sem þó sé í reynd engan veginn
framfylgt af heilbrigðisyfirvöldum.
„Við óskum eftir gjaldskrársamningi
til þess að geta rekið stofur eins og
aðrir sérmenntaðir læknar. Því var
hafnað og og á þetta minnist aðstoð-
armaður heilbrigðisráðherra ekki.“
Gunnsteinn segir heilsugæslu-
lækna sækjast eftir jafnræði á við
aðra lækna, bæði um laun og starfs-
kjör, þ.m.t. frelsi til að reka eigin
stofu. „Mér sýnist aðstoðarmaður
heilbrigðisráðherra vera fastur í for-
tíðinni. Það þarf að koma til móts við
heilsugæslulækna og finna lausn sem
hægt er að byggja á til framtíðar sem
snýst umfram allt um það að halda í
starfandi heilsugæslulækna og fá
nýja til starfa. Það er sú leið sem
nauðsynlegt er að finna og í þeirri
lausn þurfa einnig að vera skýr skila-
boð til unglækna um það hvernig
þessu verður háttað í framtíðinni.“
Heilsugæslulæknar í Hafnarfirði
Engar raunveru-
legar viðræður
hafi verið gerðar á fundinum og und-
irskrifarsöfnunin hafi ekki verið á
vegum hans. Hins vegar hafi verið
rætt um uppstillingu og meirihluti
þeirra sem hafi tekið þátt í þeirri
umræðu hafi óskað eftir því að þeir
vildu koma þeim skilaboðum til upp-
stillingarnefndar að þeir vildu sjá
séra Karl V. Matthíasson sem full-
trúa Vestfjarða á listanum, þótt ýms-
ar aðrar hugmyndir hafi einnig kom-
ið fram. Umrædd áskorun hafi samt
ekki verið lögð til afgreiðslu á fund-
inum enda ekki á dagskrá hans. „Það
var ekkert uppgjör í gangi,“ segir
hann. „Fundurinn var fyrst og
fremst umræðufundur til þess að
menn gætu viðrað sín sjónarmið, en
við kölluðum ekki eftir neinni nið-
urstöðu.“
Leggja áherslu á svæðið
Bryndís Friðgeirsdóttir, bæjar-
fulltrúi Samfylkingarinnar á Ísafirði,
segir að undirskriftarsöfnunin hafi
verið til að leggja áherslu á svæðið
og stuðning Vestfirðinga við Vest-
firðinginn í eitt af þremur efstu sæt-
um listans enda væri hann þingmað-
ur Vestfirðinga. Tveir þingmenn
MIKILL meirihluti um 30 fundar-
manna á félagsfundi Samfylkingar-
innar í Ísafjarðarbæ í fyrrakvöld
skrifaði undir áskorun til uppstilling-
arnefndar í Norðvesturkjördæmi
þar sem þeir litu svo á að Karl V.
Matthíasson, þingmaður Vestfirð-
inga, væri fulltrúi Vestfirðinga í einu
af þremur efstu sætum listans vegna
alþingiskosninganna í vor.
Í tilmælunum kom jafnframt fram
að við val á fulltrúum á framboðslist-
ann yrði þess gætt að hvert hinna
gömlu kjördæma, þ.e. Vesturland,
Vestfirðir og Norðurland vestra,
ætti sinn fulltrúa í þremur efstu sæt-
um listans. Vitnað var í greinargerð
með samþykkt aðalfundar kjördæm-
isráðs 26. október um að uppstillingu
verði beitt til uppröðunar á fram-
boðslistanum, en í greinargerðinni
kemur fram að farsælast sé að í
þremur efstu sætum listans verði
einn fulltrúi frá hverju hinna gömlu
kjördæma.
Ekkert uppgjör
Sturla Páll Sturluson, formaður
félags Samfylkingarinnar í Ísafjarð-
arbæ, segir að engar samþykktir
flokksins á Vesturlandi vildu líka í
þessi sæti en ljóst væri að aðeins
annar þeirra fengi eitt af þremur
efstu sætunum og fulltrúi að norðan
eitt.
Védís Geirsdóttir, formaður kjör-
dæmisráðs Samfylkingarinnar í
Norðvesturkjördæmi, segir að eðli-
legt sé að keppt sé um efstu sæti
listans, en uppstillingarnefnd hafi í
raun óbundnar hendur og ekki megi
draga víðtækar ályktanir af undir-
skriftinni í fyrrakvöld. Uppstilling-
arnefnd sé að vinna sína vinnu og
ástandið sé ekkert óeðlilegt, en kjör-
dæmisráð taki endanlega ákvörðun
um listann.
Snorri Styrkársson, formaður
uppstillingarnefndar, segir að eðli-
lega séu skiptar skoðanir um hverjir
eigi að skipa þrjú efstu sæti listans.
Fram hafi komið að þingmennirnir
Jóhann Ársælsson, Gísli S. Einars-
son og Karl V. Matthíasson og vara-
þingmaðurinn Anna Kristín Gunn-
arsdóttir hafi gefið kost á sér í þau,
en þó uppstillingarnefndin sé ekki
bundin af fyrrnefndri greinargerð
séu víða miklar væntingar um að hún
verði höfð til hliðsjónar.
Áskorun frá Ísafirði til Samfylkingarinnar í NV-kjördæmi
Vilja Karl V. Matthíasson
sem fulltrúa Vestfjarða