Morgunblaðið - 20.05.2003, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 20. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Nú á ég að sitja, ég er með bevís frá Össa litla.
„Vertu til“-verkefnið kynnt
Að njóta lífsins
án vímuefna
VERTU til“ er nafniðá samstarfsverk-efni Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga ann-
ars vegar og Áfengis- og
vímuvarnarráðs hins veg-
ar. Er upp á því bryddað til
að efla áfengis- og vímu-
efnaforvarnir sveitarfé-
laga. Svandís Nína Jóns-
dóttir er verkefnisstjóri
„Vertu til“ og hún svaraði
nokkrum spurningum
Morgunblaðsins.
– Segðu okkur dálítið
meira um verkefnið ...
„Megininntak verkefnis-
ins er fólgið í ráðgjöf og
upplýsingamiðlun um
skipulag og framkvæmd
forvarnarstarfs gagnvart
ungu fólki. Verkefnið verð-
ur kynnt sama dag og út-
hlutun verður úr Forvarnarsjóði
21. maí næstkomandi milli klukk-
an 9 og 12 í Tjarnarsal Ráðhúss
Reykjavíkur.“
– Hvernig fer sú kynning fram?
„Skemmtileg hátíðardagskrá
verður í tilefni úthlutunar úr For-
varnarsjóði og mun Soffía Gísla-
dóttir, formaður „Vertu til“,
kynna verkefnið ásamt nýju
heimasíðunni okkar, www.vertu-
til.is. Einnig mun Hlynur Snorra-
son, lögreglumaður á Ísafirði og
einn af forsprökkum Vá Vest sam-
starfsins, halda stutt erindi um ár-
angur í forvarnarstarfi á Vest-
fjörðum.“
– Segðu okkur upp og ofan af
þessu fimm ára verkefni, hverjir
eru þar á ferð, tilurðin, tilgangur-
inn og að hverju er stefnt?
„Vertu til var sett á laggirnar á
haustmánuðum síðasta árs, en
Áfengis- og vímuvarnarráð og
Samband íslenskra sveitarfélaga
eru upphafsaðilar þess. Nafn
verkefnisins, Vertu til, felur í sér
lífsgleði og mikilvægi þess að börn
og unglingar hafi jákvæð viðhorf
til lífsins og sjái kosti þess að njóta
lífsins vímuefnalaus.
Meginmarkmið verkefnisins er
það að hvetja sveitar- og bæjar-
stjórnir landsins til þess að setja
vímuvarnir ofar á forgangslistan-
um en nú er. Við teljum nauðsyn-
legt að vímuvarnir fái sambæri-
lega meðferð innan stjórnkerfisins
og aðrir málaflokkar eins og t.d.
lóðaúthlutanir, vegaframkvæmdir
og fleira. Stjórn Vertu til er skipuð
sex einstaklingum sem eru Soffía
Gísladóttir formaður, Sigríður
Hulda Jónsdóttir, náms- og starfs-
ráðgjafi, Soffía Pálsdóttir ÍTR,
Halldór Halldórsson, bæjarstjóri
á Ísafirði, Guðrún Ebba Ólafsdótt-
ir borgarfulltrúi og Bryndís Arn-
arsdóttir, forvarnarfulltrúi á Ak-
ureyri.
Hugmyndafræði Vertu til bygg-
ist meðal annars á kenningum
Harvey Milkman, prófessors í sál-
fræði við háskóla í Denver. Meg-
ininntak kenninga hans fjalla um
það hvernig ungt fólk getur byggt
upp sjálfsvitund sína og sjálfs-
traust án vímuefna. Milkman telur
að það sé hægt að kenna
unglingum að finna
þetta „sælu“-ástand
sem þeir sækjast eftir
með neyslu vímuefna á
annan hátt og þá án
vímuefna. Árið 1990 setti hann á
fót námskeið með unglingum sem
töldust í áhættuhóp fíkniefnaneyt-
enda. Námskeiðið nefnist „Upp-
götvaðu sjálfan þig,“ eða „Self
Discovery“ á ensku og hefur það
að markmiði að kenna ungu fólki
að finna vellíðan eða „natural
highs“, eins og hann nefnir það, á
eigin forsendum og án aðstoðar
vímugjafa.“
– Hvaða jákvæðu punkta felur
sú leið í sér sem nú er kynnt?
„Undanfarin ár hefur náðst góð-
ur árangur í forvarnarstarfsemi
víða um land. Vertu til byggir á
þeirri þekkingu og reynslu sem
þar hefur safnast saman til viðbót-
ar við nýjar áherslur. Þær
áherslur eru einkum fólgnar í
hlutverki stjórnvalda í forvarnar-
starfsemi. Hingað til hefur áhersl-
an verið á grasrótarstarfseminni
sem er auðvitað mjög mikilvægt.
