Morgunblaðið - 11.09.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
All
taf
ód‡rast á netinu
Verð á mann frá 19.500 kr.
LAUNAVIÐTÖL starfsmanna og yf-
irmanna skila þeim félagsmönnum
Verzlunarmannafélags Reykjavíkur,
sem hafa nýtt sér slík viðtöl, um 11%
launahækkun að meðaltali, sam-
kvæmt nýrri launakönnun VR sem
kynnt var í gær. Að mati forsvars-
manna VR eru launaviðtöl auk þess
öflugt vopn í baráttunni gegn launa-
mun kynjanna en skv. niðurstöðum
könnunarinnar fengu fleiri konur en
karlar launahækkun að viðtali loknu
eða um 60% kvenna en um 55% karla.
Gunnar Páll Pálsson, formaður VR,
telur skýringuna líklega þá að konur
eigi „meiri sóknarfæri“, þar sem al-
gengara sé að laun kvenna séu undir
meðaltali launa en laun karla. „Við
vorum sannfærð um launaviðtöl
myndu skila konum árangri,“ segir
hann, „því þegar kona stendur
frammi fyrir vinnuveitandanum og
ræðir sín kjör er mjög erfitt fyrir
hann að segjast ætla að borga henni
lægri laun bara af því að hún er
kona.“
Í kjarasamningum árið 2000 samdi
VR um markaðslaun, þar sem laun
áttu að endurspegla hæfni starfs-
mannsins og ábyrgð hans, en einnig
var í samningunum kveðið á um að
hver starfsmaður ætti rétt á árlegu
viðtali við yfirmann sinn til að ræða
starfið og hugsanlegar breytingar á
því.
Launakönnun VR byggist á svör-
um 4.246 félagsmanna, en það er um
32% þýðisins, þ.e. 32% þeirra 13.263
félagsmanna sem fengu könnunina
senda. Í könnuninni kom í ljós að
rúmlega helmingur svarenda hafði
farið í launaviðtal í ár, en á síðasta ári
höfðu um 40% svarenda farið í slíkt
viðtal.
Launamunur 14%
Gunnar Páll segir í samtali við
Morgunblaðið að það sem hafi komið
einna mest á óvart í könnuninni væri
sú „ánægjulega niðurstaða“ eins og
hann orðar það að launamunur
kynjanna hafi minnkað. Skv. niður-
stöðunum hefur munurinn á heildar-
launum karla og kvenna innan VR
farið úr 29% árið 1999 í 22% árið 2003.
Sé hins vegar tekið tillit til starfs, ald-
urs, starfsaldurs og yfirvinnu er mun-
urinn 14% en var 18% fyrir fjórum ár-
um.
Gunnar Páll segir aðspurður að
fyrrgreind launaviðtöl séu ein skýr-
ingin á minnkandi launamun. „En við
vonumst líka til að sá áróður sem við
höfum beitt okkur fyrir [gegn launa-
mun kynjanna], til að mynda auglýs-
ingarnar okkar, hafi minnkað þennan
mun,“ útskýrir hann.
Þess má geta að könnunin leiddi í
ljós að karlar fara fram á hlutfallslega
meiri hækkun launa en konur; þeir
fara að jafnaði fram á um 21% launa-
hækkun en konur fara að jafnaði fram
á 18% launahækkun. Þá vilja konur
að jafnaði 258 þúsund kr. í grunnlaun
en karlar að jafnaði 310 þúsund kr.
Vinnutíminn lengist
Í könnuninni kemur einnig fram að
meðalvinnutími félaga í VR á viku
hafi lengst „örlítið“ eins og það er orð-
að frá því í síðustu könnun sem er frá
árinu 2001. Árin þar á undan, þ.e. frá
2000 til 2001, hafði vinnutíminn hins
vegar styst. Meðalvinnutími á viku
meðal starfsfólks í fullu starfi var 42,7
klukkustundir árið 2001 en er nú 43,2
klukkustundir.
Svokallaðir hærri stjórnendur, þ.e.
stjórnendur sem eru hæstráðendur í
sinni atvinnugrein, fá að meðaltali um
403 þúsund kr. í laun á mánuði og eru
það hæstu laun innan VR en af-
greiðslufólk á kassa fær að meðaltali
um 152 þúsund kr. í laun á mánuði, en
það eru lægstu laun innan VR, miðað
við fulla vinnu.
Þegar litið er á laun eftir atvinnu-
greinum kemur í ljós í könnuninni að
hæstu launin eru greidd hjá fyrir-
tækjum sem sérhæfa sig í fjármálum,
tölvuþjónustu og annarri sérhæfðri
þjónustu. Eru launin í þeim geira að
meðaltali um 296 þúsund kr. á mán-
uði.
Aukinheldur kemur fram að mis-
jafnt sé eftir starfsstéttum hvort
meðalgrunnlaun hafi hækkað frá síð-
ustu launakönnun VR. Mest hafi
grunnlaun þó hækkað um 22%, en
meðalhækkunin sé 10%.
