Morgunblaðið - 19.07.2003, Blaðsíða 37

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚLÍ 2003 37
um og engan óraði fyrir að svona
skammt væri eftir. Við ólum öll þá
von í brjósti að hægt yrði að halda
þeim vágesti niðri, sem krælt hafði á
sér, en allir vita að er skæður og
óvæginn.
Innilegar kveðjur frá okkur öllum
á Lómatjörn. Við þökkum Friðjóni
einstaklega góð kynni og vottum
Ingunni, Ingileifu dóttur þeirra,
öðrum börnum Friðjóns og ástvin-
um öllum dýpstu samúð.
Minningin um merkan einstakling
lifir.
Valgerður Sverrisdóttir.
Kveðja frá
Sýslumannafélagi Íslands
Friðjón Guðröðarson var skipað-
ur lögreglustjóri á Höfn í Hornafirði
þegar það embætti var stofnað í árs-
byrjun 1974. Austur-Skaftafells-
sýsla var síðan gerð að sérstöku lög-
sagnarumdæmi frá ársbyrjun 1977.
Var Friðjón skipaður fyrsti sýslu-
maður Austur-Skaftfellinga og
gegndi því starfi til ársloka 1985.
Frá þeim tíma var hann skipaður
sýslumaður í Rangárvallasýslu þar
til hann lét af starfi að eigin ósk í
árslok 2001. Friðjón var því liðsmað-
ur sýslumannafélagsins í hartnær 30
ár.
Á þeim árum sem Friðjón gegndi
störfum sem sýslumaður á Höfn var
veigamikill þáttur í starfi sýslu-
manna að vera í forsvari fyrir sýslu-
nefndirnar. Þær höfðu tilteknu og
lögbundnu hlutverki að gegna. Þótt
svo hafi verið var nokkuð misjafnt
hversu viðamikil starfsemi sýslu-
nefndanna var. Fór það nokkuð eftir
viðhorfi hinna kjörnu sýslunefndar-
manna en ekki síst atorku oddvita
nefndarinnar, sýslumannsins. Á um-
ræddum tíma var mikill uppgangur í
atvinnulífi á Höfn og bjartsýni ríkti.
Sýslunefndin tók þátt í þeirri upp-
byggingu á ýmsum sviðum af einurð
með sinn öfluga sýslumann í farar-
broddi og vann nefndin að mörgum
góðum málum. Má þar nefna heil-
brigðis- og öldrunarmál, safnamál
og útgáfumál. Sýslunefndin keypti
hús er síðar varð upphaf að núver-
andi hjúkrunarheimilinu Skjólgarði.
Friðjón var hvatamaður að varð-
veislu Gömlu búðarinnar sem nú er
safnahús héraðsins. Friðjón átti þátt
í útgáfu héraðsfréttablaðsins
Eystrahorns svo og útgáfu ársrits-
ins Skaftfellings sem geymir grein-
ar um menningarmál og fræðsluefni
sem tengjast héraðinu. Auk framan-
greindra verkefna vann Friðjón að
ýmsum félagsmálum. Hann var í
stjórnum margra félaga og nefnda.
Allt þetta ber vott um fjölhæfni hans
og áhuga á að koma góðum málum
fram og láta gott af sér leiða. Það má
segja að á árum Friðjóns á Höfn hafi
hann á vissan hátt verið í stöðu
brautryðjandans, bóndans, sem
brýtur land til ræktunar.
Í ársbyrjun 1986 flutti hann sig
um set og tók við starfi sýslumanns-
ins í Rangárvallasýslu. Þar tók hann
við gamalgrónu búi, embætti sem
margir þjóðkunnir sýslumenn hafa
setið. Þar naut við áhuga Friðjóns á
félagsmálum og var hann valinn til
margvíslegra trúnaðarstarfa í
Rangárvallasýslu. Hann var m.a.
formaður skólanefndar Héraðsskól-
ans í Skógum og formaður bygging-
arnefndar safnahúss í Skógum frá
1987.
