Morgunblaðið - 01.11.2003, Blaðsíða 36

UMRÆÐAN
36 LAUGARDAGUR 1. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Í MORGUNBLAÐINU miðviku-
daginn 29. október er á bls. 17.
fjallað um fjölmennan fund foreldra
á Seltjarnarnesi
mánudagskvöldið
27. október. Ein
millifyrirsögn blaðs-
ins ber heitið „Póli-
tískur áróður í
fréttabréfi“ og er
þar vísað til fullyrð-
ingar Jónmundar Guðmarssonar,
bæjarstjóra, á þá leið að fréttabréf
annars skólans (Mýrarhúsaskóla) sé
notað til að flytja „einhliða pólitísk-
an áróður.“
Sem skólastjóri Mýrarhúsaskóla
ber ég óumdeilanlega ábyrgð á því
sem fram kemur í netfréttabréfi
skólans þótt ég sé ekki ritstjóri og
hafi ekki skrifað fréttabréfið sem
birtist á heimasíðu skólans nú í
október. Mér þykir nauðsynlegt að
koma á framfæri nokkrum atriðum
er mál þetta varða.
Í fréttabréfinu koma fram vanga-
veltur starfsmanna undir fyrirsögn-
inni „Óvissa um skólastarf“. Þar er
lýst viðhorfum starfsmanna skólans
til ákvörðunar meirihluta bæj-
arstjórnar um sameiningu skólanna
tveggja á Seltjarnarnesi og koma
þar m.a. fram ályktanir sem sam-
þykktar voru á tveimur fundum
starfsfólks, annars vegar starfsfólks
Mýrarhúsaskóla og hins vegar
starfsfólks skólanna beggja, Mýr-
arhúsaskóla og Valhúsaskóla.
Ályktanirnar endurspegla viðhorf
starfsmanna til einhliða ákvörðunar
meirihluta bæjarstjórnar Seltjarn-
arness til máls er varðar störf
þeirra og starfsumhverfi. Þessi við-
horf eru vissulega „einhliða“ þ.e.
þau endurspegla sjónarmið meiri-
hluta starfsmanna eins og við var að
búast en alls ekki einhverra ann-
arra t.d. meirihluta kjörinna bæj-
arfulltrúa eða bæjarbúa.
Ákvörðun um að fjalla um sjón-
armið starfsmanna í fréttabréfinu
með þeim hætti sem gert var er ef
til vill umdeilanleg en hún var m.a.
tekin vegna fjölda fyrirspurna frá
foreldrum. Foreldrar höfðu sýnt
málinu mikinn áhuga og lýst
áhyggjum sínum allt frá því að vitn-
aðist um ákvörðum bæjarstjórn-
armeirihlutans og ítrekað innt
kennara og annað starfslið skólans
eftir sjónarmiðum starfsmanna í
þessu viðkæma máli.
Starfsmenn voru einfaldlega að
leitast við að mæta óskum foreldra
um að þeir skýrðu málstað sinn og
gerðu grein fyrir sjónarmiðum sín-
um. Ég leyfi mér að fullyrða að
starfsfólk hefur eftir fremsta megni
reynt að koma í veg fyrir að þessi
umdeilda ákvörðun hefði áhrif á
skólastarfið, en nemendur hafa
gjarnan viljað ræða þessi mál og
leitað eftir skýringum. Þeim hefur
verið bent á að ræða málin við for-
eldra sína því að starfsfólk hefur
viljað forðast að láta skoðanir sínar
lita umfjöllunina. Varla getur þó
nokkrum komið á óvart, að hin
óvænta ákvörðun um sameiningu
skólanna hafi komið illa við starfs-
fólk skólanna sem hefur unað hag
sínum vel og glaðst yfir að góður
starfsandi og árangur skólastarfs-
ins á undanförnum árum hefur ver-
ið vel metinn af foreldrum og nem-
endum.
Starfsmenn hafa vissulega reynt
að fá skýringar eða rök er gætu
sannfært þá um ágæti þess að sam-
eina skólana tvo. Skýringar sem
gefnar hafa verið hafa alls ekki upp-
fyllt þær kröfur sem starfsfólk gerir
í jafn veigamiklu máli sem þessu.
