Morgunblaðið - 09.08.2003, Blaðsíða 24

Íris Ólöf Sigurjónsdóttir með
handsmokkana sína.
ÍRIS Ólöf Sigurjónsdóttir textíl-
hönnuður sýnir handsmokka, húfur,
teppi og töskur úr lambskinni í List-
munahorninu á Árbæjarsafni í dag
og á morgun milli kl. 10–18. Að sögn
Dagnýjar Guðmundsdóttur safn-
varðar á Árbæjarsafninu er List-
munahornið lítið rými inn af miða-
sölunni þar sem listhandverksfólki
hefur í allt sumar verið boðið að
sýna í eina viku í einu eða yfir helgi.
Aðspurð hvað handsmokkar eru
svarar Íris Ólöf að þetta séu nokk-
urs konar skreytt varmabönd sem
höfð eru kringum úlnliðinn. „Þú
smokrar þessu upp á hendina á þér
og ert með þetta til að verma þína
úlnliði. Tónlistarfólk hefur mikið
verið að kaupa handsmokka af mér,“
segir Íris Ólöf og bendir á að heitið á
þessum handskjólum sé ekki frá
henni komið. „Ég einfaldlega fletti
upp í gömlum heimildum. Fyrir
rúmum tvö hundruð árum voru kon-
ur bæði á Íslandi, á Norðulöndunum
og í Evrópu með svona perluprjón-
aða handsmokka, en þeir voru ein-
mitt kallaðir handsmokkar á sínum
tíma,“ segir Íris Ólöf starfar einmitt
sem safnstjóri á Byggðarsafni Dal-
víkur.
Um tilurð þess að hún fór að gera
handsmokka svarar Íris Ólöf að hún
hafi sjálf alltaf verið slæm í liðamót-
unum og vantað flíkur til þess að
verma úlnliðina. „Til að byrja með
klippti ég bara neðan af sokkum, en
síðar fór ég að prjóna og sauma
handsmokkana og skreyta þá. Ég
hef gert handsmokka úr öllum
mögulegum efnum, þó aðallega nátt-
úruefnum. Til að byrja með prjónaði
ég þá, en fór síðan að gera þá úr flísi
og ullarflísi og hef svo útfært þá í
hör og bómullarefni. Þeir eru alltaf
mikið skreyttir og suma er hægt að
vefja utan um úlnliðinn. Ég er sjálf
alltaf með pörin innan seilingar og
nota þau mjög mikið.“
„Í Listmunahorninu verð ég auk
handsmokkanna með sitt lítið af
hverju, m.a. teppi, húfur og eina
tösku úr lambskinni. Ég kem sem
sagt með sýnishorn af hinu og þessu,
þannig að ef fólk hefur áhuga þá get-
ur það bara pantað hjá mér,“ segir
Íris Ólöf, en handsmokkarnir henn-
ar hafa einmitt verið afar vinsælir til
gjafa.
Á morgun fer auk þess fram hin
árlega handverkssýning Árbæjar-
safnsins í flestum húsanna á safninu
milli kl. 13–17. Meðal þeirra sem
hægt verður að sjá að störfum eru
eldsmiður, kona sem gerir presta-
kraga, söðlasmiður, konur er sauma
íslenska búninginn, prentari og bók-
bindari, auk þess sem unnin verður
tóvinna og gerðir roðskór.
Handsmokkar, húfur og
teppi á Árbæjarsafninu
LISTIR
24 LAUGARDAGUR 9. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FLÖKT er heitið á mynd-listarsýningu sem lista-konan Anna Jóelsdóttiropnar í Hafnarborg,
menningar- og listastofnun Hafn-
arfjarðar í dag, laugardag, klukk-
an 15. Þetta er í annað sinn sem
Anna sýnir í Hafnarborg en hún
hefur tekið þátt í samsýningum og
haldið einkasýningar í Bandaríkj-
unum og hér heima. Hún hlaut
myndlistarmenntun sína við The
School of the Art Institute of
Chicago og hefur einnig verið að-
stoðarkennari við þann skóla.
