Morgunblaðið - 11.09.2003, Blaðsíða 30

MINNINGAR
30 FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
H
ugsjón; sýn hugans
á betri heim. Hug-
sjónin er dýrmæt
eign því hún er
meiri en ein-
staklingurinn. Hún er andstæða
sjálfselskunnar og eiginhags-
muna, hún felur í sér velferð
annarra, umhyggju fyrir hóp,
náttúru og öðru lífi. Hún varðar
aðra.
Lifandi hugsjón brýtur af sér
viðjar einstaklinganna og teygir
sig í aðrar manneskjur. Hver
einstaklingur hefur hugsjón og
vinnur vonandi að henni leynt
eða ljóst. Hugsjónir einstakling-
anna eru ákaflega þýðingar-
miklar; megingildi samfélagsins
standa og falla með því að þeir
rækti þær.
Hugsjónin býr í innsta kjarna
einstakling-
anna. Hún er
ofin þremur
þráðum;
skynsemi, til-
finningum og
aðstæðum.
Hún er drifin áfram af vilja til að
byggja fallegri heim, viljanum til
að blómstra. Hún er það sem
einstaklingurinn trúir á og vill
vinna að, hvort sem honum tekst
það eða ekki. Hugsjónin er æv-
inlega sprottin af því sem er
sammannlegt og á ekki að vera
til sölu á markaðstorgum. Ef ein-
staklingur selur hugsjónir sínar
glatar hann sjálfum sér, týnist í
mannhafinu.
Styrkleiki hugsjóna er háður
aðstæðum hvers og eins og sam-
félaginu sem hann býr við. Nú
vex t.d. friðarhugsjónin í Palest-
ínu en þverr á Íslandi, því land-
inn sefur á verðinum. Hugsjón er
byggð á hugmyndum og rökum
um hvernig bæta megi aðstæður
manna en hún á uppruna sinn í
lifandi mannlegum tilfinningum.
Hugsjónir virðast því miður
ekki nógu hátt skrifaðar á Vest-
urlöndum. Líkt og þær þvælist
fyrir einkalífinu. Líkt og málið sé
að horfast í augu við „stað-
reyndir“ og vinna út frá því sem
virðist vera – á yfirborðinu. Eins
konar hentistefna í þoku. Lífið
gæti virst skemmtilegra um
stund – rétt áður en það hrynur.
Í vestrænum tíðaranda býr
hættulegur möguleiki. Ein-
staklingar á Vesturlöndum geta
auðveldlega einangrað sig og
sérvalið sér einkalíf – og lifað og
hrærst án samskipta við aðra.
Einir og sér – og hugsjónir
þeirra hrynja innra með þeim á
meðan þeir sofa.
Þannig getur farið fyrir mikl-
um hugsjónum eins og lýðræði;
jafngildi, virðingu og samábyrgð.
Einstaklingarnir einangrast inni
á heimilum sínum og hætta að
rétta náunga sínum hjálparhönd.
Þeir missa t.d. áhugann á mál-
efnum í hverfinu sem þeir búa í
vegna þess að öll þjónusta er að-
keypt. Þannig glatast að lokum
tilfinningin fyrir mestu lífsgild-
inum því það er svo þægilegt að
þurfa ekki að þjóna neinum
nema sjálfum sér. Nenna ekki
einu sinni að fara og kjósa. Eftir
innra hrun hugsjónar er ekkert
eftir nema svartholið – sem vex
með því að toga í önnur megin-
gildi og gleypa þau.
Líklega eru margar þjóðir
kærulausar gagnvart lýðræðinu.
Evrópskar þjóðir festast í hag-
kvæmri samræmingu með oftrú
á skynsemi. Umræðan innan
stakra þjóða nær ekki máli. Til-
finningar einstaklinganna sem
áður gáfu lýðræðinu líf eru ekki
lengur ræktaðar og hugsjónin í
brjóstinu dvínar. Íslendingar
hafa t.d. lagt sorglega litla
áherslu á gildi umræðunnar í
lýðræðinu og ríkisstjórnir oft
valtað málum umræðulaust yfir
Alþingi.
