Morgunblaðið - 05.01.2003, Page 39

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. JANÚAR 2003 39
NÝÁRSNÓTT heitirgamalt kvæði eftirBjörgu Jónsdóttur,sem lýsir vel þess-um dýrlegu ára-
mótum sem nýlega urðu í landi
okkar:
Nú allt er svo fagurt, heilagt og hátt
og hugurinn fanginn og dreyminn.
Á ljósvakans gígjur er leikið dátt,
þær ljóða í þögn út í geiminn.
Og landið mitt kæra svo ljómandi bjart
við lýsandi stjörnur og mánans skart
og mjallarbreiður, sem brúðarlín,
bylgjast um álfaheiminn.
…
Svo líður nóttin, með ljúfri mund,
mig laðar í vængjanna skugga,
og frostrósum ritar hin fleyga stund
frostspár á lítinn glugga.
Og báran litla, sem þarna hóf
lífshlaup sitt, gaf fyrirheit um
góða tíma í íslensku samfélagi,
því tveir af öndvegissonum og
æðstu embættismönnum lands-
ins gerðu hvor um sig afar brýnt
og viðkvæmt mál að umtalsefni í
ávörpum sínum til þjóðarinnar á
nýársdag. Þetta voru Ólafur
Ragnar Grímsson forseti og Karl
Sigurbjörnsson biskup, og engin
tæpitunga þar notuð; Ólafur
vakti athygli á fátæktinni sem
þrífst hér, í landi allsnægtanna,
en Karl, sem iðulega hefur talað
máli þeirra, sem halloka fara þar
og í öðru, horfði að þessu sinni til
allsleysisins í þróunarríkjum.
Í ávarpi forsetans sagði m.a.
þetta:
Aldrei fyrr hafa Íslendingar haft jafn-
mikla fjármuni milli handa. Tækifærin
til góðra verka eru fleiri en nokkru
sinni í sögu þjóðar. Það er því óneit-
anlega þversögn að einmitt í slíkri
gósentíð skuli fátækt aukast ár frá ári.
Mæðrastyrksnefnd, Hjálparstofnun
kirkjunnar, Rauði krossinn, félags-
málastofnanir og Hjálpræðisherinn
hafa öll á jólaföstu borið okkur sömu
sögu. Sífellt fjölgar þeim sem leita
ásjár í neyð, eiga ekki fyrir mat og eru
svo bjargarlausir að geta ekki klætt
börn sín eða leyst út lyf sem læknar
telja nauðsynleg, mæður hrekjast með
börnin úr einu húsnæði í annað, óvissa
og úrræðaleysi fyllir hugann örvænt-
ingu og sumir hafa glatað andlegri
heilsu í baráttu við sára fátækt …
Hverjir eru svona illa staddir? Hvar
er fátæktin orðin daglegur gestur?
Svörin eru breiður hópur þjóðfélags-
þegna: ungar mæður, láglaunafólk,
einstæðingar, aldraðir sem eingöngu
hafa einfaldan lífeyri úr að spila, ör-
yrkjar sem lifa við lágmarksbætur.
Fjöldinn eykst ár frá ári og verður sí-
fellt margbrotnari, í vaxandi mæli fólk
í fastri vinnu en launin duga ekki fyrir
húsaleigu, venjulegum heimilismat,
leikskólagjöldum og öðrum brýnum
útgjöldum sem ekki er hægt að kom-
ast hjá. Jafnvel þótt báðir foreldrar
vinni úti hafa barnmargar fjölskyldur
þurft á hjálp að halda, fá matarmiða
til að framvísa í verslunum, og sífellt
fjölgar einstæðum mæðrum í fullri
vinnu sem ekki ná endum saman. Á
næsta leiti er svo önnur sveit af ungu
barnafólki sem lent hefur í skulda-
gildru vegna langskólanáms eða hús-
næðiskaupa og nær vart endum sam-
an, horfist í augu við greiðsluþrot
handan við hornið.
