Morgunblaðið - 30.08.2003, Blaðsíða 14
ERLENT
14 LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ALASTAIR Campbell, sem ákveð-
ið hefur að segja af sér sem blaða-
fulltrúi Tonys Blairs, forsætisráð-
herra Bretlands, hefur oft verið
kallaður „hinn raunverulegi að-
stoðarforsætisráðherra“ eða „ann-
ar valdamesti maður í Bretlandi“.
Allt frá árinu 1994 hafa þeir Blair
verið svo nánir, að margir hafa
ekki gert greinarmun á orðum
hans og sjálfs forsætisráðherrans.
Campbell lagði stund á tungu-
málanám við Cambridge en áður
en hann sneri sér að blaðamennsku
skrifaði hann klámsögur fyrir karl-
menn í tímaritið Forum. Í blaða-
mennskunni átti hann skjótum
frama að fagna og aðeins 29 ára
gamall var hann orðinn ritstjóri
Sunday Today. Útgáfa þess gekk
þó ekki upp og það olli því, að
Campbell fékk taugaáfall. Þessi
reynsla varð hins vegar til að herða
hann og aga og auka honum metn-
að. Um svipað leyti ákvað hann að
hætta að bragða áfengi og telja
margir, að það hafi hjálpað honum
á vaktinni og í viðskiptunum við
fjölmiðlana jafnt á nóttu sem degi.
Campbell varð pólitískur rit-
stjóri Daily Mirror og á sama tíma
einn af nánustu ráðgjöfum Neils
Kinnocks, þáverandi leiðtoga
Verkamannaflokksins. Hann varð
síðan talsmaður Blairs 1994 og
blaðafulltrúi hans eftir kosninga-
sigurinn 1997. Fyrir þremur árum
hætti hann daglegum blaðamanna-
fundum og sneri sér að stefnumót-
un. Ástæðan fyrir því var raunar
sú, að hann þótti vera farinn að
skyggja á forsætisráðherrann.
Sá frægasti og umdeildasti
Í óopinberri ævisögu Campbells
eftir blaðamanninn Peter Oborne
er dregin upp mynd af manni, sem
er svo náinn valdakjarnanum, að
orð hans vega jafnþungt og for-
sætisráðherrans. Campbell er án
efa frægasti blaðafulltrúi bresks
forsætisráðherra frá upphafi og
hann hefur alltaf verið mjög um-
deildur. Til dæmis var rætt um það
innan stjórnsýslunefndar þingsins
hvort ekki væri rétt, að völd blaða-
fulltrúa og annarra „spunameist-
ara“ yrðu takmörkuð með lögum.
Þótti stundum
skyggja á Blair
Reuters
Alastair Campbell á skrifstofu sinni við Downing-stræti í gær.
TALSMAÐUR Bandaríkjastjórnar
sagði í gær að Norður-Kóreustjórn
hefði gefið „afdráttarlausa staðfest-
ingu“ á því að hún réði yfir kjarn-
orkuvopnum. Og yfirmaður Alþjóða-
kjarnorkumálastofnunarinnar
(IAEA) sagði í sjónvarpsviðtali að
Norður-Kóreumenn reyndu grímu-
laust að beita kjarnorkuáætlun sinni
til ógnana og kúgunar.
Í fyrstu opinberu viðbrögðum
bandarískra stjórnvalda í sexhliða
viðræðulotunni um málið, sem hófst
í Peking á miðvikudag og lauk í gær,
sagði Jo-Anne Prokopowicz, einn
talsmanna bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins, í gær að fulltrúar
Norður-Kóreustjórnar hefðu í við-
ræðunum hótað því að sprengja til-
raunakjarnorkusprengju í því skyni
að sanna fyrir heiminum að þeir
réðu yfir beitanlegri kjarnorku-
vopnatækni. Auk þess hefðu þeir
hótað nýju tilraunaskoti meðal-
drægrar eldflaugar sem borið getur
kjarnorkuvopn og að lýsa því form-
lega yfir að N-Kórea sé kjarnorku-
veldi.
Sagði Propkowicz að með þessum
hótunum væri stjórnin í Pyongyang
að einangra sig frá umheiminum enn
frekar en orðið er.
„Yfirlýsingin frá Norður-Kóreu-
stjórn er afdráttarlaus viðurkenning
á því að hún ráði yfir kjarnorku-
vopnum, en Bandaríkin munu ekki
bregðast við hótunum eða beygja sig
fyrir kúgun,“ sagði Prokopowicz.
