Morgunblaðið - 20.05.2003, Blaðsíða 18

ERLENT
18 ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
HER Indónesíu hélt inn í Aceh-
hérað í gær og gerðar voru loft-
árásir á stöðvar aðskilnaðarsinna.
Þar með varð ljóst að samkomulag
frá því í fyrra sem binda átti enda
á stríðið er staðið hefur í héraðinu í
27 ár er að engu orðið. „Gleymda
stríðið“ eins og átökin voru gjarn-
an nefnd virðist því hafið á ný.
Megawati Sukarnoputri, forseti
Indónesíu, undirritaði á mánudag
tilskipun þess efnis að herlög
hefðu verið innleidd í Aceh-héraði,
sem er vestast á eynni Súmötru.
Þetta gerði forsetinn eftir að
samningaviðræður í Tókýó fóru út
um þúfur um liðna helgi. Herlögin
verða í gildi næsta hálfa árið hið
minnsta.
Heitið sjálfstjórn
Frelsishreyfing Aceh, samtök
aðskilnaðarsinna, og stjórnvöld í
Indónesíu gerðu með sér friðar-
samkomulag í desember í fyrra.
Um bráðabirgðasamkomulag var
að ræða sem binda átti enda á
átökin sem þá höfðu staðið í 26 ár.
Samkvæmt samningnum átti Aceh
að fá sjálfstjórn í eigin málum en
leiðtogar uppreisnarmannanna
kváðust ætla að halda áfram bar-
áttunni fyrir sjálfstæðu íslömsku
ríki með friðsamlegum hætti.
Þetta samkomulag segja indónes-
ísk stjórnvöld þá hafa svikið.
Uppreisnarmenn í Frelsishreyf-
ingu Aceh hafa barist fyrir því að
héraðið endurheimti sjálfstæði
sitt, en fyrsta íslamska konungs-
ríkið í Aceh var stofnað árið 804 og
hét Perlak. Undir stjórn soldáns-
ins Iskanders Muda á árunum
1607-36 var Aceh öflugasta ríkið á
svæðinu í viðskiptum og stjórn-
málum en áhrif þess minnkuðu
smám saman eftir dauða soldáns-
ins Iskandars Thanis árið 1641.
Uppreisn í 130 ár
Aceh-búar hófu uppreisn gegn
hollenskum yfirráðum fyrir um
130 árum og henni lauk ekki fyrr
en árið 1942. Aceh hefur tilheyrt
Indónesíu frá því að landið fékk
sjálfstæði árið 1949.
Hasan di Tiro, afkomandi síð-
asta soldánsins í Aceh, stofnaði
Frelsishreyfingu Aceh, Gam, í des-
ember 1976. Hreyfingin var þá
skipuð 150 uppreisnarmönnum en
þeir eru nú á þriðja þúsund. Þeir
hafa þó átt við ofurefli að etja því
að í héraðinu eru 20.000 stjórn-
arhermenn og 8.000 lögreglu-
menn.
Gam hefur alltaf haldið því fram
að Aceh hafi aldrei tilheyrt hol-
lensku Austur-Indíum formlega og