Launakönnun VR var framkvæmd
af Félagsvísindastofnun Háskóla Ís-
lands. Um póstkönnun var að ræða og
fór hún fram í febrúar sl. Þátttakend-
ur voru þeir félagsmenn sem höfðu
a.m.k. 65 þúsund kr. í laun í október
2002. Í svörum sínum voru þátttak-
endur beðnir um að miða við laun fyr-
ir janúar 2003.
Næstu kjarasamningar
undirbúnir
Gunnar Páll segir að samningar
VR renni út 29. febrúar á næsta ári og
er undirbúningur að næstu kjara-
samningum hafinn. Er stefnt að því
að gerð verði könnun meðal fé-
lagsmanna um það hvaða áherslur
eigi að leggja í komandi kjaraviðræð-
um. Líklegt er þó að þær áherslur
verði svipaðar og í síðustu samning-
um. Gunnar Páll segir að á þeim fjöl-
mörgu morgunverðarfundur sem VR
hafi haldið síðastliðið ár hafi m.a.
komið fram vilji til að viðhalda stöð-
ugleikanum og ennfremur vilji til að
leggja áfram áherslu á markaðslaun
og áherslu á hækkun lægstu launa.
Hann segir að á fundunum hafi einnig
komið fram vilji til að bæta trygg-
ingamál, s.s. veikindarétt og samspil
sjúkrasjóða og almannatrygginga-
kerfisins. Ennfremur segir Gunnar
Páll að vilji sé til þess að bæta at-
vinnuleysistryggingarnar þannig að
fólk geti verið á hærri bótum en nú sé
gert ráð fyrir. Hann segir að með-
allaun VR-félaga séu vel yfir tvö
hundruð þúsund kr. á mánuði en at-
vinnuleysisbæturnar séu um 78 þús-
und kr. á mánuði. Vel væri hægt að
feta sig inn á þá braut að veita at-
vinnulausum tímabundnar bætur svo
hægt verði að koma til móts við það
gríðarlega tekjutap sem atvinnuleysi
ylli.
Launakönnun Verzlunarmannafélags Reykjavíkur
Launaviðtöl skila tals-
verðum kjarabótum
Morgunblaðið/Þorkell
Launakönnun VR var kynnt á Hótel Nordica í gær, en hún sýnir að launamunur kynjanna er að minnka.
Launamunur
kynjanna fer
úr 18% í 14%
ÚTGÁFUFÉLAGINU DV ehf. hef-
ur verið veitt þriggja vikna greiðslu-
stöðvun vegna fjárhagserfiðleika fé-
lagsins. Í framhaldi af þeirri
rekstrar- og fjárhagslegu endur-
skipulagningu sem unnið hefur verið
að síðustu mánuði var óskað eftir
greiðslustöðvun hjá Héraðsdómi
Reykjavíkur á þriðjudag í samáði við
helstu lánardrottna félagsins, segir í
tilkynningu frá félaginu.
Í úrskurði héraðsdóms kemur
fram að skuldir DV nema 1.117 millj-
ónum. Eignir eru metnar á 786 millj-
ónir, en þar af nemur viðskiptavild
liðlega 500 milljónum. Fram kemur í
úrskurðinum að félagið hefur verið
rekið með tapi síðustu tvö almanaks-
ár og fyrri hluta þessa árs. Félagið
hefur lagt fram áætlanir um aðhalds-
aðgerðir í rekstri í sjö liðum sem
m.a. miða að því að lækka rekstrar-
kostnað um 100 milljónir. Ætlunin er
að færa niður hlutafé að öllu leyti.
Í tilkynningu frá félaginu segir að
á næstu vikum verði gengið frá
samningum við lánardrottna félags-
ins samhliða því sem hlutafé verði
aukið um allt að 400 milljónir króna.
Endurfjármögnun félagsins og
samningar við lánardrottna, sam-
hliða þeim aðgerðum, sem gripið
verið til við hagræðingu í rekstri,
tryggi rekstur og efnahag félagsins
til framtíðar.
Framtíðarsýn hf. leggur
til 200 milljónir
Framtíðarsýn hf. mun ganga til
liðs við Útgáfufélagið DV ehf. og
stefnir að því að leggja félaginu til
aukið hlutafé að fjárhæð 200 millj-
ónir króna að uppfylltum tilteknum
skilyrðum.
