Morgunblaðið - 04.11.2003, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
2 ÞRIÐJUDAGUR 4. NÓVEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ÁKVÖRÐUN Í VIKUNNI
Utanríkisráðherra Liechtenstein
segir að tekin verði ákvörðun um að-
lögun EES að ESB á miðvikudag
eða fimmtudag í samráði við Ísland
og Noreg. Hann segir að allt verði
gert til að stækkun ESB gangi
snurðulaust fyrir sig.
Ísraelar ævareiðir
Ísraelsk stjórnvöld eru ævareið
vegna þeirra fordóma sem þau telja
koma fram í niðurstöðum skoð-
anakönnunar sem gerð var á vegum
Evrópusambandsins og birtar voru í
gær. Sýna niðurstöðurnar að 59%
Evrópubúa álíta Ísraelsríki ógnun
við heimsfriðinn, fleiri en telja Íran,
Norður-Kóreu og Bandaríkin helstu
ógnunina við frið í heimi hér.
Skíðasvæði opnað
Kafsnjór er í Eyjafirði og segja
má að fyrsta skíðasvæðið sé nú opn-
að í Kjarnaskógi, en fjölmargir hafa
skellt sér á gönguskíði í skóginum.
Tæp 8% notað rítalín
Tæplega 8% íslenskra unglinga í
10. bekk grunnskólanna hafa ein-
hvern tíma notað lyfið rítalín án lyf-
seðils. Rítalín er lyf við ofvirkni en
það hefur örvandi áhrif á ein-
staklinga sem ekki eru ofvirkir.
Khodorkovskí hættur
Míkhaíl Khodorkovskí, aðaleig-
andi og forstjóri rússneska olíufé-
lagsins Yukos, lýsti því yfir í gær að
hann væri hættur störfum hjá fyr-
irtækinu. Sagðist hann með þessu
vilja forða fyrirtækinu frá því að
verða fyrir enn frekari ofsóknum
saksóknara í Moskvu.
SÉRRIT MORGUNBLAÐSINS UM BÆKUR þriðjudagur 4.nóvember 2003
Hefur þú haft áhrif á
mannkynssöguna í dag?
Hefur þetta líka komið fyrir þig? Að vakna og muna ekki hvað þú
gerðir kvöldið áður. Getur verið að þú hafir óafvitandi breytt
mannkynssögunni?
Guðmundur Steingrímsson hefur skapað sér sess sem einn helsti
pistlahöfundur þjóðarinnar. Nú stígur hann fram á ritvöllinn með
nýja skáldsögu sem lætur leyndarmál sitt ekki uppi fyrr en á
síðustu síðu.
BÆ UR
Skáld kemur til sögunnar
Hávar
Sigurjónsson
ræðir við
Bergsvein
Birgisson um
skáldsöguna
Landslag er
aldrei asnalegt
SÝNINGIN staðfestir það sem vitað
var að Matthías hefur verið með ein-
dæmum afkastamikill, því að baki
skáldferlinum liggur heil starfsævi
blaðamannsins og ritstjórans. Vafa-
laust væri það ríflegt efni í aðra sýn-
ingu ef gera ætti því skil með viðlíka
hætti.
Matthías verður hálfvandræða-
legur við spurninguna hvernig hon-
um lítist á sýninguna.
„Hún hefur verið unnin af alúð.
Hins vegar datt mér fyrst í hug þeg-
ar þetta bar á góma hvort það gæti
verið að ég væri dauður án þess hafa
tekið eftir því! Það er óneitanlega
dálítið skrítin tilfinning að skoða
þetta. Ég verð að viðurkenna að í
fyrstu var ég gripinn tómleika-
kennd. Ég spurði sjálfan mig hvort
ég hefði lifað lífinu eins og ég hefði
átt að gera. Eða halda mig meira til
hlés við veröldina. Þá hefði ég ekki
verið fyrir neinum og fengið meiri
frið. En það var greinilega ekki í eðli
mínu. Og mér finnst að of margir
listamenn geri út á friðinn. Það er
ekki þroskavænlegt,“ segir Matthías
þegar við horfum yfir salinn og
virðum fyrir okkur sýningarkassana
og glerborðin þar sem bókum hans,
handritum og blaðaúrklippum hefur
verið fallega fyrir komið.
