Morgunblaðið - 24.10.2003, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. OKTÓBER 2003 31
ÖLL eru vinnubrögð íslenzku ráð-
stjórnarinnar í málefnum öryrkja með
ólíkindum. Raunar slík forsmán að
engu er saman jafn-
andi.
Árum saman hafa
öryrkjar þurft að reka
hagsmunamál sín fyr-
ir dómstólum, og lík-
legt, eins og nú
standa sakir, að aldr-
aðir og sjúkir þurfi að feta í fótspor
þeirra á næstunni.
Meðan orrahríð öryrkja hefir staðið
yfir hafa ofstjórnarmennirnir unnið
kappsamlega að því að mylja lungann
úr Íslandsauði undir örfáa vildarvini –
og styrkveitendur í kosningum.
Saga öryrkjamálsins svokallaða
verður ekki rifjuð upp í þessu grein-
arkorni, en aldrei hafa íslenzkir for-
ystumenn í stjórnmálum lagzt lægra.
Óðara og dómur féll í málinu hófust
þeir handa við að setja saman laga-
frumvarp til að hnekkja honum eða
a.m.k. að draga mjög úr þeim hags-
bótum öryrkjum til handa, sem dóm-
urinn hafði úrskurðað þeim.
Fræg eru að endemum þau vinnu-
brögð herranna, þegar þeir rifu for-
seta Alþingis á rassinum veikan upp úr
rúminu að undirrita bréf forsætisráð-
herra til Hæstaréttar, þar sem beðið
var um útlistun dómsins sem hæfði
vinnubrögðunum.
Frumvarp ofríkismannanna þá var
með öllu óþinglegt, enda nýr dómur
fallinn, sem úrskurðar lögin brot á
stjórnarskránni. Á þetta var margbent
meðan málið var til umfjöllunar í Al-
þingi, en auðvitað skelltu þeir skolla-
eyrum við. Hin fólska geðbrigðafrekja
varð að hafa sinn gang, eins og lands-
menn hafa oftsinnis mátt reyna hin
síðari árin.
Og enn og aftur mega öryrkjar sitja
undir því að fjármunir, sem þeir eiga
rétt á samkvæmt dómi, séu kallaðar
ölmusur til handa hinum betur settu í
hópi öryrkja. Í þeim kór syngja hæst
aðalritari og kórdrengur hans, Pétur
Blöndal þingmaður. Það þarf kannski
engan að undra, þar sem Pétur hefir
áður fullyrt að fátækt mætti í öllu falli
rekja til amlóðaháttar og óreglu. Og
foringinn sjálfur sér í biðröðum
Mæðrastyrksnefndar pakksadda pen-
ingamenn að sníkja sér í soðið.
Hversu lengi ætlar íslenzk þjóð að
hafa þolinmæði með þrælmennskunni
og mannfyrirlitningunni, sem þessum
mönnum þóknast að sýna í ráðs-
mennsku sinni?
Spyrja má: Er mönnunum sjálfrátt?
Er þeim sjálfrátt þegar þeir fullyrða
að með núgengnum dómi Hæstaréttar
sannist að þeir hafi haft rétt fyrir sér
við setningu laganna á sínum tíma?
Jafnvel þótt fyrir liggi óyggjandi að
með þeirri lagasetningu var brotið
gegn eignarréttarákvæði sjálfrar
stjórnarskrárinnar?
Hvað kemur næst? Á hverju geta
menn átt von?
Og svo eru til menn, sem halda því
fram að á Íslandi ríki þingræði og lýð-
ræði!
Það er ekki þar fyrir að slíku hefir
verið haldið fram fyrr. Stalín gamli
sagði á sínum tíma að svoleiðis háttaði
til hjá sér líka.
Forsmán
Eftir Sverri Hermannsson
Höfundur er fv. formaður
Frjálslynda flokksins.
I
Í morgunþætti Stöðvar 2 Ísland í bítið 20. okt. var
til umfjöllunar nýlegur héraðsdómur í sakamáli sem
höfðað var gegn manni fyrir kynferð-
isbrot. Honum var gefið að sök að hafa
þröngvað 14 ára frænku sinni til kyn-
ferðisathafna og að hafa notfært sér
ölvun hennar. Maðurinn neitaði sak-
argiftum en á grundvelli framburðar
stúlkunnar og vitna var talið sannað að
kynferðislegar athafnir hefðu átt sér
stað, en þar sem ekki þótti sannað að
stúlkan hefði verið beitt þvingun var maðurinn sýkn-
aður.
II
Þar sem stúlkan var orðin 14 ára þegar atburðurinn
átti sér stað var ekki hægt að ákæra manninn fyrir
kynferðismök við barn, en kynferðislegur lögaldur á
Íslandi er 14 ár. Af þessu leiðir að kynferðismök við
14 ára barn, með vilja þess og samþykki og án þess að
hægt sé að sýna fram á að það hafi verið tælt til
þeirra, er refsilaus verknaður. Enginn fyrirvari er
gerður um aldur þess sem kynferðismökin hefur við
barnið. Það getur því verið annað barn, ungmenni eða
fullorðinn einstaklingur. Séu höfð kynferðismök við
barn sem er yngra en 14 ára getur það varðað allt að
12 ára fangelsisrefsingu. Rétt er að benda á að í ís-
lenskum hegningarlögum er að finna sérákvæði sem
vernda börn fyrir kynferðislegri misnotkun ættmenna
í beinan legg og eins fyrir kynferðislegri misnotkun af