Anna og Guðbjörg Lind, sem
opnar sýningu á efri hæð Hafnar-
borgar, segjast hafa fundið margt
sameiginlegt í verkum sínum – en
fyrir gests augað liggur það ekki
alveg í augum uppi. „Það má
kannski segja að verkin okkar séu
sitthvor hliðin á peningnum,“ segir
Anna, þegar blaðamaður rýnir í
verkin til að sjá skyldleikann.
Hvað áttu við?
„Þegar þú skoðar verk Guð-
bjargar, sérðu að þau hafa fastan
punkt; miðju. Ég er hins vegar að
fjalla um óreiðuna og leitina að
föstum punkti. Ég er öll flöktandi
en hún kyrr á sínum stað.“
Reiða og óreiða
Er til fastur punktur?
„Já, hann er hér. Ég er alin upp
í dal þar sem var fastur punktur.
Ég var tvítug þegar ég sá fyrst
sjónvarp. Fram að þeim tíma var
það bara Gufan, Mogginn og
Landssíminn með stutt-löng-stutt.
Maður vissi alveg hvar fasti punkt-
urinn var. Síðan hafa miklar breyt-
ingar átt sér stað. Ég hef búið í
Chicago í tíu ár og á heima þar. En
ég á líka heima hér. Hér eru börn
og barnabörn og ég er stöðugt með
hugann á tveimur stöðum.
Síðan eru öll landamæri að
brotna upp. Hugurinn er stöðugt
tekinn og brotinn upp á marga
staði. Ef við tökum sjónvarpið sem
dæmi, þá sjáum við kannski mann
á skjánum sem er að tala frá ein-
hverjum stað úti í heimi. Á meðan
hann talar er verið að renna mynd-
um frá einhverjum allt öðrum stað
sem hann er að tala um.
Það eru slíkir þættir sem ég hef
verið upptekin af. Hugtökin ná-
lægð og fjarlægð hafa samtvinnast
og oft snúast þau við. Landamæri
daglegs lífs eru flöktandi og breyt-
ast stöðugt. Hugmyndin um að
vera staðsettur annars staðar er
að tapa merkingu sinni. Samt sem
áður magnar búseta fjarri átt-
högum þörfina fyrir að tengjast
einhverju sem er kyrrt á sínum
stað. Líf mitt snýst mikið um
þessa þversögn“
Anna málar rendur eða brautir
sem hún segir hluta af stærri
heild. Blekteikningin er blanda af
reiðu og óreiðu þar sem ferðast
brotnar línur, myndbrot, merki og
tákn sem gefa til kynna stærri
heildir.
Landslag úr flugvél
„Það var sagt við mig um daginn
að myndirnar mínar líktust lands-
lagi eins og maður sér það úr flug-
vél,“ segir Anna. „Það má vera að
eitthvað sé til í því. Ferðalag hing-
að heim er alltaf um loftið. Þegar
ég svo hugsa heim, fer hugurinn
alltaf í loftið áður en hann tekur
stefnuna hingað… Að minnsta
kosti veit ég alltaf hvar Esjan er.“
Anna útskrifaðist með masters-
gráðu í myndlist frá The School of
the Art institute of Chicago árið
2002. Fyrir hafði hún masters-
gráðu í kennslufræðum, hafði
kennt hér heima um árabil, eða
þar til hún ákvað að prófa eitthað
allt annað og hóf störf á auglýs-
ingastofu. En hvers vegna dreif
hún sig í myndlistarnám?
„Þegar ég flutti til Chicago fyrir
tíu árum velti ég því fyrir mér
hvort ég ætti að ná mér í réttindi
til að kenna í Bandaríkjunum og
snúa mér aftur að kennslu, eða
hvort ég ætti að gera eitthvað allt
annað. Ég ákvað að prófa mynd-
listina, en var lengi tvístígandi. Ég
byrjaði á því að taka kúrsa, þar til
einhver sparkaði í mig og sagði:
Þú verður að hrökkva eða stökkva.
