Morgunblaðið - 24.04.2003, Qupperneq 34

Borgarbókasafn Reykjavíkur,
Grófarhúsi, kl. 14 Borgarbóka-
safn 80 ára – afmælishátíð.
Bókabúð Máls og menningar,
Laugavegi 18, kl. 13–17 Guðrún
Helgadóttir les úr verkum sín-
um. Lína langsokkur skemmtir.
Söngur, breikdans, hljóðfæra-
leikur og upplestur úr barnabók-
um.
Harmonikkuleikarinn Þórður
Marteinsson þenur dragspilið.
Borgarbókasafnið í Gerðu-
bergi kl. 13–16 Boðið upp á veit-
ingar í tilefni af afmæli safnsins.
Bókasafn Grindavíkur kl. 14
Sýning í Kvennó á barnaleikrit-
inu Skuggaleik.
Vika bókarinnar
Fimmtudagur
LISTIR
34 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SÓLSTAFIR, sögur frá Sól-
heimum heitir leiksýningin sem
frumsýnd verður í Sólheimum í
Grímsnesi í dag. Það er leikfélag
Sólheima, sem hefur verið starf-
rækt síðan árið 1931, sem sýnir en
leikstjórn er í höndum Margrétar
Ákadóttur, leikstjóra og leiklist-
armeðferðarfræðings. „Sólstafir
eru geislar sólar sem þrengja sér
niður um skýin og lýsa upp þann
stað sem þeir lenda á. Það felst
því ákveðin tilvísun í nafninu, því
það eru ákveðin minningabrot sem
lýsast upp í leikritinu,“ segir hún.
Leikritið er sem sagt spunaverk-
efni, samið af leikurunum sjálfum
og byggt á lífsreynslusögum og
minningabrotum íbúa Sólheima.
„Á sviðinu höfum við sett upp
markaðstorg og út úr því koma
þessi minningabrot. Þar verður
jafnframt boðið upp á hinar fal-
legu vörur úr smiðjum Sólheima
sem áhorfendur geta keypt að sýn-
ingu lokinni. Til dæmis bjó hver
og einn þátttakandi í sýningunni
til bolla og verða þeir seldir fullir
af kaffi leikfélaginu sjálfu til
styrktar eftir sýningu. Það er von
okkar að með þessu móti varpi
leikritið ljósi á margbrotna starf-
semi Sólheima og líf íbúanna á
staðnum.“
Margbreytileg
minningabrot
Margrét hefur nýlokið námi í
leiklistarmeðferðarfræðum og hef-
ur hún nýtt slíkar aðferðir að
nokkru leyti í starfi sínu með leik-
félagi Sólheima. „Þó að hér sé ekki
um eiginlega meðferð að ræða er
pláss fyrir tilfinningahvörf og ann-
að sem fólk er að upplifa, í leikrit-
inu hjá okkur. Sköpunin felst í því
að fólk tjáir sig og við vinnum út
frá því á þeirra forsendum. Í stað
þess að þvinga þau til að læra eitt-
hvað 100% hjálpa ég þeim til að
læra á þann hátt sem þeim er eig-
inlegt,“ segir hún. Aðferðin sem
notuð er í sýningunni við að koma
minningabrotunum á framfæri
kallast „play-back theatre“, þar
sem sögumaður segir söguna, en
aðrir leikarar endursegja hana í
leik. „Með þessu móti fær viðkom-
andi tækifæri til að skoða tiltekinn
atburð, sem hann hefur lifað, á
hlutlægan hátt og í því felst oft á
tíðum ákveðin úrvinnsla. Til dæm-
is þróast leikurinn stundum þann-
ig að sagan endar vel þrátt fyrir
að hafa upphaflega haft sorglegri
endi. Það svigrúm leyfir sögumað-
ur í flestum tilfellum og fær við
það annað sjónarhorn á minn-
ingabrot sitt,“ segir Margrét og
bætir við að minningabrotin sem
notast er við í leikritinu séu afar
margbreytileg. „Við hófum ferlið á
hugarflugsfundi í janúar. Þar lét-
um við gamminn geisa og hvöttum
alla til að skrá sögurnar sínar.“
Bæði fatlaðir og ófatlaðir
Hilmar Örn Hilmarsson hefur
gert tónverk við leikritið þar sem
notast er við flautur úr smiðju
Katrínar Valgerðar Karlsdóttur,
leirlistakonu á Sólheimum. „Það er
trú manna hér um slóðir að sitt
hvorum megin við Sólheima búi
annars vegar álfar og hins vegar
dvergar. Oft ríkir ósætti milli
þeirra og við segjum þessa sögu í
leikritinu. Lokakaflinn snýst hins
vegar um það að flautað er til frið-
ar. Þá spinna leikararnir í verkinu
yfir tónverk Hilmars á flaut-
urnar,“ útskýrir Margrét.
