Morgunblaðið - 17.04.2003, Blaðsíða 38

LISTIR
38 FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
„VIÐ erum mjög hamingjusöm með verkið og
mjög hamingjusöm yfir því að hafa valið þetta
tónskáld,“ segir Jón Stefánsson, organisti og
stjórnandi Kórs Langholtskirkju, um Guðbrands-
messu Hildigunnar Rúnarsdóttur sem frumflutt
verður á föstudaginn langa, 18. apríl. Tónleikarn-
ir, sem hefjast klukkan 20, eru liður í fimmtíu ára
afmæli kórsins á þessu ári.
Í tilefni afmælisins var ákveðið að panta viða-
mikið verk fyrir kór og fullskipaða sinfóníu-
hljómsveit til flutnings í dymbilviku og ákveðið að
það yrði messa samin í minningu Guðbrands Þor-
lákssonar, en Langholtskirkja er minningarkirkja
hans, þar sem hinn sígildi, latneski messutexti
yrði notaður. Og það er óhætt að segja að það sé
tilkomumikið að hlusta á kórinn, ásamt Kamm-
ersveit Langholtskirkju, sem Júlíana Elín Kjart-
ansdóttir leiðir, og einsöngvurunum Ólöfu Kol-
brúnu Harðardóttur, Mörtu Hrafnsdóttur, Birni
I. Jónssyni og Eiríki Hreini Helgasyni flytja þetta
glóðvolga, kraftmikla og undurfagra verk. Enda
segir Jón verkið hafa farið langt fram úr vænt-
ingum sínum og kórfélaganna.
Kórinn hoppaði hæð sína
„Það fyrsta sem við fengum í hendur var loka-
kaflinn, Agnus dei. Það var í janúar og hann gaf
strax góða vísbendingu um að við værum að fá
mjög fallegt verk. Svo kom Sanktusinn. Hann var
næsti hluti af barninu sem kom í ljós og við-
brögðin voru þannig að kórinn hoppaði hæð sína í
loft upp af hrifningu. Það er mikill kraftur í þess-
um kafla og á köflum finnst manni vera í honum
taktar frá suður-amerískri tónlist, með ljóð-
rænum millikafla, Benediktus, sem er ákaflega
fallegt alt sóló. Við vorum öll viss um að þetta væri
hápunktur verksins, en þegar við fengum Glor-
íuna, hélt ég að kórinn myndi tapa sér. Við erum
öll viss um að þetta er verk sem á eftir að vera
flutt víða – og ekki bara hér heima – um alla eilífð.
Eitt af því sem er skemmtilegt við Messu Hildi-
gunnar er að í henni eru kaflar sem hægt er að út-
setja fyrir orgel og kór, því menn eru ekki alltaf
með fjörutíu manna hljómsveit í vasanum og við
eigum örugglega eftir að biðja hana að útsetja þá
fyrir okkur, til þess að flytja við ýmis tækifæri.“
Hvernig myndirðu lýsa þessu verki?
„Það er ákaflega glæsilegt, í senn nútímalegt og
sígilt og gerir miklar kröfur til flytjenda – en er
jafnframt aðgengilegt hlustendum. Á fyrstu æf-
ingunni sem við vorum með allt samankomið, ein-
söngvara, kór og hljómsveit, var fólk í salnum sem
hafði fylgst með æfingum kórsins og sagði að það
hefði verið hrein opinberun að hlýða á verkið í
heild sinni.“
Úr kóraumhverfi og tónlistarfjölskyldu
Hildigunnur Rúnarsdóttir lauk prófi frá tón-
fræðadeild Tónlistarskólans í Reykjavík vorið
1989, með tónsmíðar sem aðalgrein. Síðan nam
hún tónsmíðar hjá prófessor Günter Friedrichs í
Hamborg og Svend Hvidtfelt Nielsen í Kaup-
mannahöfn. Hún hefur starfað með ýmsum kór-
um, þar á meðal sönghópnum Hljómeyki. Helstu
verk Hildigunnar eru barnaóperan Hnetu-Jón og
gullgæsin, Blandaðir dansar fyrir hljómsveit,
Konsert fyrir orgel, strengi og slagverk og nú
Messa, fyrir kór, einsöngvara og hljómsveit.
Einnig liggur eftir hana fjöldi kórverka og söng-
laga. Sumrin 1994 og 1997 voru verk Hildigunnar,
Syngur sumarregn, fyrir kór og sópran sóló, og
Andvökunótt, fyrir kór og baritón sóló, valin á
geisladiska kórahátíðarinnar Europa Cantat.
