Morgunblaðið - 18.04.2004, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 18. APRÍL 2004 MORGUNBLAÐIÐ
V
ið sitjum tvær
saman í sófanum
– nálægðin skap-
ar ósjálfrátt
trúnað og er líka
heppileg þegar
tal er tekið upp á
band. Anna Pál-
ína spjallar óþvingað og ég hlusta,
dálítið annars hugar, ég er að hugsa
um hve návist fólks er mismunandi –
Anna Pálína hefur ótvírætt þægi-
lega návist og líka glaða. Hið síð-
arnefnda kemur mér nokkuð á
óvart, mér er kunnugt um að hún
hefur nýlega lokið við að skrifa bók
um líf sitt eftir að hún greindist með
krabbamein. Enn meira kemur mér
á óvart þegar hún segir mér blátt
áfram að hún vilji ekki heyra orðið
að berjast í sambandi við krabba-
mein.
„Ég hef lært að lifa með því og
líka að láta mér þykja vænt um það
líkt og gamla frænku sem er að vísu
hvorki viðkunnanleg né skemmtileg
en er eigi að síður til staðar.
Ég hélt að ég hefði kvatt Kröbbu
frænku en hún er komin aftur og ég
legg áherslu á að láta hana ekki
stjórna lífi mínu. Og nú er ég búin að
skrifa bók um samveruna með
henni,“ segir Anna Pálína.
Það er brosblik í brúnum augum
hennar og ávalt andlit hennar er
þannig að það er ekki erfitt að sjá
hana fyrir sér sem litla stelpu.
„Ég fæddist í Hafnarfirði 9. mars
1963 og ólst þar upp,“ segir hún þeg-
ar ég spyr um uppruna hennar. „Ég
held því fram að ég sé yfir-uppalin,“
bætir Anna Pálína við.
„Ég er örverpi foreldra minna og
á fimm eldri systkini sem öll voru að
verða uppkomin þegar ég fæddist.
Það voru því margir með fingurinn á
lofti á æskuárum mínum. Ég ólst
raunar upp sem einbirni þótt mig
rámi í systur mína vera að setja á sig
„eyeliner“ fyrir framan spegilinn
þegar hún var um það bil að flytja að
heiman,“ segir hún hlæjandi.
Foreldrar Önnu Pálínu eru Ester
Kláusdóttir sem lengi rak versl-
unina Búsáhöld og leikföng við
Strandgötu í Hafnarfirði og Árni
Gíslason sem var framkvæmdastjóri
Lýsis og mjöls.
„Það var mikið talað um það þeg-
ar ég var í skóla að ég ætti gamla
mömmu, en mér fannst það ekki
leiðinlegt, þvert á móti gaf það mér
vissa sérstöðu sem mér líkaði vel.
Ég hef alltaf verið montin af móður
minni, hún var og er sérlega glæsi-
leg kona. Ég fór mikið með henni og
vinkonur hennar voru vinkonur
mínar.
Við bjuggum í húsinu Ásbúðar-
tröð 9, sem foreldrar mínir reistu
nokkrum árum áður en ég kom til
sögunnar. Þetta var fjölskylduhús,
amma mín, sem var saumakona, bjó
þar heima. Systkini mín tala oft um
það hve gott hafi verið að hafa
ömmu Pálínu á heimilinu, en hún dó
rétt áður en ég fæddist. Ég heiti
nafni hennar og Önnu hálfsystur
hennar og er mjög ánægð með bæði
nöfnin.
Í götunni okkar bjó bara eldra
fólk – allir krakkarnir voru farnir að
heiman. Ég var eina barnið og
helsta vinafólk mitt í götunni var
hæstaréttarlögmannsfrú og gamall
sjómaður sem ég heimsótti til skipt-
is sem krakki.“
Mitt eðli er að búa í gömlum húsum
Þótt Anna Pálína búi nú við Lauf-
ásveg í Reykjavík er hún að eigin
sögn enn mikill Hafnfirðingur í sér.
„Ég segi stundum að það sé svo
sem hægt að sofa í Reykjavík – en
ég verð alltaf Hafnfirðingur.“
Það er ekki annað hægt að segja
en „svefnstaður“ Önnu Pálínu á
þriðju hæð í Þingholtunum sé afar
hlýlega innréttaður og fallega hús-
gögnum búinn.
„Ég kann vel við mig á þessari
hæð en samt finnst mér dálítið skrít-
ið að búa í svona húsi, mitt eðli er að
búa í gömlum einbýlishúsum með
„sál“. Við áttum líka þannig hús,
fyrst í Hafnarfirði og svo í Reykja-
vík en við seldum þau bæði – af ólík-
um orsökum þó.“
Vegna þess hve Anna Pálína er
mikill Hafnfirðingur í sér fannst
henni algjörlega ástæðulaust að
sækja framhaldsnám sitt í MR eða
Verslunarskólann eins og móðir
hennar ýjaði að.
„Ég fór í mína Flensborg þar sem
ég átti afar skemmtileg ár.