Hún segir vinnuna við sýn-
inguna hafa verið mjög skemmti-
lega og gengið afskaplega vel.
„Það er auðvitað vel þjálfað fólk
sem tekur þátt í þessu leiklist-
arstarfi hér á Sólheimum. Svo
taka börn starfsmanna líka þátt í
því og það er ótrúlega gaman að
þeirra innleggi í sýninguna,“ segir
hún, en leikfélagið hefur þá sér-
stöðu að þar starfa saman bæði
fatlaðir og ófatlaðir. „Í leikfélagi
Sólheima hafa gegnum tíðina verið
sett upp gríðarlega mörg spenn-
andi verk, og það er alltaf verið að
leita nýrra leiða. Þessi leið var far-
in núna og er því enn eitt inn-
leggið í þá flóru.“
Leiklistarstarf fer fram á Sól-
heimum allan ársins hring og
skiptist það í vetrarleikhús undir
stjórn Margrétar Ákadóttur og
sumarleikhús undir stjórn Eddu
Björgvinsdóttur. Sýningin Sól-
stafir markar lok vetrarstarfsins
og verður sýnt til loka maí, en 1.
júní tekur sumarleikhúsið við.
Leikritið Sólstafir er hluti af
framlagi Sólheima til listahátíð-
arinnar Listar án landamæra sem
er haldin í tilefni af því að árið
2003 er Evrópuár fatlaðra og er
stefnt að fjölbreyttri dagskrá í
tengslum við hana allt árið á Sól-
heimum, á höfuðborgarsvæðinu og
víðar. Sem annað framlag Sól-
heima á hátíðinni má til dæmis
nefna kabarettsýningar um helgar
í sumar, margvíslegar listsýningar
og margt fleira.
Sólheimar hafa nýverið opnað
heimasíðu, þar sem nálgast má
upplýsingar um hina fjölbreyttu
starfsemi sem þar sem fram. Slóð-
in er www.solheimar.is.
Sólstafir í
Sólheimum
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
Í leikfélagi Sólheima, sem stofnað var 1931, starfa fatlaðir sem ófatlaðir saman á jafnréttisgrundvelli.
Hver þátttakandi í sýningunni Sólstafir, sögur frá Sólheimum hefur búið til
kaffibolla en þeir verða seldir til styrktar leikfélaginu að sýningu lokinni.
FJÖLMENNT var á páskatón-
leikum kammerkórsins Scholae
cantorum föstudaginn langa á veg-
um Listvinafélags Hallgrímskirkju.
Á dagskrá voru þrjú stutt a cappella
kórverk um krossfestinguna, stað-
sett fremst, síðast og í miðju. Enn-
fremur voru tvær síðrómantískar
þýzkar mótettur, einnig án undir-
leiks, og Stabat Mater, tíþætt kór-
verk eftir Domenico Scarlatti.
Fyrst á dagskrá var sex radda
Crucifixus-mótetta eftir ítalska
meistarann Antonio Lotti (1667–
1740). Lotti var mikilsvirtur fagmað-
ur á sínum tíma. Hljómfærsla hans
og kontrapunktur þóttu með af-
brigðum hnitmiðuð og gegnsæ, enda
varð hann kennari tónskálda eins og
Albertis, Galuppis, Marcellos, Hass-
es o.fl. Sex radda Crucifixusinn var
stutt en mögnuð smíð af ekki ósvip-
uðum tærleika og Miserere Allegris,
og sama gilti um hinar mótettur
hans við þennan texta er síðar komu,
Crucifixus fyrir 10 raddir og ekki
sízt þá fyrir 8 er myndaði lokaperlu
tónleikanna. Hægferðugt endur-
reisnarskotið tónferlið skilaði sér all-
vel í öguðum söng kórs-
ins er gerði nokkuð út á
klukkudýnamísk slétt-
tónsris en þó sjaldan um
of. Aðeins bar á einstaka
yfirskoti í inntónun á
hástökksinnkomum,
einkum í mið-Crucifix-
usnum og auðheyrileg-
ast í sópran, og þætti
það tíðindi til næsta
bæjar um oftast nærri
því klínískan hreinsöng
SC.
