Pressan - 05.04.1990, Blaðsíða 6

6
Fimmtudagur 5. apríl 1990
Útgerðarævintýrí NDRA Alasnastrendur:
r' f II
-i/ i 1 rl
Á leiðinni frá Hull bilaði gyro-kompás skipsins. Til að stýrimaður þyrfti ekki að standa
alla átta tíma vaktina var gripið til þess ráðs að strengja spotta i rafmagnsstýrið — og
skipinu þá stýrt eins og kassabíl!
Skipverjar horfa döprum augum á net skipsins. í allri ferðinni tókst að hífa um borð til
vinnslu um 20 tonn af þorski og um 18 tonn af sandkola, í fjórum „holum".
Sama hvað á dundi kvörtuðu Pólverjarnir ekki. Hér vinna nokkrir þeirra úr því litla
magni af sandkola sem með erfiöismunum tókst að bjarga um borð.
Þrátt fyrir ýmiss konar óáran gerðu menn sér glaðan dag yfir jólin.
töfum þegar til Alaska var komið,
enda þurfti að senda eftir varahlut-
um til Hollands! í Hull höfðu vél-
stjórar skipsins ítrekað við Globe að
frystipressurnar yrðu prufukeyrðar,
en það var aldrei gert.
Þá var ekki búið að taka út vatns-
eimingartækið um borð. Úti reynd-
ist það meira og minna í ólagi og því
fullnægði það langt í frá þörf þeirra
40 manna sem voru um borð. Vatns-
ekla var meira og minna allan tím-
ann, enda fékkst aðeins ódrykkjar-
hæft vatn um borð.
Engin kynding í
frosti í þrjór vikur
Um leið var miðstöðvarketill
skipsins í ólagi, með þeim afleiðing-
um að um margra daga skeið, tæpar
þrjár vikur, var skipið óupphitað við
Alaska í 0—10 stiga frosti. Menn
sváfu í öllum fötum og gátu ekki far-
ið í bað meðan þetta ástand varði.
Úrgangsstútur frá vinnslusal var
síðan aðeins 30—40 sentimetra frá
sjóinntaki fyrir sjókælingu aðalvél-
ar og flæddi þar á milli með þeim af-
leiðingum að drepa þurfti á aðalvél
og taka þennan kælibúnað upp og
hreinsa, sem tók langan tíma og olli
í eitt skiptið tólf tíma stoppi. Globe
Engineering, samningsbundið verk-
takafyrirtæki á Englandi, átti að sjá
um búnað þennan fyrir ferðina, en
það var heldur aldrei gert. Frum-
gallinn var þó fyrst og fremst hönn-
unin.
Þeir áhafnarmenn sem lögðu af
stað gerðu það í góðri trú, án þess
að hafa gengið frá launasamningum
varðandi sjálfa vinnsluna er út kom,
en samið hafði verið um kaup í sigl-
ingunni út. Það var ekki fyrr en til
Seattle var komið að gengið var frá
samningum um vinnslulaun. Samn-
ingar þessir reyndust afar erfiðir, því
útgerðin var ekki til í að semja um
vinnslulaun sem skipverjar töldu að
lofað hefði verið eða fyllilega gefin
í skyn. Samningar náðust, sem eng-
inn skipverjanna var ánægður með.
Mislukkuð
kolavinnsla í
Beringshafi
I desember og janúar komu engar
peningagreiðslur til skipverjanna.
Launin voru lögð inn á reikninga
hér heima, en hluta þeirra skyldu
skipverjar fá fyrir vestan, enda var
þeim sagt fyrir ferðina að skipstjór-
inn myndi sjá um málin ef skipverja
vantaði vasapeninga. í einn og hálf-
an mánuð fengu þeir sem gátu pen-
ingasendingar að heiman frá að-
standendum — Pólverjarnir fengu
ekkert og urðu að hanga aðgerða-
lausir um borð. Einn viðmælandi
okkar sagði að þegar vitleysan stóð
sem hæst hefðu margir hugsað sér
að fara heim, en menn höfðu ekki
efni á því. Einn skipverja, annar af
fiskvinnslustjórunum, gat þó komið
því við og fór heim. Einnig var eftir-
litsmaður frá Sölumiðstöð hrað-
frystihúsanna kallaður heim í byrj-
un febrúar.
Um sex vikna skeið var skipið fyr-
ir utan höfnina í Dutch Harbour, á
svokölluðum „krók", og máttu skip-
verjar þola vatnsleysi í tíma og
ótíma, þannig að gera þurfti sérstak-
ar og tímafrekar ráðstafanir. Um
leið urðu menn að sætta sig við hita-
leysi vegna bilaðrar miðstöðvar í
2—3 vikur í frosti.