hálfu kjörforeldra, stjúpforeldra, fósturforeldra, sam-
búðarforeldra eða annarra fullorðinna sem hefur ver-
ið trúað fyrir barni til kennslu eða uppeldis. Þar nær
refsiverndin ýmist til 16 eða 18 ára aldurs. Þá er einn-
ig að finna ákvæði sem leggur refsingu við því að
greiða barni sem er yngra en 18 ára fyrir kynlífsþjón-
ustu.
III
Í skýrslu sem ég vann árið 2000 að ósk þáverandi
dómsmálaráðherra Sólveigar Pétursdóttur, og lögð
var fram á Alþingi, var borin saman löggjöf á Íslandi
annars vegar og á öðrum Norðurlöndum hins vegar
varðandi klám, vændi og fleira. Eitt af því sem skýrsl-
an tekur á er svonefndur kynferðislegur lögaldur. Í
ljós kom að hér á landi er hann lægstur. Í Danmörku
og Svíþjóð er hann 15 ár, en 16 ár í Noregi og Finn-
landi. Í lok skýrslunnar er varpað fram þeirri hug-
mynd hvort ekki væri rétt að hækka þessi aldursmörk
hér á landi til samræmis við önnur Norðurlönd. Tvisv-
ar sinnum hefur kynferðiskafla hegningarlaganna
verið breytt eftir að skýrslan var unnin, en í hvorugt
skiptið var talin ástæða til þess að hrófla við þessum
aldursmörkum.
IV
Í ljósi þess að kynferðislegur lögaldur er lægstur á Ís-
landi miðað við önnur Norðurlönd má velta því fyrir
sér hvort rétt væri að hækka hann. Erfitt er að finna
rök sem mæla með þessari sérstöðu Íslands. Hækkun
aldursmarka stuðlar að vernd þessara ungu ein-
staklinga, sem hvorki eru fullþroskaðir til líkama né
sálar, fyrir þeim oft á tíðum alvarlegu afleiðingum,
andlegum sem líkamlegum, sem ótímabært kynlíf get-
ur leitt af sér. Þá hefur tíðarandinn verið sá und-
anfarin ár að sífellt er verið að auka og bæta vernd
barna og ungmenna sem ekki hafa náð 18 ára aldri.
Má í því sambandi benda á að árið 1998 var sjálfræð-
isaldur hækkaður úr 16 árum í 18 ár.
V
Eins og löggjöf á Íslandi er háttað og fyrrnefndur
dómur sýnir, geta fullorðnir stundað kynlíf með 14 og
15 ára börnum sér að refsilausu, svo framarlega sem
það er gert með vilja barnanna og samþykki. Með því
að hækka aldursmörkin er ekki verið að ná til jafn-
aldra sem farnir eru að þreifa sig áfram í kynlífi og
hafa jafnvel stofnað til fasts sambands. Tilgangurinn
væri einmitt sá að ná til tilvika þar sem fullorðið fólk
misnotar börn. Dómurinn er gott dæmi um slíkt tilvik.
Tuttugu og tveggja ára gamall karlmaður fær 14 ára
gamla ölvaða frænku sína til þess að hafa munnmök
við sig. Í niðurstöðum dómsins kemur fram að ákærði
hafi beitt yfirburðum sínum í krafti aldurs og stöðu
sem eldri frændi og trúnaðarvinur stúlkunnar og einn-
ig vegna ölvunarástands hennar. Er þetta nokkuð ann-
að en kynferðisleg misnotkun á stúlkubarni?
VI
Bent er á að á árinu 2000 var nýju ákvæði bætt við
hegningarlögin, sem leggur refsingu við innflutningi
og vörslum efnis sem sýnir börn á kynferðislegan eða
klámfenginn hátt. Af lögskýringargögnum er ljóst að
þegar talað eru um barn er miðað við skilgreiningu
barnaverndarlaga, sem var á þeim tíma miðuð við 16
ár, en er nú 18 ár. Samkvæmt þessu er efni sem sýnir
14 ára ungmenni í kynferðismökum barnaklám. Hér
er því um nokkurt misræmi að ræða þar sem t.d.
vörslur á myndum af hugsanlega fullkomlega löglegu
athæfi eru refsiverðar. Ákvæðið um barnaklám var
tekið upp í hegningarlögin í samræmi við alþjóðlegar
samþykktir sem miða að því að vinna gegn þessum
þætti klámiðnaðar í heiminum í þeirri von að hægt sé
að koma í veg fyrir kynferðislega misnotkun barna í
tengslum við gerð klámefnis og til að halda fram þeim
siðgæðisviðhorfum að börn og kynlíf eigi ekki saman.
VII
Í lokin er áréttuð sú spurning sem sett var fram í fyrr-
nefndri skýrslu hvort ekki sé rétt að halda áfram að
feta þá braut að börn og kynlíf fari ekki saman og
hækka kynferðislegan lögaldur í 16 ár. Með því móti
má að minnsta kosti draga fullorðna til ábyrgðar sem
stunda kynlíf með 14 og 15 ára gömlum börnum, enda
hafa slíkar kynferðisathafnir ávallt á sér svipmót mis-
notkunar.
Lögaldur til að stunda kynlíf
Eftir Svölu Ólafsdóttur
Höfundur er lögfræðingur og kennari við
Háskólann í Reykjavík.


  

 








 

 



  

 !
!

"
  !

   
 

 
 
# $ %  %&

' #(# 
 
)##  %&