Það er Þjóðmenningarhúsið í sam-
starfi við Landsbókasafnið sem
stendur að sýningunni en samhliða
hefur verið sett upp vefsíða á Skóla-
vefnum þar sem ítarlegar upplýs-
ingar er að finna um skáldferil Matt-
híasar ásamt ritaskrá. Þar má einnig
sjá samtal við Matthías um ævi hans
og skáldskap, viðtal sem unnið var
sérstaklega fyrir Skólavefinn af
þessu tilefni (skolavefurinn.is).
„Mér finnst gaman að skoða þetta
og ýmislegt rifjast upp fyrir mér
sem ég var næstum búinn að
gleyma,“ segir Matthías. „Mér þykir
líka vænt um hversu vel hefur verið
staðið að allri upplýsingaöflun varð-
andi sýninguna og hvað því er komið
skilvíslega fyrir á Skólavefnum.
Hann er heimilislegt athvarf.“
Fræðin
Matthías staldrar við fyrsta kass-
ann þar sem fræðibókum hans hefur
verið fyrir komið og við blasir tit-
ilsíðan á Njálu í íslenskum skáld-
skap. „Ég lærði norræn fræði í Há-
skólanum og hafði framúrskarandi
kennara. Ég skrifaði ritgerð í mál-
fræði um Kristrúnu í Hamravík
Hagalíns undir leiðsögn Halldórs
Halldórssonar. Síðan skrifaði ég rit-
gerð um Grím Thomsen undir hand-
leiðslu Steingríms J. Þorsteins-
sonar. Einar Ólafur Sveinsson trúði
mér svo fyrir Njálu, treysti mér fyr-
ir henni og það þótti mér mikið til
um. Njála í íslenskum skáldskap var
kandídatsritgerð mín í bók-
menntum. Endurskrifaði hana svo
til útgáfu.“
Ljóðin
Á næsta borði hafa verið lögð út
sýnishorn af ljóðabókum Matthías-
ar. Það vekur strax athygli að sumar
ljóðabækurnar eru fagurlega mynd-
skreyttar af þjóðþekktum listmál-
urum, Gunnlaugi Scheving, Erró og
Louisu Matthíasdóttur. „Mér þótti
fara vel á því að tengja saman mynd-
list og ljóð með þessum hætti og ég
er dálítið hreykinn af að hafa blásið
myndunum í brjóst þessara frábæru
listamanna. Ragnar (í Smára) vildi
gefa þetta út og síðar Almenna
bókafélagið. Þetta mæltist vel fyrir
og Dagur ei meir sem Erró mynd-
skreytti seldist upp á hálfum mán-
uði. Ég var erlendis þegar bókin
kom út og var í vandræðum með að
eignast fáein eintök af bókinni síð-
ar.“
Matthías bendir á handskrifað
uppkast að ljóði sem hann hefur
hripað á saurblað bókar sem hann
var að lesa á ferðalagi. „Þetta ljóð
hefur aldrei komið út í ljóðabók en
það birtist svo í endanlegri mynd í
skáldsögunni Vatnaskil sem kom út
á síðasta ári.“ Hann bendir á annað
blað sem breytingar hafa verið skrif-
aðar á út á spássíuna. Ljóðið heitir
Frétt og sýnir hvernig nátt-
úrubarnið og blaðamaðurinn hafa
mæst á miðri leið. Fréttin sem ljóðið
segir af er vorkoman. „Mesta nautn-
in er að taka ljóð sem maður hélt að
væri fullbúið og umbylta því, ef
nauðsyn krefur. Bora sig inn í orð og
setningar eins og ormur í lauf.
Leggjast yfir ljóðið og grandskoða
hvert einasta orð, velta því fyrir sér
og skoða alla kosti. Heilinn vekur
mig ennþá upp á nóttunni með at-
hugasemdum um orð sem ég hef
skrifað daginn áður. Hann getur
verið svolítið þreytandi, þessi heili!
Alltaf að hugsa um orð og setningar.
Heilinn, sagði prófessor Dungal í
samtölum okkar, er merkilegasta líf-
færið, minnst rannsakað og ofar
okkar skilningi.“
Viðtölin
Samtalsbækur Matthíasar við
marga af þekktustu listamönnum
þjóðarinnar á 20. öldinni hafa á sér
nánast goðsagnakenndan blæ. Hann
talaði við Jóhannes Kjarval, Ásmund
Sveinsson, Halldór Laxness, Þór-
berg Þórðarson, Tómas Guðmunds-
son, Gunnlaug Scheving, Pál Ísólfs-
son, Sverri Haraldsson og auðvitað
fjölmarga aðra sem ekki urðu efni í
heila bók, en minnistæð samtöl engu
að síður.
