Morgunblaðið - 24.04.2003, Blaðsíða 38

UMRÆÐAN
38 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FYRR á þessum vetri blandaðist
það nokkuð umræðunni um stór-
framkvæmdirnar á Austurlandi að
þær væru pólitísks eðlis og ekki
yrði því frá þeim snúið. Hér mátti
vel skilja að þessa „ölmusufram-
kvæmd“ væri ríkisstjórnin að
skenkja Austfirðingum á kosn-
ingaári. Þarna birtist viðhorf
þeirra neikvæðu pólitísku afla sem
upp á síðkastið hafa verið að sækja
í sig veðrið þegar málefni lands-
byggðarinnar eiga í hlut og gildir
þá einu um hvort ákvarðanir um
stórframkvæmdir á Austurlandi er
að ræða eða átaksverkefni í vega-
gerð.
Grundvöllur ákvarðana að stór-
framkvæmdum eins og nú eru að
hefjast á Austurlandi er einkum
þríþættur, þ.e. að virkjanleg orka
sé fyrir hendi, að kaupendur ork-
unnar finnist og jákvæð viðhorf og
vilji séu í héraði. Þegar þetta er
fengið er eftirleikurinn auðveldur.
Það er rétt að Austfirðingar
hafa lengi beðið eftir stórfram-
kvæmdum. En framgangur fram-
faramála hefur verið á fullri ferð
og það hefur átt góðan þátt í að
móta jákvæð viðhorf gagnvart
þeim mikilvægu verkefnum í at-
vinnumálum sem nú eru hafin á
Austurlandi. Þetta á við um marg-
háttuð verkefni í þjónustu s.s.
heilsugæslu, skólahaldi og ferða-
þjónustu enda hefur þjónustustörf-
um að undanförnu fjölgað um
nærri helming þess mannafla sem
þarf til álbræðslunnar á Reyðar-
firði. Flugsamgöngur, siglingar og
ferðaþjónusta bera þessari þróun
gott vitni. Það var góður dagur á
Austurlandi þegar ný Norræna
lagðist að bryggju á Seyðisfirði
þaðan sem hún hefur siglingar
landa á milli innan tíðar.
Um það bil einn áratugur er nú
liðin frá því að ný brú var byggð á
Jökulsá á Dal. Samtímis var byrjað
að leggja nútímaveg yfir Mývatns-
öræfi. Þetta voru fyrstu fram-
kvæmdir þeirrar mikilvægu
ákvörðunar í samgöngubótum að
byggja veg milli Austur- og Norð-
urlands að nútímahætti með af-
leggjara um Hofsárdal til Vopna-
fjarðar. Framkvæmdir við
Fáskrúðsfjarðargöngin sem hafnar
eru og bygging ganganna milli
Ólafsfjarðar og Siglufjarðar, sem
skammt eru undan, að ógleymdri
rósinni í hnappagatinu, göngunum
undir Almannaskarð, eru í raun
framhald þessara mikilvægu
ákvarðana. Tenging Norðfjarðar
við Reyðafjarðarsvæðið er nauð-
synlegur þáttur í þeim umsvifum
sem þar eru hafin. Þessar mik-
ilvægu framkvæmdir munu skapa
nýjar og gjörbreyttar aðstæður í
vöruflutningum til og frá Norður-
og Austurlandi. Það verður verk-
efni þeirra sem sækjast eftir við-
skiptum á sjóflutningum við þessa
landshluta að finna þær leiðir sem
hagkvæmastar eru.
Eitt sinn komst Bjarni Bene-
diktsson þannig að orði að fram-
gangur flestra framfaramála hefði
notið víðtæks stuðnings. Þetta á
vissulega við á Austurlandi. Þar
hefur stór og vaskur hópur gengið
til verka. Nauðsynlegt er að þessar
staðreyndir séu að fullu virtar.
Annað er hverjar leiðir eru valdar
til að ná sem greiðustum árangri.
Það á að fara að kjósa til Alþing-
is. Þá gefst þjóðinni kostur á að
senda skilaboð til frambjóðenda og
stjórnmálaflokka. Þau skilaboð
sem kjósendur hafa sent Sjálf-
Sjálfstæðisflokkurinn
– Austurland
Eftir Egil
Jónsson
„…Austur-
land sker
sig úr með
fylgisaukn-
ingu því að á
þessum sama tíma hef-
ur fylgi flokksins þar
aukist hlutfallslega
um 33%.“
Í NÝLEGRI forystugrein Morg-
unblaðsins kom skýrt og greinilega
fram að skoðanir ritstjórnar blaðsins
komi fram í ritstjórnargreinum og
Reykjavíkurbréfi. Sl. sunnudag 20.
apríl fjallar Reykjavíkurbréfið um
kosningabaráttu Bill Clintons 1991.
Þar er greint frá því að stjórnandi
þeirrar baráttu, James Carville,
skrifaði á tússtöflu á skrifstofu sinni
þrjú atriði sem áttu að tryggja að
menn misstu ekki sjónar á mikilvæg-
ustu atriðum kosningabaráttunnar.
Þau voru skv. frásögn Morgunblaðs-
ins: „Breytingar eða óbreytt ástand.