Markmiðið hefur verið að virkja
þá aðila sem hvað mest koma að
uppeldi ungs fólks, t.d. foreldra,
tómstundafulltrúa, kennara og
fleiri. Okkar stefna er sú að fá
sveitar- og bæjarstjórnir landsins
til að taka virkan þátt í vímuvörn-
um í stað þess að bregðast við
vandamálunum þegar þau koma
upp. Stjórnvöld þurfa að taka
ábyrgð á framkvæmd forvarna í
sínu sveitarfélagi og styðja betur
við bakið á forvarnarfulltrúum og
öðrum aðilum sem þar koma
nærri. Þegar upp er staðið er það
allt samfélagið sem tekur ábyrgð á
velferð barna og unglinga og því
er afskaplega mikilvægt að fólk
vinni saman að uppeldi barna inn-
an hvers bæjarfélags.“
– Hvað kostar svona verkefni og
hver borgar brúsann?
„Fjárveiting verkefnisins kem-
ur að stærstum hluta frá Áfengis-
og vímuvarnaráði en ráðið veitir
4,5 milljónir á ári til starfans. Til
viðbótar þessari upphæð fær
Vertu til eina milljón króna á ári
frá Sambandi íslenskra
sveitarfélaga.“
– Hvernig verður ár-
angur metinn þegar
upp er staðið?
„Ekki er alveg búið
að leggja drög að árangursmati
verkefnisins en áætlað er að starf-
semin verði metin einu sinni á
starfstímabilinu og síðan aftur við
lok þess. Við matið verður einkum
litið til þess hvort sveitarfélög
landsins hafi mótað skýra og sýni-
lega stefnu í vímuvörnum og hvort
breyting hafi orðið á vímuefna-
neyslu unglinga á þessu fimm ára
tímabili.“
Svandís Nína Jónsdóttir

Svandís Nína Jónsdóttir er
fædd 23. apríl 1970. Hún er
með BA-próf í stjórnmálafræði
frá Háskóla Íslands og MS-
gráðu í „Dómskerfi, lögum og
opinberri stefnumótun“ frá
American University í Banda-
ríkjunum þar sem hún var bú-
sett í fimm ár. Hún er nú verk-
efnisstjóri „Vertu til“, sem er
samstarfsverkefni Sambands
íslenskra sveitarfélaga og
Áfengis- og vímuvarnarráðs.
Er um forvarnarverkefni að
ræða.
Áhersla á já-
kvæð viðhorf
til lífsins
ÍSLENSKUR skurðhjúkrunarfræð-
ingur, Erlín Óskarsdóttir, hlaut ný-
lega verðlaun rannsóknasjóðs Sam-
taka evrópskra skurðhjúkrunar-
fræðinga (EORNA) og vörufram-
leiðandans Klinidrape á ráðstefnu
samtakanna sem haldin var á Krít.
Erlín hlýtur verðlaunin fyrir rann-
sókn sem var hluti af lokaverkefni
hennar til meistaraprófs og fjallaði
um líðan sjúklinga sem dvelja í 48
klukkustundir eða skemur á sjúkra-
húsi eftir skurðaðgerð.
Verkefnið vann til verðlauna hér á
landi og var í framhaldi af því sent
áfram í úrslit alþjóðlegrar keppni
EORNA þar sem hún keppti við
vinningshafa frá 22 aðildarlöndum.
Þar fékk hún afhent verðlaunin,
1000 evrur, auk þess sem henni var
boðið að halda fyrirlestur á ráðstefn-
unni á Krít sem 1.800 hjúkrunar-
fræðingar frá 39 löndum sóttu.
Verðlaunin eru veitt þriðja hvert
ár úr sjóði sem stofnaður var 1997 en
tilgangur hans er að stuðla að rann-
sóknum innan skurðhjúkrunar.
Erlín er deildarstjóri á skurðdeild
Heilbrigðisstofnunar Selfoss og hef-
ur starfað við skurðhjúkrun í fjölda-
mörg ár. Hún segir fagið hafa gjör-
breyst síðastliðin 10–15 ár þar sem
sjúklingar fari nú mun fyrr heim eft-
ir aðgerðir en áður. „Fólk fer oft
heim daginn eftir stórar aðgerðir.
Mig langaði til að vita hvernig því
gengi að fóta sig í daglegu lífi eftir að
heim var komið.“ Erlín tók viðtöl við
14 einstaklinga sem komnir voru
heim og fræddist um líðan þeirra eft-
ir aðgerð. Hún segir viðfangsefnið og
aðferðafræðina hafa vakið nokkra at-
hygli enda ekki algeng í skurðhjúkr-
un. Hún bendir á að í ljós hafi komið
að margir séu einir heima við eftir
aðgerð. Aðstæður sjúklinga hafi hins
vegar verið góðar og þeim gangi vel
að fóta sig. „Ein helsta niðurstaðan
var þó sú að skjólstæðingar þyrftu að
fá nákvæmari og markvissari leið-
beiningar um hvernig á að takast á
við daglegt líf þegar komið er heim.“
Hún segir ánægjulegt að viðfangs-
efni sem tekur á þessum þáttum hafi
vakið athygli og fengið viðurkenn-
ingu. „Þetta hefur aldrei verið kann-
að hér á landi og mér þótti vert að
skoða þennan hóp. Mér fannst mjög
fróðlegt að fá sjónarhorn sjúkling-
anna enda það sem við lærum af.“
Erlín Óskarsdóttir skurðhjúkr-
unarfræðingur telur aðstæður sjúk-
linga almennt góðar eftir aðgerð.
Kannar líðan sjúk-
linga eftir aðgerð
Rannsóknir íslensks hjúkrunarfræðings verðlaunaðar