Þótt Hildigunnur hafi samið messur áður, er
þetta í fyrsta sinn sem hún semur hefðbundna
messu, það er að segja með kór og fullskipaðri sin-
fóníuhljómsveit – enda í fyrsta sinn sem slíkt er
gert hér á landi. Hún segir það meiri háttar að
hafa fengið tækifæri til þess að semja þetta verk
og hún sé mjög sátt við útkomuna. Það er ekki
hægt að segja að textinn hafi verið henni fram-
andi, því hún hefur áður samið messur fyrir átta
kóra. „Ég kem úr kóraumhverfi,“ segir hún, „og
hef unnið mikið með þennan texta.“ Og hún ætti
að vita hvað hún er að gera, því hún er alin upp í
fjölskyldu þar sem tónlistin er í öndvegi, öll systk-
ini hennar eru söngvarar og sjálf er hún að ljúka
söngnámi – auk þess að vera tónlistarkennari og
þriggja barna móðir. Kannski ekki skrítið að Guð-
brandsmessa sé eins kraftmikil og raun ber vitni.
Það sem er nýtt á tónsmíðaferli Hildigunnar er
að í þetta sinn semur hún verk fyrir kór og hljóm-
sveit, auk einsöngsradda. Hún segir mjög mikinn
mun á því að semja fyrir raddir og hljóðfæri. „Það
eru svo margir litir í hljóðfærunum og það er afar
skemmtilegt að fá að leika sér að þeim.“ Og alls
staðar í verkinu má heyra kafla þar sem ýmis
hljóðfæri fá að leika sólóhlutverk, ekki síst blást-
urshljóðfærin.
Mig dreymdi stefið í lokakaflanum
Þegar Hildigunnur er spurð hvernig hún beri
sig að því að byrja á svo viðamiklu verki, er óhætt
að segja að svarið komi á óvart: „Mig dreymdi
stefið í síðasta kaflanum. Ég vaknaði og var með
það í höfðinu,“ segir hún og aðspurð um áhrif,
bætir hún við: „Ég sæki mér innblástur hingað og
þangað en ég er sjálf með mjög ákveðið tónmál.
Hrinunin kemur frá sjálfum textanum. Í Glor-
íunni og Credóinu er hún til dæmis mjög óreglu-
legur vegna þess að það er einfaldlega fremur erf-
itt að búa til formfasta tónlist úr þeim texta.
Verkið er hvorki í dúr né moll eða kirkjutónteg-
und, heldur er það lagrænt og mjög aðgengilegt.“
Ertu ánægð með heildina núna þegar allt er
komið heim og saman?
„Já, þetta hefur verið sérlega skemmtileg vinna
og ég er mjög þakklát fyrir þetta tækifæri.“
Meðal einsöngvaranna er rödd sem ekki hefur
heyrst áður hér á landi. Það er altröddin Marta
Hrafnsdóttir, og nokkuð víst að hún verður varla
atvinnulaus stúlkan sú. Marta var félagi í Kór
Langholtskirkju frá 1993, útskrifaðist tón-
menntakennari frá Tónlistarskólanum í Reykja-
vík 1997, auk þess sem hún lauk prófi í söng þar
sem kennari hennar var Elísabet Erlingsdóttir.
Árin 1997 til 2000 stundaði hún söngnám við Kon-
unglega tónlistarskólann í Brussel hjá Dinu
Grossberg og síðan við Opera Studio van Vland-
eren in Gent hjá Guy Jossten, þaðan sem hún lauk
meistaraprófi í fyrra. Frá þeim tíma hefur hún
starfað í Brussel.
„Ég hef verið að syngja í La Monnaie-óperunni
í Brussel,“ segir Marta, „þar sem ég hef meðal
annars sungið Nornina í Dido og Eneas, auk þess
að koma mikið fram á tónleikum.“ Hún hefur mest
verið að syngja barokkverk og nútímatónlist í tón-
leikum sem skipulagðir hafa verið af Opera Stud-
io, sem og á vegum ýmissa kirkna. Síðastliðið vor
tók hún þátt í sviðsettum konsert sem haldinn var
í La Monnaie-óperunni, undir leikstjórn Janick
Moisan, sem byggist á íslenskum verkum, bæði
þjóðlegum og nútímaverkum, sem eru útsett fyrir
altrödd, píanó og selló. „Um þessar mundir er ég
að æfa þetta verk með Þorsteini Gauta píanóleik-
ara og Stefáni Erni sellóleikara og við erum að
skipuleggja tónleikahald og ferðalög með það.