Um 20. febrúar fékkst í gegn leyfi
til sandkolavinnslu í Beringshafi,
eftir sex vikna legu í Dutch Harbour.
Einhver bragarbót hafði verið gerð
á spilinu, en þegar til kom fékk skip-
ið ekki afla frá hinum samnings-
bundna aðila, heldur fékk eitt ein-
asta hol, nánast fyrir misskilning,
frá óskyldum aðila. Þetta var átján
tonna hol, sem rétt náðist að hífa
upp rennuna á þrjátíu mínútum, en
hefði undir venjulegum kringum-
stæðum átt að taka um tvær mínút-
ur. Niðurstaðan eftir sex daga var
þetta einasta hol. Um skeið í þessari
ferð rak skipið stjórnlaust vegna vél-
arbilunar, samtals þrisvar og alls í
15—20 klukkutíma. Einnig urðu
skipverjar vatnslausir í tvo af þess-
um sólarhringum, þeir gátu ekki
drukkið, þvegið upp, baðað sig eða
notað salerni — urðu að fara út á
dekk.
Uppgjöf
og uppsagnir
á elleftu stundu
Eftir þann túr gekk bandarískur
eftirlitsaðili frá borði og kom ekki
aftur. í svona veiði er slíkur eftirlits-
maður í öllum skipum og má ekkert
veiða án þeirra. Beðið var um skýr-
ingu á brotthvarfi mannsins, en ekk-
ert svar barst. Út af fyrir sig kom það
ekki að sök, því engan afla var að
hafa hvort sem er. Þegar eitt sinn
var útlit fyrir að rofa myndi til kom
eftirlitsmaður, en ekkert gerðist og
fór hann aftur eftir nokkra daga.
Þann 3. mars fengu skipverjar að
vita, með litlum sem engum fyrir-
vara, að þeir ættu að halda til
Vancouver. Skipverjar voru beðnir
að gera skipið sjóklárt og var það
gert á sunnudegi, 4. mars. Þegar
halda átti af stað daginn eftir reynd-
ust tveir skipverjanna vera undir
áhrifum áfengis og voru þeir reknir
daginn eftir. Því er borið við af skip-
stjórnarmönnum að þeir hafi báðir
fengið ítrekaðar viðvaranir áður.
Þessir skipverjar segja hins vegar að
allt hafi verið klárt nema að hífa upp
akkerið og að þarna hafi skipstjórn-
armenn einungis verið að hugsa um
að spara útgerðinni peninga, enda
voru þeir þegar í stað teknir af
launaskrá, sem sparaði útgerðinni
laun þeirra í tíu daga og svo flugfar-
ið heim með tilheyrandi dagpening-
um. Þetta hafi verið óréttmæt, óþörf
og hörð ákvörðun við lok þessarar
dæmalausu útgerðar.
„Elfri ekki ólar
við slefburð"
Mannahald og ráðningar voru að
öðru leyti í mjög lausu lofti í þessari
ævintýraferð. A þessum tiltölulega
stutta tíma voru t.d. á skipinu alls
þrír skipstjórar, en útgerðin sá sig
knúna til að víkja tveimur til hliðar.
Og nú hefur norskur banki sem
kunnugt er leyst skipið til sín og það
er komið í hendur færeysks útgerð-
arfyrirtækis. Forráðamenn Andra
hf. íhuga nú viðbrögð sín og hefur
komið til tals hvort íslenska ríkið sé
ekki að einhverju leyti skaðabóta-
skylt.
Andra-menn vildu lítið sem ekk-
ert tjá sig um þau atriði sem hér hafa
verið tíunduð. Ragnar S. Halldórs-
son, framkvæmdastjóri fyrirtækis-
ins, vísaði málinu alfarið til Haralds
Haraldssonar stjórnarformanns.
Haraldur sagði að fyrir ferðina hefði
skipið verið í mikilli viðgerð og al-
vanalegt að bilanir kæmu í Ijós eftir
slíkar viðgerðir. „Við fengum ekki
tækifæri til að yfirvinna allt áður en
lagt var af stað. Það sem kom í Ijós
var mismunandi alvarlegt en al-
vanalegt. Ég ætla ekki að elta ólar
við þennan slefburð," sagði Harald-
ur.
Vatnseimingartæki skipsins reyndist í ólagi með tilheyrandi vatns-
skorti, nema menn vildu drekka guibrúnt vatnið. Um leið bilaði kynd-
ingin og í þrjár vikur urðu menn að sofa í öilum fötum, því úti var
0—10 stiga frost.