Morgunblaðið - 18.04.2004, Blaðsíða 23

tilheyri einhverjum ákveðnum hópi í
samfélaginu eða líti út með einhverj-
um ákveðnum hætti ólíkt hinum
dæmigerða Svía. Andrúmsloftið í
skólastofunni dregur dám af slíku
mynstri og veldur því að börnin eiga
erfiðara með að vinna saman og þar
með ná árangri í náminu.“
Gunnel segir að venjulega fari
tveir af starfsmönnum deildarinnar
inn í bekkina. „Annar er félagsfræð-
ingur og hinn leikskólakennari. Þeir
láta nemendurna og kennarann gera
alls kyns æfingar í því skyni að opna
andrúmsloftið í bekknum. Dagskráin
hefur verið í þróun innan deildarinn-
ar í ein 4 ár og skilar orðið frábærum
árangri meðal unglinga og fullorð-
inna. Mynstrið lýsir sér nefnilega
yfirleitt alveg eins meðal unglinga og
fullorðinna. Við gerum okkur
ákveðnar hugmyndir um hvert annað
og veigrum okkur við að tjá okkur
með opnum hætti innan hópsins,“
segir Gunnel og útskýrir að venju-
lega hafi tvímenningarnir náð því
takmarki að opna andrúmsloftið í
bekknum á einum degi. „Þá hafa
bæði nemendur og kennari séð nýjar
hliðar á persónuleika hvers annars.“
– Hvernig er hægt að tryggja að
andrúmsloftið haldist opið?
„Við höfum komist að því að tvennt
þarf til að tryggja árangurinn. Ann-
ars vegar þurfa allir kennarar bekkj-
arins að leggjast á eitt um að við-
halda jákvæðu andrúmslofti í
skólastofunni. Hins vegar þarf að
skapa nemendum einhvers konar
sameiginlegan vettvang til að halda
áfram að tala um tengsl, samskipti og
tilfinningar og ekki aðeins í tengslum
við samskipti fólks af ólíkum upp-
runa. Umhverfi ungs fólks hefur tek-
ið ótrúlegum stakkaskiptum á síð-
ustu áratugum. Nemendur í
sænskum grunnskólum voru nánast
alveg eins fyrir nokkrum áratugum.
Núna eru nemendur ekki aðeins af
ólíkum uppruna, stéttaskipting hefur
vaxið og mismunandi kynhneigð orð-
ið meira áberandi. Munurinn á milli
kynjanna hefur aftur farið vaxandi af
því að sumir innflytjendanna líta á
kynin og samskipti á milli kynjanna
með öðrum hætti en Svíar og áfram
mætti telja. Á einhvers konar lífs-
leikninámskeiði væri hægt að vinna
með þennan mun í því skyni að
tryggja að allir njóti sambærilegrar
virðingar,“ segir Gunnel og bætir við
að eðlilegt væri að flétta vímuvarna-
fræðslu inn í námskeiðið. „Núna er-
um við að vinna að því að móta þessi
lífsleikninámskeið á unglingastig-
inu.“
Þvagi skvett á útlending
Eitt af verkefnum Etniske relat-
ioner er að leysa vandamál í sam-
skiptum innfæddra Svía og innflytj-
enda á opinberum stofnunum. „Tvö
dæmigerð vandamál af þessu tagi
komu upp á fæðingargangi á sænsk-
um spítala fyrir nokkrum árum,“ rifj-
ar Gunnel upp. „Annað vandamálið
fólst í því að innflytjendakonur af
múslimskum uppruna gátu ekki
hugsað sér að borða sjúkrahúsmat-
inn af ótta við að í honum leyndist
svínakjöt. Fjölskyldur kvennanna
færðu þeim því mat á spítalann. Þær
geymdu síðan matinn á náttborðun-
um við rúmin inni á stofunum.
Vandamálið var að sænsku konunum
líkaði ekki matarlyktin inni á stofun-
um. Heilbrigðisstarfsmennirnir skip-
uðu konunum því að hætta að geyma
matinn inni á stofunum. Konurnar
héldu því að sjálfsögðu áfram því
ekkert í aðstæðum þeirra hafði
breyst. Þótt matnum væri hent leið
aldrei á löngu þar til aftur var kom-
inn matur á náttborðin. Á endanum
leituðu starfsmenn deildarinnar ráða
hjá okkur um hvernig best væri að
bregðast við vandanum. Lausnin lá
auðvitað í augum uppi. Sjúkrahúsyf-
irvöld þyrftu einfaldlega að útvega
ísskáp á deildina,“ segir hún og getur
ekki varist brosi. „Núna kemur þessi
vandi ekki upp lengur því að í öllum
opinberum stofnunum er þess vand-
lega gætt að bjóða upp á fleiri en einn
matseðil í því skyni að koma til móts
við múslima, sykursjúka og fleiri
hópa.“
Hitt vandamálið sneri að því að
stundum virtu fjölskyldur innflytj-
endakvennanna ekki heimsóknar-
tíma á deildinni. „Sænsku konurnar
kvörtuðu yfir því að geta átt von á því
að ókunnugir kæmu fyrirvaralaust
inn á stofurnar allan sólarhringinn.