Yfirvöld í Norður-Kóreu vilja
tryggingar fyrir því að Bandaríkin
ráðist ekki á landið falli norðanmenn
frá kjarnorkuáætlun sinni auk þess
sem þau hafa farið fram á fjárhags-
aðstoð frá Bandaríkjunum. Banda-
rísk stjórnvöld segjast ekki veita
neinar slíkar tryggingar fyrr en
Norður-Kóreumenn hafi fallið frá
kjarnorkuáætluninni.
Viðræðunum í Peking, sem þóttu
mikill áfangi í átt að því að taka á
ábyrgan hátt á deilunni um kjarn-
orkuáætlun N-Kóreu, lauk með
samkomulagi um að þeim yrði haldið
áfram síðar, en ekki hvenær sendi-
nefndirnar sex yrðu kallaðar saman
aftur. Auk fulltrúa frá Norður-Kór-
eu, Bandaríkjunum og Kína tóku er-
indrekar frá Suður-Kóreu, Japan og
Rússlandi einnig þátt í þeim.
Fordæmisgildi
Mohamed El Baradei, fram-
kvæmdastjóri IAEA, sagði í þætt-
inum HARDtalk í BBC-sjónvarpinu
að það hvernig leiðtogar heims taka
á deilunni um kjarnorkuáætlun
Norður-Kóreumanna myndi hafa
fordæmisgildi fyrir önnur ríki sem
hafa metnað til að koma sér upp
kjarnorkuvopnum. Sagði hann Kim
Jong Il og hina stalínísku stjórn
N-Kóreu sem hann er leiðtogi fyrir
beita kjarnorkuáætlun sinni til þess
að kúga alþjóðasamfélagið.
Sagðir hóta tilrauna-
kjarnasprengingu
N-Kóreumenn
komast ekki upp
með „kjarnorku-
kúgun“, segir
Bandaríkjastjórn
Washington, Vín. AP, AFP.
AÐILDARRÍKJUM heimsvið-
skiptastofnunarinnar WTO tókst
ekki að komast að samkomulagi um
hvernig eigi að veita fátækum ríkj-
um aðgang að ódýrum lyfjum, en
ráðstefnu stofnunarinnar um þetta
deilumál lauk í Genf í gær.
Líf milljóna manna liggur við því
daglega deyr fjöldi fólks að óþörfu úr
sjúkdómum eins og alnæmi, malaríu
og berklum vegna þess að það hefur
ekki aðgang að lyfjum. Verið var að
reyna að finna lausn á því hvernig fá-
tæk ríki sem eru án lyfjaiðnaðar
gætu fengið að flytja inn ódýr sam-
heitalyf þar sem þau hafa ekki efni á
að greiða fullt verð fyrir lyf sem
einkaleyfi er fyrir.
Í fyrradag var talið að samkomu-
lagið væri í höfn en túlkunaratriði
stóðu í vegi fyrir að það yrði sam-
þykkt, að sögn ónafngreinds heim-
ildarmanns AFP-fréttastofunnar.
Búist er við að gerð verði önnur
tilraun á fundi stofnunarinnar í
Cancun í Mexíkó 10. september.
WTO um ódýr lyf fyrir fátæk ríki
Tókst ekki að semja
SUÐUR-kóreskir lögreglumenn, óeinkennisklæddir,
reyna að koma höndum yfir norður-kóreskan fána sem
þátttakendur í mótmælafundi í Seoul, höfuðborg Suð-
ur-Kóreu, hugðust kveikja í. Mikil spenna er í sam-
skiptum Kóreuríkjanna um þessar mundir, er deilan
um kjarnorkuáætlun norðanmanna stendur sem hæst.
Reuters
Fánaslagur í Seoul
ÖRVÆNTINGARFULLAR hjálp-
arbeiðnir og frásagnir af fólki sem
hendir sér út um glugga er á meðal
þess sem lýst er í 2.000 blaðsíðna riti
með upptökum þeirra sem hringdu í
neyðarnúmer eftir árásirnar á
World Trade Center 11. september
2001. Borgaryfirvöld í New York
birtu skýrsluna í gær en sú ákvörðun
er afar umdeild.
Meðal annars eru þar skráð símtöl
frá fólki sem vann í turnunum, kvíðn-
um ættingjum að grennslast fyrir
um afdrif skyldmenna sinna og sam-
töl björgunarfólks í talstöðvum.