Auk þess er ég að æfa fyrir tónleika sem haldnir
verða í Belgíu í haust, þar sem ég flyt barokkverk
ásamt semballeikara og þýskri sópransöngkonu.“
Hvernig er að koma heim og taka þátt í frum-
flutningi á Messu Hildigunnar?
„Það er mjög spennandi. Þetta verk er alveg
ótrúlega flott.“
Sem fyrr segir verður frumflutningur Mess-
unnar á föstudaginn langa klukkan 17 og verður
hún einnig flutt sunnudaginn 27. apríl klukkan 20.
Verk sem verður flutt víða
Kór Langholtskirkju frum-
flytur Messu tileinkaða Guð-
brandi biskupi á föstudaginn
langa. Súsanna Svavarsdóttir
ræddi við Jón Stefánsson kór-
stjóra og höfundinn, Hildi-
gunni Rúnarsdóttur, um verk-
ið, auk þess að spjalla við
Mörtu Hrafnsdóttur – unga
altsöngkonu sem ekki hefur
sungið hér á landi áður.
Morgunblaðið/Golli
Kór og hljómsveit æfa hér Guðbrandsmessu undir styrkri stjórn Jóns Stefánssonar.
ANNA Áslaug Ragnarsdóttir píanó-
leikari heldur tónleika í Hömrum,
Ísafirði, kl. 20 í kvöld, fimmtudags-
kvöld.
Anna Áslaug hefur víða komið
fram sem einleikari, m.a. nokkrum
sinnum með Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands og á tónleikum á vegum Tón-
listarfélagsins í Reykjavík, Myrkra
músíkdaga og Norrænna músík-
daga. Hún hefur leikið inn á upptök-
ur fyrir Ríkisútvarpið og Íslensk
tónverkamiðstöð hefur gefið út
hljómplötu þar sem hún leikur verk
íslenskra höfunda.
Á efnisskránni er Sónata KV 333
eftir Wolfgang Amadeus Mozart,
Fimm prelúdíur eftir Hjálmar H.
Ragnarsson, lagaflokkurinn „Við
grónar götur“ eftir tékkneska tón-
skáldið Leos Janacek og að lokum
Fantasía í f-moll eftir Frédéric
Chopin.
Píanótónleikar
í Hömrum
ÍSFIRSKU listamennirnir Dagný
Þrastardóttir og Reynir Torfason
opna samsýningu í Edinborgarhús-
inu á morgun, föstudag, kl. 17.
Reynir Torfason starfaði um ára-
bil sem sjómaður og síðar hafnar-
vörður á Ísafirði. Hann hefur málað
lengi og haldið sýningar reglulega.
Að þessu sinni sýnir hann olíumál-
verk, bæði gömul og ný. Dagný
Þrastardóttir, húsgagnasmiður og
hagleikskona, hefur rekið Ramma-
gerð Ísafjarðar um árabil en síðustu
árin hefur glerið einkum verið henni
hugleikið viðfangsefni. Mun Dagný
sýna handgerðan borðbúnað úr gleri
sem hún hefur í hyggju að leigja út
fyrir sérstök tækifæri. Einnig sýnir
hún nýjar útfærslur á glerljósum.
Samsýning
í Edinborg-
arhúsinu
SARI Maarit Cedergren opnar
fjórðu einkasýningu sína í Slunkaríki
á Ísafirði kl. 16 á laugardag. Að
þessu sinni sýnir hún nokkrar
steyptar lágmyndir. „Síðustu ár hef
ég verið að skoða samspil ljóss og
skugga í þrívíddarverkum þar sem
veðrabrigði og íslenskt landslag eru
lögð til grundvallar,“ segir Sari um
verk sín. „Grunnhugmyndin er að
endurspegla þann mikla fjölbreyti-
leika sem býr í veðrabrigðunum, og
þá sérstaklega breytingarnar sem
eiga sér stað í hreyfingunni.“
Sari er einnig þátttakandi í far-
andsýningunni Ferðafuða.
Sýningin í Slunkaríki stendur til 4.
maí og er opin fimmtudag til sunnu-
dags kl. 16 -18.
Sari Maarit á vinnustofu sinni.