Það var sannarlega kominn
tími á, að slíkt yrði rætt af fullum
þunga á nýársdegi, ekki síst
ástandið á Íslandi, því hitt var
mörgum kunnugt, um neyð
barna á Indlandi og víðar. Smán-
arbletturinn verri er það, sem er
að gerast fyrir augum okkar hér,
í seilingarfjarlægð, því afsökunin
er engin og skömmin því meiri
fyrir vikið. Þeir, sem vísvitandi
reyna að gera lítið úr þessari
staðreynd, eða þá reka höfuðið á
kaf ofan í sandinn, til að þurfa
ekki að líta ósómann, eru vitlaus-
ari en strúturinn; hann gerir
þetta nefnilega ekki, þótt við
hann sé kennt, og er hann þó
ekkert gáfnaljós, blessaður.
Orð eru til alls fyrst. Þau hafa
verið sögð. Og ekki bara af þess-
um áðurnefndum talsmönnum
lítilmagnans, Ólafi og Karli,
heldur mörgum fleiri. Ég minni
t.d. í því sambandi á rannsókn
Hörpu Njáls, félagsfræðings og
starfsmanns Borgarfræðaseturs,
sem rannsakað hefur fátækt í ís-
lensku þjóðfélagi. Ein niðurstaða
hennar er sú, að 40 þúsund krón-
ur vanti mánaðarlega upp á full-
an lífeyri frá Tryggingastofnun
til þess að bótaþegar, sem ekki
hafa aðrar tekjur en frá ríkinu,
geti framfleytt sér, miðað við
lágmarks framfærsluviðmið. Um
það má nánar lesa á http://
www.borg.hi.is/.
Og í leiðara Morgunblaðsins,
3. janúar síðastliðinn, var þetta:
Sem kristin þjóð, sem hefur boðskap-
inn um mannkærleika og samhjálp að
leiðarljósi, eigum við að gera átak til
að útrýma fátækt og eymd, ekki að-
eins hér heima heldur líka þar sem við
getum látið gott af okkur leiða í öðrum
ríkjum. Þeir, sem búa við allsnægtir,
mega ekki gleyma meðbræðrum sín-
um, sem þurfa á hjálp að halda.
Nú er lag. Og það aukinheldur
vegna þess, að 2003 er ár fatl-
aðra, sem er einn hópurinn, sem
illa er fyrir komið af þessum sök-
um. Hér verður að taka af skarið,
annað er ekki forsvaranlegt. Við
búum í kristnu landi, því fimmta
auðugasta í heiminum.
Halló?
Morgunblaðið/Þorkell
Heyr, heyr!
Nýja árið byrjaði vel. Góð orð og kröftug léku
um eyrun, nú skal taka fátæktina og útrýma
henni í eitt skipti fyrir öll. Sigurður Ægisson
gerir orð forseta íslenska lýðveldisins að umtals-
efni á þessum fyrsta sunnudegi ársins 2003.
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
HUGVEKJA
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Brúðhjón
A l l u r b o r ð b ú n a ð u r - G l æ s i l e g g j a f a v a r a - B r ú ð h j ó n a l i s t a r
YOGASTÖÐIN HEILSUBÓT
Síðumúla 15, sími 588 5711
Starfsemin byrjar mánudaginn 6. janúar 2003.
Við bjóðum mjög góðar alhliða æfingar, sem byggðar eru á
HATHA-YOGA, til viðhalds þrótti, mýkt og andlegu jafnvægi.
Byrjendatímar- sér tími fyrir barnshafandi konur
- almennir tímar.
Morgun-, dag- og kvöldtímar.
Brotið á rétti
landeiganda
í eignar-
námsmáli
UMBOÐSMAÐUR Alþingis hefur
komist að þeirri niðurstöðu að úr-
lausn matsnefndar eignarnámsbóta í
máli, sem hófst vegna eignarnáms
Vegagerðarinnar á landi undir veg,
hafi ekki verið í samræmi við lög.