því hafi ekki átt að innlima héraðið
í Indónesíu. Aceh-búar hafi aldrei
samþykkt innlimunina.
Um 12.000 manns hafa beðið
bana í uppreisninni á síðustu tíu
árum, flestir þeirra óbreyttir borg-
arar. Átökin kostuðu um 1.500
manns lífið í fyrra.
Grimmdarverk og
mannréttindabrot
Mannréttindahreyfingar hafa
sakað her Indónesíu um grimmd-
arverk og alvarleg mannréttinda-
brot í Aceh, meðal annars mann-
rán, pyntingar, morð og aftökur án
dóms og laga. Hersveitirnar eru
sakaðar um að hafa ráðist inn í
mörg þorp í héraðinu, kveikt í hús-
um, pyntað íbúa til að fá þá til að
játa aðild að Gam og skotið marga
til bana.
Frelsishreyfing Aceh hefur
einnig verið sökuð um mannrétt-
indabrot og morð á óbreyttum
borgurum. Hreyfingin er sögð
hafa stundað fjárkúganir og myrt
marga Aceh-búa vegna gruns um
að þeir hafi unnið með öryggis-
sveitum Indónesíu.
Margir sérfræðingar í málefn-
um Aceh telja að ekki verði hægt
að koma á varanlegum friði í hér-
aðinu nema mannréttindabrotin
verði rannsökuð ýtarlega.
Mikilvægar olíulindir
Íbúar Aceh eru rúmar 4 millj-
ónir og í héraðinu eru miklar olíu-
lindir. Héraðið hefur því verið mik-
ilvægt fyrir efnahag Indónesíu og
önnur ríki hafa hagsmuni af friði í
Aceh því að héraðið er við mynni
Malakka-sunds, sem er ein af mik-
ilvægustu siglingaleiðum heims.
Aceh er eitt af höfuðvígjum
heittrúaðra múslíma í Indónesíu
og margir íbúanna eru hlynntir því
að tekin verði upp íslömsk lög, eða
sharia. Indónesísk yfirvöld segja
að hryðjuverkasamtökin al-Qaeda
hafi reynt að mynda bandalag með
Frelsishreyfingu Aceh en ekki tek-
ist það. Ekki er vitað til þess að
hreyfingin tengist hryðjuverka-
hópum í öðrum héruðum Indó-
nesíu.
Samkvæmt friðarsamningnum
átti Aceh að fá að taka upp sharia
og halda allt að 70% teknanna af
olíu- og gasvinnslu í héraðinu.
Uppreisnarmennirnir áttu að af-
vopnast og stefnt var að því að
heimastjórn yrði kosin árið 2004.
„Gleymda
stríðið“
hafið á ný
Reuters
Stúlkur í Aceh fylgjast með skriðdreka aka í gegnum þorpið Samalanga skammt frá borginni Lhokseumawe.
Her Indónesíu hóf í gær á ný aðgerðir
gegn aðskilnaðarsinnum í Aceh-héraði á
Súmötru. Stríð sem staðið hefur með
hléum í tæp 30 ár virðist því hafið á ný.
 