Það þýðir ekkert að vera að þessu
dúlli. Ég ákvað að taka inntöku-
próf í Listaháskólann, komst inn
og lauk námi í fyrra. Frá þeim
tíma, og jafnvel eitthvað lengur,
hef ég verið að vinna með hug-
myndina um flökt, sem byggist á
miðju – en hún stendur ekki kyrr.“
Að hreinsa hugann
Hvernig vinnurðu?
„Ég er alltaf með skissubók og
skissa í hana á hverjum degi.
Einnig er ég með dagbók sem ég
skrifa í á hverjum degi. En ég
skrái ekki niður staðreyndir, held-
ur er þetta spurning um hugflæði
til að hreinsa hugann. Síðan loka
ég þessum bókum; hugur og hönd
eru farin að starfa saman og ég
get farið að vinna.
Ég tek líka mikið af ljósmyndum
af hlutum sem ég sé úti. Það getur
verið sprunga í gangstétt, bygging
sem verið er að brjóta niður – eða
hvað sem er. Ég er ekki að leita að
formi, heldur uppbroti á formi.
Síðan vinn ég úr hugmyndum sem
ég fæ þegar ég skoða ljósmynd-
irnar, ekki ljósmyndunum sjálfum.
Þannig má segja að verk mín séu
vísun í arkitektúr, borgarlandslag
og landslag.“
Óreiðan og leitin
að föstum punkti
Morgunblaðið/Kristinn
Anna Jóels sýnir í Hafnarborg.
Anna Jóelsdóttir opn-
ar sýninguna Flökt í
Hafnarborg í dag.
Súsanna Svavars-
dóttir ræddi við hana
um landamæri sem
brotna upp, nálægð,
fjarlægð og staðsetn-
ingu Esjunnar.
Í TILEFNI af opnun minningarsýn-
ingarinnar um myndlistarmanninn
Ragnar Kjartansson í Ásmundarsal í
dag mun fjölskylda listamannsins af-
henda Safnasafninu á Svalbarðs-
strönd 42 portrettmyndir af Ragnari
sem samferðamenn hans teiknuðu af
honum. Á afmælisdegi Ragnars þann
17. ágúst nk. mun Safnasafnið síðan
opna sýningu á þessum myndum,
sem standa mun út veturinn. Por-
trettmyndirnar 42 eru eftir þrjátíu
höfunda, bæði íslenska og erlenda,
þekkta og óþekkta og börn jafnt sem
fullorðna. Þekktasti listamaðurinn
sem teiknaði Ragnar er án efa
svissneski myndlistarmaðurinn Diet-
er Roth og að sögn Níelsar Hafstein
safnstjóra Safnasafnsins eru tvær
teikningar Roths meðal myndanna á
sýningunni.
Af öðrum listamönnum má nefna
Kristján Davíðsson, Sverri Haralds-
son, Gylfa Gíslason, Jón Gunnar
Árnason, Kristínu Eyfelds, Magnús
Pálsson og Hring Jóhannesson. Að-
spurður segir Kjartan, sonur Ragn-
ars, að portrettmyndirnar hafi safn-
ast fyrir hjá föður sínum gegnum
tíðina. „Þegar pabbi var allur þá átt-
uðum við okkur á því að í vinnuplögg-
um hans lá bunki af portrettmyndum
af honum. Þegar Nýlistasafnið og
Myndhöggvarafélagið héldu minn-
ingarsýningu um pabba 1992 undir
stjórn Níelsar Hafstein og Ragnhild-
ar Stefánsdóttur hrifust þau af þeirri
hugmynd að sýna þessi portrett.
Níels falaðist síðar eftir þeim og
spurði fjölskyldu Ragnars hvort hún
væri reiðubúin að gefa Safnasafninu
þessar teikningar og okkur fannst
það alveg þjóðráð. Með þessu vildi
hann heiðra gamla manninn, en Níels
hefur verið mikill hvatamaður þess að
halda nafni hans á lofti,“ segir Ragn-
ar.