Undrun vegna alls málatilbúnaðar
hefur því ekki horfið úr hugum
starfsmanna þótt nokkuð sé nú liðið
frá því að ákvörðun var tekin. Mik-
ilvægri spurningu hefur alls ekki
verið svarað. Hún snýst um það
hvaða ástæður geti legið að baki
þegar meirihluti bæjarstjórnar tek-
ur jafn mikla áhættu og þá sem
breytt yfirstjórn skóla getur haft í
för með sér.
Bæjarstjórnarmenn virðast ekki
hafa búist við því að frá starfsfólki
skólanna kæmu nein viðbrögð. Þau
komu hins vegar fram og end-
urspegla vonbrigði starfsmanna
bæði með það sem ákvörðunin snýst
um og ekki síður málsmeðferðna.
Það er að mínum dómi undarlegt
að bæjarstjóri skuli telja að and-
stöðu við ákvarðanir meirihlutans
sem hann leiðir sé hægt að flokka
undir „pólitískan áróður.“ Ég er
sannfærð um að flestir sem vilja
setja sig í spor starfsmanna hljóti
að sjá að auðvitað er málið óravegu
frá því sem bæjarstjóri vill meina.
Hér er um vinnustaðarmál að ræða.
Ályktanir starfsmanna eru að sjálf-
sögðu ekki byggðar á neinni flokks-
pólitík heldur einfaldlega sannfær-
ingu um að verið sé að taka
óskynsamlegar ákvarðanir og not-
aðar séu óskynsamlegar aðferðir.
Ég leyfi mér að mótmæla aðdrótt-
unum um að í fréttabréfi Mýr-
arhúsaskóla sé að finna „pólitískan
áróður.“ Í ályktunum starfsfólks
sem þar birtast koma fram sjón-
armið starfsmanna og gagnrýni sem
er nokkuð hörð. Við því mátti ein-
faldlega búast.
Athugasemd frá skólastjóra
Mýrarhúsaskóla
Eftir Regínu Höskuldsdóttur
Höfundur er skólastjóri
Mýrarhúsaskóla á Seltjarnarnesi.
MENN hafa gert að umtalsefni að
undanförnu stöðu Þjóðkirkjunnar og
margt borið á góma. Hér verður orð
lagt í belg um ýmis-
legt af því sem þar
greinir. Margt er það
rætt af umhyggju
fyrir henni og af
löngun til þess að
hún fái staðið sem
frjálsust í þjóðfélag-
inu en að Þjóðkirkjunni er einnig sótt
í ýmsum skrifum, jafnvel nafni henn-
ar sem þó þýðir það fyrst og fremst
að hún telur sig eiga erindi við þjóð-
ina alla og vill þjóna henni eftir því
sem henni er unnt og fólkið æskir.
En það merkir hins vegar ekki að trú
hennar sé þjóðtrú í þeim skilningi að
það samsafn trúarhugmynda sem
fyrirfinnst í hjörtum og hugum með-
lima hennar sé játning hennar eins
og meir en örlar á í skrifum Þór-
unnar Valdimarsdóttur sagnfræð-
ings og rithöfundar.
Þjóðkirkjan stendur nefnilega á
evangelísk-lútherskum játninga-
grundvelli. Það merkir að prestarnir
hafa ekki leyfi til að fara með sínar
sérlegu trúarhugmyndir í stólinn,
heldur eru þeir bundnir af játningum
hins lútherska kirkjusamfélags í ver-
öldinni og reyndar eru þrjár helstu
játningar þess samhljóða í gjörvallri
kristninni og aðrar af þeim leiddar.
Þar er reyndar sérlegt við lúther-
dóm og hið anglikanska kirkjusam-
félag og vert að halda því til haga í
þessu samhengi að þar gildir að mað-
urinn sem heyrir Guðs orð er fyrst og
fremst bundinn af samvisku sinni um
það er hann heyrir. Það verður ekki
sett upp neitt trúareftirlit með þegn-
um Þjóðkirkjunnar þó að því beri
hins vegar að gá hvernig boðað er.
Vegna þessa er prestum og
biskupum Þjóðkirkjunnar uppálagt
að boða Guðs orð og vara við því sem
þeir telja að það kenni til uppbygg-
ingar og varnaðar, hvort sem það
snertir upprisu dáinna þeim til hugg-
unar eða alvöru myrkraaflanna og
draugatrú. Fólkið ber síðan ábyrgð á
því sjálft hvað það gerir með slíkar
leiðbeiningar og varnaðarorð en get-
ur aftur á móti ekki neitað okkur um
réttinn til að bera þau fram. Guðs orð
er þannig kjölfesta boðunar kirkj-
unnar.