Steyptar
lágmyndir í
Slunkaríki
ÞEGAR Páll Ísólfsson hleypir
heimdraganum, var sá heimur er
hann þekkti með öllu ósambærilegur
við það sem við honum blasti í Leipzig
og er á engan hallað, þó Páll sé nefnd-
ur til sögu sem einn fyrsti alþjóðlega
menntaði tónlistarmaður okkar Ís-
lendinga. Staða hans var að því leyti
til erfið, að hér heima vantaði allt til
alls, bæði hljóðfæri og kunnáttu og
táknrænt að 1930 er fyrsti tónlistar-
skólinn formlega stofnaður hér í
Reykjavík, skóli sem ekki hafði lengi
vel í neitt annað hús að venda en
Hljómskálann, eina tónlistarhúsið,
sem byggt hefur verið í Reykjavík.
Það kom því í hlut Páls og samstarfs-
manna hans að byggja upp tónlistar-
lífið hér á landi og þegar litið er til
dagsins í dag, verður ekki annað sagt
en að Páll og félagar hafi á löngum
starfsdegi skilað góðu verki. Þá er
ótalið það sem Páll lagði komandi
kynslóðum til varðveislu og fyrir utan
margvísleg tónverk, eru sönglög hans
mikill listasjóður, sér kapítuli í sögu
íslenskrar tónlistar og gott til þess að
vita, að unga tónlistarfólkið, sem á til
arfs að sækja í menningu þjóðarinnar,
skuli taka sig til og helga sér það sem
þeim var gefið og hlúa að því til varð-
veislu um ókominn tíma.
Nína Margrét Grímsdóttir hefur
áður dregið sér öll píanóverk Páls og
hljóðritað með einkar glæsilegum
hætti og nú kallar hún til samstarfs
við sig tvo unga söngvara, Hönnu
Dóru Sturludóttur og Finn Bjarna-
son, til að flytja öll sönglög Páls á tón-
leikum í Salnum í gærkveldi. Lög
Páls spanna vítt svið, allt frá einföld-
um sálmalögum
og kvæðalögum til
stórra tónverka
eins og Fjallið
Einbúi, Þið sjáist
aldrei framar, Að
baki blárra heiða,
Heimþrá, Söngur
völvunnar, Sökn-
uður og lagaflokk-
inn við texta úr
Ljóðaljóðunum. Ásamt þessu voru
söngvar sem búa yfir því sem fáum er
gefið, laglínum er grópast í huga
manna, eins og þeir hafi ávallt kunnað
lögin og má þar nefna lög eins og Í
dag skein sól, Vögguvísuna, Nú sefur
jörðin, Kossavísur, Úr útsæ rísa Ís-
landsfjöll, Sáuð þið hana systur mína,
Hrosshár í strengjum, Blítt er undir
björkunum og Máríuvers og ekki síst
barnasöngvana sem allir kunna, Litla
kvæðið um litlu hjónin og Snata og
Óla.
Flutningurinn var í alla staði bor-
inn upp af listfengi, bæði söngur og
túlkun Hönnu Dóru og Finns, ásamt
hófstilltum samleik Nínu Margrétar
og óþarft er að telja nokkuð það til
sérstaklega, sem hver og einn gerði,
nema helst lagaflokkinn við Ljóða-
ljóðin, sem Hanna Dóra og Nína Mar-
grét fluttu af glæsibrag, því flutning-
urinn var slík heild, að telja verður
tónleikana mikinn listviðburð. Það að
flytja öll 42 sönglög Páls og með slík-
um glæsibrag sem hér varð raunin á,
er afrek, en það sem einnig gaf þess-
um tónleikum mikið gildi, er hversu
margbreytileg söngverk Páls eru.
Í hléinu var afhjúpuð brjóstmynd
af Páli, sem er gjöf ættingja hans til
Salarins og fer vel á, að þar á stalli séu
brjóstmyndir af tveimur miklum
listamönnum, Páli Ísólfssyni og Sig-
valda Kaldalóns, sem báðir gáfu þjóð-
inni söngva, sem þjóðin geymir sér
hjarta nær.
TÓNLIST
Salurinn
Óperusöngvaranir Hanna Dóra Sturlu-
dóttir, Finnur Bjarnason og píanóleik-
arinn Nína Margrét Grímsdóttir fluttu öll
einsöngslög Páls Ísólfssonar. Mið-
vikudagurinn 16. apríl 2003.
SÖNGTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
Páll Ísólfsson
Söngvar sem þjóðin geymir sér hjarta nær
Digraneskirkja kl. 17 Söngvinir,
kór aldraðra í Kópavogi, halda hina
árlegu vortónleika sína. Stjórnandi
kórsins er Kjartan Sigurjónsson
organisti.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
♦ ♦ ♦