Vilji stjórnmálamenn á hinn
bóginn rækta tilfinninguna fyrir
lýðræði með þjóðinni verða þeir
að temja sér að hlusta á hana og
skapa henni tækifæri til að tjá
sig.
Sterkar vísbendingar eru fyrir
því að stjórnmálamenn á Vest-
urlöndum taki – ef þeir geta –
stóru málin af dagskrá til að
lenda ekki í ógöngum með þau í
umræðunni. Smámálum er skotið
á loft eins og flugeldum og allir
gleyma sér í þeim þangað til
… of seint. Stóru málin fyrir síð-
ustu kosningar hér á landi voru
m.a. hálendið, virkjanir, umhugs-
unarlaus stuðningur við Íraks-
stríð, kjör aldraðra og velferð
barnafjölskyldna … En óljós lof-
orð um skattalækkun og óskilj-
anleg umræða um sjávarútvegs-
mál voru umræðuefnin. Ekki var
heldur kosið um hvalveiðar sem
eru dæmi um mál sem virkilega
þarfnaðist umræðu. Allir tapa á
þvælunni, því lýðræðið þrífst
ekki nema borgararnir rækti
með sér tilfinninguna fyrir rétt-
um og röngum aðferðum, leggi
stund á gagnrýna hugsun og læri
að gera greinarmun á aðal-
atriðum og aukaatriðum. Standi
á verðinum og mótmæli þegar
þeim ofbýður ofríkið, ofdirfskan,
ofstækið eða heigulshátturinn og
linkindin.
Ef lýðræðið verður hins vegar
að lokum algjörlega tæknivætt
eins og stefnt er að – og ef ein-
staklingarnir lokast hver og einn
inni í eigin heimi, hrynja stoðir
þess. Dæmigerður einstaklingur
mun kaupa sér alla þjónustu og
verða skeytingarlaus um aðra.
Ódýrt vinnuafl og vélar sjá um
heimilið og húsfundir í blokkum
verða óþarfir sökum reglugerða
sem kveða skýrt á um aðferðir,
enginn mætir heldur á hverfa-
fundi og kosningar um smáatriði
fara fram heima í stofu.
Samskiptin verða aðallega á
milli heimilistækjanna – en í
frétt í Morgunblaðinu um upp-
finningar í mannvænni tölv-
unarfræði stendur m.a. „Á
framtíðarheimilinu mun heim-
ilistölvan geta tekið við
skilaboðum úr farsímum eða
lófatölvum heimilismanna sem
eru fjarstaddir og komið skila-
boðunum áleiðis til þeirra heim-
ilistækja sem beðið var um.“
(02.09.03) Fram kom einnig að
heimilistölvan sé í svo góðu sam-
bandi við ísskápinn að hún geti
pantað mjólk frá netverslun
þannig að mjólkin sé komin heim
á undan einbúanum/greiðand-
anum.
Aðeins ræktun hugsjóna um
gildi eins og jafngildi ein-
staklinga, virðingu og samábyrgð
getur komið í veg fyrir hátt fall
lýðræðishugsjónarinnar.
Ris og fall
hugsjóna
Ef ísskápurinn segir heimilistölvunni
að panta meiri mjólk á Netinu handa
einbúanum, þá er stutt í endalokin.
Þetta er skýrt tákn um hrun lýðræðisins.
VIÐHORF
Eftir Gunnar
Hersvein
guhe@mbl.is
✝ Sigvaldi BúiBessason fædd-
ist á Akureyri 19.
júní 1921. Hann lést
á Landspítala – há-
skólasjúkrahúsi
Landakoti sunnu-
daginn 7. september
sl.
Sigvaldi Búi var
sonur Bessa Einars-
sonar frá Hraunum
í Fljótum og
Ástríðar Þórðar-
dóttur frá Stokks-
eyri. Systkini hans
eru Ólafía Ingibjörg
Bessadóttir Foged, látin; Einar
Baldvin Bessason, látinn; og Jó-
hann Bessason.