Aðgreining ríkis og kirkju
Margt hefur og verið rætt um
samband ríkis og kirkju. Það verður
ávallt um að ræða samband ríkis og
kirkju og aðskilnaður þeirra er jafn
ómögulegur og aðskilnaður ríkis og
þjóðar. Hitt er annað mál að lengi
hefur verið í gangi aðgreining mál-
efna ríkis og kirkju og á eftir að
ganga lengra og þarf í ljósi umræð-
unnar að gera það. Forystumenn
trúfélaga hafa gripið þar penna og
lýst skoðunum sem krefjast við-
bragða.
Vafa verður að eyða um það og
gera til þess ráðstafanir að ekki verði
með neinum sanni sagt að Þjóðkirkj-
unni sé hyglað á kostnað annarra
trúfélaga. Helst er þar rætt um fjár-
hagsmálefni. Í því samkomulagi sem
gert var um fornar eignir kirkjunnar
1997 er merkilegt ákvæði sem felur í
sér viturlega sáttargjörð. Þar kemur
fram að af höfuðstóli eignanna skuli
ríkið greiða um 160 prestum og
kirkjulegum embættismönnum laun.
Við bætist og af nemur einn prest
fyrir hver 5000 sem fjölgar eða fækk-
ar í Þjóðkirkjunni. Þetta felur í sér
þann skilning að þjóðin eigi með
kirkjunni þessar eignir sem ráð-
stafað var til uppihalds kirkjulegrar
þjónustu í landinu og hafi léð kirkj-
unni þær í því skyni. Þess skuli hún
njóta meðan fólkið vill tilheyra henni.
Farið það úr röðum hennar tekur
það með sér eignirnar eftir þessari
reglu. Það verður þá ríkisins að ráð-
stafa þeim ef til þess kæmi.
Aðrir fjármunir sem kirkjan fær
um ríkssjóð með reglum sem Alþingi
hefir sett eftir vilja sínum og skyn-
semi eru sóknargjöldin sem og fram-
lög í tvo sjóði, Jöfnunarsjóð sókna og
Kirkjumálasjóð, og nema um 30% af
sóknargjöldum sem greidd eru úr
ríkissjóð ofan á þau. Heppilegast
væri að á sóknargjöldin væri litið
sem meðlimagjald sem ríkið inn-
heimti og skilaði til hvers trúfélags
og ekki þyrfti að hækka þau um háa
upphæð til þess að greiðslur til sjóð-
anna gætu verið fólgnar í þeim.
Þannig sætu öll trúfélög við sama
borð fjárhagslega og væru ekki að
þiggja fé til rekstrar síns úr rík-
issjóði beinlínis.
En gætum fyrst og fremst eins í
þessu sambandi. Höldum fast við
sóknargjöldin. Þau renna til allra
trúfélaga og birta þann skilning að á
vegum þeirra er unnið starf sem
þjóðin metur þess maklegt að fá
rekstrarfé, auk þess sem þetta
tryggir það að ekki verði farið að
gera út á sálirnar í hagnaðarskyni,
tryggir sem sagt frið og öryggi.
Þeir sem ekki greiða til trúfélaga
þurfa ekki að sleppa við að kosta fé til
mannúðarmála af þessu tagi sem
aðrir og greiða því í einhvern sjóð
sem sækja má í í þessu skyni, nú Há-
skólasjóð.
Að þessu búnu væri fátt eftir sem
hægt væri að aðgreina nema veit-
ingavald embættanna í kirkjunni
sem fáum finnist eðlilegt að liggi hjá
ríkisvaldinu.
Stjórnarskráákvæðið um að byggt
skuli á játningagrundvelli evang-
elísk-lútherskrar kirkju er stærra
mál því með því er greint upphaf laga
vorra, á hvaða gildum lögin eru
byggð. Í þess stað þyrftum við að
ákveða hvaða grundvallargildi við
vildum hafa fyrir þjóðríki okkar og ef
til vill hefðum við gott af því að taka
umræðu um það.