Ég var í leikfélaginu og námið
sóttist vel – mér leið því vel á
menntaskólaárunum.
Átján ára fór ég sem skiptinemi
til Missouri í Bandaríkjunum og sú
dvöl hafði mikil áhrif á líf mitt. Kór-
stjórinn í skólanum sem ég gekk í
þar tók mig undir sinn verndarvæng
og kenndi mér mikið í söng, m.a.
túlkun – að láta „streyma frá sér“ og
segja frá í söng. Hans kennsla á rík-
an þátt í minni sönggleði og mótaði
raunar líf mitt á vissan hátt.“
Eins og flestum mun kunnugt
hafa þau Anna Pálína og eiginmaður
hennar Aðalsteinn Ásberg Sigurðs-
son rithöfundur lagt fyrir sig vísna-
söng og gefið út margar plötur á
þeim vettvangi, um áraraðir hafa
þau víða skemmt og komið fram.
„Aðalsteinn er sjö árum eldri en
ég. Við kynntumst þegar ég var tví-
tug og ég man að mér brá aðeins
þegar ég spurði hvað hann væri
gamall og hann sagði: Tuttugu og
sjö ára!“
Aldursmunurinn hindraði Önnu
Pálínu þó ekki í að fara með Að-
alsteini til Noregs þar sem hún ætl-
aði að nema bókmenntafræði.
„Ég var ekki nema hálfan mánuð í
því námi, þá hætti ég og fór að vinna
á elliheimili og læra norsku. Ég náði
góðu sambandi við gamla fólkið,
enda hafði ég löngum haft mikið
samband við eldra fólk.
Ekki höfðum við Aðalsteinn verið
lengi í Noregi þegar við tókum að
„músisera“ saman og mynduðum
nokkru síðar kvartett með Guðrúnu
Gunnarsdóttur og Norðmanninum
Geir Atla Johnsen. Kom sá kvartett
víða fram í Noregi, m.a. sungum við
á listahátíð í Stavangri við góðan
orðstír.
Við vorum ekki nema ár í Noregi
og það var óneitanlega skemmtileg-
ur og viðburðaríkur tími. Það tók þó
stundum í – það er talsvert erfitt að
aðlagast annarri manneskju eins og
við Aðalsteinn vorum að gera á
þessum tíma. Hann var þá ekki gef-
inn fyrir að ræða um sín tilfinninga-
mál en ég vildi ræða allt í botn sem
gerðist, þetta féll þó allt vel saman.
Ég segi stundum að kannski hefði
hann farið heim til mömmu sinnar
hefði hann átt fyrir farinu.
Gef mig af alhug
Þegar við komum heim til Íslands
aftur fór ég í Kennaraháskólann. Ég
hefði, ef satt skal segja, miklu frek-
ar viljað fara í leiklistarskóla en ég
lagði ekki í að taka inntökuprófið,
óttaðist að ég kæmist ekki inn og
var ekki tilbúin að taka slíku. Ég
vissi líka að kennaramenntunin er
haldgóð almenn menntun – það voru
margir í fjölskyldunni kennarar, þar
á meðal sum systkina minna. Ég
hafði á æskuárunum átt meiri sam-
leið með systkinabörnum mínum en
eigin systkinum en þetta breyttist
þegar ég var orðin uppkomin kona.
Ég veit að systkini mín eru stolt af
mér og það var mér afar mikilvægt
þegar veikindi mín komu upp að
eiga svo samheldna og sterka fjöl-
skyldu sem ég á. Þá var gott að finna
fyrir hinu þéttriðna neti í kringum
sig.
Konur eru frá Venus, karlar frá
Mars – er sagt. Hjá okkur Aðal-
steini er þessu öfugt farið. Hann
getur haft mörg járn í eldinum en ég
er þannig gerð að ég gef mig af al-
hug í það sem ég er að gera.
Ég var í söngnámi meðfram kenn-
aranáminu. Fyrst sótti ég einkatíma
og fór svo í nám í FÍH. Löngu síðar
fór ég til Svíþjóðar í vísna- og leik-
hústónlist.
Systkini mín ráðlögðu mér að fara
ekki að kenna þegar náminu í Kenn-
araháskólanum lauk, þau töldu
kennsluna ekki henta mér og reynd-
ust það orð að sönnu. Ég fór eigi að
síður að kenna og var meira að segja
með tvöfalda kennslu. Jafnframt því
og söngnáminu varð ég að hugsa um
börnin mín tvö, sem eðlilega vildu að
ég sinnti þeim og engu öðru þegar
ég var ekki að vinna. Þetta allt sam-
an varð mér ofviða, „geymirinn
tæmdist“ ef svo má segja. Ég varð
úrvinda á sál og líkama, fékk tauga-
áfall.
Það sem fyllti mælinn var senni-
lega að vinir mínir misstu barn sitt
vöggudauða.
Við vorum eina fólkið sem þekkti
af eigin raun hvað þau þurftu að líða.