Friðjón naut virðingar í starfi sem
sanngjarn og réttlátur embættis-
maður. Hann gegndi ýmsum trún-
aðarstörfum fyrir dómsmálaráðu-
neytið, átti m.a. sæti í nefnd á
árunum 1987 til 1988 er hafði það
hlutverk að undirbúa löggjöf um að-
skilnað dómsvalds og framkvæmda-
valds og í nefnd er fjallaði um gerð
einkennisbúninga og búninga lög-
reglumanna. Hann var í stjórn Bif-
reiðaskoðunar Íslands hf. frá 1989
til 1992.
Friðjón gegndi ýmsum trúnaðar-
störfum fyrir sýslumannafélagið.
Hann sat í stjórn þess frá 1978 til
1983, var þar af formaður frá 1980.
Hann var bæði hygginn og ráðagóð-
ur. Því var oft leitað til hans af fé-
lagsmönnum til þess að leggja á ráð
um mál sem upp komu og leysa
þurfti úr. Hann var gerður heiðurs-
félagi á aðalfundi félagsins á síðast-
liðnu ári.
Friðjón hafði ríka kímnigáfu.
Hann sá margt skoplegt við til-
veruna og dró oft mynd af náung-
anum í fáum orðum eða jafnvel með
því að gefa honum sérheiti. Hann
setti mál sitt stundum fram af kald-
hæðni. Þeir sem þekktu hann ekki
hafa vafalaust oft talið hann hrjúfan
og stundum dómharðan. En á bak
við þetta yfirborð var maður sem
hafði til að bera næman skilning,
mannlega hlýju og ríka samúð með
þeim sem minna máttu sín.
Með þessum fáu orðum vilja fé-
lagsmenn í sýslumannafélaginu
kveðja góðan dreng sem gott var að
eiga samskipti við. Hann skilur eftir
hlýjar minningar í huga okkar allra.
Félagar í sýslumannafélaginu og
makar þeirra senda Ingunni, eigin-
konu Friðjóns, og fjölskyldum
þeirra beggja hugheilar samúðar-
kveðjur.
Þorleifur Pálsson.
Friðjón Guðröðarson lagði mörg-
um lið, mönnum og málefnum. Hann
var enginn venjulegur skylduræk-
inn embættismaður sem lét sér
nægja að afgreiða sómasamlega það
sem að höndum bar. Af lífi og sál tók
hann þátt í margháttuðum fé-
lagsstörfum hvar sem hann bjó og
lesa má í æviþáttaritum að Friðjón
hefur látið sig margt varða um dag-
ana. Hefur þó vísast margt hug-
sjónastarf eldhugans ekki komist
þar á blað, starf sem munað hefur
um.
Það er happ hverri sveit að njóta
starfskrafta forystumanna á borð
við Friðjón. Rangárþing var vett-
vangur hans hálfan annan áratug,
síðasta tímabil starfsævinnar. Þar
sem áhugasvið hans og sköpunar-
hneigð náðu út yfir lög og reglu efld-
ist það sem hann gaf sig að. Frum-
kvæði hans og fylgi við það sem til
menningar horfir í héraðinu hefur
verið mikils virði. Geta aðrir en ég
greint nánar frá ýmsu, en tvennt
kemur í hugann sem naut hans at-
fylgis, nefnilega ársritið Goðasteinn,
héraðsrit Rangæinga, og hið lands-
fræga byggðasafn Þórðar í Skógum.
Lét hann í ljós ánægju með þessa
tvo máttarstólpa menningar í Rang-
árþingi, hversu komið væri, nú ný-
lega er við urðum samferða á Odda-
stefnu í Gunnarsholti seint í maí
síðastliðnum.
Friðjón var einn af stofnendum
Oddafélagsins sem stofnað var í
Odda á Rangárvöllum fullveldisdag-
inn 1. desember árið 1990. Tilgangur
félagsins er að halda við minning-
unni um hið sögufræga lærdóms- og
valdasetur Oddaverja, heimaslóðir
Sæmundar hins fróða, friðarhöfð-
ingjans Jóns Loftssonar og fóstur-
sonar hans Snorra Sturlusonar.