Morgunblaðið/Kristinn
Alltaf að hugsa um orð
Skáldið, fræðimaðurinn og ritstjórinn Matthías
Johannessen er Skáld mánaðarins í Þjóðmenning-
arhúsinu. Þar stendur yfir sýning á höfundarverki
hans, ljóðabókum, leikritum, fræðiritum og
samtalsbókum. Hávar Sigurjónsson fékk Matthías
til að ganga með sér um sýninguna.
„Skrifaði þær bækur sem ég vildi skrifa og orti þau ljóð sem ég vildi yrkja.“


Yf ir l i t
Í dag
Sigmund 8 Þjónusta 31
Viðskipti 14 Viðhorf 32
Úr verinu 14 Umræðan 33/34
Erlent 15/17 Minningar 35/38
Minn staður 18 Kirkjustarf 39
Höfuðborgin 19 Bréf 40
Akureyri 20 Dagbók 42/43
Suðurnes 21 Íþróttir 44/47
Austurland 22 Fólk 48/53
Daglegt líf 24/25 Bíó 50/53
Listir 26/32 Ljósvakar 54
Forystugrein 28 Veður 55
* * *
Kynningar – Morgunblaðinu í dag
fylgir auglýsingablað frá Jazzhátíð
Reykjavíkur.
GÆÐI heysins sem bændur á Vesturlandi slógu og
hirtu eftir 20. júní síðastliðið sumar voru lítil, segir
Laufey Bjarnadóttir, héraðsráðunautur Vestur-
lands. Rannsóknir á efnainnihaldi heysins sýna að
þau hey sem náðust fyrir þann tíma eru hins vegar
mjög góð.
Laufey segir ástæðuna meðal annars þá að
bændur hafi slegið sín bestu tún rétt fyrir föstudag-
inn 20. júní, þar sem helgin hafði gengið undir heit-
inu „besta helgi sumarsins“ hjá veðurfræðingum.
Ætluðu þeir að fá sín orkumestu og próteinríkustu
hey. „Við vitum að það rigndi laugardag og sunnu-
dag þegar það átti að vera sól og blíða. Það gerði
það að verkum að þessi hey, sem rigndi ofan í, töp-
uðu mjög miklu næringargildi,“ segir Laufey.
Ekki aðeins féll næringargildi heysins mikið
heldur rigndi á meðan hlýtt var í veðri svo þau urðu
ólystug fyrir mjólkurkýr. „Þetta átti að vera besta
heyið þeirra og uppistaðan í fóðrinu í vetur en er
svona hrapallega lélegt,“ segir Laufey. Hún veltir
upp þeirri spurningu hve fjárhagslegur skaði
bænda sé mikill vegna rigningar þessa helgi. Orku-
gildið sé minna og próteinið líka. Bóndinn þurfi að
kaupa meira kjarnfóður og kýrnar éti heyið illa. Þá
mjólka þær minna nema þeim sem sé bætt orkutap-
ið með aðkeyptu fóðri.
Þurftu að slá snemma
Ingvar Björnsson, ráðunautur hjá Búnaðarsam-
bandi Eyjafjarðar, segir hey sumarsins heldur
minni að gæðum en í fyrra. Það hafi vorað snemma
og grasið sprottið hratt. Við það tapaði heyið orku
en próteinmagn var ágætt. „Bændur þurftu að vera
á varðbergi og slá sérstaklega snemma,“ segir
Ingvar sem fylgist með heyfeng á Norðausturlandi.
„Þeir hefðu þurft að fara hálfum mánuði fyrr af stað
í ár en í meðalári. Þau eru samt ágæt heyin.“
Runólfur Sigursveinsson hjá Búnaðarsambandi
Suðurlands segir heyin sem hirt voru í sumar
breytilegri að gæðum en mörg undanfarin ár.
Margir bændur hafi ekki náð að slá á kjörtíma sem
hafi verið síðustu tvær vikurnar í júní. Það hafi að-
allega verið vegna veðráttunnar.
