Morgunblaðið - 11.09.2003, Blaðsíða 24

UMRÆÐAN
24 FIMMTUDAGUR 11. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Alltaf á laugardögum
Smáauglýsing
á aðeins 500 kr.*
Áskrifendum Morgunblaðsins býðst smáauglýsing fyrir aðeins 500 kr.*
Almennt verð er 1.689 kr.
Pantanafrestur er til kl. 12.00 á föstudögum.
*5 línur; tilboðið gildir til 31. desember 2003.
Hafðu samband! Auglýsingadeild Morgunblaðsins,
sími 569 1111 eða augl@mbl.is
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
M
O
R
21
22
0
0
9/
20
03
ÞAÐ HEFUR vakið athygli mína
sá áhugi hjá skólastjórnendum að
skipta börnum í bekki eftir náms-
árangri þeirra. Þetta
er talið hjálpa vel
gefnum nemendum
sem fá þá viðfangs-
efni sem eru nægi-
lega krefjandi fyrir
þau, það henti einnig
þeim sem eiga erfitt
með nám og þurfi frekari stuðning í
náminu. Erfitt er að færa rök fyrir
því að þessar fullyrðingar standist
ekki út frá námshæfileikum nem-
enda. Hins vegar má velta fyrir sér
hvort hér sé verið að stíga rétt skref
sem muni auka hæfni unga fólksins
okkar til að takast á við lífið og til-
veruna. Þegar upp er staðið þá er
mannfólkið misjafnt að upplagi, í
hugsun og í háttalagi. Það að vera í
skóla er aðeins einn þáttur lífsins.
Það að vera hæfur á námsbókina er
mikilvægur kostur. Hins vegar er
ljóst að sá sem umgengst aðeins þá
sem eru honum líkir missir af því að
þroska þann hæfileika að setja sig í
spor annarra, að skilja að lífið er
flókið samspil mannlegra tengsla, og
að skilja að það er ekki sjálfsagt að
allir séu eins.
Afburðanemendur geta misst
mikið fái þeir ekki tækifæri til að
kynnast hinum sem fæddust ekki
með þá gáfu. Ekki er ólíklegt að í
hópi afburðanemenda leynist leið-
togar framtíðarinnar. Hvaða eig-
inleikum viljum við að slíkir ein-
staklingar búi yfir? Er nægilegt að
kunna að lesa, skrifa og reikna allt
milli himins og jarðar? Það er aldrei
það sama að lesa um hvað eitthvað
er og að sjá með eigin augum hvað í
því felst.
Í 65 gr. stjórnarskrár lýðveldisins
Íslands segir: „Allir skulu vera jafn-
ir fyrir lögum og njóta mannréttinda
án tillits til kynferðis, trúarbragða,
skoðana, þjóðernisuppruna, kyn-
þáttar, litarháttar, efnahags, ætt-
ernis og stöðu að öðru leyti. Konur
og karlar skulu njóta jafns réttar í
hvívetna.“ Segja má að sá ein-
staklingur sem missir af því að
kynnast margbreytileika mannlífs-
ins fari á mis við mikið, það er strax í
bernsku búið að flokka hann sem af-
burðanemanda, miðlungsnemanda
eða lélegan nemanda. Framleiðni
þjóðfélagsins er talin byggjast á því
að framleiða sem flesta afburðanem-
endur, sem flokkast sem slíkir á
mælistiku prófa, hve skólar koma vel
út á samræmdum prófum eða eitt-
hvað álíka. Í raun sorgleg örlög fyrir
hvern sem er að lenda í. Er þetta
eina lausnin sem skólakerfið sér til
þess að taka á agavandamálum?
Rannsóknir hafa sýnt að árangur
fæst ef bekkjardeild er hæfilega fjöl-
menn og skólinn ekki of mikill um-
fangs. Hvers vegna er sú leið ekki
farin? Skammtímasjónarmið um
sparnað í menntakerfinu hafa hér
líklega mikið að segja. Nýleg rann-
sókn benti á að námsefni væri ábóta-
vant hér á landi. Hvers vegna er
ekki sú leið farin að bæta náms-
efnið?