  
 !
 "
#$%&'()
 
 
!  
 *+#,
5  6     
"#$#

%
&
#
'
(
#
7 -
"./
-0 "1"
8
 2  3 "

 
9:
.'' ,1 " !
  1! ! 
$/1
3 4 
4'0 5 1! 1 "1 6
1   
 1!63
$/0$ 7
 1  31!   "

16411 $1  1
8 12  ! 6 76
5 4 19: 
4 1!! 9 
$4&0 +
 ;14!!"4<  ! 9!
76
" 53 4 53 #"=!

 1!  35   19:  4 $ 
$4.(
$"0&
76 4 1!   2
,  3.
>> 1 1"
1!
!


 >  4 1!   761

1!
;$
?$/1
@2
$"0" )4 1!3 4 9
" # "

A./  2 761

1!
;$

9 1.431!:
 -
$/1
2 # "
 4  !
 A/!! B   3   9 

! 3 761

1!
;$
"
36 "
$"%"
$"./
$/1
1!./  9!  1B 1!=
B!! 1" 3  1B 9

1.431!./   ! ;- "! ; 6
" "4
"
 11 53  1!63
"
A " "  1!63
1.431!:!! 1 "1 !  

)   
*  ! + 
SVISSLENDINGAR samþykktu í
hvorki fleiri né færri en níu þjóð-
aratkvæðagreiðslum á sunnudaginn
að nútímavæða her landsins, gera
endurbætur á þjóðvarðliðinu og
halda áfram að nota kjarnorku. Þeir
felldu tillögur um fjóra bíllausa
sunnudaga á ári, aðgengi fyrir fatl-
aða að öllum opinberum byggingum,
breytingar á sjúkratryggingafjár-
veitingum, aukin réttindi leigjenda
og fleiri lærlingsstöður.
Ekki hafa verið haldnar svona
margar atkvæðagreiðslur í Sviss á
einum degi í 137 ár, og jafnvel dygg-
ustu stuðningsmönnum þjóðarat-
kvæðakerfisins var nóg um. „Þetta
er einfaldlega of mikið,“ sagði Maur-
ice Castella, listamaður og handa-
vinnukennari, sem sagðist einungis
hafa greitt atkvæði um þær tillögur
sem hann gat skilið. „Það eru marg-
ir gjörsamlega ringlaðir.“
Þær 4,7 milljónir Svisslendinga
sem eru atkvæðisbærar greiða at-
kvæði um það bil þrisvar til fjórum
sinnum á ári, en beint lýðræðiskerfi
ríkir í landinu. Samkvæmt þessu
kerfi duga 100.000 undirskriftir til
þess að halda verður þjóðarat-
kvæðagreiðslu um breytingar á
stjórnarskránni og með 50.000 und-
irskriftum má fá fram atkvæða-
greiðslu um lagafrumvarp ríkis-
stjórnarinnar.
Niðurstöður skoðanakannana sem
birtar voru áður en atkvæðagreiðsl-
urnar fóru fram bentu til að meiri-
hluti aðspurðra gæti ekki nefnt eitt
einasta málefni sem greiða átti at-
kvæði um. Kjörsókn var 48,3% –
meiri en margir höfðu spáð.
Allar þessar atkvæðagreiðslur
urðu að fara fram sama daginn
vegna þess að þingkosningar eru í
október og þar af leiðandi færri dag-
ar en ella sem hægt er að halda at-
kvæðagreiðslur á.
Þjóðaratkvæði
níu sinnum
sama daginn
Genf. AP.
ARI Fleischer, sem starfað hefur
sem blaðafulltrúi forseta Bandaríkj-
anna í tæp þrjú ár, greindi frá því í
gær að hann hygðist láta af störfum
í júní. Fleischer, sem hefur starfað í
21 ár í bandarískri stjórnsýslu,
kveðst hafa áhuga á að starfa sem
fyrirlesari og stunda skriftir. Talið
er að eftirmaður hans í starfi verði
Scott McLellan, sem er aðstoð-
arblaðafulltrúi forsetaembættisins.
Fleischer, sem hefur verið andlit
ríkisstjórnar Georges W. Bush í
tveimur stríðum og hryðjuverka-
árásinni á Bandaríkin 11. september
2001, sagðist hafa ákveðið að yf-
irgefa starf sitt í Hvíta húsinu áður
en undirbúningur fyrir kosninga-
herferð Bush forseta, fyrir endur-
kjöri, hefst.
Hann þvertók fyrir að erfitt sam-
band við háttsetta embættismenn í
ríkisstjórn Bush hefði átt þátt í fyr-
irhuguðu brotthvarfi hans úr starfi.
Þá vísaði Fleischer því á bug að deil-
ur við blaðamenn, sem fylgjast með
málum Hvíta hússins, tengdust af-
sögn hans. Fleischer vísaði til átak-
anna í Afganistan og Írak og árásar
hryðjuverkamanna á Bandaríkin og
sagði: „Slíkir atburðir taka á og
draga einfaldlega úr getu manna til
að sinna slíkum störfum til lengdar. Í
hjarta sínu veit hver maður hvenær
tímabært er að taka pokann sinn.“
Fleischer, sem er 42 ára gamall,
sagði að forsetinn hefði kysst sig á
ennið þegar hann tilkynnti um af-
sögn sína. „Ég hef trú á forsetanum,
stefnu hans og þeirri persónu sem
hann hefur að geyma. Hins vegar er
fólk í stjórnsýslu ekki eilíft og á
ákveðnum tímapunkti verður maður
að hætta.“
Opinber ákvörðun liggur ekki fyr-
ir um hver tekur við starfi Fleischer
en McClellan er sagður líklegastur
til þess að taka við því. Aðrir sem
koma til greina eru Victoria Clarke,
talsmaður varnarmálaráðuneytisins,
og Ed Gillespie, herstjórnarfræð-
ingur repúblikana.
Reuters
Ari Fleischer, talsmaður Bandaríkjaforseta, ræðir við fréttamenn.
Fleischer hættir
í Hvíta húsinu
Washington. AFP.