Sigvaldi kvæntist 16. febrúar
1947 Ásdísi Erlu Gunnarsdóttur
Kaaber, dóttur Guðnýjar Stef-
ánsdóttur Richter píanóleikara
og Gunnars Georgs Kaaber,
lyfjafræðings í Kaupmannahöfn.
Erla lifir mann sinn. Börn Sig-
valda og Erlu eru: 1) Jón Magn-
geirsson pípulagningameistari,
maki Margrét Snorradóttir
öldrunarfulltrúi, þau eiga þrjú
börn og þrjú barnabörn; 2)
Guðni Sigvaldason, látinn í jan-
úar 2003, átti fjögur börn og
átta barnabörn; 3) Pétur Sig-
valdason, látinn í júní 1974, átti
einn son og eitt barnabarn; 4)
Gunnar Georg Sigvaldason mat-
reiðslumeistari, maki Aðalheið-
ur Ósk Sigurðardóttir meina-
tæknir, hann á tvö
börn og fjögur
barnabörn; 5) Ást-
ríður Sigvalda-
dóttir ræstinga-
stjóri, maki
Kristinn Páll
Ingvarsson pípu-
lagningamaður,
hún á þrjú börn
og fimm barna-
börn; 6) Þórarinn
Hjörleifur Sig-
valdason sjómað-
ur, maki Jóhanna
Jóhannesdóttir
dagmóðir, hann á
fimm börn og sex barnabörn; 7)
Kristinn Sigvaldason læknir,
maki Guðrún Jóhannesdóttir líf-
fræðingur, þau eiga fjögur
börn.
Sigvaldi Búi ólst upp á Ak-
ureyri en bjó á Raufarhöfn um
árabil og stundaði þar nám.
Hann fluttist síðan að Kolvið-
arhóli og vann við vegagerð þar
til hann fór til Reykjavíkur og
hóf nám í trésmíði hjá Guð-
mundi Helgasyni. Eftir námið
réðst hann til Flugfélags Ís-
lands, síðar Flugleiða, og vann
þar þangað til hann lét af störf-
um.
Sigvaldi var virkur félagi í
Lionsklúbbnum Vála á meðan
heilsa hans leyfði.
Útför Sigvalda Búa fer fram
frá Langholtskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Pabbi minn er látinn. Hver hefði
trúað því að hann myndi lifa svo
lengi sem raun ber vitni, með hug
og minni sem ungur maður til
hinstu stundar?
Hann var góður pabbi. Ég var
pabbastelpan hans, enda eina
stelpan á meðal sex bræðra.
Hvernig var hægt að eiga öll þessi
börn og skipta aldrei skapi eða
tukta okkur til? Það var ekki hans
stíll.
Mínar fyrstu minningar eru í
fanginu á pabba í Teigagerði 13.
Þá var hverfið (Smáíbúðahverfið)
okkar rétt að byrja að byggjast en
þarna bjuggum við öll okkar æsku-
og unglingsár.
Húsið okkar var lengi í bygg-
ingu, átti mörg byggingarstig. En
mikið áttum við gott. Því þótt hús-
ið væri ekki fullklárað vantaði
aldrei lífið, gleðina eða lætin inn-
andyra. Uppátæki bræðra minna
voru oft svo fjölskrúðug að reynt
hefur á þolrifin þá dagana. Þau
hafa ómeðvitað lagt gleðihornstein
í uppeldi okkar því fáar stundir
eru jafngleðilegar og þegar við
systkinin hittumst og rifjum upp
æskubrek og leiki.
Þetta þóttu pabba líka skemmti-
legar stundir. Sjá gömlu slæds-
myndirnar, sem í gegnum árin
hafa verið teknar fram og sýndar
við mikinn hlátur og jafnvel grát.
Pabbi var trésmiður og vann
alla tíð hjá Flugfélagi Íslands og
síðar Flugleiðum. Þar vann hann
við viðhald ásamt nokkrum öðrum
trésmiðum. Eitt sinn sem smá-
stelpa kom ég í heimsókn, fann þá
alla liggjandi uppi á hefilbekkj-
unum með dagblöð yfir andlitun-
um, hrjótandi í kór. Seinna varð ég
vitni að því þegar einn byrjaði að
flauta lag og smám saman voru
allir farnir að flauta sama lagið
ómeðvitað. Þeir unnu sem einn
maður og voru sjálfsagt orðnir svo
vanir hver öðrum að þeir tóku
ekkert eftir þessu.