Tvíburarnir sem dóu
Fyrstu börnin okkar Aðalsteins
voru tvíburar sem fæddust eftir 27
vikna meðgöngu. Annar þeirra lifði í
sólarhring en hinn var andvana
fæddur.
Sárið vegna þessa missis rifnaði
upp við vöggudauða litla barnsins.
Mig tók að iðra að hafa ekki viljað
sjá drengina í kistunni. Ég sá að
vísu Aron þegar hann var skírður en
ég hélt aldrei á honum, hinn var
nefndur Ísak, ljósmóðirin, Guðrún
Eggertsdóttir, sýndi mér hann en
ég vildi ekki taka hann. Ég var bara
22 ára þegar drengirnir fæddust og
gat ekki meira en þetta. Um þetta
var ég sífellt að hugsa þegar ég fékk
taugaáfallið.
Lengi vel hélt ég að ég hefði unnið
úr þessu áfalli. Ég hafði talað óhikað
um þetta og þegar ég eignaðist
næsta barn, dreng, ég var hreint
ekki að eignast hann í staðinn fyrir
drengina sem við misstum.
Enn síðar fór ég að tengja þetta
áfall við krabbameinið.
Lengi vel voru tvíburarnir alltaf í
huga mér, mér fannst fólk ekki
þekkja mig nema að vita um þá. Svo
var það mörgum árum eftir að
drengirnir dóu að ég var eitt sinn að
þvo upp í eldhúsinu þegar allt í einu
kom að mér þessi hugsun: „Ég þarf
ekkert að sakna þessara drengja,
þeir komu til mín og fóru svo, ég
lærði mikið af þessu og ég á gott líf,
góðan mann og yndisleg börn.
Á þessu andartaki fann ég hvern-
ig ég sleppti tvíburunum burt. Þeg-
ar ég hafði sleppt þeim leið mér allt í
einu vel og gat tekist á við marga
hluti sem ég hafði ekki getað áður.
Mér varð ljós munurinn á að láta líf-
ið stjórna sér – eða stjórna lífi sínu
sjálfur.
Dauði tvíburanna hafði mikil og
dulin áhrif á mig. Þegar drengurinn
minn, elsta lifandi barnið mitt, var
fæddur varð ég óskaplega hrædd
um hann. Ég stóð við vögguna hans
og fannst ég ekki geta lifað ef hann
dæi. Það sem hjálpaði mér þegar
tvíburarnir dóu og hjálpaði mér líka
þegar ég óttaðist sem mest um
drenginn var hin lifandi trú sem ég
hafði alltaf átt og á enn.
Nú lít ég svo á að tvíburarnir og
ég höfum verið vinir áður en við
komum hingað og gert þá með okk-
ur samkomulag um að þeir fórnuðu
sinni jarðvist til þess m.a. að ég gæti
lært. Ég er óskaplega þakklát fyrir
þann dýrmæta lærdóm sem fæðing
þeirra og missir hafa fært mér. Tví-
burarnir eru nú englarnir okkar, við
höldum alltaf upp á afmælið þeirra,
þá bökum við köku, minnumst
þeirra og hugsum til þeirra.
Líf mitt hefði orðið allt öðruvísi ef
þeir hefðu lifað – svo mikið er víst.
Fædd með „vísnagen“
Í þessum sársauka öllum reyndist
Aðalsteinn mér eins og klettur. Ég
hef oft sagt að án hans væri ég ekk-
ert og segi það enn.
Mamma var í upphafi ekki sátt við
að ég tæki saman við „skáld“. Hún
vildi að eiginmaður minn hefði
traustari fjárhagslegar forsendur.
En í erfiðleikunum sýndi Aðalsteinn
að hann er gull af manni. Og ekki
nóg með það, eftir því sem árin hafa
liðið hefur hann sýnt æ betur að
hann er glúrinn í fjármálum. Okkur
hefur tekist að fara í gegnum súrt
og sætt saman og átt gott líf.
Stundum er talað um að lífið sé í
sjö ára tímabilum. Þegar ég lít til
baka sé ég að fyrstu fullorðinsárin
fékk ég „sjokk“ á hverju ári, sum
gleðileg en önnur erfið, en öll
reyndu þau mikið á. Fyrst fór ég að
búa með manni, síðan fór ég til út-
landa. Í þriðja lagi missti ég tví-
burana. Föður minn missti ég ári
síðar og næstu tvö árin þar á eftir
Þetta eruspilin sem ég h
„Þú þarft að elska
krabbameinið“ er inn-
tak þess viðhorfs sem
Anna Pálína Árnadóttir
kynnir í bók sinni
Ótuktinni sem er að
koma út um þessar
mundir. Guðrún Guð-
laugsdóttir heimsótti
Önnu Pálínu og ræddi
við hana um líf hennar
og starf fyrir og eftir að
hún greindist með
krabbamein.
Morgunblaðið/Golli
Anna Pálína Árnadóttir vísnasöngkona.