Morgunblaðið - 11.01.2003, Qupperneq 19

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 2003 19
DANSKI tölfræðingurinn Bjørn Lomborg á
nú við andstreymi að stríða en vís-
indasiðanefndirnar í Danmörku (UVVU),
sem rannsaka m.a. vinnubrögð í ritum vís-
indamanna, saka hann um að brjóta gegn
góðum reglum fræðanna í skrifum sínum, að
sögn Jyllandsposten. Nefndirnar voru í
fyrstu ekki vissar um það hvort þær ættu
að taka fyrir kærur á hendur Lomborg
vegna ritsins Hið sanna ástand heimsins
(Verdens sande tilstand) frá 1998 þar sem
óljóst væri hvort um vísindarit væri að
ræða. En að lokum varð samkomulag um að
gera það.
Hægristjórn Anders Fogh Rasmussen
forsætisráðherra gerði á sínum tíma Lom-
borg, sem er prófessor í tölfræði, að yf-
irmanni Stofnunar mats á umhverfisástandi.
En nú vill meirihluti þingmanna í Dan-
mörku að gerð verði hlutlaus könnun á
starfi og skýrslum stofnunarinnar og er
bent á að niðurstaða vísindasiðanefndanna
hljóti að varpa rýrð á stofnun Lomborgs.
Þess vegna sé brýnt að fá þessi mál á
hreint. Rekstur stofnunarinnar kostar 15
milljónir d.kr. á ári, um 180 milljónir ísl.kr.
Ráðherra styður sinn mann
Mjög eru þó skiptar skoðanir um hvað
beri að gera, talsmaður Sósíalíska þjóð-
arflokksins segir að ljóst sé að þegar farið
verði í saumana á starfi Lomborgs verði
hann rekinn. Fulltrúi Danska þjóðarflokks-
ins, sem styður stjórn Fogh Rasmussen, vill
einnig að málið verði kannað en segir að því
fari fjarri að Lomborg eigi að fá reisupass-
ann þótt einhverjir gagnrýni hann.
Hans Chr. Schmidt, umhverfisráðherra og
flokksbróðir forsætisráðherrans, segir að
Lomborg hafi ritað bók sína áður en hann
tók við stofnuninni og því vilji hann,
Schmidt, ekki tjá sig um vísindalegar að-
ferðir sem beitt sé í henni.
„Sem umhverfisráðherra dæmi ég starf
Bjørns Lomborgs með tilliti til þeirra
skýrslna sem stofnunin gefur út. Og ég er
afar ánægður með þær sem ég hef hingað
til fengið. Það er gott að hrista upp í um-
ræðunni, við höfum lengi þurft á því að
halda,“ segir Schmidt.
Fogh Rasmussen er sammála umhverf-
isráðherranum og segir að brýnt hafi verið
að fleiri raddir heyrðust í umfjöllun manna
um umhverfismál. „Umhverfisumræðan hef-
ur í allt of mörg ár verið einhliða,“ segir
hann. Þótt hann sé ekki endilega sammála
Lomborg í einu og öllu sé nauðsynlegt að
rannsaka vandlega hvort fé til umhverf-
isverndar sé varið á réttan hátt en ekki taka
öllum tillögum gagnrýnislaust. Þess vegna
sé framlag Lomborgs mikilvægt og fáum
hafi tekist að vekja jafnmikla athygli á
óhefðbundnum viðhorfum í þessum málum.
Heimsþekktur eða alræmdur?
Lomborg er heimsþekktur og sumir segja
alræmdur fyrir gagnrýni sína á stefnu
margra þekktra umhverfisverndarsinna og
þeirra vísindamanna er taka undir með
þeim. Segir Lomborg að oft sé beitt hrein-
ræktuðum hræðsluáróðri, þagað um það
sem til framfara hefur horft síðustu áratug-
ina í baráttu gegn mengun og öðrum um-
hverfisspjöllum en stöðugt ýtt undir dóms-
dagsspár en ástand heimsins. Ástandið sé
hins vegar mun betra í mörgum greinum en
margir vilji vera láta.
Vísindasiðanefndirnar segja að í hinni
ögrandi bók Lomborgs frá 1998 sé þess ekki
gætt að nefna jafnt rök með og móti heldur
eingöngu valið það sem styðji hugmyndir
hans. Lomborg segir m.a. að hættan á svo-
nefndum gróðurhúsaáhrifum af mannavöld-
um með tilheyrandi áföllum sé stórýkt og
rekur einnig hvernig svartsýnisspár fyrir
nokkrum áratugum um að auðlindir myndu
senn tæmast og skógarnir eyðast hafa ekki
ræst. Einnig bendir hann á að nýjustu
mannfjöldaspár Sameinuðu þjóðanna gefi til
kynna að mjög sé farið að hægja á fjölgun
og svo geti farið að jafnvægi komist á í
heiminum fyrir næstu aldamót. Hann og
stuðningsmenn hans segja einnig að bókin
sé oft dæmd á röngum forsendum, hún sé
ekki síst innlegg í skoðanaskipti í fjöl-
miðlum en ekki endilega fræðirit í venjuleg-
um skilningi.
Bókin var gefin út, aukin og endurbætt, á
ensku árið 2001 af forlagi Cambridge-
háskóla í Bretlandi, hefur selst vel víða um
heim og hlotið lof í virtum blöðum og tíma-
ritum, þ.á m. The Economist, The Wash-
ington Post, The Daily Telegraph og The
Wall Street Journal. En liðsmenn dönsku
nefndanna styðjast í gagnrýni sinni einkum
við umfangsmikla umfjöllun sem birtist í
fyrra í tímaritinu The Scientific American.
Þar voru nokkrir vísindamenn fengnir til að
gagnrýna Lomborg og var yfirskrift þeirra
umfjöllunar: „Vísindin svara fyrir sig“.
Sumir þessara manna hafa verið fram-
arlega í flokki ákafra umhverfisverndarinna.
Lomborg bendir á að í ritinu hafa verið var-
ið sex blaðsíðum í að rekja gagnrýnina á sig
en andsvör hans hafi verið hálf önnur lína.
„Þetta er næstum því óskiljanlegt,“ segir
Lomborg og er mjög ósáttur við meðferð-
ina. Hann segir ennfremur athyglisvert að í
úrskurði siðanefndanna sé ekki tilgreint eitt
einasta dæmi um rangfærslu heldur látið
duga að orða almenna gagnrýni á vinnu-
brögðin og rekja árásir annarra aðila.
Harðar deilur
um gagnrýni á
umhverfissinna
Bók Danans Bjørns Lomborgs sögð brjóta
gegn viðurkenndum reglum um fræðirit
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Bjørn Lomborg sótti Íslendinga heim árið 2000. Bók hans, Hið sanna ástand heimsins, hefur
verið þýdd á íslensku. Hann er þekktur fyrir gagnrýni á stefnu umhverfisverndarsinna.
’ Umhverfisumræðanhefur í allt of mörg ár ver-
ið einhliða. ‘
bílar
ALLTAF Á MIÐVIKUDÖGUM
SMÁAUGLÝSING
AÐEINS 995 KR.*
Áskrifendum Morgunblaðsins
býðst smáauglýsing fyrir aðeins 995 kr.*
Pantanafrestur er til kl. 12 á þriðjudögum.
* 4 línur og mynd.
HAFÐU SAMBAND!
Auglýsingadeild Morgunblaðsins sími 569 1111 eða augl@mbl.is