„Mér þykir svo vænt um þessar
myndir og gaman að hafa vin minn
hérna uppi á vegg, enda er þetta stór-
kostleg sýning,“ segir Níels, en að
hans sögn hafði Ragnar mjög gaman
af að teikna vini sína og samstarfsfólk
yfir kaffibolla. „Elsta myndin er frá
1946 en sú yngsta frá 1992 er haldin
var minningarsýning um Ragnar í
Nýlistasafninu. Þegar ég var að
skipuleggja þá sýningu hafði ég sam-
band við nokkra listamenn og bað þá
að teikna Ragnar eins og þeir minnt-
ust hans. Þeir sem skiluðu inn mynd-
um voru auk mín Edda Jónsdóttir,
Daði Guðbjörnsson, Grímur Marínó
Steindórsson, Kristín Jónsdóttir frá
Munkaþverá og Jón Óskar skáld, eig-
inmaður hennar.“
Í Lesbókinni í dag er viðtal við
Ingu, dóttur Ragnars, um minningar-
sýninguna í Ásmundarsal.
Gefa safn portrett-
mynda af Ragnari
Kjartanssyni
Pennateikning Dieters Rot af
Ragnari Kjartanssyni.
NÝVERIÐ kom út
fjórða bindið í rit-
röð sem kölluð
hefur verið Safn til
sögu Eyrarsveitar.
Titill bókanna er
Fólkið, fjöllin, fjörðurinn. Í þessari
nýjustu bók er m.a. skrifað um Eddu-
slysið á Grundarfirði árið 1953. Sagt
er frá myndun sjávarþorps í Grundar-
firði á 20. öld. Fjallað er um íbúatal í
Eyrarsveit fyrir 300 árum, skrifað um
eftirminnilega einstaklinga,sagt frá
upphafi áætlunarferða í Grundarfjörð
og birtur annál sveitarstjórnarmála
auk nokkurra þjóðsagna úr Eyrarsveit.
Að lokum er kafli um verslun í Grund-
arfirði frá upphafi og fram á 20. öld.
Fjölmargar myndir prýða bókina og
með henni fylgir í ár stór örnefna-
mynd, um 1 m á lengd og 30 cm há,
sem sýnir örnefni umhverfis Kolgrafa-
fjörð.
Útgefendur eru Hollvinasamtök
Grundarfjarðar og sögunefnd Eyrar-
sveitar. Hönnun kápu: Freyja Berg-
vinsdóttir.
Fróðleikur
HLJÓMSVEITIN Spaðar, sem
starfað hefur í tuttugu ár, leikur í
Norræna húsinu kl. 16–18 hinn 16.
ágúst fyrir gesti og gangandi í til-
efni Menningarnætur Reykjavíkur-
borgar. Spaðar sóttu í upphafi tals-
verð áhrif frá Búlgaríu og öðrum
löndum Balkanskagans en fást nú
við ýmiss konar tónlist. Ef hægt er
að tala um að hljómsveitin hafi tón-
listarlega sérstöðu markast hún
helst af því að þar hafa menn sem
alist hafa upp við bítlamúsík og blús
farið að semja gömludansalög við
rammíslenska sveitasælutexta.
Liðsmenn Spaða eru níu talsins
um þessar mundir. Þeir eru: Aðaeir
Arason sem leikur á mandólín, Guð-
mundur Ingólfsson þenur kontra-
bassa, Guðmundur Andri Thorsson
syngur, Guðmundur Pálsson spilar
á fiðlu, Gunnar Helgi Kristinsson er
harmónikuleikari sveitarinnar,
Hjörtur Hjartarson blæs klarinett,
flautu og leikur á gítar, Magnús
Haraldsson er gítarleikari, Sig-
urður G. Valgeirsson spilar á
trommur og Sveinbjörn I. Baldvins-
son spilar á gítar.
Spaðar á
Menningarnótt
Hljómsveitin Spaðar.