Morgunblaðið - 18.04.2004, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. APRÍL 2004 37
Yfirlýsing Blairs og Bush ber því vitni að þar hafi
verið stigið spor í rétta átt.
Bók Bobs
Woodwards
Umræðunni um að-
dragandann að innrás-
inni í Írak linnir ekki. Í
gær, föstudag, birti
fréttastofan AP frétt, sem byggð er á upplýsing-
um, sem koma fram í væntanlegri bók Bobs Wood-
wards, eins aðstoðarritstjóra dagblaðsins Wash-
ington Post. Bókin heitir Plan of Attack eða
Árásaráætlun. Woodward gat sér fyrst orð þegar
hann ásamt Carl Bernstein fletti ofan af Water-
gate-málinu, sem varð til þess að Richard M. Nix-
on sagði af sér forsetaembætti 1974. Fáir neita
Woodward um viðtal og þeir, sem það gera, taka
áhættuna á því að þá muni aðeins hlið andstæð-
inga þeirra koma fram. Bókin kemur út á þriðju-
dag, en vegna fréttar AP birti Washington Post
frétt um bókina á heimasíðu sinni í gær og í dag,
laugardag, birti blaðið útdrátt úr henni og var það
degi fyrr en ætlað var.
Eftir því sem fram hefur komið greinir frá því í
bókinni að Bush hafi á laun fyrirskipað að gerð
væri áætlun um stríð gegn Írökum þegar skammt
var liðið frá hryðjuverkunum 11. september 2001
og átök stóðu enn yfir í Afganistan. „Ég vissi hvað
myndi gerast ef fólk héldi að við værum að vinna
áætlun fyrir hugsanlegu stríði í Írak,“ segir að
Bush hafi sagt í viðtali við Woodward, en fram
kemur að alls hafi þeir ræðst við í þrjár og hálfa
klukkustund.
„Það var mikið í húfi á þessari stundu,“ er haft
eftir Bush. „Það hefði litið út eins og ég væri áfjáð-
ur í að fara í stríð og ég er ekki áfjáður í að fara í
stríð.“
Forsetinn taldi ráðagerðir um stríð gegn Írök-
um það viðkvæmt mál að hann sagði ekki einu
sinni Condoleezzu Rice, þjóðaröryggisráðgjafa
sínum, frá þeim og George J. Tenet, yfirmaður
bandarísku leyniþjónustunnar, CIA, fékk ekkert
að vita heldur. Bush sagði í viðtölunum við Wood-
ward að hann hefði talið hið leynilega ráðabrugg
nauðsynlegt til þess að „koma í veg fyrir gríð-
arlegan ugg á alþjóðavettvangi og vangaveltur
heima fyrir“. Síðan bætti hann við: „Stríð er alfar-
ið minn síðasti kostur.“
Í bókinni er fjallað rækilega um valdabaráttuna
milli Dicks Cheneys varaforseta og Colins Powells
utanríkisráðherra, að því er fram kemur á heima-
síðu Washington Post. Þeir hafa unnið saman svo
árum skiptir, en aldrei orðið nánir vinir, sam-
kvæmt því, sem kemur fram. Woodward segir að
mikill þrýstingur hafi verið frá fylgismönnum
stríðsins innan stjórnarinnar. Hann líkir þeim við
„voldugt afl á borð við valtara“, sem sum starfs-
systkin varaforsetans hafi talið að jafnaðist á við
þráhyggju um að steypa Hussein af stóli með
valdi. Í bókinni kemur fram að sambandið milli
Cheneys og Powells hafi verið orðið svo stirt að
þeir ræddust varla við. Cheney hafi í Íraksmálinu
lagt í hatramma baráttu við Powell, sem hafi verið
þeirrar hyggju að Cheney væri altekinn af því að
vilja sýna fram á tengsl milli Íraks og al-Qaeda og
farið með óljósar upplýsingar sem staðreyndir. Á
endanum hafi Cheney haft betur.
Powell var þeirrar hyggju að Cheney og banda-
menn hans hefðu stofnað sína eigin ríkisstjórn inn-
an ríkisstjórnarinnar. Með varaforsetanum í hópi
voru Lewis Libby, helsti aðstoðarmaður hans,
Paul Wolfowitz aðstoðarvarnarmálaráðherra og
Douglas Feith, sem einnig er háttsettur í varn-
armálaráðuneytinu og fékk skrifstofa hans viður-
nefnið „Gestapo“-skrifstofan hjá Powell. Varafor-
setinn var þeirrar hyggju að Powell væri aðallega
umhugað um eigin vinsældir og fullyrt er í bókinni
að hann hafi í einkamálsverði, sem hann hélt vin-
um sínum til að fagna sigri í Írak, sagt að Powell
væri vandamál og hefði „alltaf haft mikinn fyr-
irvara á því, sem við vorum að reyna að gera“.