Stabat Mater eftir
Domenico Scarlatti
(1685–1757), ítalskan
jafnaldra Bachs og
Händels, var skv. tón-
leikaskrá flutt í fyrsta skipti á Ís-
landi við þetta tækifæri. Viðamikið
verk en afar lítið þekkt, enda var
Domenico fyrst og fremst kunnur
fyrir sónötur sínar og „æfingar“ fyr-
ir sembal. Í samanburði við sam-
bærileg síðbarokkkórverk var verk-
ið m.a. sérkennilegt fyrir að vera
samið fyrir 10 raddir – þ.e. í þessu
tilviki tvær á mann auk fylgi[bassa]-
raddar, m.ö.o. orgel, selló og kontra-
bassa. Kórnum var stillt upp í hálf-
hring – að manni skilst af
forkynningum í blöðum og útvarpi til
að þétt slungin pólýfónían skilaði sér
skýrt – og kann svo að hafa verið í
fyrstu fimm metra nálægð, jafnvel
þótt æ fleira færi fyrir ofan garð og
neðan eftir því sem aftar
dró. Átti það sérstak-
lega við í hröðustu þátt-
um eins og Fac ut
animae (IX.). Hæggeng-
ari þættir komu aftur á
móti nokkuð vel út og
má segja að hér hafi
meistaraverk lifnað við
úr óverðskulduðu þagn-
argildi í innlifuðum
flutningi SC.
Þó að þær bæru með
sér að vera samdar fyrir
nokkru stærri kór, voru
þýzku mótetturnar í
seinni hluta engu að síð-
ur gullfallegar. Sérstak-
lega hreif mann Christ-
us factus est eftir Anton Bruckner í
allri barnslegu sannfæringu sinni,
þrátt fyrir svolítið ýkta dýnamík á
köflum. Hið hlédrægara mótmæl-
endatrúarverk Jóhannesar Brahms,
Warum ist das Licht gegeben dem
Müheseligen?, samið í fyrsta hluta
við texta Jobsbókar, var hlutfalls-
lega áhrifaminna „hér og nú“, en hef-
ur í staðinn reynzt eitt af þessum
tónverkum sem vinna hægt og bít-
andi á við endurheyrn. Nutu bæði
verkin góðs af oftast hæggengri
hómófóník sem skilaði sér ágætlega í
Hallgrímskirkju undir skeleggri
stjórn Harðar Áskelssonar.
TÓNLIST
Hallgrímskirkja
Kórverk eftir D. Scarlatti, A. Lotti,
Brahms og Bruckner. Schola cantorum.
Stjórnandi: Hörður Áskelsson. Föstudag-
inn 18. apríl kl. 21.
KÓRTÓNLEIKAR
Krossfestingartónlist
Ríkarður Ö. Pálsson
Hörður Áskelsson
Á SUMARDAGINN fyrsta er yf-
irskrift tónleika Kórs Mennta-
skólans í Reykjavík í Salnum í dag
kl. 17. Kórinn
er skipaður
ungu fólki sem
ber með sér
kraft og lífs-
gleði, sem á
einkar vel við á
þessum degi.
Eins og hjá
öllum skólakór-
um er end-
urnýjun söngv-
ara mikil þar sem hvert haust
markar upphaf kórstarfsins og
hvert vor er einskonar uppskeru-
hátíð. Í vetur hélt kórinn jóla-
tónleika í Dómkirkjunni, söng við
tvær messu í kirkunni þar sem
annarri var útvarpað, söng á
menningarhátíð Nemendafélagsins
og tók þátt í kóramóti framhalds-
skólakóra.
Eftir að prófum lýkur í vor fer
kórinn í tónleikaferð til Lundúna
þar sem hann mun syngja í
kirkjum, skólum og á torgum úti.
Efnisskráin á tónleikunum tekur
mið af væntanlegri utanlandsferð.
Kórinn syngur þjóðlög, ættjarð-
arlög, stúdentasöngva og mótettur
og gefur hér að heyra brot af öll-
um þeim lögum sem hann hefur
æft og sungið í vetur.
Atli Heimir Sveinsson hefur
samið tónverk handa kórnum sem
heitir Maður og vegir við ljóð eftir
Guðberg Bergsson. Verkið er ný-
stárlegt rapp með fjörugum píanó-
leik.
Stjórnandi MR kórsins er Mar-
teinn H. Friðriksson dómorganisti.
Kór MR í Salnum
Atli Heimir
Sveinsson
ÉG átti kind sem hét Prýði.
Hún átti tvö lömb. Prýði var
ákaflega hænd að mér og leit-
aði að mér ef hún sá mig ekki.
Hún var mikill sælkeri og vildi
alltaf borða sælgætismola, og
kaus þá yfirleitt frekar en til
dæmis brauð. Hún átti það til
að leita í vösum mínum eftir
góðgæti.
Eitt sinn var ég með sam-
loku í vasanum og Prýði gerði
sér lítið fyrir og nappaði henni
án þess að ég tæki eftir því og
borðaði hana.
Um haustið stóð til að senda
lömbin hennar til slátrunar.
Prýði bað mig þá með tárin í
augunum að passa lömbin sín.
Ég gerði það og afi lofaði mér
að leyfa þeim að lifa. Þá var
Prýði glöð.
Minningabrot
Eddu