„Það var mjög góð sprettutíð en erfitt að eiga við
heyöflunina,“ sagði Runólfur. „Það er meira um lak-
ari hey, sérstaklega á austurkanti svæðisins og
austan Mýrdalssands. Þar er augljóst að heyöflun
var mjög erfið og við sjáum greinilegan mun þar. Í
Rangárvalla- og Árnessýslum er meiri breytileiki
innan bæja. Bændur eru með nokkuð gott fóður að
hluta til en kannski lakara fóður með.“
Hey víða minni að gæðum
ÞAÐ hefur verið mikið um að
vera í Grafarvogskirkju síðustu
daga, en þar hafa um 100 8 ára
nemendur verið við leik og störf.
Vetrarfrí hefur verið í skólunum í
hverfinu og bauð kirkjan 8 ára
bekknum að koma í kirkjuna og
taka þátt í verkefni sem kallað er
„Vinir í vetrarfríi“.
Séra Vigfús Þór Árnason,
prestur í Grafarvogskirkju, segir
að mikil ánægja hefði verið með
þetta framtak, jafnt meðal for-
eldra og barnanna. Margt hefði
verið í boði fyrir krakkana. Þeir
hefðu átt kost á því að mála
myndir, taka þátt í íþróttum og
söng. Enn fremur hefði verið
spjallað við krakkana um trúmál
og fleira.
Árni Þór sagðist gjarnan hafa
viljað taka við fleiri börnum, en
það hefði ekki verið húsrúm fyrir
fleiri og því hefði þetta verkefni
verið takmarkað við 8 ára börn.
Vetrarfríi barna í Grafarvogi
lauk í gær og krakkarnir eru því
sestir á skólabekk að nýju.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Meðal þess sem börnin í Grafarvogskirkju gerðu í gær var að fræðast um starfsemi slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins og lögreglunnar.
Starfa í kirkjunni
í vetrarfríinu sínu
LÁTINN er Snorri
Snorrason, skipstjóri
og útgerðarmaður á
Dalvík. Hann lést í
bílslysi á Ólafsfjarð-
arvegi á sunnudag.
Snorri var fæddur á
Dalvík hinn 14. febr-
úar árið 1940. For-
eldrar hans voru
Snorri Arngrímsson
og Kristín Júlíus-
dóttir. Snorri var
frumkvöðull í þróun
veiða og vinnslu út-
hafsrækju, en hann
hóf fyrst rækjuveið-
ar á djúpslóð fyrir rúmlega þrem-
ur áratugum á Arnari EA og upp
frá því á ýmsum rækjuskipum.
Hann var aðaleigandi Söltunar-
félags Dalvíkur hf. sem hóf fryst-
ingu á úthafsrækju árið 1975. Árið
1977 keypti Söltunarfélagið togar-
ann Dalborgu EA 317 sem var
fyrsti sérbúni
rækjuvinnslutogari
Íslendinga. Snorri
var mestallan sinn
sjómannsferil með
eigin útgerð og var
alla tíð skipstjóri á
skipum sínum. Hann
gegndi enn fremur
ýmsum trúnaðar-
störfum og sat í
nefndum á vegum
Dalvíkurbæjar og
var varamaður í
bæjarstjórn um ára-
bil. Þá átti hann
sæti í stjórn Hafn-
arsamlags Eyjafjarðar.
Snorri lætur eftir sig eiginkonu,
Önnu Soffíu E. Björnsdóttur, og
sex börn. Kona hans slasaðist al-
varlega í bílslysinu á sunnudag og
liggur á gjörgæsludeild Fjórð-
ungssjúkrahússins á Akureyri. Er
líðan hennar eftir atvikum.
Andlát
SNORRI
SNORRASON
LÖGREGLUNNI í Reykjavík
barst um helgina tilkynning um
mann sem var fastur í glugga á
annarri hæð í húsi í austurborg-
inni. Lögreglumenn fóru á staðinn
og losuðu manninn úr glugganum
en 3,5 metrar voru frá glugganum
til jarðar. Maðurinn var búinn að
vera þarna í 45 mínútur og var
orðinn nokkuð þrekaður enda kalt
í veðri. Ekki fylgir sögunni hvern-
ig hann komst í þessar aðstæður
en þess ber að geta að hann býr í
húsinu.
Fastur í glugga
í 45 mínútur