Sagt er að fyrir stríðið hafi Powell sagt Bush
hispurslaust að ef hann sendi herinn inn í Írak yrði
landið á hans forræði. Hins vegar hafi Powell fall-
ist á að tala máli stjórnarinnar gegn Hussein hjá
Sameinuðu þjóðunum þegar Bush bað hann per-
sónulega. Segir í bókinni að Bush hafi talið að
Powell nyti þess trúverðugleika, sem þyrfti til að
sýna fram á með sannfærandi hætti að Hussein
hefði búið yfir gereyðingarvopnum. Í bókinni
kemur einnig fram að Bush hafi síður en svo þótt
sem sýnt hefði verið fram á að gereyðingarvopn
væru í Írak með sannfærandi hætti þegar John
McLaughlin, aðstoðaryfirmaður CIA, gerði grein
fyrir gögnum og upplýsingum stofnunarinnar á
fundi í Hvíta húsinu 21. desember 2002. „Góð til-
raun,“ segir í bókinni að Bush hafi sagt þegar
McLaughlin hafði lokið máli sínu. „En ég held ekki
að þetta sé alveg – ég held ekki að þetta sé nokkuð
sem Jón Jónsson muni skilja eða finnast mjög
sannfærandi.“ Síðan á hann að hafa snúið sér að
Tenet og sagt: „Mér hefur verið sagt frá öllum
þessum upplýsingum okkar um gereyðingarvopn
og er þetta það besta sem við höfum?“ Á Tenet þá
að hafa sagt að málatilbúnaðurinn væri skotheld-
ur. Bush spurði þá aftur: „George, hversu viss ert
þú?“ „Hafðu ekki áhyggjur, þetta er skothelt,“
svaraði þá Tenet. Samkvæmt bók Woodwards
sagði Tenet síðar við samstarfsmenn sína að hann
hefði áttað sig á að hann hefði ekki átt að segja að
gögnin um gereyðingarvopnin væru pottþétt.
Bók Woodwards var þegar farin að vekja umtal
beggja vegna Atlantsála á föstudag og kom það
fram á blaðamannafundi Bush og Blairs þegar
Bandaríkjaforseti var spurður hvort rétt væri,
sem þar kæmi fram, að hann hefði beðið Donald
Rumfeld varnarmálaráðhera að gera áætlanir um
innrás í Írak í nóvember 2001 um það leyti, sem
hernaðaraðgerðir voru að hefjast í Afganistan, og
hvers vegna Írak hefði ekki getað beðið.
Bush sagði að það væri erfitt fyrir sig að muna
ákveðnar dagsetningar svona langt aftur, en hann
minntist þess að hafa haldið fund í Camp David,
sumarhúsi forsetans í Maryland, 15. september.
„Ég settist niður með öryggisliðinu mínu til að
ræða viðbrögðin og málefni Íraks voru nefnd,“
sagði Bush á blaðamannafundinum. „Ég sagði
eins skýrt og ég gat: Við munum einbeita okkur að
Afganistan.“
Scott McClellan, talsmaður forsetans, var síðar
um daginn spurður um þessi mál og sagði þá að
forsetinn hefði rætt við Rumsfeld um Írak í lok
nóvember þegar lok átakanna í Afganistan nálg-
uðust, en bætti við: „Það er munur á því að gera
áætlanir og taka ákvarðanir.“
Bush bauð
Blair að senda
ekki her
Í bókinni segir að
Bush hafi snemma í
janúar 2003 verið bú-
inn að gera upp hug
sinn um að ráðast inn í
Írak. Hann hafi hins
vegar haft svo miklar áhyggjur af því að stjórn
Blairs, síns nánasta bandamanns, gæti fallið vegna
stuðnings breska forsætisráðherrans við sig, að
hann frestaði aðgerðum til 19. mars vegna þess að
Blair bað hann að leita annarrar ályktunar Sam-
einuðu þjóðanna. Síðar gaf Bush honum kost á því
að senda ekki hermenn til Íraks án þess að honum
yrði legið á hálsi fyrir það, en Blair hafnaði því.
Eru breskir fjölmiðlar þegar farnir að tala um að
þessar uppljóstranir gætu orðið Blair dýrkeyptar
og þurfi hann nú að réttlæta að hafa haldið í stríð
þegar hann átti þess kost að láta herinn sitja
heima án þess að gjalda fyrir það af hálfu Banda-
ríkjamanna.
Í bókinni sýnir Bush engar efasemdir um
ákvörðunina um að ráðast inn í Írak og segir að
hlutverk Bandaríkjanna sé ekki að vera aðgerða-
laus á alþjóðlegum vettvangi, þau eigi að vera
„kyndill frelsis í heiminum“. Forsetinn lýsir því að
hann hafi beðið til guðs þegar hann gekk um fyrir
utan skrifstofu sína eftir að hafa gefið fyrirskipun
um að hefja innrásina inn í Írak 19. mars í fyrra og
talar einnig um það hvað trúin hafi verið mikilvæg
allan þann tíma. „Þegar þessi tími hófst bað ég um
styrk til að framkvæma vilja drottins … Að sjálf-
sögðu réttlæti ég ekki stríð með guði, það skalt þú
skilja. En engu að síður á það við í mínu tilviki að
ég bið þess að ég megi verða eins góður boðberi
vilja hans og hægt er. Síðan bið ég þess að mér sé
veittur styrkur og fyrirgefning.“
„Ég er tilbúinn að fórna forsetaembættinu til að
gera það, sem mér finnst rétt,“ sagði Bush við
Woodward. „Ég ætlaði að láta til skarar skríða og
gerði mér fulla grein fyrir að það gæti kostað mig
forsetastólinn. En sannfæring mín fyrir því að
þetta væri rétt var svo sterk að ég var tilbúinn að
gera það.“ Woodward spyr hvernig sagan muni
dæma stríðið og Bush svarar: „Sagan. Við vitum
það ekki. Við verðum öll dáin.“
Morgunblaðið/Jim Smart
Í bókinni kemur
fram að sambandið
milli Cheneys og
Powells hafi verið
orðið svo stirt að
þeir ræddust varla
við. Cheney hafi í
Íraksmálinu lagt í
hatramma baráttu
við Powell, sem hafi
verið þeirrar
hyggju að Cheney
væri altekinn af því
að vilja sýna fram á
tengsl milli Íraks og
al-Qaeda og farið
með óljósar upplýs-
ingar sem stað-
reyndir. Á endanum
hafi Cheney haft
betur.
Laugardagur 17. apríl