Ég var svo heppin að alast upp
þegar sjálfsagt þótti að blanda sam-
an þeim sem voru afburðanem-
endur, miðlungs og lélegir. Sú
menntun sem ég fékk var ómet-
anleg. Afburðanemandinn hvatti
aðra til dáða, sá sem lélegur var
minnti á hverfulleika lífsins. Meðal-
nemandinn varð meira en meðal. Af-
burðanemandinn skildi miklu meira
en það sem stóð í bókunum. Lélegi
nemandinn lærði að skilja og um-
gangast þá sem höfðu yfirburði yfir
hann í námi. Það áhugaverða við
þetta var þó einnig að sá sem var lé-
legur á bókina þurfti ekki að vera
það í félagslegum samskiptum, hann
gat einnig búið yfir einstökum hæfi-
leika sem aðrir kunnu að meta, og
litu upp til hans fyrir.
Ágætu skólastjórnendur. Mennt-
un er mikilvæg en verum minnug
þess að skólagangan er aðeins hluti
af lífinu og hver einstaklingur þarf
að vera virkur þátttakandi í þessu
samfélagi. Góðæri dagsins í dag get-
ur þýtt kreppu og atvinnuleysi á
morgun. Atvinnutækifærin eru mis-
munandi og það sem telst mikils-
verður hæfileiki í dag þarf ekki að
teljast það á morgun. Við flokk-
unarkerfi byggt á mælikvörðum
dagsins í dag erum við að skaða nám
barnanna okkar. Nám er ekki bara
fólgið í því að taka próf heldur einnig
að læra að lifa í samfélagi manna.
Fyrstu skólastigin eru í raun sam-
félag barnanna okkar og því er mik-
ilvægt að hver nemandi læri að lifa
og starfa innan þess samfélags. Það
að útiloka ákveðin hóp barna frá því
samfélagi, s.s. vegna fíkniefna-
neyslu, hefur einfaldlega þá afleið-
ingu í för með sér að sá hópur lærir
ekki að lifa í samfélagi manna, held-
ur utan þess.
Við eigum öll rétt á því að skóla-
kerfið sjái til þess að við virðum 65.
gr. stjórnarskrárinnar í framtíðinni.
Leyfum börnunum okkar að kynn-
ast og læra að lifa saman án flokk-
unar eftir getu. Gott námsefni er
undirstaðan, fækkum í bekkjum,
höfum skólana fámennari. Styrkjum
börnin okkar til betra lífs.
„Allir skulu vera jafnir“
Eftir Jóhönnu Rósu Arnardóttur
Höfundur er félags- og
menntunarfræðingur.
MORGUNBLAÐIÐ skýrir frá
því á baksíðu 5. september 2003
að Íslendingar taki nú þátt í al-
þjóðlegum snjó-
flóðarannsóknum
og að í því skyni
verði sett upp tvö
möstur fyrir sjálf-
virk radartæki ofan
á snjóflóðagarðana
á Flateyri. Þannig
verði unnt að mæla hraða snjó-
flóða úr Skollahvilftinni á sama
hátt og hraði er mældur á bifreið-
um. Markmiðið með verkefninu er
að sögn sérfræðings á Veðurstofu
Íslands „að auka skilning á eðli og
eiginleikum snjóflóða til þess að
bæta hönnunarforsendur við gerð
varnarvirkja“. Til frekari upplýs-
inga bætir þessi sérfræðingur
Veðurstofunnar því við að „leiði-
garðarnir á Flateyri eru meðal
merkilegustu snjóflóðavarn-
argarða í heimi og gefa einstakt
tækifæri til að skoða flæði snjó-
flóða“. Hann veit nú betur. Þetta
eru aðeins blekkingar.