Oftast fór maður í heimsókn til
pabba í vinnuna án þess að hafa
erindi, þekkti alla karlana og fékk
jafnvel að hjálpa til. Honum þótti
vænt um samstarfsmenn sína,
hvort heldur það var forstjórinn,
flugmennirnir eða hver sá sem átti
leið um. Alltaf með heitt á könn-
unni í pínulítilli skonsu á verk-
stæðinu, þangað sem allir voru vel-
komnir.
Það urðu kaflaskil hjá honum
þegar hann slasaði sig alvarlega á
hendi. Í kjölfarið átti hann erfitt
með að vinna við smíðar. Um svip-
að leyti breyttust vinnuaðstæður,
þá fluttist hann í vöruafgreiðsluna
og vann þar síðustu árin, eða þar
til heilsa hans leyfði ekki lengur.
Pabbi elskaði landið sitt og þá
staði sem hann dvaldi á sem strák-
ur. Raufarhöfn, Þistilfjörð, Akur-
eyri, Hraun í Fljótum (þaðan var
pabbi hans) og Kolviðarhól. Hann
var óþreytandi að ferðast um land-
ið hring eftir hring, flautandi við
stýrið, brosandi og svo frjáls með
mömmu við hlið sér.
Ég minnist notalegra stunda í
tjaldi, hlusta á pabba segja
draugasögur og sögur úr sveitinni
þegar hann var kaupamaður. Þeg-
ar hann um miðja nótt vildi taka
saman því einhverjar ófrynjur
voru á kreiki, við krakkarnir
skjálfandi af hræðslu, en veltumst
svo um af hlátri yfir öllu saman.
Hann liggjandi í mjúkum mosa
með bók, lesandi. Lestur var hon-
um ástríða og lífsfylling alla tíð.
Hann las helst allt sem gefið var
út og las til síðustu stundar. Þegar
heilsan fór að bila lærði hann að
binda inn bækur sem var hans
tómstundaiðja allt til enda. Hann
kom sér upp kompu heima þar
sem hann hafði græjur til binda
inn bækur. Síðustu árin var gott
að vita af honum í kompunni, þá
vissum við að honum leið vel.
Hann gerðist félagi í Lionsklúbbn-
um Vála og mat mikils strákana
sem hann sýndi best með því að
halda stjórnarfundi til fjölda ára á
heimili þeirra mömmu.
Pabbi var einstaklega barngóð-
ur. Lætin sem fylgdu stórum hópi
barnabarna fóru aldrei fyrir
brjóstið á honum. Hann var alla
tíð svo blíður og brosandi og aldrei
féll frá honum styggðaryrði. Hann
var þannig maður að öllum sam-
ferðamönnum þótti vænt um hann.
Hann fór ekki hratt yfir eða lét
fara mikið fyrir sér, alltaf ljúfur og
til staðar á hverju sem gekk.
Gleðin jafnt sem sorgin hafa hald-
ist í hendur í hjónabandi sem var-
aði í tæp sextíu ár. Það verður erf-
itt fyrir mömmu að sjá á eftir
pabba eftir svo langa samveru.
Hann dvaldi síðasta árið á
Landakotsspítala, naut hjúkrunar
fólks sem greinilega þótti vænt um
hann. Hafi starfsfólkið bestu þakk-
ir fyrir umönnunina í veikindum
hans. Ég er stolt af svo yndisleg-
um föður sem alltaf tók breyt-
ingum á lífi mínu með miklu æðru-
leysi.
Hafi pabbi minn þökk fyrir allt.
Ásta Sigvaldadóttir.