Tökum umræðu um þessi mál í
vetur þau eru á dagskrá Alþingis og
okkur er hollt að skoða hug okkar um
þetta en brýnast þó að upplýsa um-
ræðuna svo á hreinu sé hvernig
þessu öllu er varið. Reyndar hvet ég
fjölmiðla til þess að vinna ítarlegar
fréttaskýringar um málefni Þjóð-
kirkjunnar og trúfélaga í landinu því
óvist er hvort tekið verður mark á
okkur sem teljumst eiga hagsmuni í
málinu. Því einu er svo við að bæta að
fréttamiðlarnir gæti sín á því að gera
ekki röddum fárra einstakra hærra
undir höfði en skoðunum fjöldans og
gera almenningi svo lágt undir höfði
að segja hann ekki hafa vit á því að
velja hvar hann vill standa. Fjöldinn
er í Þjóðkirkjunni af því að hann vill
ekki fremur vera annars staðar en
þar.
Enn um ríki og kirkju
Eftir Jakob Ágúst Hjálmarsson
Höfundur er sóknarprestur
í Dómkirkjunni í Reykjavík.
É
g er að hugsa um að
setja upp minn eigin
Bachelor, eða öllu
heldur Bachelo-
rette, þátt. Setja
sjálfa mig í sömu stöðu og Andrew
Firestone er nú kominn í á Skjá
einum. Allt væri eins og í sjón-
varpsþáttunum, nema þetta með
sjónvarpið. Þetta væri sumsé ekki
raunveruleikasjónvarp heldur blá-
kaldur raunveruleiki. Engar sjón-
varpsvélar og engir áhorfendur.
Bara ég og þeir. Ég ein og tuttugu
og fimm karl-
menn.
Þetta gæti
verið gaman.
Ég kannski býð
bara til mín um
helgina tuttugu
og fimm álitlegum ungum karl-
mönnum (ábendingar vel þegnar).
Þegar líður á kvöldið sendi ég þá
tíu sem mér líkar síst við beinustu
leið heim. Helgina eftir ætla ég
svo að bjóða þessum fimmtán sem
eftir standa í mat. Áður en kemur
að eftirréttinum vísa ég fimm
hinna álitlegu matargesta á dyr og
býð góða nótt. Eftirlegukindurnar
tíu fá að fylgja mér í bíó helgina
þar á eftir en í hléinu fækka ég
þeim niður í sex.
Þá ætti loks að geta dregið til
tíðinda. Við sjömenningarnir
skellum okkur á Hótel Örk
helgina eftir bíóið en ég sendi tvo
heim eftir salíbunu í hót-
elsundlauginni. Hinir fjórir
fræknu fá svo að bítast um mig
þar til yfir lýkur. Í lok helgarinnar
stendur einn þeirra uppi sem sig-
urvegari. Hlýtur að launum prins-
essuna (mig) og hálft kon-
ungdæmið.
Þetta barasta gengur upp. Lífið
gæti verið svo einfalt, ég bara
skipulegg helgarnar ekki nógu
vel. Stefnulaust pöbbarölt er bara
tímaeyðsla. Oh … bara ef raun-
veruleikinn væri líkari raunveru-
leikasjónvarpi. Svona raunveru-
leikasjónvarpsraunveruleiki þar
sem hlutirnir ganga upp.
Þessar áætlanir mínar fyrir
næstu helgar eru sannarlega
góðra gjalda verðar, en ég er þó
ekki sannfærð um að þær gangi
upp. Engu að síður sit ég límd við
skjáinn hvert einasta fimmtudags-
kvöld til að fylgjast með því hvaða
yngismeyjar hljóta rós frá And-
rew Firestone, piparsveininum
föngulega í samnefndum þáttum,
og hverjar eru sendar sárar heim.
Vissulega falla ótal tár í hverjum
þætti og hin mannskemmandi
áhrif þáttanna á þátttakendur
(sem þó eru þarna af fúsum og
frjálsum vilja) eru augljós. En
þetta er bara svo skemmtilegt að
það er ekki hægt annað en að
fylgjast með.