Jafnframt yrði hægt og sígandi unn-
ið að endurreisn fræðaseturs að
Odda með því m.a. að styðja eftir
mætti og taka þátt í menningarvið-
leitni hvarvetna í sýslunni. Friðjón
sat í stjórn félagsins frá upphafi og
jafnvel eftir margra ára setu í
stjórninni var hann ævinlega boðinn
og búinn að leggja félaginu lið. Hann
lagði á ráðin og tók af rausn þátt í að
móta fyrsta áratug félagsins, m.a.
hinar árlegu Oddastefnur.
Friðjón setti hina fyrstu Odda-
stefnu 28. nóvember 1992. Svo nefn-
ist árlegur fræðslufundur Odda-
félagsins sem haldin er víðs vegar
um Rangárþing. Hin fyrsta var
haldin í húsakynnum Landgræðslu
ríkisins í Gunnarsholti. Hvatningar-
orð Friðjóns birtust síðan í næsta
Goðasteini ásamt erindum ráðstefn-
unnar. Friðjón stjórnaði þessari
hinni fyrstu Oddastefnu og öllum
sem síðan hafa verið haldnar, nær
tylft talsins. Fjöldi fróðra heima-
manna, auk lærðra náttúrufræðinga
og sagnfræðinga, hafa sagt frá eða
flutt erindi. Munu þau vera á fimmta
tuginn og hafa flest birst í Goða-
steini.
En rauði þráðurinn sem haldist
hefur öll árin á Oddastefnu var
röggsöm og skemmtileg stjórn Frið-
jóns sýslumanns. Með smitandi
glettni sinni og smellnum samlíking-
um hristi spengilegur fundarstjór-
inn upp í umræðum áheyrenda milli
þess að hlýtt var á fyrirlestrana. Svo
vildi til að síðasta Oddastefna sem
Friðjón verður með okkur samherj-
um í Oddafélaginu var, eins og hin
fyrsta, haldin hjá Landgræðslu rík-
isins í Gunnarsholti. Við munum
sakna hans næst, og úrræða hans er
lagt er á ráðin í starfi félagsins. En
minnast munum við með hlýju eft-
irminnilegra og dýrmætra kynna við
mikilhæfan mann.
Á þungbærri skilnaðarstundu
vottum við Jóhanna kona mín Ing-
unni og fjölskyldu samúð í söknuði
þeirra. Blessuð sé minning Friðjóns
Guðröðarsonar.
Þór Jakobsson.
Þegar sól er hvað hæst á lofti og
land vort skartar sínum fegursta
búningi um hásumar, gróður í
blóma, þegar heyannir standa sem
hæst í sveitum Rangárþings hefur
lífsklukka fyrrv. húsbónda og yfir-
manns, Friðjóns Guðröðarsonar
sýslumanns, hljóðnað og slegið sinn
síðasta hljóm langt um aldur fram.
Það er ekkert launungarmál að okk-
ur starfsfólki á embætti Sýslu-
mannsins á Hvolsvelli var vel kunn-
ugt um að Friðjón átti við vanheilsu
að stríða síðustu misseri en þrátt
fyrir það kom andlátsfrétt hans sem
reiðarslag fimmtudaginn 10. júlí síð-
astliðinn.
Friðjón tók við embætti sýslu-
manns á Hvolsvelli í ársbyrjun 1986
og stýrði hann embættinu á afar far-
sælan hátt í 16 ár eða til ársloka
2001. Hann hafði nokkru fyrir þann
tíma ákveðið að láta af embætti á
þessum tímapunkti, 65 ára að aldri
og njóta ævikvöldsins, laus við dag-
legt og vaxandi amstur embættis-
mannsins. Það er ekki ofsögum sagt
að Friðjón hlakkaði mjög til þess að
eiga gott ævikvöld í faðmi fjölskyldu
sinnar, búsettur að Fjólugötu í
Reykjavík, og geta enn betur sinnt
sínum margvíslegu hugðarefnum en
hann var t.d. list- og náttúruunnandi
mikill, hafði m.a. afar næmt auga
fyrir fugla- og náttúrulífi af öllu tagi.