Snjóflóðagarðarnir á Flateyri
eru rangt staðsettir af þeirri ein-
földu ástæðu að allar hönn-
unarforsendur voru sniðgengnar
við byggingu þeirra. Garðarnir
eru staðsettir á sléttu landi og
uppbyggðir úr aðfluttu efni. Þetta
var gert vegna ókunnugleika
þeirra sem að þessu stóðu, en það
voru tveir Norðmenn frá NGI,
sem gengu í snjólausum marzmán-
uði 1996 um 200 metra upp á
Hrygginn neðan Skollahvilftar og
voru svo hrokafullir að þeir neit-
uðu að taka tillit til upplýsinga
staðkunnugra manna. Þessir
Norðmenn blekktu síðan íslenzka
verkfræðinga til að samþykkja
þessar ábyrgðarlausu tillögur um
uppbyggða varnargarða, sem síð-
an voru byggðir og menn síðan
hafa mátt búa við. Hættuleg eða
varasöm snjóflóð koma úr tveim
giljum í Eyrarfjalli ofan Flat-
eyrar, Innra-Bæjargili og Skolla-
hvilft, en bæði þessi gil hafa
myndað ávala malarhryggi af
framburði neðan giljanna og auð-
velt var og er að grafa þar djúpar
rennur til stýringar fyrir öll snjó-
flóð úr giljunum sem mynda full-
komna vörn fyrir alla byggð á
Flateyri. Þetta er og var kostn-
aðarlítil framkvæmd miðað við
það sem gert var, og er enn jafn
nauðsynleg því að þessir upp-
hlöðnu garðar standast ekki tím-
ans tönn, og munu falla saman og
lækka undan eigin þunga. Er
nauðsynlegt að fylgst verði með
þessu af Snjóflóðavörnum Veður-
stofunnar og almenningi, einkum
Flateyringum, verði gerð grein
fyrir ástandi garðanna reglulega.
Nauðsynlegt og eðlilegt væri að
nú strax væri skýrt frá því hvað
garðarnir hafa lækkað mikið frá
byggingu þar til nú.
Innra-Bæjargilið: Gilið liggur
utan eða vestan við Flateyrina og
hefir myndast allstór malar-
hryggur neðan þess, en smám
saman hefir framburðurinn úr
gilinu brotið sér leið innfyrir
hrygginn og því hefir hryggurinn
stýrt snjóflóðunum inn yfir byggð
á Flateyri. Það er einfalt verk
með nútíma vinnuvélum að gera
góða rennu undir gilkjaftinum til
stýringar á öllum snjóflóðum burt
frá allri byggð á Flateyri. Síðan
mætti jafna úr ytri varnargarð-
inum sem byggður var ofan
byggðar og í byggingarlandi Flat-
eyrar. Menn verða aðeins að hafa
kjark til að viðurkenna að stað-
setning garðsins var og er mistök,
sem heimfæra verður á verkfræð-
inga NGI í Osló sem voru upp-
hafsmenn mistakanna. Fyrr eða
síðar verður þetta gert, eins þótt
einhverjum detti í hug að hægt sé
að fresta þessum framkvæmdum.
Frestun breytir engu.
Skollahvilftin: Þetta snjóflóðagil
er innan eða austan byggðar á
Flateyri, og það var aðeins ával-
inn á malarhryggnum neðan gils-
ins sem beindi flóðinu niður á
byggð á Flateyri. Staðsetning
austari leiðigarðsins nú beinir
snjóflóðum beinustu leið í smá-
bátahöfnina á Flateyri, en NGI
hefir talið að hættusvæðið af snjó-
flóðum nái allt fram í miðja inn-
siglinguna í bátahöfnina, þ.e.
næstum að hafskipabryggjunni.
Þetta mætti þó lagfæra með fram-
lengingu á leiðigarðinum til aust-
urs. Þessi leiðigarður hefði átt að
ganga beint niður frá Ytri-
Hjallanum og þannig vera hluti af
niðurgrafinni stýrirennu fyrir
snjóflóð sem falla beint niður úr
Skollahvilft.
Lækurinn úr Skollahvilftinni,
sem í vorleysingum var oft mikið
og öflugt fljót, hefir grafið sér
djúpan farveg í Hrygginn neðan
gilkjaftsins. Hann rann áður milli
húsa á Sólbakka en hefir nú stífl-
ast af stórum steini um 200 m
neðar, sem veldur því að nú renn-
ur hann til austurs ofan byggðar
á Sólbakka og sameinast þar
læknum úr gilinu ofan Sólvalla.
Mér sýnist að af þessu geti stafað
veruleg hætta fyrir byggðina á
Sólbakka og því sé mjög aðkall-
andi að gerðar verði ráðstafanir
til að koma í veg fyrir að stór
snjóflóð geti fallið á húsin á Sól-
bakka. Þess vegna er nauðsynlegt
að gerðar séu ráðstafanir til að
fyrirbyggja þetta. Andvaraleysi
býður aðeins hættunni heim. Rad-
armælingar á hraða snjóflóðanna
koma ekki í veg fyrir þetta hættu-
ástand.
Snjóflóðavarnir
ofan Flateyrar
Eftir Ønund Ásgeirsson
Höfundur er fyrrverandi forstjóri.