Efnahagsmálin, vitleysingarnir ykk-
ar. Ekki gleyma heilbrigðismálun-
um.“
Heilbrigðismálin og
kosningarnar hér
Það er síðasta atriðið af þessum
ofangreindu þremur sem gerð eru að
umtalsefni hér. Morgunblaðið hefur í
gegnum tíðina oft sýnt heilbrigðis-
málum töluverða athygli. Nýlega
hefur blaðið t.d. fjallað nokkuð um
málefni barna- og unglingageðdeild-
ar á skynsaman hátt. Einnig var
fjallað um hugmyndir ASÍ um vel-
ferðarmál í Reykjavíkurbréfi. Sú
umfjöllun snerist aðeins um hluta
heilbrigðismála og Morgunblaðið
var hrifnast af þeim þætti í tillögum
ASÍ sem fjölluðu um „valfrjálst
stýrikerfi“ þar sem fólk sem leitaði
beint til sérfræðinga skyldi svipt
rétti sínum í tryggingakerfinu og
yrði að borga fullt verð fyrir þá þjón-
ustu. Morgunblaðið hefur áður lýst
áhuga á slíku kerfi í sambandi við
rekstur Landakotsspítala sem rit-
stjórar þess lögðu til á sínum tíma,
að yrði rekinn utan tryggingakerf-
isins og sjúklingar sem þar legðust
inn greiddu fullt verð fyrir þjón-
ustuna!
Umræða um heilbrigðismál hefur
ekki verið fyrirferðarmikil í núver-
andi kosningabaráttu. Fróðlegt er
því fyrir áhugamann að spyrja um
afstöðu Morgunblaðsins til þessa
mikilvæga málaflokks.
Er Morgunblaðið sammála því að
undirstaða fjármögnunar kerfisins
sé það fyrirkomulag sem við höfum
búið við og er auðvitað undirstaða
velferðar á þessu sviði? Eiga ein-
staklingar sem hafa greitt sína
skatta og skyldur til samfélagsins
ekki rétt á eðlilegri þjónustu þegar
þeir þurfa á henni að halda? Er
Morgunblaðið ekki sammála niður-
stöðu Evrópudómstólsins í þessu
efni?
Ef svör við þessum spurningum
eru jákvæð hlýtur Morgunblaðið að
vera sammála því að verkefnið sé að
finna þær leiðir við rekstur þjónust-
unnar sem tryggja bestu nýtingu
þess fjármagns sem til þjónustunnar
fer.
Rekstur heilbrigðis-
þjónustunnar
Grundvallaratriði í því sambandi
er að þekkja kostnað við alla þætt-
ina, því að markmiðið hlýtur þá að
vera að veita sjúklingum þá þjónustu
sem þeir þarfnast fyrir sem minnst-
an kostnað.
Það er því freistandi að spyrja
Morgunblaðið sömu spurninga og
ASÍ var spurt að án þess að viðun-
andi svör hafi fengist.
Er Morgunblaðið sátt við rekstur
heilbrigðisstofnana í landinu sem
hafa verið reknar með milljarða
halla að undanförnu og ekki annað
að sjá en svo verði áfram?
Er Morgunblaðið sammála lækna-
ráði Landspítala að tækjabúnaður
spítalans sé að verða úreltur og þörf
fyrir fé til tækjakaupa sé 1,5–2 millj-
arðar króna?
Er Morgunblaðið sátt við að um
400 hjúkrunarsjúklingar eru í bráðri
þörf fyrir vistun?
Er Morgunblaðið sátt við að fjöldi
þessara sjúklinga er lagður á bráða-
deildir og komast oft ekki þaðan
vegna skorts á mun ódýrari pláss-
um? Veit Morgunblaðið að sam-
kvæmt þeim tölum sem Landspítali
hefur gefið upp um fjölda þessara
sjúklinga má áætla auka kostnað
kerfisins árlega allt að tveir milljarð-
ar króna?
Er Morgunblaðið sátt við að sjúk-
lingar sem þurfa á þjónustu spítala
að halda þurfi að bíða allt að eitt ár
eftir eðlilegri þjónustu? Veit Morg-
unblaðið að kostnaður við að láta
þetta fólk bíða er mjög mikill, e.t.v á
annan milljarð á ári?
Finnst Morgunblaðinu eðlilegt að
aldraðir sjúklingar með skerta sjón
eða heyrn þurfi að bíða í eitt ár eftir
mjög árangursríkri þjónustu sem
hægt er að veita án innlagnar?
Heilbrigðismálin
og stjórnmálaflokkar
Það má spyrja ýmissa fleiri spurn-
inga t.d. hvort Morgunblaðið sé sátt
við mjög aukna greiðsluþátttöku
sjúklinga á ýmsum sviðum, t.d. lyfj-
um, heimsóknum til sérfræðinga og
rannsóknum. Núverandi stjórnar-
flokkar hafa ekki gefið neinar yfir-
lýsingar um breytta afstöðu til
reksturs þessarar þjónustu. Stjórn-
arandstaðan hefur ekki gefið yfirlýs-
ingar um að hún hyggi á breytingar.
Það er því full ástæða til að fá Morg-
unblaðið í lið með þeim fjölmörgu
sem eiga fullan rétt á svörum áður
en gengið er til kosninga.
Morgunblaðið og
heilbrigðiskerfið
Eftir Ólaf Örn
Arnarson
„Það er því
freistandi að
spyrja Morg-
unblaðið
sömu spurn-
inga og ASÍ var spurt að
án þess að viðunandi
svör hafi fengist.“
Höfundur er læknir.