Það er grátlegt til þess að hugsa
þegar góðir menn eins og Friðjón
ákveða að láta af embætti, að lokn-
um farsælum embættisferli, á besta
aldri og fá ekki notið þess til fulls því
hann átti eftir svo margt ógert.
Friðjón var okkur starfsfólkinu
afar ljúfur yfirmaður, umburðar-
lyndur, glaðlyndur með sterka
kímnigáfu, glettinn í tilsvörum, var
fljótur að sjá spaugilegu hliðarnar á
mönnum og málefnum, gerði óspart
grín að sjálfum sér. Hann var mann-
þekkjari mikill og vildi leysa hvers
manns vanda. Friðjón var virðuleg-
ur embættismaður þar sem allt varð
að vera í röð og reglu, hver hlutur
átti sinn stað, hann var snyrti-
mennskan uppmáluð. Skrifborð
hans var gott dæmi um slíka snyrti-
mennsku, þar var allt í röð og reglu
og engir óþarfa pappírar uppi á
borðum, dagatalið fyrir miðju og
pennar og önnur skriffæri í röð á
sínum ákveðna stað. Friðjón var
ekki mikið fyrir nútíma skrifræði í
sinni embættistíð, var svolítið af
„gamla skólanum“ og var sjálfur lítt
hrifinn af tölvutækninni. Það sem
hann hafði oftar en ekki að leiðar-
ljósi var að orð skyldu standa í sam-
skiptum manna. Hann var mikill
„prinsipp“ maður í eðli sínu og í sín-
um embættisfærslum. Hann hélt í
gömul og góð gildi, var á köflum dá-
lítið íhaldssamur sem varð til þess
að hann var í senn virðulegur og
réttsýnn embættismaður, naut þess
vegna mikillar virðingar sem ein-
staklingur og sem embættismaður
langt út fyrir Rangárþing. Friðjóni
var mjög umhugað um íslenska
þjóðfánann, bar fyrir honum
ómælda virðingu, hafði hann einatt í
öndvegi, þekkti söguna vel og hann
sá til þess að íslenska þjóðfánanum
var án undantekningar flaggað á
lögboðnum fánadögum, ekki aðeins
við skrifstofur embættisins að Aust-
urvegi 6 á Hvolsvelli heldur einnig
við lögreglustöðina og við embættis-
bústað sýslumannsins, skipti þá
engu máli hvort sýslumaður var
heima eða að heiman. Þá var Friðjón
einnig mikill unnandi Rangárþings,
var í því sambandi óspar að flagga
héraðsfánanum, með merki Rangár-
þings, á hátíðis- og tyllidögum. Frið-
jón hafði á orði að mönnum væri
hollt að minnast með þessum hætti
uppruna síns og halda uppi merki
síns héraðs á hverjum tíma en hon-
um fannst á stundum menn helst til
feimnir við slíkt hér um slóðir.
Svona eiga sýslumenn að vera.
Friðjóni var mjög umhugað um að
starfsfólki sínu liði vel ekki hvað síst
á vinnustað og lagði mikla áherslu á
að viðhalda góðum starfsanda sem
hefur verið einkennandi við embætt-
ið í gegnum tíðina. Friðjón var mjög
alþýðlegur í allri framkomu og við-
kynningu, hann var iðinn við að
bjóða þeim er komu að sinna sínum
erindum á sýsluskrifstofunni í kaffi-
sopa og smá spjall, kynntist þannig
fólki og fylgdist enn betur með því
sem var að gerast í héraðinu. Fólki
fannst þetta svolítið sérstakt í
fyrstu, að sýslumaður byði í kaffi
með þessum hætti og gæfi sér tíma í
spjall en síðan varð þetta hluti af
daglegu lífi á sýsluskrifstofunni og
þykir sjálfsagt. Friðjón var iðinn við
að sækja samkomur af ýmsum toga,
var menningarlega sinnaður, tók
fullan þátt í mannlífinu innan héraðs
auk þess sem hann kom að og fór
fyrir í mörgum nýtum og merkum
málum sem unnin hafa verið hér-
aðinu til heilla. Friðjón var öllum
mjög aðgengilegur og vildi sjálfur
hafa það þannig, oftar en ekki stóðu
dyr á skrifstofu hans opnar, hann
var ekki mikið fyrir að loka sig af,
vildi vera sýnilegur. Friðjóni var
mjög annt um lögregluna og sína
lögreglumenn. Friðjón var baráttu-
maður fyrir réttindum og starfsör-
yggi lögreglumanna, hann var tals-
maður þeirra og vann að málefnum
þeirra víða á sínum starfsvettvangi
lögreglumönnum til heilla. Lög-
reglumenn áttu hauk í horni þar sem
Friðjón var.