„World Trade Center … það bara
sprakk,“ heyrist karlmaður segja í
talstöð. Upptökurnar lýsa hinu ör-
væntingarfulla andrúmslofti, óör-
ygginu og getgátum um hvað hafi
gerst. „Það er sprenging á einni af
efstu hæðunum. Við vitum ekki
hvort það er flugvél, Við vitum ekki
hvort það er sprengja. Það eru fjöl-
margir særðir,“ segir öryggisvörður
hjá hafnarstjórn New York, sem var
eigandi turnanna. „Ég er á 78. hæð.
ég er fastur í lyftunni. Vatn og brak
fellur niður. … Verið svo væn að
senda einhvern að opna dyrnar,“
heyrist byggingaeftirlitsmaður
segja.
Lík af himnum ofan
Í öðru tilviki heyrist rödd karl-
manns, sem var fyrir framan annan
turninn, segja frá því þegar fólk
stekkur frá efstu hæðum bygging-
arinnar. „Hei, hér eru tugir líka, fólk
bara hoppar niður af byggingunni.
Fólk. Lík falla af himnum ofan.“
„Lík?“ svarar þá kvenrödd á skipti-
borði.
Í skýrslunni má einnig lesa um ör-
væntingarfull símtöl frá veitingastað
sem var á 107. hæð byggingarinnar.
„Staðan versnar mjög hratt.
Við … við höfum … ferskt loft er að
klárast hratt. Ég er ekki að ýkja,“
segir veitingastjórinn við öryggis-
vörð. „Hvað eigum við að gera til að
fá loft? Megum við brjóta glugga?“
BBC segir að ritið sé sársaukafullt
aflestrar, þar sem það greini frá síð-
ustu andartökum í lífi fórnarlamba
og þeirra sem gerðu tilraun til þess
að bjarga þeim. Sú ákvörðun að birta
skýrsluna hefur enda verið afar um-
deild. Hafnarstofnunin gerði tilraun
til að banna útgáfu ritsins á þeim for-
sendum að útgáfan væri tillitsleysi
við ættingja fórnarlambanna, en rík-
isdómari í New York komst að þeirri
niðurstöðu að almenningur ætti rétt
á að sjá skýrsluna.
Sumar fjölskyldur fórnarlamb-
anna eru á sama máli og segja hana
vekja sárar minningar en aðrar von-
ast aftur á móti til að hún geti gefið
betri mynd af atburðunum. „Ég veit
í rauninni ekki enn hvað gerðist
þennan dag,“ sagði Sally Regenhard
sem missti son sinn, slökkviliðsmann
í árásinni en hún beið í röð eftir að fá
eintak af skýrslunni. „Ég vona að
hún geti hjálpað mér að átta mig á
hvað kom fyrir hann og marga aðra,“
sagði hún.
En Nikki Stern, sem missti eig-
inmann sinn í árásinni, er ekki á
sama máli. „Hún mun augljóslega
kalla fram slæmar minningar hjá
mörgum og ég er ekki viss um að hún
veiti okkur mikið af nýjum upplýs-
ingum.“
2.792 manns fórust í árás al-Qaeda
á turnana tvo í New York hinn 11.
september 2001.
Neyðarköll og hinstu símtöl
fórnarlamba 11. sept. birt
New York. AFP.
BANDARÍSK stjórnvöld greindu frá
því í gær að átján ára gamalt ung-
menni frá Minnesota hefði verið
ákært í tengslum við dreifingu hins
skæða tölvuorms „Blaster“, sem sýkti
hundruð þúsunda tölva út um allan
heim á síðustu vikum.
Tólf síðna ákæruskjal var lagt fram
í málinu fyrir alríkisdómstól í St. Paul
í Minnesotaríki gegn Jeffery Parson
frá bænum Hopkins. Er hann sakað-
ur um að hafa „af ásettu ráði valdið og
reynt að valda skaða á vörðum tölv-
um“, eftir því sem talsmaður dóm-
stólsins, Joan Lindquist, skýrði frá.
Samkvæmt heimildum Seattle
Times kvað hinn ákærði ekki vera
sjálfur höfundur ormsins, en hafa
gert breytingar á hinum upprunalega
Blaster-ormi og gert skaðlegri útgáfu
af honum, sem kölluð hefur verið
„B-afbrigðið“.
Ákært
vegna
„Blaster“
Washington. AFP.