Matsnefndin taldi að ekki væri
heimilt að gera eignarnema, Vega-
gerðinni, að greiða landeigandanum
kostnað af meðferð ágreiningsmáls
vegna eignarnámsins. Nefndin féllst
þó á að gera Vegagerðinni að greiða
hluta kostnaðar vegna vinnu lög-
fræðings landeigandans en ekki
þann sem leiddi af „kærumálum í
tengslum við eignarnámið og o.fl.“ að
því er segir í úrskurði nefndarinnar
frá 7. júní 2002.
Umboðsmaður fékk þær skýring-
ar hjá nefndinni að sá kostnaður sem
tengdist „stjórnsýsluákvörðunum
eignarnema“ hafi ekki lotið „að mati
á endurgjaldi fyrir eignarnumin
verðmæti“. Félli hann því ekki undir
„þann kostnað sem [nefndin hefði]
heimild til að gera eignarnema að
endurgreiða. skv. 11. gr. laga nr. 11/
1973, enda [hlyti] nefndin að vera
bundin af þeim lögum sem hún starf-
ar eftir“.
Umboðsmaður féllst ekki á skýr-
ingar matsnefndarinnar og taldi að
henni hefði borið að fjalla um það í
úrskurði sínum í máli landeigandans
hvort kostnaður hans við meðferð
ágreiningsmáls um málsmeðferð og
ákvörðun Vegagerðarinnar, um
eignarnám hafi verið málefnalegur
og eðlilegur og þá að hvaða leyti
Vegagerðinni sé skylt að bera þann
kostnað.
Beinir umboðsmaður því til nefnd-
arinnar að mál landeigandans verði
tekið upp að nýju, komi fram ósk
þess efnis frá honum, og að nefndin
taki þá mið af þeim sjónarmiðum
sem umboðsmaður setur fram.
Fimm mála-
flokkar sam-
einaðir undir
Umhverfis-
stofnun
NÝ stofnun á vegum umhverfisráðu-
neytisins, Umhverfisstofnun, tók til
starfa 1. janúar. Davíð Egilsson hefur
verið skipaður forstjóri en hann
gegndi áður starfi forstjóra Hollustu-
verndar ríkisins. Umhverfisstofnun
tekur við verkefnum Náttúruverndar
ríkisins, Hollustuverndar ríkisins,
Veiðistjóraembættis, Dýraverndar-
ráðs og Hreindýraráðs. Dýravernd-
arráð verður áfram starfrækt í
breyttri mynd en verður aðeins ráð-
gefandi fyrir Umhverfisstofnun.
Hreindýraráð starfar áfram að sömu
verkefnum sem ráðgefandi nefnd en
stjórnsýsla hennar færist til Um-
hverfisstofnunar.
Meginmarkmiðið með umræddum
breytingum er að einfalda og styrkja
stjórnsýsluna og gera hana skilvirk-
ari. Starfsemi Umhverfisstofnunar
verður að mestu til húsa að Suður-
landsbraut 24, en útibú verða tvö, á
Akureyri þar sem Veiðistjóri hefur
haft aðsetur, og á Egilsstöðum þar
sem umsýsla hreindýraveiða hefur
farið fram.
Með þýfið
í vasanum
BROTIST var inn á snyrtistofu við
Laugaveg aðfaranótt föstudags og
fjármunum stolið úr hirslu. Inn-
brotsþjófurinn, sem hefur áður kom-
ið við sögu lögreglunnar í Reykjavík,
var handtekinn á staðnum.
Þegar lögreglumenn komu á stað-
inn var búið að skemma læsingu á
hurð. Þeir komu síðan að manni á
fertugsaldri í bakherbergi á snyrti-
stofunni og var hann með nokkra
5.000 króna seðla í vasanum.