Því sem næst árlega bauð Friðjón
starfsfólki sínu, bæði af sýsluskrif-
stofunni og af lögreglustöðinni í
sameiginleg ferðalög, menningar-
og skemmtiferðir um landið þar sem
hann lék á als oddi en hann var sér-
fræðingur í að hrista fólk saman
með þessum hætti, hann var hrókur
alls fagnaðar á slíkum stundum þar
sem öllu gamni fylgdi nokkur alvara,
hann var félagsvera af Guðs náð,
hafði gaman af að vera á meðal fólks.
Ekki verður hjá því komist í þessu
sambandi að minnast á eiginkonu
Friðjóns, frú Ingunni Jensdóttur, en
í henni átti Friðjón sterkan bakhjarl
og hún var í raun hans hægri hönd.
Á aðventunni ár hvert buðu þau hjón
starfsfólki embættisins til veislu á
heimili sínu þar sem veitt var ríku-
lega í mat og drykk. Í samkvæmum
þessum var síðan sungið fram á nótt
þar sem Ingunn lék oftar en ekki
undir á hljóðfæri. Þetta eru sam-
verustundir sem okkur starfsfólkinu
þykir ef til vill hvað vænst um.
Nú þegar leiðir skilja að sinni vilj-
um við þakka Friðjóni fyrir afar
ánægjuleg og góð kynni og minn-
ingin um góðan dreng mun lifa í
hjörtum okkar um ókomna tíð. Inni-
legar samúðarkveðjur til þín, Ing-
unn Jensdóttir, og fjölskyldunnar,
megi góður Guð styrkja ykkur á
sorgarstundu.
Starfsfólk við embætti Sýslu-
mannsins í Rangárvallasýslu.
Fjölmargra mætra manna á ég að
minnast frá liðnum æviferli. Fáir
taka þar fram Friðjóni Guðröðar-
syni sýslumanni sem langt um aldur
fram er í dag kvaddur hinstu kveðju.
Mörg og merkileg spor markaði
hann í sögu byggðanna frá Lóns-
heiði og vestur til Þjórsár, spor sem
seint munu mást út. Ég man hann
fyrst hressan, glaðan og hreinskipt-
inn í starfi sýslumanns á Höfn í
Hornafirði. Þar kom ég nokkuð að
málum í starfi fyrir verðandi
byggðasafn á Höfn og deildi þar vin-
áttu með Friðjóni við marga frá-
bæra fulltrúa eldri kynslóðar sem
nú eru flestir horfnir sýnum. Staðið
var þar að safnmálum af hálfu Frið-
jóns og heimamanna af metnaði og
sannri höfðingslund og mér er enn
glögg í minni veislan fagra er Frið-
jón opnaði Byggðasafnið til sýning-
ar hinn 6. júní 1980.
Ég hefði unnt vinum mínum þar
eystra að sitja lengur að Friðjóni og
öruggri forystu hans í menningar-
og velferðarmálum héraðsins en
gleði mín var þó ósvikin er Friðjón
varð sýslumaður hér í heimahéraði
mínu, Rangárþingi, árið 1985.
Framar öllu var það svo lagni hans,
skilningur og víðsýni er leiddi til
þess að Rangæingar og Vestur-
Skaftfellingar sameinuðust um það
að reisa í Skógum glæsilegt safnhús,
vandaða og veglega umgjörð menn-
ingararfsins sem hér er varðveittur
og hlýtur að teljast dýrmætust eign
héraðanna beggja. Friðjón var for-
maður byggingarnefndar hússins
árin 1987–1995. Mikill fagnaðardag-
ur var í Skógum er Friðjón afhenti
húsið á vígsludegi hinn 9. september
1995 og rækilega er það búið að
sanna tilverurétt sinn.