Mig langar með nokkrum orðum
til að minnast tengdaföður míns
sem lést á Landakotsspítala 7.
september sl. Kynni okkar hófust
fyrir um fimm árum er ég kvænt-
ist dóttur hans, Ástu. Heilsu Sig-
valda var þá farið að hraka fyrir
allnokkru og öðruvísi þekkti ég
hann ekki. Ég dáðist frá fyrsta
degi að þrautseigjunni hjá honum
því að þótt líkaminn væri farinn að
gefa sig var enga uppgjöf hjá hon-
um að finna.
Þau hjón höfðu gaman af ferða-
lögum og fóru ósjaldan með hús-
vagninn út á land, jafnvel þótt Sig-
valdi væri á tveimur hækjum, og
nutu sveitasælunnar. Þá var kona
hans, Erla, betri en enginn, ósér-
hlífin og hörkudugleg. Krafturinn í
þeim hjónum var aðdáunarverður
og að leggja árar í bát var ekki í
umræðunni, það var frekar gefið í.
Ég bý að kynnum mínum við Sig-
valda það sem eftir er og hef lært
að með bjartsýni og ást á lífinu er
allt hægt. En eitt sinn skal hver
deyja og Sigvaldi hefur kvatt okk-
ur í hinsta sinn, saddur lífdaga.
Ég þakka samfylgd og góða vin-
áttu. Far þú í friði.
Kristinn Páll Ingvarsson.
Mig langar með nokkrum orðum
að minnast tengdaföður míns sem
nú er látinn eftir langvarandi veik-
indi.
Ég var 16 ára og afar feimin
þegar ég kom í fyrsta skipti á
heimili þeirra Búa og Erlu í Teiga-
gerði 13 sem kærasta Kristins,
yngsta sonar þeirra. Í húsinu
mætti mér alveg nýr heimur,
þarna var alltaf fullt af fólki, mikið
líf og fjör og ég hélt að ég myndi
aldrei ná að kynnast öllu þessu
fólki enda alltaf nýir að koma ef
aðrir fóru. Þetta kom þó allt sam-
an með tímanum en ég tók líka
fljótlega eftir því að í hópnum
miðjum var maður sem aldrei lét á
sér bera, hann bara var þarna og
hann skipti verulegu máli. Þetta
var hann Búi.
Síðan eru liðin mörg ár og
margt hefur breyst eins og gengur
en Búi breyttist ekki. Hann var
alltaf rólyndismaður með ótrúlegt
jafnaðargeð og jákvætt hugarfar.
Og þótt heilsan væri oft tæp og
horfurnar slæmar var alltaf stutt í
brosið. Á meðan hann hafði heilsu
til, og reyndar enn lengur, tók
hann þátt í ýmsu brölti okkar
Kristins í smíðavinnu og fleiru
sem hann kunni miklu betur en við
og var óþreytandi að gefa góð ráð.
Þrotinn að líkamlegum kröftum en
fullur af andlegum styrk miðlaði
hann okkur af kunnáttu sinni við
uppbyggingu torfbæjar, aðeins
fjórum dögum fyrir andlát sitt.
Búi var maður sem maður
kynntist hægt, óx við nánari kynni
og hélt áfram að vaxa á meðan
maður þekkti hann. Við vorum
góðir vinir og hann var mér afar
kær. Hann tók aldrei mikið pláss
þar sem hann var en hann skilur
eftir stórt pláss í hjarta mínu sem
ekki verður fyllt.
Elsku Erla, þetta eru erfiðir
dagar en þið Búi eigið traustan af-
komendahóp sem stendur þétt
saman. Það var ógleymanlegt að
upplifa samheldnina sem ríkti við
dánarbeð Búa. Hann var einstakur
maður.
Guðrún.
Við minnumst elsku afa Búa
sem alltaf átti bros og klapp og
koss á kinn til handa tátunni sinni,
kallinum sínum og kútnum sínum
og eru þá örfá talin þau gæluorð
sem hann gaf okkur og börnunum
okkar. Hann hafði yndislega nær-
veru og það var alltaf svo gott að
sækja hann og ömmu heim.
Við minnumst afa með ömmu
sem hann var alltaf jafnskotinn í,
eins og unglingur. Hann kallaði
SIGVALDI BÚI
BESSASON