Heimsóknirnar væru truflandi og
óþægilegt að gefa börnum á brjóst
innan um ókunnuga karlmenn. Gest-
irnir yrðu að virða fastákveðinn
heimsóknartíma á deildinni,“ segir
Gunnel. „Við drógum taum sænsku
kvennanna og ráðlögðum starfs-
mönnum deildarinnar að fara sömu
leið og í heimalöndum fólksins. Við
nánast allar opinberar stofnanir í
mörgum löndum væri einkennis-
klæddur vörður. Á deildinni væri
hægt að fela einhverjum sjálfboðalið-
anna úr hópi starfsmannanna að fara
í sérstakan klæðnað, gæta dyranna
og segja við gesti utan heimsóknar-
tíma: Fyrirgefðu, nú er ekki heim-
sóknartími. Starfsmennirnir ákváðu
að fara að ráðleggingum okkar með
góðum árangri.“
Nýlega kom upp vandamál á
hjúkrunarheimili fyrir aldraða. „Ósk-
að var eftir aðstoð frá deildinni af því
að gamall maður á hjúkrunarheim-
ilinu hafði skvett þvagi úr koppi á
starfsmann af erlendum uppruna.
„Kona úr deildinni byrjaði á því að
ræða við vistmennina. „Ég skil vel að
þið viljið að sænskar stúlkur hugsi
um ykkur á hjúkrunarheimilinu,“
byrjaði hún. „Að stundum eigið þið
erfitt með að skilja hvað erlendu
stúlkurnar segja við ykkur á sænsku.
Vandamálið er að við stöndum
frammi fyrir því að sænskar stúlkur
vilja ekki vinna hérna. Vinnan á
hjúkrunarheimilinu er bæði erfið og
illa launuð. Erlendu stúlkurnar eru
einfaldlega að vinna vinnuna sína. Ef
þið skiljið ekki hvað þær eru að segja
verðið þið að venja ykkur á að út-
skýra með rólegum hætti að þið skilj-
ið þær ekki og verðið að fá að heyra
aftur hvað þær sögðu.“
Eftir að hafa talað við gamla fólkið
talaði hún við erlenda starfsfólkið.
„Gamla fólkið á hjúkrunarheimilinu
bjó í ákaflega einsleitu samfélagi og
er langflest ekki vant því að umgang-
ast fólk frá fjarlægum heimshlutum,“
sagði hún við starfsfólkið. „Þess
vegna verðið þið að fara sérstaklega
gætilega að þessu fólki og stundum
þarf að spyrja hvort það hafi örugg-
lega skilið það sem þið sögðuð. Hugs-
anlega getur reynst árangursríkt að
vera sérstaklega vingjarnlegur við
þá sem eiga erfiðast með að sam-
þykkja ykkur.“
Tvískipt borg
Etniske relationer efnir í sam-
vinnu við ýmiss konar stofnanir og
félagasamtök í Málmey til alls kyns
menningarviðburða í þeim tilgangi
að leiða saman innfædda Svía og inn-
flytjendur í borginni. „Etniske relat-
ioner hefur efnt til kvikmyndahátíðar
gegn kynþáttafordómum í október á
hverju ári í 10 ár. Kvikmyndahátíðin
hefur notið slíkrar velgengni að farið
er að halda hliðstæðar kvikmyndahá-
tíðir í Gautaborg og Stokkhólmi. Við
erum ákaflega stolt af kvikmyndahá-
tíðinni og teljum að kvikmyndir séu
ein áhrifaríkasta leiðin til að hafa
áhrif á gildi fólks og lífsviðhorf. Við
erum alltaf með þema og næst verð-
ur hátíðin haldin undir yfirskriftinni
„Ástin er litblind“,“ segir Gunnel og
bætir því við að kvikmyndir séu í
senn ákaflega sterkur miðill og vin-
sæll meðal ungs fólks. „Annars eiga
kvikmyndirnar að höfða til allra kyn-
slóða. Bekkir í fylgd kennara fá frítt
á kvikmyndasýningarnar á daginn.
Fullorðna fólkinu gefst kostur á að
borga sig inn á almennar sýningar á
kvöldin.“
– Eru foreldrar unga fólksins
áhugasamir um efnið?
„Áhuginn er ákaflega mismikill.
Sjáðu til – Málmey er ákaflega skipt
borg. Með nokkurri einföldun er í
rauninni hægt að segja að borgin
skiptist í tvennt. Meðfram ströndinni
og í vesturhluta borgarinnar búa
mið- og hástéttar Svíar. Örfáir inn-
ekki til af sjálfu sér
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18. APRÍL 2004 23