Þegar hér er komið sögu eru
þrjár eftir í örmum Andrews og
virðast allar tilbúnar að kveðja
heimaslóðir sínar og flytjast nærri
vínekrum Firestonanna í Kali-
forníu. Þó að ég skilji ekki ná-
kvæmlega hvað allar þessar stúlk-
ur sjá við hinn fremur nördalega
pabbastrák Andrew þá skil ég
mætavel hvað það er sem drífur
þær áfram í þáttunum. Sjálfur
piparsveinninn er nefnilega al-
gjört aukaatriði. Keppnin er að
sjálfsögðu aðalatriðið. Hvort
gaurinn er í lagi eða ekki verður
bara að koma í ljós.
Piltarnir tuttugu og fimm sem
fengju það hlutverk að bítast um
mig hefðu ekki að eins miklu að
keppa og ungu konurnar í Bache-
lor-þáttunum. Þær eru nefnilega
ekki einungis að keppa um athygli
Andrews heldur um athyglina
sem sjónvarpsvélarnar veita þeim.
Sú keppni er eiginlega miklu
harðari. Athyglin fær stúlkurnar
til að sýna sínar bestu hliðar. Í
stað þess að „leika“ sjálfar sig
reyna keppendurnir að túlka þá
persónu sem þær vilja vera. Raun-
veruleikinn sem þættirnir eiga að
sýna verður því heldur yfirborðs-
kenndur og óraunverulegur. Ég
mun reyndar ekki verða vitni að
þessari keppni næstu helgar, ef ég
ákveð að yfirfæra Bachelor-
hugmyndina á mitt einkalíf, þar
sem strákarnir mínir fá ekki neitt
sviðsljós til að baða sig í.
En ég er samt ekki viss um að
áætlanir mínar um að færa raun-
veruleikasjónvarpsþátt yfir á
raunveruleika myndu virka.
Þriðja keppnin sem stúlkurnar
sem bítast um Andrew taka þátt í
er nefnilega ástarkeppnin. Til-
gangur þáttanna er auðvitað sá að
koma Andrew út. Til þess að það
megi verða þarf hann að verða
ástfanginn. Auðvitað sækja ungu
konurnar tuttugu og fimm um að
komast í þættina með það fyrir
augum að verða ástfangnar. Að
finna fyrir tilfinningum í garð pip-
arsveinsins verður keppikefli í
sjálfu sér, burtséð frá því hver
hann er og hvað hann hefur fram
að bjóða.
Einmitt þetta óttast ég að geti
gerst hjá mínu strákastóði. Tak-
mark hvers og eins í hópnum yrði
(vonandi) að hreppa kóngsdótt-
urina, að sigra. Sigur fæst ekki í
svona keppni nema prinsessan
verði ástfangin líka. Þótt ég eigi
ekki marga hektara af vínekrum
er ég sannfærð um að ást-
arkeppnin yrði með svipuðum
hætti hjá mínum hópi og hjá And-
rew Firestone. Hver og einn hinna
fjögurra fræknu myndi leggja ým-
islegt á sig til að sannfæra mig til
að ég velji rétt. Burtséð frá því
hvort ég er sú rétta eða ekki. Pilt-
arnir myndu að sjálfsögðu sýna
mér sínar bestu hliðar og reyna
hvað þeir gætu til að sannfæra
sjálfa sig um að það væri nú svona
sirka í lagi með mig. Ef ekki þá
væri það bara seinni tíma vanda-
mál. Meðan ástarkeppnin stendur
yfir kemst ekkert annað að en sig-
ur.
Ég held að Andrew Firestone
sé ekkert sérlega öfundsverður.
Þrjár stúlkur vilja ólmar giftast
honum, og reyndar voru miklu
fleiri til í það, en hann náði að
þrengja hópinn. Þótt valið sé hon-
um kannski erfitt þá hef ég það á
tilfinningunni að þarna séu á ferð-
inni raunverulegar tilfinningar. Í
sumu á bara ekki að keppa. Og ég
er hætt við að bjóða tuttugu og
fimm vöskum sveinum til mín um
helgina (ábendingar engu að síður
vel þegnar). Frekar kyssi ég
nokkra froska í viðbót.
Á hverju fimmtudagskvöldi sit ég límd
við skjáinn og fylgist með því hvaða yng-
ismeyjar hljóta rós frá piparsveininum
Andrew Firestone. Líklega er þó ekki
ráðlegt að yfirfæra sjónvarpsveruleik-
ann á alvöru raunveruleikann.
VIÐHORF
Eftir Eyrúnu
Magnúsdóttur
eyrun@mbl.is
Óráðlegur
raunveruleiki