Ekki skyldi því heldur gleymt að
Friðjón átti mestan þáttinn í því að
sameina Rangæinga og Vestur-
Skaftfellinga um Héraðsskjalasafn í
Skógum og búa því hið besta rými til
varðveislu og nota í safnhúsinu nýja.
Öll rök hníga að því að þessi tvö
söfn, Byggðasafn og Héraðsskjala-
safn, starfi saman undir einu þaki
hvort öðru til hagsældar.
Hugsjón mína um safnkirkju í
Skógum studdi Friðjón með ráðum
og dáð og leiddi starfið í byggingar-
nefnd hennar allt til vígslu hinn 14.
júní 1998. Kirkjan sú er raunar ein-
stæð í kirkjusmíði 20. aldar og stát-
ar af því að hafa tekið á móti meira
en 150 þúsund gestum á tæpum sex
árum. Geri aðrar betur. Helgir
söngvar hljóma í henni á hverjum
sumardegi á tungumálum margra
þjóða og sameina framandi fólk í
góðum hug. Oft hef ég hugsað til vin-
ar míns Friðjóns frá þeim friðarstað
sem Skógakirkja er í sannri raun.
Héðan frá Skógum var gefið út
tímaritið Goðasteinn í 25 ár. Fyrir
atbeina Friðjóns yfirtók Rangár-
vallasýsla útgáfu ritsins árið 1988 og
færði hana á víðari vettvang. Sem
héraðsrit á vegum sýslunefndar og
síðar héraðsnefndar Rangárvalla-
sýslu hefur það orðið vel þegið hæli
fjölþætts fróðleiks frá fortíð og nútíð
og er mjög dýrmæt uppspretta
mannfræði Rangárþings fyrir kom-
andi kynslóðir. Hjá Austur-Skaft-
fellingum varð Friðjón faðir annars
ársrits, Skaftfellings, sem orðinn er
mikill fræðasjóður héraðsins og
verður seint að fullum verðleikum
metinn.
Ég átti því láni að fagna að starfa
um nokkur ár í sýslunefnd Rangár-
vallasýslu undir forystu Friðjóns og
á um það margar góðar minningar.
Friðjón hafði gott skipulag á öllum
framkvæmdum og stjórnaði með
skýrri röggsemi. Hann var allra
manna skemmtilegastur í vinahópi
og var vandur að vinum og vinfastur.
Lágkúra lífsins átti ekki upp á pall-
borðið hjá honum og margar snjall-
ar athugasemdir hans um menn og
málefni voru þannig fram settar að
ekki gleymist. Með honum sem
sýslumanni kom nýr og ferskur blær
inn í Rangárþing, blær austfirskra
fjalla og fjarða og þess góða fólks
sem gerði hann úr garði. Sá hressi
hugblær og það hressa viðmót er
það sem ég vildi síst af öllu hafa farið
á mis við í kynnum við þennan hug-
stæða og ógleymanlega vin sem nú
er horfinn af heimi. Kona hans, frú
Ingunn Jensdóttir, gekk götuna
fram til góðs hjá okkur Rangæing-
um í fjölþættu menningarstarfi á
sviði listanna og saman áttu þau
hjónin fagurt heimili alúðar og gest-
risni.
Til Friðjóns hefi ég tilfært orð
séra Matthíasar í Skuggasveini:
„Svona eiga sýslumenn að vera.“
Hér er kvaddur maður mikillar
gerðar, maður sem fór vel með vald
sitt, þetta þýðingarmikla og erfiða
vald, „að sjá með miskunnar augum
mannanna sakir“, og láta réttinn
hafa sinn gang.
Byggðasafnið í Skógum sendir frú
Ingunni og öllum ástvinum Friðjóns
sýslumanns innilegar samúðar-
kveðjur. Minning hans mun lengi
lifa hér á stað sem hann unni og ósk-
aði í öllu heiðurs og vegsemdar.
Þórður Tómasson,
Skógum.
 Fleiri minningargreinar um
Friðjón Guðröðarson bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.