Örn Valdimarsson, framkvæmda-
stjóri Framtíðarsýnar, segir áhuga
síns félags fyrir samstarfinu grund-
vallast á því að DV sé spennandi fjár-
festingarkostur að loknum umrædd-
um aðgerðum. „Við teljum að það
skapist tækifæri til að gefa blaðið út
og reka það með góðum árangri,“
segir hann. „Skilyrðin fyrir því að
leggja útgáfufélaginu til fé eru háð
því að samningar, einkum við lánar-
drottna félagsins, gangi eftir sem og
öll hlutafjáraukingin, þannig að DV
verði félag með traustan og góðan
efnahag og góðar rekstrarforsend-
ur.“
DV fær greiðslustöðvun
GARÐAR Sverrisson, formaður Ör-
yrkjabandalagsins, segir að þegar
haft sé í huga hverjir það séu sem
fyrstir missi vinnuna þegar þrengist
um á vinnumarkaði, veki það athygli
að öryrkum skuli ekki hafa fjölgað
meira en raun beri vitni á síðustu 10
árum. Fram hefur komið að umsókn-
um um örorkumat fjölgaði um rúm
50% á vormánuðum í ár frá sama
tímabili í fyrra.
„Á áratugunum milli 1970–90 var
atvinnuleysi að jafnaði um hálft pró-
sent, sem er mikilvægasta skýringin á
því að hérlendis hafa öryrkjar verið
hlutfallslega mun færri en í nágranna-
löndum okkar. Á síðasta áratug hefur
viðvarandi atvinnuleysi verið um
fimm sinnum meira, sem þýðir að fyr-
ir hvern einn sem áður var atvinnu-
laus eru nú fimm sem eru að jafnaði
atvinnulausir. Eðli máls samkvæmt
hlýtur það fyrst og fremst að vera fólk
með skerta starfsorku sem fyrst miss-
ir vinnuna. Þess vegna finnst mér það
kalla á sérstaka rannsókn hvernig á
því getur staðið að öryrkjum hefur
fjölgað svo miklu minna en þetta ger-
breytta atvinnuumhverfi gefur okkur
tilefni til að ætla, einungis um tíunda
hluta þessarar gríðarlegu aukningar á
fjölda atvinnulausra,“ sagði Garðar.
Öryrki í sambúð fær lægri
upphæð en hinn atvinnulausi
Hjá honum kom fram að atvinnu-
leysið virtist í flestum tilvikum vera
tímabundið ástand og því gersamlega
ósambærilegt við varanlega örorku.
Engu að síður sé veruleikinn sá að ör-
yrki í sambúð eða hjónabandi fái lægri
upphæð frá hinu opinbera en hinn at-
vinnulausi, eða um 60 þúsund krónur,
og þurfi þar að auki að sæta sérstakri
skerðingu á þessari lægri upphæð
vegna tekna maka, sem hinn atvinnu-
lausi þurfi sem betur fer ekki að gera.
Í mörgum tilvikum geti viðkomandi
öryrki hafa borgað miklu meira í at-
vinnuleysistryggingasjóð en sá sem
tímabundið þurfi að gera sér atvinnu-
leysisbæturnar að góðu.
„Einu tilvikin, sem fyrirfinnast um
öryrkja sem fær meira úr almanna-
tryggingum en hinir atvinnulausu,
eru þegar þannig háttar til að þeir eru
einir um heimilshald og njóta af þeim
sökum sérstakra uppbóta. Þess ber
hins vegar að gæta að fullrar heimilis-
uppbótar að viðbættum óskertum
tekjutryggingarauka njóta þeir einir
sem ekkert annað hafa en bætur al-
mannatrygginga. Það er því í besta
falli villandi þegar því er haldið fram
að öryrkjar séu almennt mun betur
settir en atvinnulausir og alveg út í
bláinn að gera ráð fyrir því að hin
gríðarlega aukning á fjölda atvinnu-
lausra komi ekki fram í fjölgun ör-
yrkja.“
Formaður Öryrkja-
bandalagsins
Vekur at-
hygli að ör-
yrkjum skuli
ekki hafa
fjölgað meir
ÞEIR sem leggja mjög mikla áherslu á að koma vel fyrir og vera snyrti-
legir eru að meðaltali með lægri laun en þeir sem leggja ekki eins mikla
áherslu á útlitið, skv. niðurstöðu launakönnunar Verzlunarmannafélags
Reykjavíkur. Fyrri hópurinn, sem leggur mjög mikla áherslu á útlitið og
framkomuna, er að meðaltali með 251 þúsund í heildarlaun á mánuði en
síðari hópurinn, sem leggur frekar mikla áherslu á útlitið og framkomuna,
er að meðaltali með 273 þúsund í heildarlaun í mánuði. Í könnuninni kom
einnig fram að þeir sem lögðu mjög mikla áherslu á útlitið og framkomuna
voru að meirihluta konur.
Þeir sem æfa líkamsrækt þrisvar til fjórum sinnum í viku eru með hærri
laun en þeir sem kíkja í ræktina einu sinni í mánuði eða sjaldnar. Fyrri
hópurinn, sem leggur reglulega stund á líkamsrækt, er m.ö.o. með að með-
altali um 265 þúsund í heildarlaun á mánuði en síðari hópurinn sem „kíkir
örsjaldan í líkamsrækt“ er með um 250 þúsund í heildarlaun á mánuði.
Hefur áhersla á útlit áhrif á laun?